Bolesław Celka
Sprawozdanie z obrony pracy
doktorskiej adwokata i obrońcy
wojskowego mgra Bogdana
Jankowskiego
Palestra 16/1(169), 77-79
77 .Nr 1 (169) Obrona p racy d o k to r s k ie j B. Ja n ko w s kieg o
sca, w k tó ry m się one z n a jd u ją w •drugiej księdze kodeksu.
O m aw iając te za g ad n ien ia w swej p ra c y w sposób niezw ykle precyzyjny, A u to r p o d k reśla zasadnicze ich z n a czenie, gdyż to „pozwoli na u w y p u k le n ie różnic zachodzących m iędzy p ro cesem cyw ilnym a eg z ek u c ją”. R óżni ce zaś te w y stę p u ją w tym p o stęp o w an iu . Są to różnice w y n ik ając e z sa m ego c h a ra k te ru egzekucji, z to k u in sta n cy jn eg o p rzy d ziała n iu różnych organów egzekucyjnych, tk w ią one w „in n o ści” n iek tó ry ch środków z a sk a r żenia i ich podstaw . O m ów ienie i p rze an alizo w a n ie ich w pracy , podob
nie ja k każdego zag ad n ien ia z tej dzie
dziny, nie pom ija p rzy tym an i n a s u w ający ch się w ątpliw ości p rz y w y k ła d n i poszczególnych te k stó w , an i k o n tro w ersy jn y c h za p a try w a ń , k tó re w lite ra tu rz e znalazły swój w yraz.
P rzytoczona w pracy lite r a tu r a p rze d m io tu oraz orzecznictw o d a ją p e ł ne zestaw ienie p u b lik a cji z z a k re su te m a ty k i egzekucyjnej.
M ożna najzu p ełn iej podzielić w y p o w iedziany ju ż pogląd M. P iek a rsk ieg o o „dużej w arto ści recenzow anego dzie ła, w ydanego w pięknej szacie g ra fic z nej. S tanow i ono pozycję w naszej li te ra tu rz e bardzo p o trzeb n ą i p o w ita n ą z uznaniem przez p raw n ik ó w ” '.
A le k sa n d e r L a so cki
5 M ie c z y s ł a w P i e k a r s k i : R e c n z j a , „ N o w e P r a w o ” n r 10 z 1970 r ., s t r . 1505— 1507.
Sprawozdanie
z o b ro n y p ra c y d o k to rs k ie j
a d w o k a ta i o b ro ń c y w o js k o w e g o m g ra Bogdana J a n k o w s k ie g o
W d n iu 21 czerw ca br. przed K om isją pow ołaną przez R adę W ydziału P ra w a i A d m in istra c ji U n iw ersy te tu im. A dam a M ickiew icza w P oznaniu odbyła się p u bliczna o brona p rac y d o k to rsk ie j ad w o k a ta i obrońcy w ojskow ego m g ra B ogdana Jan k o w sk ieg o pt. „O chrona p ra w n a jeńców w ojen n y ch w św ietle p ra w a n a ro d ó w ” . P ra c ę tą d o k to ra n t p isa ł pod k ie ru n k iem prof. d ra Józefa Radzickiego w ra m a c h S e m in a riu m D oktoranckiego, organizow anego przez były W ojskow y I n s ty tu t P r a w niczy. R ecenzentam i pracy byli: prof. d r T adeusz C yp rian i prof. d r A lfons K la f- kow ski z U n iw ersy te tu im. A dam a M ickiew icza oraz doc. d r habil. Leon T y szk ie wicz z U n iw ersy te tu Śląskiego.
P osiedzeniu przew odniczył d y re k to r I n s ty tu tu P ra w a K arn eg o doc. d r habil. A le k sa n d e r R atajczak.
P ra c a m g ra Jan k o w sk ieg o je st obszerną, bo liczącą w sum ie 350 stro n m a szy n o p isu m o n o g rafią pośw ięconą sy tu a c ji p ra w n e j jeńców w ojennych, przy czym n u r t p ra c y biegnie k ilk o m a rów noległym i to ram i: p raw n o -h isto ry cz n y m , p ra w n o -d o g m a - tycznym , fak to g rafic zn y m i an alityczno-m iędzynarodow ym . N u rty te sp la ta ją się ze sobą i d a ją plastyczny obraz losu jeńców w ojennych w idziany przez p ry z m a t p o p ełnionych n a nich zbrodni.
O p ie ra ją c się n a bogatym m a teria le, d o k to ra n t w ośm iu rozdziałach u ją ł całość zag ad n ien ia, w ciąż ak tu aln e g o w św ietle n ad a l prow adzonych przez S tan y Z je d n o cz o n e i ich sprzym ierzeńców w ojen agresyw nych n a różnych k o n ty n e n tac h św ia ta.
78 B o l e s ł a w C e l k a N r 1 (169)
S k łan ia to w ięc do om ów ienia, chociaż w w ielkim skrócie, tej ciekaw ej p ro b le m a ty k i pracy.
D o k to ra n t rozpoczyna p racę od analizy te o rii i isto ty w ojny oraz p rz e d staw ie n ia p ra w a w ojennego w p rz e k ro ju historycznym , poczynając od staro ży tn o ści do cza sów now ożytnych. N astępnie, c h a ra k te ry z u ją c h isto rię niew olnictw a i je n iec tw a w ojennego w różnych okresach, p rzy ta cz a b ardzo ciekaw e dane om aw iające w y k u p yw anie i w y m ian ę jeńców w X V I—X V III w., p odaje n a w e t ta ry fy i w spółczyn n ik i zam ienności jeńców w zależności od ich sto p n ia w ojskow ego
W osobnym rozdziale om aw ia pierw sze m iędzynarodow e konw encje w sp raw ie jeńców w ojennych. Począw szy od I K onw encji genew skiej z 1864 r. o p o p raw ie losu cho ry ch i ran n y c h żołnierzy w polu, k tó ra w praw dzie nie u w zględniała sam ej sy tu a c ji jeńców w ojennych, jed n ak że po raz pierw szy w p ro w ad ziła obow iązek z a poznania z jej treśc ią arm ii p a ń stw sy g n a tariu sz y K onw encji, by poprzez inne żąd an ia w p ro w ad zen ia do w ojskow ych przepisów sa n k cji k arn y c h za jej n a ru sz a n ie i w dalszych dążeniach do h u m a n ita ry z a c ji zasad p ostępow ania z jeń cam i d o p ro w adzić — także przez p ro je k t d e k la ra c ji b ru k selsk iej z 1874 r., ustaw y i przepisy różnych p a ń s tw oraz p ro je k t I n s ty tu tu P ra w a M iędzynarodow ego w O xfordzie z 1880 r. — I i II M iędzynarodow ej K o n fe re n cji P okojow ej w H adze w 1899 i 1907 r P rz y ję te zasady p ra w i zw yczajów p ro w ad zen ia w ojny lądow ej były obow iązujące w I w ojn ie św iatow ej i stw a rz ały rea ln e w a ru n k i do zm niejszenia nie ty lk o n ie szczęść w ojny, ale także sy tu a cji jeńców . Tę sy tu a cję d o k to ra n t szczegółowo o m aw ia w k o le jn y m rozdziale i poczynając od p rze d staw ie n ia w aru n k ó w w obozach w ' N iem czech i w A ustro-W ęgrzech w k o n fro n ta c ji z obow iązującym i w tym w zg lę dzie zasadam i, poprzez tra k to w a n ie jeńców przechodzi do om aw iania odpow ie dzialności osób w innych n a ru sz en ia postanow ień K onw encji.
N astęp n ie a u to r p rac y p rze d staw ia K onw encję z 1919 r., by potem w osobnym rozdziale p rze d staw ić szczegółowo sy tu a cję p ra w n ą i fak ty c z n ą jeńców w ojen n y ch w okresie II w o jn y św iatow ej zarów no n a eu ro p e jsk im ja k i n a dalekow schodnim te a trz e d ziała ń w ojennych. W szczególności p o d k reśla n iesp o ty k an e dotychczas w d ziejach św ia ta b a rb a rz y ń sk ie mietody, b ezlitosną e k s te rm in a c ję i w yniszczenie, depczące w iekow e w y siłki p a ń stw zm ierzające do zh u m an itary zo w an ia w ojny i m e tod je j p row adzenia. W zw iązku z tym om aw ia też odpow iedzialność k a r n ą zarów no niem ieckich ja k i jap o ń sk ich z b ro d n ia rz y w ojennych. P o n ad to d o k to ra n t p rz e d sta w ia p o d sta w y u stro jo w e MTW w N orym berdze i Tokio, przebieg procesów i w y ją tk i w y ro k u n o rym berskiego stw ierd zając, że w y ro k i te sta ły się ak tem dużej po litycznej doniosłości i są jeszcze jed n y m a k tem zm ierzającym do u reg u lo w an ia problem ów m iędzynarodow ego p ra w a w ojennego.
W o sta tn ic h rozdziałach p rac y d o k to ra n t om aw ia przepisy K onw encji genew skiej z 1949 r. oraz szczegółowo an a liz u je p rze stęp stw a w ojskow e przeciw ko k o n w encjom m iędzynarodow ym w u sta w o d aw stw ie P olski i niek tó ry ch innych p ań stw Z p rzepisów k rajo w y c h u w zględnia przep isy zarów no z o k resu m iędzyw ojennego ja k i po I I w ojn ie św iatow ej, podd ając p rzy tym k ry ty ce pom inięcie tego zagadnienia w z in teg ro w an y m kodeksie k a rn y m z 1969 r., a ta k że nieuw zględnienie odpow ie dzialności d y sc y p lin a rn e j jeńców w ojen n y ch w R egulam inie D yscy p lin arn y m Sil Z b ro jn y ch PRL.
Po p rze d sta w ie n iu przez d o k to ra n ta podstaw ow ych tez i problem ów ro zp raw y d o k to rsk ie j, głos za b rali recenzenci, k tó rzy niezw ykle w ysoko ocenili w a rto ść tej pracy. W szczególności prof. d r K lafk o w sk i stw ierdził, że lite r a tu r a n au k o w a nie d y sp o n u je dotychczas ani je d n ą opu b lik o w an ą m on o g rafią n a te n tem at, a nieliczne
N r 1 (169) z w izytą u adwokatów w Czechosłowacji 79
p u b lik o w a n e p rzyczynki to tylko a rty k u ły o bardzo ograniczonym zasięgu. P ra c a ta je s t w ięc pierw szą p ełn ą m o n o g rafią n a te n te m a t i je s t tym cenniejsza, że ko n c e n tru je szczególną uw agę w łaśnie n a zagadnieniach dotyczących polskiego system u p ra w a w ew nętrznego, a szczególnie p ra w a karnego. R ozpraw a ta , stw ie rd z ił także prof. d r K lafkow ski, m oże n asu n ąć pew ne spostrzeżenia w artościow e d la stan o w isk a p olskiego w p ra c a c h de lege ferenda, toczących się obecnie w różn y ch o rg an ach ONZ, a szczególnie w K om itecie III Z grom adzenia Ogólnego ONZ. P o n a d to w ielkim osiągnięciem tej p rac y je st p rzed staw ien ie zbrodniczej działalności Ja p o n ii podczas I I w o jn y św iatow ej w zak resie jenieckim , a zanalizo w an a d o k u m e n ta c ja je st no w ością w lite ra tu rz e przedm iotu, co je st w ażnym osiągnięciem a u to ra rozpraw y.
P rof. d r C yprian, poza bardzo w y so k ą oceną pracy, stw ierdził, że je st rzeczą godną p o d k reśle n ia obszerna b ib lio g rafia (przeszło 200 pozycji) z uw zględnieniem obszernej lite r a tu r y radzieckiej, n a ogół w naszych p u b lik a cjac h n a zbliżone te m aty nie uw zględ n ian ej, nie ra z zre sztą tru d n o d ostępnej. O św ietlenie w ięc w ielu p ro blem ó w n a p o d sta w ie tej lite r a tu r y rzu ca obraz p lasty czn y i n ie ra z inaczej u ję ty niż w o św ietlen iu lite r a tu r y zachodniej.
W szyscy recenzenci stw ierd zili ponadto, że k o n stru k c ja ro zp raw y je s t p rze m y śla n a i p rze jrz y sta , a nieliczne uw agi k ry ty cz n e dotyczą raczej zag ad n ień d ru g o rz ęd nych. W yrazili także zdanie, że p ra c a po usunięciu pew nych w sk azan y ch d o k to ra n to w i u ste re k w pełn i zasługuje n a opublikow anie.
N a pod staw ie obronionej ro zp raw y dok to rsk iej i pom yślnie zdanych egzam inów K o m isja po narad zie, w ta jn y m głosow aniu, jednom yślnie p o sta n o w iła w ystąpić z w nioskiem do R ady W ydziału o n ad a n ie m grow i B ogdanow i Ja n k o w sk ie m u stop n ia d o k to ra n a u k praw n y ch . R a d a W ydziału w niosek zaaprobow ała.
B o lesła w C e lk a
N A C Z E L N A R A D A A D W O K A C K A
A
Licznie oficjalne k o n ta k ty a d w o k a tu ry p olskiej z a d w o k a tu rą z a g ra niczną w ro k u 1971 zam knęły dw ie po sobie n a s tęp u jące k o le jn o re w i zyty, a m ianow icie w izyta w P ra d z e i w izyta w P aryżu.
1
.
Z w iz y tq u a d w o k a tó w w C z e c h o s ło w a c ji
W d n ia ch od 18 do 23 p aź d ziern ik a 1971 r. p rze b y w a ła na te re n ie Czechosło w a c ji d eleg a cja ad w o k a tu ry polskiej *. B yła to rew izy ta, gdyż w u biegłym ro k u p rzy jm o w a liśm y u siebie delegację ad w o k ató w czechosłow ackich.
i W s k ł a d d e l e g a c j i w c h o d z i l i : a d w . d r Z d z is ła w K r z e m i ń s k i , w i c e p r e z e s N R A ( p r z e w o d n i c z ą c y d e l e g a c j i ) ; a d w . S t a n i s ł a w R o g o ż , d z i e k a n R a d y A d w o k a c k i e j w R z e s z o w ie ; a d w . W i t o l d D ą b r o w s k i , s k a r b n i k N R A ; a d w . L u c j a n G lu z a , r z e c z n i k d y s c y p l i n a r n y N R A .
