Geoportale regionalne wybranych krajów Europy - studium porównawcze

ROCZNIKI GEOMATYKI 2012 m T X m Z 4(54)

GEOPORTALE REGIONALNE WYBRANYCH KRAJÓW

EUROPY – STUDIUM PORÓWNAWCZE

REGIONAL GEOPORTALS IN SELECTED EUROPEAN

COUNTRIES – A COMPARATIVE STUDY

Dariusz Dukaczewski, Agata Cio³kosz-Styk, Maciej Sochacki

Instytut Geodezji i Kartografii

S³owa kluczowe: geoportale regionalne, INSPIRE Keywords: regional geoportals, INSPIRE

Wstêp

Wzrost zapotrzebowania na informacjê przestrzenn¹, upowszechnienie siê s¹dów o celo-woœci jej publikacji za poœrednictwem sieci internetowej oraz rozwój technologii informa-tycznych przyczyni³y siê na przestrzeni ostatnich 10 lat w krajach Unii Europejskiej oraz Europejskiego Obszaru Gospodarczego do znacznej intensyfikacji prac koncepcyjnych i im-plementacyjnych w zakresie portali regionalnych administracji publicznej, udostêpniaj¹cych zbiory danych przestrzennych, portali kartograficznych, a nastêpnie geoportali regionalnych (Dukaczewski, 2007; Baranowski i in., 2010). Uwarunkowania prawne wynikaj¹ce z wpro-wadzenia dyrektywy INSPIRE, narodowych aktów implementacyjnych oraz powi¹zanych przepisów wykonawczych przyczyni³y siê w istotnym stopniu, w ci¹gu ostatnich 5 lat, do intensyfikacji prac dotycz¹cych budowy i doskonalenia geoportali narodowych i regional-nych (Bielecka i in., 2010; Dukaczewski, Bielecka, 2009; 2010). Obserwujemy obecnie zmniej-szenie liczby regionalnych portali udostêpniaj¹cych mapy w postaci plików pdf i jpeg przy równoczesnym wzroœcie liczby geoportali korzystaj¹cych z rozwi¹zañ typu WMS i WFS. W Polsce w roku 2004 funkcjonowa³y 4 portale wojewódzkie, umo¿liwiaj¹ce dostêp do map interaktywnych. W roku 2010 by³o ich ju¿ 11, zaœ 5 portali wojewódzkich zapewnia³o dostêp do map pozbawionych interfejsu u¿ytkownika. W maju 2012 r. zamiast nich dzia³a³o jedynie 9 bardziej zaawansowanych geoportali. Podobne procesy mo¿na by³o zaobserwowaæ w wiêkszoœci krajów Unii Europejskiej oraz Europejskiego Obszaru Gospodarczego. Sytuacja ta implikuje potrzebê prowadzenia sta³ych badañ, dotycz¹cych stanu zaawansowania prac w zakresie geoportali regionalnych, jak równie¿ ich relacji z Europejsk¹ Infrastruktur¹ Infor-macji Przestrzennej INSPIRE. Prace takie s¹ prowadzone m.in. w Instytucie Geodezji i Kartografii (IGiK), gdzie od 8 lat sporz¹dzane s¹ syntezy stanu prac nad portalami i

geopor-talami wojewódzkimi i od 4 lat – prac nad geoporgeopor-talami narodowymi krajów europejskich. Jednym z ich efektów sta³o siê uruchomienie us³ugi internetowej GEMS (Geoportals in

Europe Metadata Service), która wpisuje siê w znacznym stopniu w zakres europejskiej

inicjatywy eSDI-NET+ – sieci na rzecz promocji dialogu transgranicznego i wymiany do-brych praktyk w zakresie infrastruktur danych przestrzennych w Europie.

Celem pracy by³a analiza stanu zaawansowania rozwoju regionalnych geoportali europej-skich jednostek administracji publicznej najwy¿szego szczebla, w oparciu o kryteria zakresu tematycznego udostêpnianych zbiorów danych przestrzennych, funkcjonalnoœci, dostêpno-œci metadanych, stosowanych metod prezentacji kartograficznej w aspekcie semiotycznym oraz okreœlenie miejsca geoportali wojewódzkich wœród ich odpowiedników w innych kra-jach UE i Europejskiego Obszaru Gospodarczego. Uzyskane wyniki mia³y pos³u¿yæ równie¿ do aktualizacji oraz rozbudowy bazy danych us³ugi internetowej GEMS, prowadzonej przez IGiK.

Podstawowym materia³em wykorzystywanym do badañ by³y wyniki kwerendy, przepro-wadzonej w maju 2012 r. W okresie tym w krajach UE i Europejskiego Obszaru Gospodar-czego dzia³a³y 143 geoportale regionalne jednostek podzia³u terytorialnego najwy¿szego szczebla o rozbudowanym interfejsie u¿ytkownika (rys. 1)1_{. 9 spoœród tych geoportali by³o chwilowo} niedostêpnych ze wzglêdów technicznych, zaœ dostêp do 4 (2 brytyjskich i 2 szwajcarskich) by³ chroniony has³em. Ponadto zbiory danych przestrzennych by³y równie¿ udostêpniane (w ograniczonym zakresie i przy wykorzystaniu linków) za poœrednictwem 151 portali

regional-nych jednostek administracji publicznej najwy¿szego szczebla2_{. Tym samym dwa sposoby}

udostêpniania zbiorów danych przestrzennych by³y stosowane w przypadku 87,23% bada-nych jednostek podzia³u terytorialnego (odpowiednio 42,43% i 44,80%).

Przeprowadzone badanie 130 geoportali regionalnych najwy¿szego szczebla dostêpnych w maju 2012 r. objê³o analizê zakresu tematycznego udostêpnianych zbiorów danych prze-strzennych (ze szczególnym uwzglêdnieniem grup tematycznych zawartych w za³¹cznikach do dyrektywy INSPIRE), ich funkcjonalnoœci (z uwzglêdnieniem 46 typów funkcji w obrê-bie 7 grup), dostêpnoœci metadanych oraz stosowanych metod prezentacji kartograficznej w aspekcie semiotycznym. Wykorzystanie bertinowskiej metody porz¹dkowania danych po-zwoli³o na zaproponowanie typologii geoportali regionalnych w oparciu o kryterium podo-bieñstwa zakresu tematycznego. Zaproponowano równie¿ typologiê opart¹ o kryteria liczby grup tematycznych i dostêpnych funkcji.

Zakres tematyczny udostêpnianych danych przestrzennych

Zakres tematyczny danych przestrzennych udostêpnianych za poœrednictwem geoportali regionalnych by³ bardzo zró¿nicowany. Waha³ siê on od 5 do 31 grup tematycznych wg za³¹czników do dyrektywy INSPIRE (osi¹gaj¹c wartoœci ekstremalne w przypadku geopor-talu pó³kantonu Appenzell Zewnêtrzny i Kraju Basków). W stosunkowo najwiêkszym stop-niu do listy grup tematycznych INSPIRE nawi¹zywa³y geoportale hiszpañskie – od 14 grup (Asturia) do 31 grup (Kraj Basków), norweskie – od 17 (Sor-Trondelag) do 30 grup

(Finn-1 _{Jednostki te w przypadku czêœci krajów odpowiadaj¹ równie¿ NUTS1.}

2 _{Z kwerendy i badania zosta³o wy³¹czonych 109 portali powiatów (novads) i 9 miast wydzielonych}

(republikas pilseta) £otwy, stanowi¹cych od 2009 r. jedyne jednostki podzia³u administracyjnego w tym kraju. Z podobnych przyczyn pominiêto portale chorwackich ¿upanii.

mark) i szwajcarskie – od 5 (pó³kanton Appenzell Zewnêtrzny) do 30 grup (Argowia). W znacznym stopniu dotyczy³o to równie¿ geoportali niemieckich – od 14 (Badenia-Wirtember-gia i Bawaria) do 28 grup (Berlin), belgijskich – od 20 (Region Sto³eczny Brukseli) do 26 grup (Region Waloñski), austriackich – od 19 (Vorarlberg) do 26 grup (Styria, Tyrol), polskich – od 11 (województwo podlaskie i ³ódzkie) do 25 grup (opolskie)3_{, czeskich – od 8 (kraj} po³udniowoczeski) do 25 grup (kraj pilzneñski) i francuskich – od 11 (Nord-Pas-de-Calais) do 24 grup (Limuzja). Mniejsza zgodnoœæ mia³a natomiast miejsce w przypadku geoportali w³oskich – od 10 grup (Dolina Aosty) do 21 (Abruzja), s³owackich – od 16 (kraj nitrzañski) do 20 grup (kraj ¿yliñski) i szwedzkich – od 7 (Dalarna) do 16 grup (Västra Götaland, Östergötland). Stopieñ, w jakim zakres tematyczny udostêpnianej informacji nawi¹zywa³ do grup tematycznych INSPIRE, by³ z regu³y wy¿szy w przypadku geoportali uruchomionych na przestrzeni ostatnich lat.

Najczêœciej umo¿liwiano przegl¹dane danych przestrzennych o zakresach tematycznych nawi¹zuj¹cych do okreœlonych w grupach tematycznych aneksów I i II do dyrektywy INSPIRE (tab. 1). Za poœrednictwem wszystkich geoportali by³o mo¿liwe uzyskanie infor-macji o nazwach geograficznych. Bardzo czêsto by³y dostêpne warstwy sieci transporto-wych i hydrografii, jednostek administracyjnych, u¿ytkowania terenu, obszarów chronio-nych, ortofotomap, ukszta³towania terenu, informacja o systemach odniesienia za pomoc¹ wspó³rzêdnych, obiektach produkcyjnych i przemys³owych, budynkach, obiektach rolni-czych i akwakultury, strefach ograniczonych/regulacyjnych, adresach, zagospodarowaniu przestrzennym. Rzadko natomiast by³y dostêpne warstwy dotycz¹ce demografii, warunków atmosferycznych, regionów morskich. Bardzo rzadko udostêpniano informacjê o systemach pól znaczonych i o warunkach oceaniczno-geograficznych.

Badane geoportale regionalne umo¿liwia³y równie¿ dostêp do zbiorów danych przestrzen-nych dotycz¹cych wielu grup tematyczprzestrzen-nych nie uwzglêdnioprzestrzen-nych w za³¹cznikach do dyrek-tywy INSPIRE. Blisko 85% spoœród nich pozwala³o na wyœwietlanie map topograficznych. Dawne mapy topograficzne by³y dostêpne za poœrednictwem geoportali: Karyntii, Salzburga, Styrii, Vorarlbergu, Wiednia, Bawarii, Dolnej Saksonii, Bratys³awy oraz wiêkszoœci portali czeskich i szwajcarskich. Dostêp do dawnych ortofotomap zapewnia³y geoportale regionów czeskich, hiszpañskich, austriackich oraz Dolnej Normandii, Opplandu, Rogalandu. Dane ze skaningu laserowego by³y dostêpne za poœrednictwem geoportali: Karyntii, Górnej Austrii, Burgundii, Madrytu i Murcji. Informacje o sieciach geodezyjnych mo¿na by³o wizualizowaæ w przypadku wiêkszoœci geoportali szwajcarskich oraz hiszpañskich. Warstwy cen nieru-chomoœci by³y dostêpne za poœrednictwem geoportali: Pragi, Nadrenii-Palatynatu i Saary, zaœ kataster leœny – poprzez geoportale: Karyntii, Górnej Austrii, Salzburga, Tyrolu, Vorarl-bergu, Kraju Basków, Balearów, Saary, Saksonii, kantonu zürichskiego, berneñskiego, Obe-rwalden. Geoportal Bazylei-miasta pozwala³ na dostêp do katastru drzew i katastru krzewów. Informacje o sieci kanalizacyjnej i jej planach rozbudowy oferowa³y geoportale: kraju pil-zneñskiego, pardubickiego, morawsko-œl¹skiego, zliñskiego, Wysoczyzny, kraju nitrzañskie-go, Bazylei-okrêgu, Szafuzy i Genewy. Geoportal waloñski umo¿liwia³ dostêp do katastru górniczego. Wiêkszoœæ geoportali szwajcarskich oraz geoportale: Górnej Austrii, Styrii, Wiednia, kraju pilzneñskiego, karlowarskiego, pardubickiego, morawsko-œl¹skiego i Limuzji

pozwala-3 _{Ponadto 13 grup tematycznych w przypadku geoportali województw: pomorskiego, dolnoœl¹skiego,}

kujawsko-pomorskiego, 19 grup – geoportali województw: ma³opolskiego i œwiêtokrzyskiego, 20 grup w przypadku geoportalu województwa mazowieckiego.

Tabela 1. Czêstoœæ udostêpniania danych przestrzennych o zakresach tematycznych nawi¹zuj¹cych do grup tematycznych aneksów do dyrektywy INSPIRE s k e n A Temat Czêstoœæ a b z ci l w ó k d a p y z r p procgeenotpboadtraanilych I Systemyodneiseinaizapomoc¹wspór³zêdnych 111 85,38 h c y n z ci f a r g o e g k e t ai s y m e t s y S 9 6,92 e n z ci f a r g o e g y w z a N 130 100,00 e n j y c a rt si n i m d a i k t s o n d e J 128 98,46 y s e r d A 101 77,69 e n l a rt s a t a k i k ³ ai z D 83 63,84 e w o tr o p s n a rt i c ei S 129 99,23 ai f a r g o r d y H 129 99,23 e n o i n o r h c y r a z s b O 124 95,38 II Uksztat³owaneiterenu 116 89,23 u n e r e t ei n a w o k t y ¿ U 126 96,92 a p a m o t o f o tr O 117 90,00 ai g o l o e G 48 36,92 II I Jednostkistatystyczne 41 31,53 i k n y d u B 109 83,84 a b el G 62 47,69 e n n e z rt s e z r p ei n a w o r a d o p s o g a Z 100 76,92 i z d u l o w t s ñ e z c ei p z e b i ei w o r d Z 81 62,30 e w o w t s ñ a p y b ¿ u ³ s i j e n z ci l b u p i c œ o n z c e t y ¿ u i g u ³ s U 95 73,07 a k si w o d o r œ ai n a w o r o ti n o m o d ai n e z d ¹ z r U 34 26,15 e w o ³ s y m e z r p i e n j y c k u d o r p y t k ei b O 110 84,61 y r u tl u k a w k a i e z ci n l o r y t k ei b O 107 82,30 ai f a r g o m e D -i c œ o n d u l ei n e z c z s ei m z o R 15 11,53 e n j y c al u g e r/ e n o z ci n a r g o y f e rt s/ m e r a z s b o ei n a w o r a d o p s o G e z c w a d z o w a r p s i k t s o n d e j i 107 82,30 o g e n l a r u t a n ai n e ¿ o r g a z y f e rt S 70 53,84 e n z c y r e f s o m t a i k n u r a W 11 8,46 e n z ci f a r g o e g -o n z ci g o l o r o e t e m i k n u r a W 35 26,92 e n z ci f a r g o e g -o n z ci f a r g o n a e c o i k n u r a W 3 2,30 ei k s r o m y n o i g e R 10 7,69 e n z ci f a r g o e g o i b y n o i g e R 55 42,30 e n d o r o n d e j o z ci n d o r y z r p y r a z s b o i a k si l d ei S 90 69,23 w ó k n u t a g ei n e z c z s ei m z o R 35 26,92 e n z c y t e g r e n e y b o s a Z 48 36,92 e n l a r e n i m y b o s a Z 27 20,76

³y na wizualizacjê szczegó³owych warstw transportu zbiorowego. Informacje o kosztach i stanie zimowego utrzymania dróg by³y dostêpne za poœrednictwem geoportali: waloñskiego, usteckiego, zliñskiego, Wysoczyzny, Burgundii i kraju ¿yliñskiego. Dane o utrudnieniach w ruchu ko³owym mo¿na uzyskaæ z geoportalu Dolnej Austrii, Górnej Austrii, Walonii, kraju o³omunieckiego, Burgundii, kraju ¿yliñskiego, kantonu zürichskiego, Gryzonii i Neuchâtel. Warstwy dotycz¹ce ha³asu by³y dostêpne za poœrednictwem geoportrali: Styrii, Tyrolu, wo-jewództwa ma³opolskiego, Zürichu, Lucerny, Bazylei-miasta, Bazylei-okrêgu, Argowii, Ge-newy, Turgowii, Vaud. Dane o wypadkach by³y udostêpniane przez geoportale kraju pardu-bickiego i województwa opolskiego. Dostêp do informacji o emisjach i imisjach zanieczysz-czeñ atmosferycznych zapewnia³y geoportale Dolnej Austrii, Walonii, kraju pardubickiego, po³udniowo-morawskiego, Berlina, Zürichu, Lucerny, Schwyz, Fryburgu, Bazylei-okrêgu, Wewnêtrznego Appenzell, Saint Gallen i Genewy, natomiast informacje o sk³adowiskach i oœrodkach recyklingu – geoportale: Karyntii, Górnej Austrii, Salzburga, Tyrolu, kraju ustec-kiego, pardubicustec-kiego, Nord-Pas-de-Calais, Katalonii, Galicji, województwa œwiêtokrzyskie-go, kraju nitrzañskieœwiêtokrzyskie-go, Zürichu, Fryburga i Neuchâtel. Dane o systemie walki z narkotykami by³y dostêpne za poœrednictwem geoportalu Pragi. Informacje o rynku pracy, p³acach i bezrobociu zapewnia³y geoportale kraju usteckiego, Kraju Loary, Kraju Basków, wojewódz-twa mazowieckiego, Zürichu i Berna. Dane o instytucjach opieki spo³ecznej by³y dostêpne w przypadku geoportali: Dolnej Austrii, Salzburga, województwa opolskiego oraz wiêkszoœci geoportali szwajcarskich. Bardzo rzadko by³y udostêpniane informacje o strukturze narodo-wej i jêzykonarodo-wej. Do wyj¹tków w tym zakresie nale¿¹ geoportale: Berlina, Nawarry i Saksonii. Wiele regionów wykorzystuje geoportale do promocji spraw zwi¹zanych z kultur¹ i dziedzic-twem historycznym (m.in.: Karyntia, Górna Austria, Styria, Vorarlberg, Wiedeñ, Bruksela, Walonia, kraj karlowarski, pardubicki, morawsko-œl¹ski, Wysoczyzna, Asturia, Baleary, Es-tremadura, Galicja, Katalonia, Kraj Basków, Nawarra, regiony s³owackie, Västra Götaland i Östergötland. Coraz czêstsze jest uwzglêdnianie danych o szlakach turystycznych, œcie¿-kach rowerowych i konnych, nartostradach, informacji o us³onecznieniu i bazie turystycz-nej. W przypadku regionalnych geoportali szwajcarskich i norweskich zwraca uwagê mniej-szy stopieñ rozbudowy informacji na temat ochrony œrodowiska i biotopów, przy równocze-snej wiêkszej dostêpnoœci warstw zawieraj¹cych informacje o zagadnieniach spo³ecznych.

FunkcjonalnoϾ

Wszystkie spoœród badanych 130 geoportali by³y wyposa¿one w interfejs u¿ytkownika. Stan jego rozbudowy by³ bardzo zró¿nicowany. Kwerenda wykaza³a istnienie podobieñstw, wynikaj¹cych z oferty firm informatycznych, dzia³aj¹cych na terenie poszczególnych kra-jów. Analiza dostêpnych funkcji pozwoli³a na wyró¿nienie ich 46 typów, które zaliczono do 7 g³ównych grup: nawigacji (miniatura/podgl¹d; cofnij; ponów; powiêkszenie; zmniejszenie; przesuwanie mapy; centrowanie; widok ogólny; dopasowanie mapy do widocznych warstw; dopasowanie mapy do wyselekcjonowanych warstw; dopasowanie mapy do wybranego obszaru; dopasowanie mapy do ustawionej selekcji; przesuniêcie mapy do zadanych wspó³-rzêdnych; wybór skali), zarz¹dzania warstwami (dodanie wybranej warstwy; usuniêcie wybranej warstwy; usuniêcie wszystkich warstw; przesuniêcie wybranej warstwy w górê/ w dó³; zablokowanie mapy przed prze³adowaniem; sortuj wg kategorii; poka¿ na mapie), wizualizacji (panel warstw i legendy, nowe okno; konfiguracja wizualizacji, wyœwietlenie

okna podzia³u sekcyjnego; przybory: odcinek, ³amana, okr¹g, prostok¹t, równoleg³obok, tekst, linie), wyszukiwania (zapytanie na podstawie warstwy i atrybutu; wprowadŸ wspó³-rzêdne; wyszukiwanie lokalizacji lub miejscowoœci), metadanych (przegl¹darka metada-nych), prostych analiz (linijka–pomiar odleg³oœci; pomiar powierzchni; pomiar wspó³rzêd-nych; selekcja punktem; selekcja prostok¹tem; selekcja okrêgiem; selekcja wielok¹tem; in-formacja o obszarze; usuniêcie selekcji; wyœwietlenie okna selekcji logicznej; bufor; szukanie drogi), innych (zmiana ustawieñ u¿ytych do wyœwietlania wspó³rzêdnych; wybór uk³adu wspó³rzêdnych; kopiuj do schowka; drukuj). Liczba funkcji badanych geoportali waha³a siê od 5 (kraj po³udniowoczeski) do 37 (norweski Hordaland). Mo¿liwe by³o wyró¿nienie 5 grup o ró¿nym zró¿nicowaniu liczby funkcji. Pierwsz¹ – o zró¿nicowaniu od ma³ej do œredniej liczby funkcji stanowi³y geoportale Republiki Czeskiej – od 5 (kraj po³udniowoczeski) do 27 funkcji (kraj pilzneñski). Grupa druga – o zró¿nicowaniu od ma³ej do du¿ej liczby funkcji by³a reprezentowana przez geoportale: Polski – od 9 (województwo pomorskie) do 29 funk-cji (województwo ma³opolskie), W³och – od 9 (Emilia Romana) do 32 funkfunk-cji (Molise), Szwajcarii – od 10 (Zewnêtrzny Appenzell) do 32 funkcji (Berno). Do grupy trzeciej – o œredniej liczbie funkcji mo¿na zaliczyæ geoportale holenderskie – od 19 (Drenthe) do 24 funkcji (Overijssel) i s³owackie – od 22 (kraj bratys³awski) do 23 funkcji (kraj nitrzañski i ¿yliñski). Grupê czwart¹ – o zró¿nicowaniu od œredniej do du¿ej liczby funkcji stanowi¹ geoportale szwedzkie – od 19 (Skania) do 30 funkcji (Västra Götaland), austriackie – od 24 (Wiedeñ) do 31 funkcji (Karyntia), belgijskie – od 20 (Bruksela) do 31 funkcji (Region Fla-mandzki), francuskie – od 24 (Akwitania, Bretania) do 32 funkcji (Limuzja), hiszpañskie – od 15 (Asturia) do 34 funkcji (Baleary) i niemieckie – od 18 (Bawaria) do 34 funkcji (Meklem-burgia-Pomorze Przednie). Ostatni¹ grupê stanowi¹ geoportale o zró¿nicowaniu od œredniej do relatywnie du¿ej liczby funkcji. Zaliczaj¹ siê do niej geoportale norweskie – od 22 (Sor-Trondelag) do 37 funkcji (Hordaland).

Wiêkszoœæ badanych geoportali by³a dosyæ dobrze wyposa¿ona w funkcje nawigacyjne, elementarne funkcje zarz¹dzania warstwami, podstawowe funkcje wizualizacyjne i prostych analiz (tab. 2). Wszystkie geoportale by³y wyposa¿one w funkcjê powiêkszenia. Do najczê-œciej dostêpnych funkcji nale¿a³y: zmniejszanie i przesuwanie mapy, panel warstw i legendy, pomiar odleg³oœci i wyœwietlenie okna selekcji logicznej, zapytanie na podstawie warstwy i atrybutu, selekcja punktem i uzyskanie informacji o obszarze, przejœcie do widoku ogólnego, konfiguracja wizualizacji, wyszukiwanie miejscowoœci lub obiektu, wydruk i pomiar wspó³-rzêdnych, pomiar powierzchni, wyœwietlanie miniatury/podgl¹du, wybór skali, cofanie, ko-piowanie do schowka. 106 geoportali regionalnych by³o wyposa¿onych w wyszukiwarki metadanych. Bardzo rzadkimi funkcjami by³y: usuniêcie wszystkich warstw (19), dopaso-wanie mapy do wybranego obszaru (16), selekcja okrêgiem i buforodopaso-wanie (15 przypadków). Najrzadziej spotykane funkcje to: wyszukiwanie drogi (13 przypadków), wyœwietlenie w nowym oknie, przesuniêcie wybranej warstwy w górê lub w dó³ (9), dopasowanie mapy do wyselekcjonowanych warstw (6 przypadków).

Podobnie jak w przypadku geoportali krajowych, wœród geoportali regionalnych pojawi³y siê wersje o ró¿nym stopniu rozbudowy interfejsu. Rozwi¹zania takie s¹ dostêpne w przy-padku geoportali Saksonii, Saksonii-Anhalt, Bawarii, Schwyz, Zug, Szafuzy i Turgowii. W grupie badanych geoportali widoczna jest znacz¹ca przewaga funkcji nawigacji, zarz¹dzania warstwami, wizualizacji i wyszukiwania nad funkcjami analiz przestrzennych. Wœród cieka-wych opcji wyœwietlania nale¿y wymieniæ regulacjê przezroczystoœci warstw (Górna Au-stria, Praga, kraj pilzneñski, Drenthe, Overijseel, Bratys³awa, Dalarna, Norrbotten). W

ostat-Tabela 2. Czêstoœæ dostêpnoœci funkcji badanych geoportali ij c k n u f a p u r G Typfunkcij Czêstoœæ a b z ci l w ó k d a p y z r p bpardoacneyncth il a tr o p o e g a j c a g i w a N minaitura/podg¹ld 101 77,69 ji n f o c 96 73,84 w ó n o p 76 54,46 ei n e z s k êi w o p 130 100 ei n e z sj ei n m z 129 99,23 y p a m ei n a w u s e z r p 129 99,23 ei n a w o rt n e c 50 38,46 y n l ó g o k o d i w 117 90 w t s r a w h c y n z c o d i w o d y p a m ei n a w o s a p o d 6 4,61 w t s r a w h c y n a w o n o j c k el e s y w o d y p a m ei n a w o s a p o d 6 4,61 u r a z s b o o g e n a r b y w o d y p a m ei n a w o s a p o d 16 12,30 ij c k el e s j e n o i w a t s u o d y p a m ei n a w o s a p o d 6 4,61 h c y n d ê z r³ ó p s w h c y n a d a z o d y p a m ei c êi n u s e z r p 32 24,61 il a k s r ó b y w 101 77,69 ei n a z d ¹ z r a Z i m a w t s r a w d_uo_sud_na_êin_cei_eiw_wy_yb_bra_ran_ne_ej_jw_war_as_rt_sw_twy_{y 1}12₂0₀ 9₉2₂,_,3₃0₀ w t s r a w h ci k t s y z s w ei c êi n u s u 19 14,61 ³ ó d w / ê r ó g w y w t s r a w j e n a r b y w ei c êi n u s e z r p 9 6,92 m ei n a w o d a ³ e z r p d e z r p y p a m ei n a w o k o l b a z 9 6,92 ii r o g e t a k g w j u tr o s 11 8,46 ei p a m a n ¿ a k o p 122 93,84 a j c a zi l a u zi W noweokno 9 6,92 y d n e g el i w t s r a w l e n a p 128 98,46 ij c a zi l a u zi w a j c a r u g if n o k 116 89,23 o g e n j y c k e s u ³ ai z d o p a n k o ei n el t ei w œ y w 22 16,92 ,t ¹ k o t s o r p , g ¹ r k o , a n a m a ³ , k e n i c d o : y r o b y z r p ei n il ,t s k e t , k o b o ³ g el o n w ó r 64 49,23 ei n a w i k u z s y W zapytaneinapodstaweiwarstwyiartybutu 121 93,07 e n d ê z r³ ó p s w Ÿ d a w o r p w 69 53,07 i c œ o w o c sj ei m b u l ij c a zi l a k o l ei n a w i k u z s y w 115 88,46 e n a d a t e M przeg¹ldarkametadanych 106 81,53 y zi l a n a e t s o r P ilnjika-pomairodelg³oœci 122 93,84 i n h c z r ei w o p r ai m o p 104 80 h c y n d ê z r³ ó p s w r ai m o p 110 84,61 m e t k n u p a j c k el e s 118 90,76 m e t¹ k o t s o r p a j c k el e s 51 39,23

nim okresie pojawi³y siê wersje przeznaczone do korzystania za pomoc¹ urz¹dzeñ mobilnych (geoportal Regionu Flamandzkiego). Na podkreœlenie zas³uguje znaczny postêp w zakresie funkcji wyszukiwania. Najczêœciej odbywa siê ono na podstawie adresów i nazw. Dostêpne s¹ jednak równie¿ wyszukiwania na podstawie jednostek podzia³u specjalnego (komisariaty, podzia³ szkolny, pocztowy, s³u¿by zdrowia, leœny, ³owiecki), arkuszy map, numeru ksiêgi wieczystej, numeru dzia³ki, numeru ubezpieczenia, wspó³rzêdnych, zlewni, s³ów kluczo-wych, tematów INSPIRE, zbiorów danych i ich autorów (m.in. geoportal Limuzji). Ciekawe rozwi¹zanie, umo¿liwiaj¹ce porównywanie warstw informacyjnych zosta³o zastosowane w geoportalu Madrytu. Relatywnie najbardziej rozbudowane mo¿liwoœci analiz przestrzennych by³y dostêpne w przypadku geoportali Dolnej Normandii, Nord-Pas-de-Calais, Kraju Loary oraz Limuzji.

Metody prezentacji kartograficznej

Jak wynika z przeprowadzonego rozpoznania, do prezentacji danych przestrzennych w badanych geoportalach zastosowano 13 spoœród 24 podstawowych typów metod prezentacji kartograficznej, w tym 5 metod jakoœciowych: metodê chorochromatyczn¹ (MCa), jakoœcio-we sygnatury liniojakoœcio-we (Sba), jakoœciojakoœcio-we sygnatury powierzchniojakoœcio-we (Sga), jakoœciojakoœcio-we sygna-tury punktowe (Saa), metodê zasiêgów (Mza) i 8 metod iloœciowych – 4 wykorzystuj¹ce skalê porz¹dkow¹: porz¹dkowe sygnatury punktowe (Sab), porz¹dkowe sygnatury liniowe (Sbb), porz¹dkowe sygnatury powierzchniowe (Sbb), porz¹dkowy kartogram powierzchniowy (Kgb) oraz 4 – skalê iloœciow¹: iloœciowe sygnatury liniowe (Sbc), iloœciowy kartogram powierzch-niowy (Kgc), iloœciowy kartogram lipowierzch-niowy (Kbc) i iloœciowy kartodiagram powierzchpowierzch-niowy (Kdgc). Wykorzystuj¹c jako kryterium udzia³ warstw informacyjnych, w których zastosowa-no metody iloœciowe, mo¿liwe jest wyró¿nienie 4 grup geoportali: o relatywnie du¿ym udziale metod iloœciowych (powy¿ej 20%), istotnym udziale metod iloœciowych (20-11%), niewielkim udziale metod iloœciowych (10-2%) i silnej przewadze metod jakoœciowych (i udziale metod

cd. tabeli 2 ij c k n u f a p u r G Typfunkcij Czêstoœæ a b z ci l w ó k d a p y z r p bpardoacneyncth il a tr o p o e g y zi l a n a e t s o r P seelkcjaokrêgeim 15 11,53 m e t¹ k o l ei w a j c k el e s 41 31,53 e z r a z s b o o a j c a m r o f n i 118 90,76 ij c k el e s ei c êi n u s u 54 41,53 j e n z ci g o l ij c k el e s a n k o ei n el t ei w œ y w 122 93,84 r o f u b 15 11,53 i g o r d ei n a w i k u z s y w 13 10 e j c k n u f e n n I zmainaustaweiñu¿ytychdowyœweitalnaiwspór³zêdnych 41 31,53 h c y n d ê z r³ ó p s w u d a ³ k u r ó b y w 40 30,76 a k w o h c s o d j u i p o k 92 70,76 j u k u r d 110 84,61

iloœciowych poni¿ej 2%). Do pierwszej z grup nale¿¹ 4 geoportale: Dolnej Normandii, Nord-Pas-de-Calais, Kraju Loary i Limuzji. Ich u¿ytkownicy posiadali mo¿liwoœæ doboru metod prezentacji wybranych przez siebie wskaŸników i ³¹cznego wykorzystania kartogramu i karto-diagramu. Drug¹ grupê stanowi 10 geoportali (województwa mazowieckiego, kraju usteckie-go, Kraju Basków, Berlina, Nadrenii-Palatynatu, Saary, Saksonii, Berna, Zürichu i Gryzonii), zaœ grupê trzeci¹ – 18 geoportali (Dolnej Austrii, Styrii, Tyrolu, Walonii, Pragi, kraju pardubic-kiego, po³udniowomorawspardubic-kiego, województwa ma³opolspardubic-kiego, Lucerny, Soloury, Frybourgu, Bazylei-miasta, Bazylei-okrêgu, Argowii, Turgowii, Vaud, Saint Gallen, Genewy). Ostatni¹ gru-pê stanowi pozosta³ych 98 geoportali regionalnych.

Zdecydowana wiêkszoœæ metod zosta³a wykorzystana w sposób poprawny, zgodny z za-sadami semiotyki i metodyki kartograficznej. W przypadku kilku geoportali stwierdzono jednak obecnoœæ b³êdów, polegaj¹cych m.in. na wykorzystaniu wartoœci bezwzglêdnych w kartogra-mie powierzchniowym (np. kraj pardubicki), braku legend, stosowaniu w legendzie zbyt ma-³ych znaków, braku kompletnoœci legend, b³êdnego wykorzystania zmiennej ziarnistoœci w wydzieleniach chorochromatycznych. Inne zaobserwowane b³êdy polega³y na braku skalowa-nia znaków, b³êdnym lokalizowaniu nazw, niepe³nej harmonizacji danych przestrzennych.

Typologie geoportali regionalnych

Przeprowadzone badania pozwoli³y na zaproponowanie typologii geoportali regionalnych opartych o kryteria jakoœciowe (podobieñstwa zakresu tematycznego) i iloœciowe (liczby grup tematycznych i funkcji).

W celu realizacji typologii geoportali regionalnych w oparciu o kryterium podobieñstwa zakresu tematycznego wykorzystano bertinowsk¹ metodê porz¹dkowania danych (Bertin, 1967) z zastosowaniem algorytmu opracowanego przez A. Cio³kosz-Styk (2011). Pierwszy etap tej metody polega³ na uporz¹dkowaniu danych w dwuwymiarowej macierzy binarnej. Nastêpnie konieczne by³o przyjêcie progów klasyfikacyjnych, w celu wy³¹czenia z dalszych analiz elementów powszechnie uwzglêdnianych lub wystêpuj¹cych sporadycznie. Przyjêto, ¿e celowe jest wy³¹czenie elementów treœci, które s¹ przedstawiane za poœrednictwem 80% analizowanych geoportali oraz poni¿ej 10% serwisów. Niesymetrycznoœæ przyjêtych pro-gów klasyfikacyjnych wynika z faktu, i¿ 10% jest w zasadzie pierwsz¹ mo¿liw¹ wartoœci¹, która pozwala na wy³onienie grup geoportali podobnych pod wzglêdem prezentacji wybra-nych kategorii treœci. Przyjêcie wy¿szych wartoœci wyeliminowa³oby czêœæ istniej¹cych grup i œwiadczy³oby o przyjêciu progu o zbyt ma³ej czu³oœci. Zastosowanie 90% progu klasyfika-cyjnego uznano za nieprzydatne z uwagi na fakt, i¿ cechy wystêpuj¹ce powszechnie nie powinny byæ traktowane jako charakterystyczne. Przeprowadzone testy wykaza³y, ¿e przy-jêcie progu na poziomie 80% pozwala na dosyæ dobre wy³onienie cech charakterystycznych dla wyró¿nionych grup. Podstawê dalszego postêpowania stanowi³o 19 grup tematycznych. Kolejny etap polega³ na graficznej permutacji wierszy i kolumn macierzy wejœciowej w celu otrzymania jednorodnych grup w macierzy wyjœciowej. Proces ten polega³ na porównywa-niu miêdzy sob¹ kolejnych wierszy i segregowaporównywa-niu ich wed³ug najwiêkszego podobieñstwa. Nastêpnie macierz zosta³a podzielona na niezale¿ne kolumny, które by³y porównywane miê-dzy sob¹ i uk³adane wed³ug najwiêkszego podobieñstwa. W rezultacie uzyskano macierz wyjœciow¹, w której uwidocznione s¹ relacje zachodz¹ce miêdzy danymi. W trakcie segre-gacji wierszy i kolumn wykorzystywany by³ algorytm obliczeniowy, opracowany na

potrze-by segregacji danych (Cio³kosz-Styk, 2011). Jego podstaw¹ jest znalezienie podobieñstwa pomiêdzy dwoma porównywanymi wektorami danych. Podobieñstwo to jest proporcjonal-ne do iloczynu logiczproporcjonal-nego tych wektorów. Ze wzglêdu na mo¿liwoœæ wystêpowania ró¿proporcjonal-nej liczby elementów informacyjnych w ka¿dym wektorze iloczyn logiczny wymaga normaliza-cji, która dokonywana jest przez obliczenie sumy logicznej porównywanych wektorów (Bágu-ena Orús, 2003). Wynikowe podobieñstwo dwóch porównywanych wektorów jest oblicza-ne jako ich iloczyn logiczny podzielony przez ich sumê logiczn¹. W zastosowaoblicza-nej metodzie porz¹dkowania wykorzystane zosta³o iteracyjne porównywanie kolejnych wektorów. Po-rz¹dkowano je w kolejnoœci najwiêkszego podobieñstwa, w stosunku do wczeœniej wybra-nego. Po wyborze wektora pocz¹tkowego i obliczeniu jego podobieñstwa do ka¿dego kolej-nego wektora w macierzy jest wybierany wektor o najwiêkszym podobieñstwie i umieszcza-ny obok wektora, do którego by³ porówumieszcza-nywaumieszcza-ny. W nastêpumieszcza-nym kroku z ostatnio wybraumieszcza-nym wektorem porównywane s¹ kolejne (pozosta³e) wektory macierzy. Ponownie wybierany jest wektor o najwiêkszym podobieñstwie i umieszczany obok wektora, do którego by³ porów-nywany. Procedura ta jest powtarzana do momentu, w którym wszystkie wektory zostan¹ u³o¿one w odpowiedniej kolejnoœci. Wynikiem przeprowadzonego dzia³ania jest macierz, w której kolejne, s¹siaduj¹ce ze sob¹ wektory (wiersze lub kolumny) s¹ do siebie najbardziej podobne pod wzglêdem iloœci i u³o¿enia przestrzennego danych. Ostatni etap polega na wizu-alnym wydzieleniu z ca³ej macierzy obszarów o jednorodnym zestawie danych. W jego wy-niku mo¿liwe by³o wyró¿nienie 6 grup geoportali regionalnych (rys. 2).

Badanie to potwierdzi³o, i¿ w maju 2012 r. dysponowaliœmy w Polsce dostêpem do 1 geoportalu regionalnego o bardzo bogatym zakresie informacji (województwa opolskiego), 3 geoportali o œrednim stopniu zakresie udostêpnianych informacji (województwa mazo-wieckiego, pomorskiego i ma³opolskiego) oraz do 4 geoportali o stosunkowo silnie ograni-czonym zakresie udostêpnianych informacji (województwa ³ódzkiego, podlaskiego, dolno-œl¹skiego i kujawsko-pomorskiego). Pozwoli³o równie¿ na okreœlenie ich podobieñstwa do innych geoportali regionalnych.

Wykorzystuj¹c jako kryterium zakres tematyczny (wyra¿any liczb¹ dostêpnych grup tematycznych INSPIRE) oraz liczbê dostêpnych funkcji mo¿na wyró¿niæ 3 g³ówne grupy geoportali (rys. 3): o ma³ej liczbie funkcji i silnie ograniczonym zakresie tematycznym udostêpnianej informacji (kraj po³udniowoczeski, Bazylea-okrêg i Dolina Aosty), o œredniej liczbie funkcji i œrednio rozbudowanym zakresie tematycznym (15 geoportali, w tym wo-jewództw: dolnoœl¹skiego, kujawsko-pomorskiego, ³ódzkiego, pomorskiego i podlaskie-go), o œredniej i du¿ej liczbie funkcji oraz œrednio i silnie rozbudowanym zakresie tema-tycznym (111 geoportali). Do ostatniej spoœród wymienionych grup s¹ zaliczane geoporta-le województw: ma³opolskiego, mazowieckiego, opolskiego i œwiêtokrzyskiego. Specy-ficzny przypadek stanowi geoportal o znacznej liczbie funkcji i silnie ograniczonym zakre-sie tematycznym (kraj ustecki).

Wnioski

Jak wynika z przeprowadzonych badañ, w okresie ostatnich kilku lat w krajach Unii Europejskiej i Europejskiego Obszaru Gospodarczego mia³ miejsce znacz¹cy postêp w zakresie rozwoju geoportali regionalnych jednostek administracyjnych najwy¿szego stop-nia, udostêpniaj¹cych informacjê przestrzenn¹ za pomoc¹ us³ug przegl¹dania i pobierania

danych. Procesowi temu towarzyszy³o stopniowe zamykanie dawnych portali udostêpnia-j¹cych informacjê przestrzenn¹ za pomoc¹ prostych rozwi¹zañ typu webmap. Stopieñ rozbudowy funkcjonalnoœci badanych geoportali jest dosyæ zró¿nicowany. W znacznym stopniu jest on uwarunkowany mo¿liwoœciami technicznymi w³aœciwymi dla okresu po-wstawania interfejsu oraz mo¿liwoœciami projektuj¹cych go firm. Zdecydowana wiêk-szoœæ geoportali posiada stosunkowo dobrze rozwiniête funkcje nawigacji, wizualizacji oraz zarz¹dzania warstwami informacyjnymi. Zaobserwowano symptomy œwiadcz¹ce o d¹¿eniu do dywersyfikacji wersji interfejsu u¿ytkownika oraz próby tworzenia rozwi¹zañ przystosowanych do wspó³pracy z urz¹dzeniami mobilnymi. Celowa wydaje siê natomiast intensyfikacja prac maj¹cych na celu rozwój funkcji analitycznych. Zakres tematyczny danych przestrzennych, dostêpnych za poœrednictwem geoportali wykazuje znaczne zró¿-nicowanie, wynikaj¹ce m.in z ró¿nic zapotrzebowania na informacjê przestrzenn¹, jej do-stêpnoœci, uwarunkowañ prawnych jej pozyskiwania i udostêpniania. Na przestrzeni ostat-nich lat widoczna jest wyraŸna tendencja do coraz pe³niejszego uwzglêdniania zakresów tematycznych zawartych w za³¹cznikach do dyrektywy INSPIRE oraz stanowi¹cych efekt polityki promocji regionu. Na podkreœlenie zas³uguje znaczny postêp w zakresie respekto-wania dorobku metodyki kartograficznej i semiotyki. Nadal jednak celowe jest prowadze-nie prac badawczych i aplikacyjnych w tym zakresie. Dotyczy to zw³aszcza dorobku badañ nad mo¿liwoœciami percepcji i wykorzystania danych oraz informacji przez poten-cjalnych u¿ytkowników (m.in. grupy roboczej „Use and user issues” Miêdzynarodowej Asocjacji Kartograficznej). Czêœæ spoœród geoportali regionalnych stanowi ju¿ obecnie sk³adowe regionalnych infrastruktur informacji przestrzennej. W niektórych krajach pe-wien problem stanowi brak ogólnokrajowych podstaw prawnych do tworzenia i utrzymy-wania infrastruktur regionalnych, jak równie¿ (malej¹ce) zaleg³oœci w zakresie standaryza-cji i miêdzyresortowej wymiany danych.

Jak wynika z przeprowadzonych badañ, geoportale wojewódzkie mog¹ zostaæ zaliczone do grup geoportali o œrednim i znacznym stopniu rozbudowy zakresu tematycznego i funk-cji. W przypadku wiêkszoœci z nich mo¿liwa wydaje siê intensyfikacja prac nad rozbudow¹ ich zakresu tematycznego i funkcji (zw³aszcza analitycznych).

Literatura

Báguena Orús M. P., Villarroya G., 2003: TGINF: Graphic information processing for teaching, Proceedings of European Congress ITEM Integrating Technologies into Mathematics Education, Reims, France, June 2003: 17-23.

Baranowski M., Bielecka E., Dukaczewski D., 2010: Methods of Portraying Spatial Data Used in Official Geoinformation Services in Poland – A Comparative Study, [In:] Gartner G., Ortag F. (eds.) Cartography in Central and Eastern Europe, Lecture Notes in Geoinformation and Cartography, Springer–Verlag, Berlin–Heidelberg: 41-62.

Bertin J., 1967: Sémiologie graphique: Les diagrammes – les reseaux – les cartes, Mouton/Gauthier–Villars, Paris/La Haye, 431 s.

Bielecka E., Zwirowicz A., Dukaczewski D., 2010: Network services for spatial data in European geoportals and their compliance with ISO and OGC standards, Kraków 2010 INSPIRE Conference, INSPIRE as a Framework for Cooperation, 23-27 June 2010, Kraków.

Cio³kosz-Styk A., 2011: Analiza treœci i ocena efektywnoœci europejskich planów miast. Praca doktorska, Wydzia³ Geografii i Studiów Regionalnych Uniwersytetu Warszawskiego.

Dukaczewski D., 2007: Wojewódzkie portale informacji przestrzennej, Roczniki Geomatyki t. 5, z. 3: 37-56, PTIP, Warszawa.

Dukaczewski D., Bielecka E., 2009: Analiza porównawcza krajowych geoportali w Europie, Roczniki

Geo-matyki t. 7, z. 6 (36): 35-60, PTIP, Warszawa.

Dukaczewski D., Bielecka E., 2010: Geoportals – The Gateway to National Geoinformation Resources. European Case Study, Proceedings of the GIS Odyssey 2010 Conference ‘Richness and Diversity of GIS’, Brijuni, 2-8 September 2010, GIS Forum Croatian GIS Association, State Geodetic Administration, Hy-drographic Institute of Republic of Croatia, Institute of Oceanography and Fisheries, 16 s.

Abstract

The growing need for spatial information, technical progress, as well as legal requirements of the INSPIRE Directive has resulted in a considerable intensification of the development of regional geo-portals in European Union and the countries of the European Economic Area. This implies the need for monitoring the state of art of regional geoportals, taking into consideration the opportunities and limitations of their development and relations with INSPIRE. According to the survey of May 2012, in EU and EEA countries 143 geoportals of first – level public administration units existed. The spatial data were also distributed (in limited extent) by 151 public administration portals at this level. The research carried on 130 regional geoportals (working in May 2012) included analysis of the thematic scope of spatial data accessible with these geoportals, their functionalities, as well as employ-ed methods of cartographic presentation (and its semiotic correctness). The application of Bertin’s method of data order allowed to propose a typology of thematic scope of spatial data accessible with geoportals. The authors also proposed a typology of geoportals, employing the criterion of thematic scope and functionalities.

The results of the research carried out were used to update and to extend the GEMS – Geoportals in Europe Metadata Service, maintained by the Institute of Geodesy and Cartography.

dr Dariusz Dukaczewski dariusz.dukaczewski@igik.edu.pl tel. 22 329 19 70 dr Agata Cio³kosz-Styk agata.ciolkosz-styk@igik.edu.pl tel. 22 329 19 23

mgr in¿. Maciej Sochacki maciej.sochacki@igik.edu.pl tel. 22 329 19 89

Wykaz badanych geoportali regionalnych AUSTRIA Za³¹cznik . p L Region Adresinternetowy 1 A Burgenalnd http://gi.sbgld.g.va/tWebGISs/ynserver?project=Kataster 2 A Karyntai http://www.kagi.sktn.g.va/t19948_DE 3 A DolnaAusrtai http://www.noe.g.va/tLand-Zukunf/tKatren-Geoinformaiton.html 4 A GórnaAusrtai http://doir.sooe.g.va/t 5 A Sazlburg http/:s/ervcies.azlburg.g.va/tgsionilne(/S(v4jd5445oxudrxepmjc3mg45))i/ni.taspx?kar tl u a f e d = e t 6 A Styrai http://www.gsis.teeirmark.a/t 7 A Tyrol http://wwwt.rio.lg.vatt/hemen/zaheln-und-faktens/tatsiitk-trisit/risi-katrendeinstet/risi 8 A Voralrberg http://www.voralrberg.a/tvoralrberg/bauen_wohnen/bauen/alndesvermessungsamt m t h .t h ci s r e b e u s al t a g r e b lr a r o v / s al t a g r e b lr a r o v / s e ci v r e s/ n e n o it a m r o f n i e r e ti e w / 9 A Weideñ http://www.wein.g.va/tveinnagsi BELGIA REPUBLIKA CZESKA . p L Region Adresinternetowy 1 B RegionSto³eczny il e s k u r B hhttttpp/:/:s/s/ttaaggiinngg..ggii.s.sririsisinnee.t.tbbee//ggeeoonneettwwoorrkk/s/rvf//rilnks 2 B RegionFalmandzki http://www.agi.vbe/gsi/deinsten/geo-valanderen/ 3 B RegionWaloñski http://www.wallonei.be/rfi/ndex.html / o tr a C li a tr o P w e N / e b . ei n o ll a w . ei h p a r g o tr a c // : p tt h . p L Region Adresinternetowy 1 Z C Praga http://www.geopotralpraha.cz/ 2 Z C krajœrodkowoczeski http://map.yk-rsrtedocesk.ycz/ e z c = g n al & = D I S ? / p a m / v r e s p a m / z c .y k s e c o d e rt s -r k .y p a m // : p tt h 3 Z C krajpo³udniowoczeski http://gi.skra-jijhocesk.ycz/ 4 Z C krajpizlneñski http://www.pzlensky-kra.jcz/cs/node/23999 5 Z C krajkalrowarski http://www.k-rkalrovarsk.ycz/GIS 6 Z C krajustecki http://gi.sk-rusteck.yczs/tiei/ndex.html 7 Z C krajhradecki http://gi.sk-rkralovehradeck.ycz/ 8 Z C krajpardubciki http://www.pardubcikykra.jcz/gsi 9 Z C krajo³omuneicki http://www.k-rolomouck.ycz/ / z c .y k c u o m o l o -r k .y p a m // : p tt h 0 1 Z C krajmorawsko-œ¹lski http://verejna-sprava.k-rmoravskoselzsk.ycz/mapy_gi.shtml 1 1 Z C krajpo³udniowo i k s w a r o

m hTettxp:tM//meatap&.yktex-rt=ijhuovmodor_auvvsokd&.yczm(/eSnut(5=51j&3ksindlert=2sbiadcev_nuyvoriod&zl5n5e)w/)sD=eyfeasu&l.tUasvpoxd?nmiSodrtean=a s e y = 2 1 Z C krajzilñski http://vms4.k-rzilnsk.yczt/ms/ukmzki/ndex.php?rfame 3 1 Z C Wysoczyzna http://www.k-rvysocina.cz/gi.sasp

FRANCJA HISZPANIA . p L Region Adresinternetowy 1 F Akwtianai http://www.pigma.org/web/10157/36 2 F DolnaNormandai http/:s/ig.c-rbasse-normandei.rfi/ndex.php/atals 3 F Bretanai http://geobretagnef./raccuei/l 4 F Burgundai http://wwwr.egion-bourgognef./rMap,y35i,nt:lpl 5 F Mid-iPyrénées http://www.midipyreneesf./rcatrot/errtioriet/errtiorie.html 6 F Nord-Pas-de-Caalsi http://catro.nordpasdecaalsif./rnpdci/ndex.php# 7 F KrajLoary http://ore.spaysdeallorief./rGeocilp_atals/catro.php?alng=rf 8 F Limousin http://www.geoilmousinf./raccueli HOLANDIA . p . L Region Adresinternetowy 1 Andaluzja http://wwwi.deandalucai.esI/DEAvsio/r 2 Aragonai http/:s/tia.raragon.es/ 3 Asturai http://www.catrografai.pirncas.tes/catrostipa/ 4 Baelary http://wwwi.deib.cati/ndex.php?newalng=spansih 5 Esrtemadura http://wwwi.deexrtemadura.es/Geopotra/l 6 Galcija http/:s/tiga.xunta.ess/tigane/t 7 Kantabrai http://wwwt.errtioirodecantabrai.es/Publcia/catrografai.aspx 8 Kastylai-LaMancha http/:i/dej.ccm.es/ 9 KastylaiiLeón http://wwws.ticylj.cy.less/ticy/lhomes.ti p sj . x e d n i/ p a m s/ s e .l y c j. l y c ti s. w w w // : p tt h 0 1 Katalonai http://www.geopotra-lidec.ca/tgeopotra/lca/t 1 1 KrajBasków http://www.geo.euskad.inets/69-8241/es/ 2 1 LaRioja http://wwwi.deiroja.aliroja.org/ 3 1 Madryt http://www.madird.org/catrografaii/dem/htm/lwebi/ndex.htm 4 1 Murcja http://www.catromu.rcom/ 5 1 Nawarra http/:i/dena.navarra.es/busquedas/catalog/main/home.page 6 1 Waelncja http/:t/errasi.tgva.es/ 7 1 WyspyKanarysjkei http://wwwi.decan.grafcan.esi/decan/ . p L Region Adresinternetowy 1 L N Drenthe http://www.provincei.drenthe.nll/oke/tkaatrmateraia/l 2 L N Oveirsjsel http://gsiopenbaa.roveirsjse.ln/lwebstie/atalsoveirsjse/latalsoveirsjse.lhtml 3 L N Limburgai http://potra.lprvilmburg.n/lgeo_datapotraa/lveiwe.rdo

NORWEGIA RFN . p L Region Adresinternetowy 1 N Akershus http://karitnakershu.sakershus-fk.no/KarItnAkershus/ 2 N MaistoiokrêgOslo http://webhotel2.gsiilne.no/oslokar/t 3 N Oppalnd http://wwwi.nnalndsgi.snoi/nnalndsgsi/ 4 N Teelmark http://213.236.220.134/Conten/tMain.asp?alyout=fmbute&itme=1337604869&vwr v s a = 5 N Aus-tAgder http://kar.taustagdefrk.no/defaul.taspx?gui=1&alng=2 6 N Rogaalnd http://wwwt.emakar-trogaalnd.no/defaul.taspx?gui=1&alng=3 7 N Hordaalnd http://www.katri.ves.tno/geocotrex/essentaisl/Defaul/tweb/Veiwe.raspx?Stie e sl a F = y e K d a o l e R & d n al a d r o H = 8 N SognogFjordane http://wwwf.ylkesatal.sno/defaul.taspx?gui=1&alng=3 9 N MoreogRomsdal http://www.gsiilnk.no/gsiilnk/ 0 1 N So-rTrondealg http://www.gsiilnk.nos/ftki/ndex.sjp 1 1 N Nord-Trondealg http://www.gin.tno/defaul.taspx?gui=1&alng=2 2 1 N Troms http://www.rtomsatal.sno/defaul.taspx?gui=1&alng=2 3 1 N Finnmark http://www.nordatal.sno/defaul.taspx?gui=1&alng=2 S£OWACJA . p L Region Adresinternetowy 1 D Badenai-Witrembergai http://www.geopotra-lbw.de/geopotra/lopencms/dei/ndex.html 2 D Bawarai http://geopotra.lbayern.de/GeopotralBayern/ 3 D Beriln http://wwws.tadtentwciklung.beriln.de/geoinformaiton/ 4 D Brandenburgai http://geopotra.lbrandenburg.de/ 5 D DolnaSaksonai http://www.geodaten.neidersachsen.de/potra/lilve.php?navigaiton_id=8648 8 2 = d n a m s p _ & 6 D Hamburg http://geopotra.lmertoporlegion.hamburg.de/mrhpotrali/ndex.html 7 D Hesja http://www.geopotra.lhessen.de/ 8 D Mekelmburgai -ei n d e z r P e z r o m o P http://www.geopotra-lm.vde/alnd-mv/GeoPotralMV_prod/de/Starstetiei/ndex.sjp 9 D NadrenaiPó³nocna -ai l a ft s e W https://www.geopotra.lnrw.de/ 0 1 D Nadrenai-Paaltynat http://www.geopotra.llrp.de/ http://www.geopotra.llrp.de/ 1 1 D Saara http://geopotrals.aaralnd.de/mapbende/rgeopotra/lmod_index.php?mb_user_myGui L S -l a tr o p o e G = 2 1 D Saksonai http://www.gdis.achsen.de/ 3 1 D Saksonai-Anhatl http://wwwl.vermgeos.achsen-anhal.tde/ 4 1 D Szelzwik-Hoslztyn http://www.gd-ish.de/ 5 1 D Turyngai http://www.geoprox.ygeopotra-lth.de/geoclein/tconrtol . p L Region Adresinternetowy 1 K S Krajbratys³awski http://wwwr.egion-bsks.k/calnok/geopotra-lbsk-informacny-system-verejne-jspravy -x p s a . 6 0 0 1 4 4 2 K S Krajnirtzañski http://gi.sunsks.k/ 3 K S Kraj¿yilñski http://www.zasks.ks/howdoc.do?docid=8214

SZWAJCARIA SZWECJA . p L Kanton Adresinternetowy 1 H C Zurych http://www.are.zh.chi/nterne/tbaudriekiton/are/de/geoinformaitonen/gsi-zh_gsi -l m t h .r e s w o r b -si g / m u rt n e z 2 H C Berno http://www.be.ch/potra/ldes/chnelzlugrfi/fkatren.html 3 H C Lucerna http://wwwr.awil.u.chi/ndex/geoinformaiton/geopotra.lhtm 4 H C Schwyz http://wwws..zch/xml_1i/nterne/tde/applciaiton/d999/d926/d25271/p25249.cfm 5 H C Obwalden http://www.gsi-ow.ch/ 6 H C Nidwalden http://www.gsi-ow.ch/ 7 H C Galrus http://geo.g.lch/maps/Publci?vsiibelLayers=CH-Rahmen,Releif 8 H C Zug http://www.zugmap.ch/zugmap/BM3.asp 9 H C Fryburg http://www.geof..rch/ 0 1 H C Solura http://wwws.o.ch/depatremente/bau-und-justzis/ogi.shtml 1 1 H C Bazyela-Maisto http://www.geo-b.sch/ 2 1 H C Bazyela-Okrêg http://www.geo.b.lch/ 3 1 H C Szafuza http://wwws.h.ch/GIS-Katren-und-Palene.663.0.html 4 1 H C Appenzell n e d o h rr e s s u A ahttitopn:e//wn-wunwd.-av.recrhm/deespsuantrge/m3de-ngtee/odpeopatratre/lmen-tbau-und-umwetlt/eifbauam/tgeoinform 5 1 H

C AppenzellInnerrhoden http://www.geopotra.lch/map.aspx?intern=0&APPLI=4&TOPIC=4&Atrt1=KTAI 9 9 F 4 1 E 2 2 2 5 B 0 1 B 5 0 7 E 6 A 1 = p u o r G & 1 = I O P w o h S & I A + n o t n a K = 3 rt t A & = 2 rt t A & = D I U & 1 1 A 2 8 E 2 1 0 8 6 A 0 A 7 5 F A 0 8 0 A 8 5 D 7 4 1 6 4 D 0 A 3 E 0 6 8 E 4 4 1 6 6 1 H

C SanktGaleln http://www.geopotra.lch/map.aspx?intern=1&Topci=1&Atrt1=KTSG&ShowPOI=1

7 1 H C Gryzonai http://gi.sg.rch/ 8 1 H C Argowai https://www.ag.ch/de/df/rgeopotra/lgeopotra.lsjp 9 1 H C Turgowai http://wwwt.hurgsit.g.ch/ 0 2 H C Vaud http://www.vd.cht/hemest/errtioriei/nformaitons-su-rel-terrtiorie/gucihe-tcatrographi / e u q 1 2 H C Neuchâtel http/:s/tin.ne.ch/ 2 2 H C Genewa http://eta.tgeneve.chs/tig/accue.lihtml 3 2 H C Jura http://wwwj.ura.ch/DEE/SAT/SIT-Jura/GeoPotrai/lGeoPotrai-ldu-Jura-Toutes-els -l m t h .s ci l c -s e u q l e u q -n e -s e tr a c . p L Regoin Adres nietrnetowy 1 S Daalrna http/:e/x-twebbgi.salnstsyreslens.e/Daalrna/Palnernigsunderalg/?&bbox=316348,688 d n u r g k a B & r e y a L S I G c r A ,e l bi si v = at r a k s d n u r g k a B 0 2 % T S L & 1 4 9 6 8 7 6 , 7 0 8 4 0 5 , 1 3 9 7 ,r e y a L S M W ,n e d di h = ) S M W ( 0 2 % e g r o N 0 2 % at r a k s / 1 s m w k s/ o n .e g r o n o e g .s m w // : p tt h wmst.oporasetr2t,opografsikrasetr&Palnernigsunder alg=vsibil,eArcGISLaye,r242,243,244,246,271,272,279,280,308 2 S Norrbotetn http/:e/x-twebbgi.salnstsyreslens.e/Norrbotetn/Palnernigsunderalg/ 3 S Skanai http://geoservciesl.tss.e/Dkinnigsföreatg 4 S Väsetrbotetn http://gsialbl.tss.e/Skoetfrorbud/deafutla.spx 5 S VäsrtaGöatalnd http://gsivgl.tss.e/webiset/gsivg/htm/veiwera.sp 6 S Ösetrgötalnd http://gsiel.tss.e/gsie/htm/veiwera.sp

W£OCHY . p L Region Adresinternetowy 1 I Abruzja http://wwwr.egione.abruzzoi./txcatrografai/ 2 I Apulai http://webgsis.i.tpuglai.tis/i-thelp/SIT-Puglai/Guida/Si-tCittadino/Standard-Ogc.html 3 I Basliciata http/:r/sdir.egione.basliciatai./tweb/gues;tsjessionid=1B65356AC165CAADDE48D F A 1 3 2 1 E 4 8 E 8 4 I DoilnaAosty http://geonavsc.tpatrouti./tpub/catroweb/ 5 I Emliai-Romanai http://ambeinter.egione.emliai-romagnai./tgeologai/catrografai 6 I Firul-iWenecjaJuilsjka http://wwwr.egionef.vg.tir/afvg/cms/RAFVG/AT9/ARG13;/sjessionid=7C4A16B25B 6 7 F 4 5 0 B 3 0 6 D D 3 6 2 C 5 7 A 5 3 4 7 I Kaalbrai http://pr5stir.egione.caalbraii./tweb/pr5si/thome 8 I Kampanai http/:s/tir.egione.campanaii./tpotral 9 I Lacjum http://www.urbansitciaecasar.egione.alzioi./tcatrografai_on_ilne/ 0 1 I Ligurai http://www.catrografair.egione.ilguraii./t 1 1 I Lombardai http://www.catrografair.egionel.ombardaii./tgeopotrael 2 1 I Molsie http://geopotrael.protezioneciviel.molsiei./tgov 3 1 I Peimont http://wwwr.egione.peimontei./tgeopeimonte/ 4 1 I Sardynai http://wwws.ardegnageopotraeli./t 5 1 I Sycylai http://wwws.irtr.egiones.ciliaii./tconten/tveiw/27/50/ r e w ei V o e G / e m o H /t i/ el a tr o p o e g /t i. ai li ci s. e n o i g e r. rt i s. w w w // : p tt h 6 1 I Toskanai http://wwwr.egionet.oscana.tit/errtioiro/catrografaii/ndex.html / o tr a c / o ir o ti rr e t/ tt e s/ ti . a n a c s o t. e t e r. w w w // : p tt h 7 1 I Tryden-tGórnaAdyga http://wwwt.errtioiro.provincait.ni./t p s a .s i g b e w -s p a m /i m e t/ a ci t a m r o f n i/ ti .z b . ai c n i v o r p . w w w // : p tt h

przestrzennych jednostek najwy¿szego szczebla podzia³u terytorialnego; stan w maju 2012 r.

Rys. 3. Typologia geoportali regionalnych w oparciu o kryterium zakresu tematycznego INSPIRE oraz liczby funkcji; znaczenia geoportali podano w za³¹czniku