The Symposium: Social justice in Career Guidance and Counselling as a requirement to navigate a fast-paced world at the 17th EARA Conference – Adolescence in a rapidly changing world, 2–5 September 2020

(1)

Studia Poradoznawcze/Journal of Counsellogy 2020, vol. 9 ISSN 2299-4971

Mariana Lucas Casanova,

University of Porto, Portugal

Anna Bilon,

University of Lower Silesia, Wrocław, Poland

Rosie Alexander,

University of the Highlands and Islands, Scotland, United Kingdom

Sanna Toiviainen,

University of Helsinki, Finland

Anouk-Jasmine Albien,

University of Bern, Switzerland

Maria Paula Paixão,

University of Coimbra, Portugal

Patricio Costa,

Rebecca Lawthom,

Sheffield University, United Kingdom

Joaquim Luis Coimbra,

The Symposium: Social justice in Career Guidance

and Counselling as a requirement to navigate

a fast-paced world at the 17

^th

EARA Conference

– Adolescence in a rapidly changing world,

2–5 September 2020

Western societies have experienced complex cultural, socioeconomic and political transformations over the last forty years, which have led to various individu- alised forms of socialisation, community fragmentation, fast-paced social changes and ways of living. Additional transformations in the professional world include uncertainty/risk, competitiveness, and precarity in the labour market. Despite in- creased productivity, these transformations have contributed to social inequality in developed and developing countries. Therefore, young people develop their life/vocational projects within an increasingly complex, demanding and uncertain world.

This symposium sought to propose a reflection on how social justice might become central to the field of career guidance and counselling (CGC) research and praxis so that it truly helps young people navigate the world of work, which is charac- terised by rising levels of inequality. The papers presented are all concerned with vulnerable populations that suffer the consequences of socioeconomic inequality, and whose life/vocational projects and professional experiences (i.e., precarity and unemployment) are undermined.

The European Association for Research on Adolescence (EARA) seeks to promote the understanding of the experiences that are central to adolescence and youth as a developmental phase, as well as the inherent challenges faced in this Doi: 10.34862/sp.2020.14

(2)

535 population group, from a multidisciplinary research perspective. EARA organis- es biannual conferences to promote knowledge sharing, discussion and network- ing in order to encourage research and intervention. The last conference was organised by the Faculty of Psychology and Education Sciences of the University of Porto (FPCEUP), Portugal, from September 2 to 5, 2020. Due to the COVID-19 pandemic, for the first time, the conference was held online. The efforts and hard work of the organisation committee allowed an enriching and smooth experience for participants.

EARA conference 2020 fostered crucial reflections for understanding the role of research and intervention specifically aimed at adolescents as a target group, and discussions of how parents and practitioners could aid adolescent career development pathways. The conference included multidisciplinary psychosocial research projects that stress the relevance of dialogue between research, practice and poli- cies; debates on the role of political education so that researchers, practitioners, policymakers, and adolescents and youth can collaboratively tackle the current challenges faced collectively, such as: climate change, social inequality, populism, career issues such as unemployment and precarity, among so many other current issues. In the current paper, we wish to reflect on the experience of the symposium “Social justice in Career Guidance and Counselling (CGC) as a requirement to navigate a fast-paced world” (organised by Lucas Casanova and Joaquim Luis Coimbra), and the discussions and future recommendations for research and praxis this symposium generated.

This symposium sought to foster reflection and discussion about the relevance of a social justice standpoint in CGC and how social justice could become a strat- egy to tackle issues of social inequality to help the youth to cope with the socioeconomic and political challenges brought about by rapid social transformations in western societies, at the same time alerting them to the dangers of CGC’s contribu- tion to the reproduction of the status quo (Bauman, 2001; Prilleltensky, 1994; Sen- nett, 1998; Prilleltensky & Stead, 2012). Despite the theoretical points of view and research results that inform this article, its aim is an experiential one, presenting reflections on the debates and discussions this symposium stimulated.

The symposium was composed of four papers, which were all based on qualita- tive research methodologies. Two of these papers were focused on the challenges faced by adolescents from geographically vulnerable locations. Based on research in the British islands of Orkney and Shetland, Alexander focused on how young people aspiring to enter higher education from these communities imagine highly mobile futures, and yet their lived experiences demonstrate constraints on this mobility. Thus, she highlights the role of space and place as crucial considerations in CGC in order to challenge the normalisation of mobility. Toiviainen and Albien presented a cross-cultural exploration of the experiences of disadvantaged youth from regional rural Finland and metropolitan marginalised areas of South Afri- ca. Their research emphasises the hidden influences of spatial inequality and the The Symposium: Social justice in Career Guidance and Counselling as a requirement…

(3)

536

neoliberally informed naturalisation of mobility needed for career development.

They present reflections on the young people’s experiences of belonging, in terms of the dimensions of geographical places, social relationships and the historical mo- ment in time. Thus, the sense of connectedness of these young people to communities and the social context of marginalised youth is brought to the forefront.

The last two papers focused on an analysis of practices of CGC that may inte- grate concerns of social justice. Bilon reflected on social justice through a narrative analysis of a group of Polish practitioners, who seemed to demonstrate resistance to the role of social justice in their practices. The participants’ inconsistency in reflections on social values, social justice and the demands created by inequality, as well as on the role of advocacy, are interpreted through a consideration of socio- cultural and political conditions that account for specificities in Polish society. Ca- sanova and colleagues (FPCEUP) presented the results of a focus group discussion with Portuguese practitioners that, based on the results of a quantitative study that explored experiences of precarity and unemployment, discussed socially just practices and how the labour market is “an aggressor”. The hegemonic psychological discourse was identified – a discourse that reflects neoliberal values of individual- ism and meritocracy, which standardise/normalise individuals, making them re- sponsible them for their disadvantage and suffering, while commodifying workers.

The discussion of these papers by Paixão allowed a reflection on the commonal- ities and specificities of these papers, while emphasizing the path these authors are taking towards the fast-growing critical perspectives on CGC, within constructivist and social-constructionist frameworks (Berger & Luckmann, 1966/1971; Gergen, 1996; Parker, 2015). Based on the dominance of neoliberal values in CGC, which reflect the discourse adopted by policymakers, she offered an analysis of CGC practices and how this kind of research can contribute to changes in policymaking and intervention, moving beyond the current status-quo, promoting individual subjec- tivity and agency for navigating an uncertain world through reflection and reflexivity. Moreover, she established crucial connections between the results of these studies and the role of CGC in contributing to the construction of decent and sustain- able work, namely through advocacy.

We would like to finish this reflection with the debate elicited by the question posed to us by the PhD candidate Dom Weinberg (Utrecht University), specialising in socio-economic impacts on adolescents’ well-being:

How we, as researchers, face those (i.e., colleagues /and or fellow researchers) who want to depoliticise our work, by removing the historical, political, ideo- logical context and who think advocacy for marginalised people is not the role of researchers?

In order to address the core of the question posed, part of the discussion focused on the value of an approach to research and analysis that demonstrates the social construction of reality and individual experiences and so highlights the effect

Mariana Lucas Casanova, Anna Bilon et al…

(4)

537 of socioeconomic and political circumstances on people’s lives. Therefore, some authors shared the relevance of discussing these issues with the colleagues who may not see the political dimension in their research and emphasizing the possible social or psychological effects of depoliticized research or practice. This also entails demonstrating how we, as individuals, researchers, practitioners, are political be- ings, with individual experiences influenced by socioeconomic, cultural and political circumstances, which then influence our life experiences, viewpoints and research work. Therefore, it is impossible for any individual and any researcher to be neutral, even though we may believe ourselves to be. Only by becoming aware of the impact of the social and political contexts we are embedded in, can we under- stand the sociopolitical impact of our research and practice. Without this aware- ness, researchers or practitioners are unintendedly negating the sociopolitical ori- gins of inequality, thus contributing to the reproduction of the status quo. As such, no science is value neutral. This, though, may be a difficult path for researchers and so connecting with people who share interests may be helpful for building a community and facing the challenges of value-laden research.

An additional consideration was the researcher’s subjective positioning through reflexivity. This was discussed as a crucial element for understanding our relation- ship with our research, the participants or clients in CGC, and the impact of our own values on them. Moreover, it became apparent that it was crucial to consid- er the history of the theory of CGC as grounded in Western societies, mainly the United States of America, and how these theories were developed for middle-class white people, assuming stability in life projects and career paths. Nowadays, stability is not a given and CGC must be made accessible and answer the needs of all, especially vulnerable population groups. However, this entails considering the historical and social context that constrain and/ or shape people’s experiences and decisions. Advocacy for improving conditions of marginalized people is considered an integral part of the role of CGC practitioners. In this discussion, advocacy and professional activism were voiced by some as “an obligation”, described as a need that goes beyond research, publication and intervention, but also infuses into other roles, intervening in the community and engaging with policymakers or other stakeholders.

In conclusion, these research studies and reflections highlight how CGC should foster an analysis of socioeconomic and political environments that may help young people (i.e. adolescents and/ or youth), not only in decision-making, but also in understanding the social context, their place in the world by promoting critical con- sciousness through conscientization, and how they can have a role in transforming the environment through collective forms of agency, so that a more equal and just world can be co-constructed by all (Freire, 1970/1972). Only through an emancipatory CGC can young people successfully tackle the challenge of transforming the world as part of their own life projects (Hooley, 2018; Hooley, Sultana, & Thomsen, 2019). Indeed, the discussion in the symposium also allowed us to point out how The Symposium: Social justice in Career Guidance and Counselling as a requirement…

(5)

538

a research focus on social justice has also had specific implications for us in terms of conceptualising our own roles as researchers, and our research practices, as well as practitioners.

References

Bauman, Z. (2001). The individualized society. Cambridge: Polity Press.

Berger, P. L., Luckmann, T. (1966/1971). The social sonstruction of seality: A treatise in the sociology of knowledge. Penguin Books.

Freire, P. (1970/1972). Pedagogy of the oppressed. Penguin Books.

Gergen, K. J. (1996). Social psychology as social construction: The emerging vision. In C. McGarty, & A. Haslam (Eds.), The message of social psychology: Perspectives on mind in society (pp. 113–128.). Oxford: Blackwell.

Hooley, T. (2018). The neoliberal challenge to career guidance: Mobilising research, policy and practice around social justice. In T. Hooley, R. G. Sultana, & R. Thomsen (Eds.), Career guidance for social justice. Contesting neoliberalism. Volume 1 – Context, theory and research. New York: Routledge.

Hooley, T., Sultana, R. G., & Thomsen, R. (2019). Towards an emancipatory career guidance:

What is to be done? In T. Hooley, R.G. Sultana, & R. Thomsen (Eds.), Career guidance for emancipation – reclaiming justice for the multitude. Volume 2. New York: Routledge.

Parker, I. (2015). Handbook of critical psychology. New York: Routledge.

Prilleltensky, I. (1994). The morals and politics of psychology. Psychological discourse and the status quo. State University of New York Press.

Prilleltensky, I., & Stead, G. B. (2012). Critical psychology and career development: Unpa- cking the adjust-challenge dilemma. Journal of Career Development, 39(4), 321–340.

https://doi.org/10.1177/0894845310384403

Sennett, R. (1998). The corrosion of character: The personal consequences of work in the new capitalism. New York: W.W. Norton.

Acknowledgements

We would all like to thank Anna Bilon for the invitation and opportunity to reflect on this symposium and experience in this Journal. We would also like to thank Pro- fessor Maria Paula Paixão for her enriching discussion of our work.

Mariana Lucas Casanova, Anna Bilon et al…

(6)

Studia Poradoznawcze/Journal of Counsellogy 2020, vol. 9 ISSN 2299-4971

Mariana Lucas Casanova,

Uniwersytet w Porto, Portugalia

Anna Bilon,

Dolnośląska Szkoła Wyższa, Wrocław, Polska

Rosie Alexander,

University of the Highlands and Islands, Szkocja, Wielka Brytania

Sanna Toiviainen,

Uniwersytet Helsiński, Finlandia

Anouk-Jasmine Albien,

Uniwersytet w Bernie, Szwajcaria

Maria Paula Paixão,

Uniwersytet w Coimbra, Portugalia

Patricio Costa,

Rebecca Lawthom,

Sheffield University, Wielka Brytania

Joaquim Luis Coimbra,

Sprawiedliwość społeczna w doradztwie zawodowym

i poradnictwie (Career Guidance and Counselling

– CGC) jako postulat niezbędny do wspierania

nawigowania życiem w szybko zmieniającym się

świecie. Sympozjum 17. edycji konferencji EARA

Nastolatki w gwałtownie zmieniającym się świecie.

2–5 września 2020 roku

¹

Od czterdziestu lat zachodnie społeczeństwa doświadczają złożonych przemian kulturowych, społeczno-ekonomicznych i politycznych, prowadzących do różnych zindywidualizowanych form socjalizacji, rozczłonkowania wspólnotowości, szybkich zmian społecznych i modyfikacji trybów życia. Ponadto przemiany zachodzące w świecie pracy zawodowej niosą niepewność/ryzyko, konkurencyjność i brak sta- bilności na rynku pracy. Pomimo zwiększonej produktywności przemiany te przy- czyniły się do pogłębienia nierówności społecznych, zarówno w państwach rozwi- niętych, jak i rozwijających się. Dlatego też młodzi ludzie tworzą obecnie własne projekty życiowe/zawodowe w ramach coraz bardziej złożonego, wymagającego

1 Niniejszy artykuł nie jest artykułem naukowym w tradycyjnym sensie tego słowa, koncentrującym się na teoretycznych rozważaniach lub nowych teoriach czy na wynikach badań empirycznych. Jest to praca o charakterze przeglądowym, której celem jest przybliżenie refleksji z debat i dyskusji, które odbyły się podczas sympozjum, w którym uczestniczyli wszyscy autorzy, jako organizatorzy, mów- cy, współautorzy i dyskutanci.

Doi: 10.34862/sp.2020.14

(7)

258

i naznaczonego niepewnością świata. Niniejsze sympozjum miało na celu zapro- ponowanie refleksji nad sposobem, w jaki sprawiedliwość społeczna może stać się rdzeniem doradztwa zawodowego i poradnictwa (ang. career guidance and coun- selling – CGC), zarówno w ramach badań naukowych, jak i praktyki, tak aby rze- czywiście pomóc młodym osobom w swobodnym poruszaniu się w świecie pracy zawodowej, o coraz ostrzej zarysowanych nierównościach. Zaprezentowane podczas sympozjum wyniki badań dotyczyły grup społecznych najbardziej narażonych na konsekwencje nierówności społeczno-gospodarczych, w przypadku których za- chodzi największe ryzyko zaistnienia trudności w konstruowaniu projektów życio- wo/zawodowych i doświadczeń na rynku pracy (tzn. braku stabilności zawodowej i bezrobocia).

Europejskie Stowarzyszenie Badań nad Adolescencją (European Association for Research on Adolescence – EARA) promuje takie międzydyscyplinarne badania naukowe, których celem jest zrozumienie doświadczeń stanowiących rdzeń wie- ku młodzieńczego i adolescencji, jako fazy rozwojowej, oraz wpisanych w nią wy- zwań, przed którymi stoi ta grupa. Raz na dwa lata EARA organizuje konferencje w celu wymiany wiedzy, dyskusji i tworzenia sieci kontaktów, zachęcając do badań i promowania różnorodnych działań. Ostatnia konferencja została zorganizowana przez Wydział Psychologii i Edukacji Uniwersytetu w Porto (FPCEUP), w Portu- galii, w dniach 2–5 września 2020 roku. W związku z pandemią COVID-19 po raz pierwszy konferencja odbyła się w trybie on-line. Dzięki staraniom i wytężonej pracy komitetu organizacyjnego wydarzenie to odbyło się bez przeszkód i było dla uczestników owocnym doświadczeniem.

Konferencja EARA 2020 sprzyjała refleksji nad rozumieniem roli badań i interwencji skierowanych w szczególności do grupy docelowej nastolatków oraz dyskusji nad tym, jak rodzice i praktycy mogliby pomóc w rozwoju kariery zawodowej adolescentów. Obejmowała namysł nad wynikami międzydyscyplinarnych badań psychospołecznych, które podkreślały znaczenie dialogu między nauką, praktyką i polityką; oraz debatę na temat roli takiej edukacji politycznej, dzięki której naukowcy, praktycy, decydenci, a także nastolatkowie i starsza młodzież mogliby wspólnie stawić czoła obecnym wyzwaniom, takim jak: zmiana klimatu, nierów- ności społeczne, populizm, problemy związane z karierą zawodową jak bezrobocie i niepewność zatrudnienia, a także wiele innych aktualnych kwestii. W niniejszym opracowaniu pragniemy przybliżyć doświadczenia sympozjum Sprawiedliwość społeczna w doradztwie zawodowym i poradnictwie (Career Guidance and Coun- selling – CGC) jako postulat niezbędny do wspierania nawigowania życiem w szyb- ko zmieniającym się świecie (zorganizowanego przez Marianę Lucas Casanovę oraz Joaquima Luisa Coimbrę), a także zapoznać z dyskusjami i zaleceniami dotyczący- mi przyszłych badań i praktyk, które rozważano na tym spotkaniu. Głównym celem sympozjum było zachęcenie do refleksji i dyskusji na temat znaczenia perspektywy sprawiedliwości społecznej w CGC i tego, jak sprawiedliwość społeczna mogłaby stać się strategią rozwiązywania problemów nierówności społecznej, wspierając

Mariana Lucas Casanova, Anna Bilon i in. …

(8)

259 młodzież w radzeniu sobie z wyzwaniami społeczno-ekonomicznymi i politycznymi, wynikającymi z szybkich przemian społecznych w społeczeństwach zachodnich, a jednocześnie zwrócenie uwagi na niebezpieczeństwa związane z udziałem CGC w reprodukcji status quo (Bauman, 2001; Prilleltensky, 1994; Sennett, 1998;

Prilleltensky, Stead, 2012). Nie ograniczamy się tu do przybliżenia teoretycznych perspektyw i wyników badań, które leżą u podstaw wypowiedzi, gdyż cel tego teks- tu ma walor praktyczny: ma służyć przedstawieniu refleksji wypływającej z debat i dyskusji, zainspirowanych przez sympozjum, na którym przedstawiono cztery re- feraty, oparte na jakościowych metodach badawczych.

Dwa z tych referatów skupiały się na wyzwaniach stojących przed nastolatkami pochodzącymi z miejsc dotkniętych ryzykiem z uwagi na ich położenie geograficz- ne. Opierając się na badaniach przeprowadzonych na brytyjskich wyspach Orkney i Szetlandy, Rosie Alexander skupiła się na tym, jak miejsce pochodzenia młodzieży wpływa na jej wybory edukacyjne i zawodowe, generując ogromną presję mobil- ności. Młodzież zamieszkująca wyspy zmuszona jest je opuścić, jeśli chce ukończyć studia. Autorka podkreśliła zatem rolę przestrzeni i miejsca jako kluczowych czyn- ników godnych uwzględnienia w CGC, w celu zakwestionowania normalizacji mo- bilności. Z kolei Sanna Toiviainen i Anouk-Jasmine Albien analizowały doświad- czenia młodzieży znajdującej się w niekorzystnej sytuacji, pochodzącej z obszarów wiejskich w Finlandii oraz wielkomiejskich, zmarginalizowanych obszarów w RPA, podkreślając nierówności przestrzenne i naturalizację mobilności wymaganej do rozwoju kariery. Analizując doświadczenia przynależności (do miejsca, nawią- zanych relacji i czasu), zastanawiały się, jak można wspierać i rozwijać u młodych ludzi poczucie wspólnotowości i przynależności do lokalnych społeczności i lokalnych kontekstów.

Dwie pozostałe prace koncentrowały się na analizie praktyk CGC, mogących integrować w swoich ramach (lub nie) kwestie sprawiedliwości społecznej. Anna Bilon zastanawiała się nad sprawiedliwością społeczną poprzez analizę narracyjną poglądów grupy polskich praktyków, którzy zdają się nie dostrzegać roli sprawied- liwości społecznej w swoich działaniach. Niespójność ich refleksji nad wartościami społecznymi, sprawiedliwością społeczną i postulatami wynikającymi z nierówno- ści, a także nad rolą orędownictwa (ang. advocacy), została zinterpretowana po- przez rozważania nad uwarunkowaniami społeczno-kulturowymi i politycznymi, uwzględniającymi specyfikę polskiego społeczeństwa. Natomiast Mariana Casa- nova i jej współpracownicy (FPCEUP) przedstawili wyniki dyskusji prowadzonej w grupach fokusowych złożonych z portugalskich praktyków-doradców, którzy, na podstawie udostępnionych im wyników ilościowych badań, dotyczących do- świadczania niepewności zawodowej i bezrobocia, dyskutowali zarówno o spra- wiedliwych, jak i niesprawiedliwych praktykach społecznych oraz o sposobach, w jakich rynek pracy staje się „agresorem”. Zidentyfikowano hegemoniczny dys- kurs psychologiczny – zbiór poglądów odzwierciedlających neoliberalne warto- ści indywidualizmu i merytokracji, które standaryzują jednostki, przypisując im Sprawiedliwość społeczna w doradztwie zawodowym i poradnictwie (Career Guidance…

(9)

260

odpowiedzialność za ich niekorzystną sytuację i cierpienie, a jednocześnie utożsa- miają pracowników z towarem.

Omówienie tych referatów przez prof. Marię Paulę Paixão pozwoliło na reflek- sję nad podobieństwem i specyfiką podniesionych w nich zagadnień, podkreśla- jąc jednocześnie drogę, którą autorzy podążają w kierunku narastającej krytycznej perspektywy oglądu CGC, w ramach konstruktywizmu i konstrukcjonizmu spo- łecznego (Berger, Luckmann, 1966/1971; Gergen, 1996; Parker, 2015). Opierając się na dominacji neoliberalnych wartości w ramach CGC, które odzwierciedlają dys- kurs przyjęty przez ustawodawców, Paixão zaproponowała analizę praktyk CGC i skupienie się na tym, jak krytyczne badania mogą przyczynić się do zmian w two- rzeniu polityki i interwencji, wychodzących poza obecny status quo, promując in- dywidualną podmiotowość i sprawczość w poruszaniu się po niepewnym świecie poprzez namysł i refleksję. Wskazała także na kluczowe powiązania między wynikami tych badań a rolą CGC w przyczynianiu się do budowania godnej i zrówno- ważonej pracy poprzez orędownictwo.

Chcielibyśmy zakończyć niniejszą refleksję o debacie wspomnieniem wywoła- nym pytaniem, które zadał nam doktorant Dom Weinberg (Uniwersytet w Utrech- cie), specjalizujący się w badaniach nad wpływem czynników społeczno-ekonomicznych na dobro nastolatków:

W jaki sposób my, jako naukowcy, możemy odnieść się do osób (naszych kole- gów i innych naukowców), którzy chcą odpolitycznić naszą pracę, usuwając jej historyczny, polityczny i ideologiczny kontekst oraz którzy uważają, że orędow- nictwo na rzecz osób zmarginalizowanych nie jest rolą naukowców?

Aby dotrzeć do sedna postawionego pytania, część dyskusji skupiła się na war- tości tego podejścia do badań i analiz, które pokazuje społeczną konstrukcję rzeczy- wistości i indywidualnych doświadczeń, a tym samym podkreśla wpływ społeczno- -ekonomicznych i politycznych okoliczności na ludzkie życie. Niektórzy dyskutanci podkreślili wagę omawiania tych zagadnień z tymi kolegami i koleżankami, którzy mogą nie dostrzegać wymiaru politycznego w swoich badaniach oraz pomniejsza- ją znaczenie uwypuklania potencjalnych społecznych lub psychologicznych skut- ków odpolitycznionych badań lub praktyki. Pozwoliło to pokazać również, w jakiej mierze my, jako jednostki, badacze, praktycy, jesteśmy istotami politycznymi oraz jak na nasze indywidualne doświadczenia wpływają okoliczności społeczno-eko- nomiczne, kulturowe i polityczne, które następnie kształtują nasze doświadczenia życiowe, punkty widzenia i prace badawcze; powodują, że niemożliwe jest, aby jakakolwiek jednostka i jakikolwiek badacz byli neutralni, nawet jeśli sami wie- rzą, że tacy właśnie są. W dyskusji dostarczaliśmy argumentów na to, że jedynie uświadamiając sobie znaczenie kontekstów społecznych i politycznych, w których jesteśmy osadzeni, możemy zrozumieć społeczno-polityczny wpływ naszych badań i praktyki. Że bez tej świadomości badacze lub praktycy w sposób niezamierzo- ny negują społeczne i polityczne źródła nierówności, przyczyniając się tym samym

(10)

261 do reprodukcji status quo. Zrozumienie tego, że żadna nauka nie jest neutralna pod względem wartości, może jednak stanowić trudność, a zatem tworzenie powiązań ludzi o wspólnych zainteresowaniach może być pomocne w budowaniu społecz- ności badaczy stawiających czoła wyzwaniom stojącym przed badaniami uwzględ- niającymi wartości. Dodatkowym aspektem tego wątku dyskusji było subiektyw- ne pozycjonowanie badaczy poprzez refleksyjność. Została ona uznana za element kluczowy dla zrozumienia naszych relacji z prowadzonymi przez nas badaniami, z uczestnikami lub klientami CGC, oraz w uświadomieniu sobie wpływu, jaki wywierają na nich nasze własne wartości. Co więcej, stało się jasne, że kluczowe znaczenie ma uznanie powstania i rozwoju teorii CGC jako źródła wiedzy ugrun- towanej w społeczeństwach zachodnich, głównie w Stanach Zjednoczonych, oraz tego, iż te teorie zostały opracowane dla białej klasy średniej przy założeniu sta- bilności projektów życiowych i ścieżek kariery. W dzisiejszych czasach stabilność nie jest rzeczą oczywistą i CGC muszą być dostępne dla wszystkich oraz odpowia- dać na potrzeby wszystkich, szczególnie zaś na potrzeby „wrażliwych” grup spo- łecznych. Wymaga to jednak uwzględnienia kontekstu historycznego i społecznego, który ogranicza i/lub stymuluje ludzkie doświadczenia i decyzje. Orędownictwo na rzecz poprawy warunków życia osób zmarginalizowanych jest uważane za in- tegralną część roli praktyków CGC. W ramach tej dyskusji orędownictwo i akty- wizm zawodowy zostały określone przez niektórych jako „obowiązek”, opisany jako potrzeba, która wykracza poza badania, publikacje i interwencje, ale także wpływa na inne role, znaczące w życiu społeczności podejmującej współpracę z ustawo- dawcami i innymi interesariuszami.

Podsumowując, przedstawione badania i refleksje starają się określać, w jaki sposób CGC powinny wspierać rozpoznanie środowiska społeczno-ekonomicz- nego i politycznego, co może pomóc młodym ludziom (tj. nastolatkom i/lub mło- dzieży) nie tylko w podejmowaniu decyzji, ale także w zrozumieniu kontekstu spo- łecznego oraz ich miejsca w świecie przez promowanie krytycznej świadomości wykształcanej poprzez refleksję i wrażliwość społeczną. Jak również zasugerować, w jaki sposób mogą oni odgrywać rolę w przekształcaniu środowiska poprzez zbio- rowe formy sprawczości, tak aby mógł być współtworzony przez wszystkich rów- niejszy i sprawiedliwszy świat (Freire, 1970/1972). Jedynie poprzez emancypacyjne CGC młodzi ludzie mogą z powodzeniem podjąć wyzwanie transformacji świata w ramach własnych projektów życiowych (Hooley, 2018; Hooley, Sultana, Thom- sen, 2019). Jednocześnie dyskusja podczas sympozjum pozwoliła nam zauważyć, że skupienie badań na kwestii sprawiedliwości społecznej ma również konkretne skutki dla nas, widoczne w konceptualizacji naszych własnych ról jako badaczy, w naszych projektach praktyk badawczych, a także naszej praktyce.

Tłumaczenie: Katarzyna Byłów Sprawiedliwość społeczna w doradztwie zawodowym i poradnictwie (Career Guidance…

(11)

262

Bibliografia

Bauman, Z. (2001). The individualized society. Cambridge: Polity Press.

Berger, P. L., Luckmann, T. (1966/1971). The social construction of reality: A treatise in the sociology of knowledge. Penguin Books.

Freire, P. (1970/1972). Pedagogy of the oppressed. Penguin Books.

Gergen, K. J. (1996). Social psychology as social construction: The emerging vision. W:

C. McGarty, A. Haslam (Eds.), The Message of social psychology: perspectives on mind in society (s. 113–128.). Oxford: Blackwell.

Hooley, T. (2018). The neoliberal challenge to career guidance: Mobilising research, policy and practice around social justice. W: T. Hooley, R. G. Sultana, R. Thomsen (Eds.), Ca- reer guidance for social justice. contesting neoliberalism. Volume 1 – Context, theory and research. New York: Routledge.

Hooley, T., Sultana, R. G., Thomsen, R. (2019). Towards an emancipatory career guidance:

What is to be done?. W: T. Hooley, R.G. Sultana, R. Thomsen (Eds.), Career guidance for emancipation: Reclaiming fustice for the multitude. Volume 2. New York: Routledge.

Parker, I. (2015). Handbook of critical psychology. New York: Routledge.

Prilleltensky, I. (1994). The morals and politics of psychology. Psychological discourse and the status quo. State University of New York Press.

Prilleltensky, I., Stead, G. B. (2012). Critical psychology and career development: Unpacking the adjust-challenge dilemma. Journal of Career Development, 39(4), 321–340. https://

doi.org/10.1177/0894845310384403

Sennett, R. (1998). The corrosion of character: The personal consequences of work in the new capitalism. New York: W.W. Norton.

Podziękowanie

Wszyscy pragniemy podziękować Annie Bilon za zaproszenie i możliwość refleksji nad naszym sympozjum i doświadczeniem w ramach niniejszej publikacji. Chcie- libyśmy również podziękować Pani Profesor Marii Pauli Paixão za wzbogacającą dyskusję o naszej pracy.