WŁODZIMIERZ SOBKOWIAK Uniwersytet im. Adama Mickiewicza Instytut Filologii Angielskiej w Poznaniu
Paweł T o p o l, Intermedialne nauczanie języka obcego, Wyd. Nauk. UAM, Poznań 2003, ss. 140
K siążka autorstwa Pawia Topola, Intermedialne nauczanie język a obcego, składa się z czterech rozdziałów, bibliografii i dwóch obszernych dodatków. Pierwsze trzy rozdziały m ają charakter teoretyczny i stopniowo zaw ężają obszar zainteresow ania i badań autora: od problem ów glottodydaktyki andragogicznej, poprzez multimedia, do podejścia intermedial nego, będącego oryginalną propozycją autora. W rozdziale czwartym przedstawia Topol zaprojektow any i wykonany przez siebie eksperym ent pedagogiczny dotyczący efektywno ści autorskiego pakietu intermedialnego w dydaktyce języ k a angielskiego jako obcego. Póź niej zam ieszczona je st bibliografia oraz załączniki zawierające narzędzia i materiały ko nieczne do ewentualnej weryfikacji badań przez innego eksperymentatora.
Rozdział pierwszy ma charakter wstępny, w prow adzający do zagadnień szeroko poję tego kształcenia dorosłych, andragogiki na gruncie polskim, a także efektywności kształce nia. Rozdział ten zawiera również krótki przegląd najważniejszych teorii glotto- dydaktycznych, w tym rozwoju koncepcji i metod kształcenia zorientowanych na ucznia.
Rozdział drugi traktuje o nauczaniu i uczeniu się multimedialnym. A utor w yjaśnia wieloznaczność pojęcia multimedia. M ow a je s t tutaj zarówno o multimediach w kontekście technicznym i informatycznym, ja k i o kształceniu m ultimedialnym jako teorii oraz m eto dzie postępowania dydaktycznego. Druga część rozdziału pośw ięcona je st miejscu kom pute ra w kształceniu. Wpierw autor prezentuje zm ieniającą się rolę kom putera w kontekście ucznia/użytkownika. Dalej czytamy o m ożliwościach i ograniczeniach stosowania sprzętu i oprogramowania komputerowego przez nauczyciela, ze szczególnym uw zględnieniem ję zy ka obcego. N a końcu znajdujemy kilka uwag dotyczących doboru komputerowych progra mów językow ych.
Rozdział trzeci poświęcony je st oryginalnej propozycji autorskiej, tzw. intermediom. Topol wyjaśnia podejście intermedialne jako metodę nauczania języka obcego, która m a na celu optymalizację pracy w klasie/grupie poprzez zindywidualizow anie kształcenia. Klu czow ą rolę odgrywa tutaj odpowiednie wykorzystanie m ediów i m ultimediów, różniące się od klasycznie stosowanego nauczania obudowanego mediami. Rozdział otw iera w prow a dzenie nt. nauczania i uczenia się języków obcych przez osoby dorosłe w naszym kraju, w zmieniającej się rzeczywistości ekonomicznej i edukacyjnej, w obliczu członkostwa Pol ski w UE. N astępnie Topol porównuje intermedia z kształceniem multim edialnym , a także w yjaśnia podejście intermedialne w świetle teorii glottodydaktycznych. O statnia część roz działu to opis pakietu intermedialnego, czyli gotow ego rozw iązania metodycznego do zasto sowania w nauczaniu grupowym, gobble.
W rozdziale czwartym dowiadujemy się, ja k pakiet intermedialny spraw dził się w re aliach szkoły. Autor opisuje badanie efektywności, które przeprowadził drogą eksperym en tu, obserwacji oraz sondażu diagnostycznego. Istotną częścią badań w edług autora je st sprawdzenie efektywności w kontekście indywidualnych cech ucznia (stylu poznawczego).
Pracę w ieńczy obszerna bibliografia (180 pozycji literatury polskiej i światowej) oraz dw a dodatki. Dodatek 1 - zawiera wybrane konspekty lekcji z przeprow adzonego ekspery mentu. Dodatek 2 - to najważniejsze narzędzia badawcze (kwestionariusze, arkusze obser wacyjne oraz wybór testów językowych).
Książka pow stała na podstawie rozprawy doktorskiej pt. Efektywność m ultimedialnego nauczania-uczenia się ję zyk a angielskiego osób dorosłych, która to je st p io n ie rsk im w pol skiej literaturze glottodydaktycznej opracowaniem wykazującym w yższą efektywność dy daktyki języka obcego (angielskiego) z zastosowaniem m etod i technik intermedialnych nad dydaktyką w spom aganą potocznie rozumianymi multimediami. Takich badań w zakresie glottodydaktyki intermedialnej w Polsce dotąd nie było. K siążka P. Topola jest, co warto podkreślić, nie tylko w artościow ą pozycją w akadem ickim piśm iennictwie glottodydak- tycznym, ale także le k tu rą obow iązkow ą dla nauczycieli-praktyków języka angielskiego w Polsce. Należy tu dodać, że autor zadbał, aby tekst był m erytorycznie i stylistycznie przy swajalny nie tylko przez naukowców, ale także przez „pedagogów praktyków, edukatorów [...] a także nauczycieli-badaczy skłonnych weryfikować sw oje pomysły m etodyczne” (z Wprowadzenia).
R y g o r m etodologiczny jest, poza nowatorstwem tematycznym, silną stroną książki. Eksperym ent i badania obserwacyjno-ankietowe, na których opiera się część em piryczna pracy, zaprojektow ane zostały i w ykonane bardzo skrupulatnie, w ręcz drobiazgowo. A utor w ykazał, że sam a „obudow a multimediam i” nie maksymalizuje swobody poznawczej i pod miotowości ucznia, jeśli brak podejścia intermedialnego. Ta część książki przyda się szcze gólnie badaczom akadem ickim i naukowo nastawionym nauczycielom. Wreszcie, warto ściowy je st w pracy Topola przegląd zagadnień dotyczących glottodydaktyki multimedialnej i wspomaganej kom puterowo (Com puter-Assisted Language Learning).
Podsum ow ując, stwierdzam, że książka przedstaw ia metodologicznie przemyślane i skrupulatnie w ykonane badanie empiryczne szeroko pojętej efektywności inter/m ulti medialnej dydaktyki ję zy k a angielskiego w polskich warunkach, podbudowane solidnym przeglądem teoretyczno-bibliograficznym , szczególnie w zakresie dydaktyki dorosłych. Jako taka zainteresuje badaczy i samoświadom ych nauczycieli języków obcych (nie tylko angiel skiego).
