SATURNIN ZAWADZKI, TADEUSZ GUZ
CHARAKTERYSTYKA NIEKTÓRYCH GLEB DOLINY W ISŁY W R EJO N IE K U JA W
P racow n ia G leb o zn a w stw a M elioracyjn ego IM UZ L ublin
W 1958 r. przeprow adzono b adania gleboznaw cze na trzech p rzek ro jach doliny W isły w okolicach W łocławka, Ciechocinka i Solca K u ja w skiego. P race terenow e m iały na celu określenie zasięgów w yróżnionych gleb w raz z ich przydatnością rolniczą. P o b rane w polu próbki pozw oliły lab o rato ry jn ie oznaczyć właściwości fizyczne i chem iczne poszczególnych gleb. W w y nik u prac polow ych i lab o rato ry jn y ch sporządzono m apy gleb w skali 1 : 25 000 poszczególnych przekrojów , czyli pasów k ilk u k ilo m etrow ej szerokości, ciągnących się w poprzek doliny.
G leby doliny W isły p rzedstaw iają dużą różnorodność pod w zględem genezy i właściwości. C h arak tery sty czn y jest pasow y układ poszczegól nych kom pleksów gleb, rów noległych do k o ry ta rzeki, w idoczny na w szystkich trzech przekrojach. N ajbliżej W isły po obu stronach k o ry ta i na w yspach z n ajd u ją się piaski rzeczne oraz m ady. W śród m ad n a j w iększe pow ierzchnie zajm ują m ady lekkie i średnie, w ystępu jące kom pleksowo. Tuż przy korycie rzecznym w y stęp u ją piaski rzeczne oraz m a dy piaszczyste, na któ ry ch m iejscam i rośnie w iklina. Na m adach lekkich i średnich przew ażnie up raw ia się rośliny polowe, rzadziej na nich m ożna spotkąć sady czy łąki. W zasięgu m ad lekkich i średnich spotyka się niew ielkie pow ierzchnie m ad ciężkich, zajęty ch najczęściej przez łączki sm użne.
W składzie m echanicznym m ad duży procent stanow ią cząstki pyło we, co w skazuje na pylasty, a n aw et pyłow y c h a ra k te r ty ch gleb.
Z aw artość próchnicy w m adach jest różna, w dużej m ierze zależna od składu m echanicznego. W m adach cięższych ilość próchnicy jest większa.
W ęglan w apnia w y stęp u je tylko w p rzekro ju okolic Ciechocinka. W m adach lekkich i średnich znaleziono niew ielkie ilości w ęglanu w ap nia (0,15%— 4,38%).
Gleby doliny W isły w rejonie Kujaw 607
P rzy sw ajaln y ch P2O5 i K2O m ady zaw ierają niew ystarczające ilości. Stosunkow o dużą pow ierzchnię w dolinie W isły n a b adanych odcin kach zajm u ją gleby w ytw orzone z luźnych i słabogliniastych piasków rzecznych tarasów akum ulacyjnych, piasków akum ulacji lodowcowej z głazam i oraz piasków w ydm ow ych. Typologicznie w iele z nich n a leży zaliczyć do gleb o niew ykształconym profilu.
W artość rolnicza tej g ru p y gleb jest niska. Są to gleby suche o niskim poziom ie w ody grunto w ej (zwłaszcza w ydm y piaszczyste). Dobór roślin u p raw n y ch na te gleby jest ograniczony. U praw ia się na nich najczęściej żyto i łubin, rzadziej seradelę i ziem niaki. N aw et stosunkow o m ało w y m agające rośliny słabo u d ają się na ty ch glebach. C zynnikam i ogranicza jącym i u p raw ę ro lną są: m ała ilość wilgoci w glebie spow odow ana n i skim i opadam i oraz dużą przepuszczalnością gleby, niedobór składników pokarm ow ych, a także kw aśn y odczyn gleb. Duży pro cent pow ierzchni tego kom pleksu glebow ego pok ry w a las, będący najw łaściw szym sposo bem użytk o w ania ich.
W granicach zasięgu opisanej gru p y gleb w lokalnych zagłębieniach te re n u pow stały gleby torfow e, m urszow e i czarne ziemie.
W dolinach m ałych rzeczek w ykształciły się czarne ziemie, z k tórych część należałoby w łaściw ie nazw ać glebam i m urszow atym i. Tylko gleby m urszow e w ykształcone z utw orów torfow ych zaw ierają duże ilości p rzysw ajalnego K2O.
K raw ędzie dylu w ialn e doliny W isły p o k ry w ają gleby bielicow e i b ru n a tn e w ykształcone z gliny zwałowej aku m u lacji lodowcowej. Pod w zglę dem składu m echanicznego są to gliny lekkie, pylaste. W iększa ilość czą stek spław ialnych oraz pyłow ych w glebach kraw ędzi doliny stw arza w nich k o rzy stn iejsze właściwości fizyczne i chem iczne od pozostałych gleb doliny.
D obrze u d a ją się na ty ch glebach rośliny o w iększych w ym aganiach. B yw a na nich u p raw ia n a koniczyna, pszenica, buraki, a także w arzyw a. Spotyka się tu ta j rów nież sady owocowe.
