Jakie zmiany w instytucjach interwencji ubocznej i przypozwania wprowadził nowy k.p.c. i kodeks cywilny?

Witold Broniewicz

Jakie zmiany w instytucjach

interwencji ubocznej i przypozwania

wprowadził nowy k.p.c. i kodeks

cywilny?

Palestra 10/10(106), 19-29

N r 10 (106) I n t e r w e n c j a u b o c z n a i p r z y p o z w a n i e w ś w i e t l e k .p . c . i k .c . 19

także dodatkowym argumentem uzasadniającym poruszenie tej niezwy­

kle ważnej sprawy, jaką jest realizacja statutowych zadań Polskiego

Komitetu Pomocy Społeczmej, na łamach „Palestry” — organu Naczel­

nej Rady Adwokackie j.

WITOLD BRONIEWICZ

Jakie zmiany w instytucjach interwencji ubocznej

i przypozwania wprowadził nowy k. p. c.

i kodeks cywilny?

1. R e g la m e n ta c ja in s ty tu c ji in te rw e n c ji ubocznej i p rzy p o zw an ia w now ym k .p .c .1 w y k a z u je sz ereg isto tn y c h ró żn ic w p o ró w n a n iu z re g la m e n ta c ją ty c h in ­ s ty tu c ji w p ro ce d u rz e o bow iązującej p rze d d n ie m 1 sty c zn ia 1965 x. R ów nież kodeks cyw iln y w p ro w a d ził w z a k re sie p rzy p o z w a n ia p e w n e m o d y fik a cje sta n u p raw nego, ja k i is tn ia ł pod rz ą d e m k o d ek su zobow iązań. N in ie jsz e u w a g i p ośw ię­

cane są ro z p a trz e n iu ty c h ró żn ic i m odyfikacji.

Je śli chodzi o p rz e p isy k.p.c. dotyczące in te rw e n c ji u b o cz n ej, to n ie k tó re z n ich , ja k n p . a rt. 77, 78 § 2 i 80, są dosłow nym p o w tó rzen iem odpow iednich p rze p isó w d.k.p.c. (art. 68, 69 § 2 i 71). In n e z ty c h przep isó w , ja k n p . a r t. 76, 78 § 1, 79, 81 i 83 {odpow iedniki a r t. 67, 69 § 1, 70, 72, 73 d.k.px.), odzn aczają się zm ian a m i 0 c h a ra k te rz e je d y n ie re d a k c y jn y m .

P e w n ą now ość w p o ró w n a n iu z a rt. 169 § 1 d.k.p.c. p rzy n ió sł a rt. 158 § 1 p k t 1 k.p.c. W m y śl tego o sta tn ie g o p rze p isu p ro to k ó ł posied zen ia sądow ego p o w in ien z a w ie ra ć m . in. n a z w isk a in te rw e n ie n tó w . C hodzi t u o w y stę p u ją c y c h e w e n tu a ln ie w sp ra w ie in te rw e n ie n tó w ubocznych, a n ie o in te rw e n ie n ta głów nego (in te rw e­ n ie n tó w głów nych — w raz ie w sp ó łu czestn ictw a czynnego w p ro cesie in te rw e n ­ cyjnym ), p oniew aż te n o sta tn i je s t s tro n ą (powodow ą), t a zaś w y m ie n io n a je s t w a r t. 158 § 1 p k t 1 k.p.c. W sposób szczególny.

iPodobną now ość w p ro w a d ził k.p.c. w a rt. 718 § 1 (przepis te n n ie m ia ł o d p o ­ w ied n ik a w d.k.p.c.), w m yśl k tó re g o do zgłoszenia w n io sk u o o d tw orzenie a k t u p raw n io n y je s t m . in . in te rw e n ie n t. Tu rów n ież chodzi o in te rw e n ie n ta ubocz­ nego, a n ie głów nego.

Isto tn ie jsz e zm ia n y w re g la m e n ta c ji in te rw e n c ji uboczn ej zachodzą w a rt. 78 § (3, 82, 107 i 394 § 1 p k t ,3 k.p.c. P ierw szy z ty c h p rze p isó w od p o w iad a a r t. 69 § 3 d.kjp.c. T en o sta tn i stanow ił, że opozycja przeciw ko w stą p ie n iu in te rw e n ie n ta ubocznego n ie w strz y m u je bieg u sp raw y , in te rw e n ie n t zaś m oże n a d a l d ziałać, dopóki opozycja n ie będzie uw zględniona. Od p o stan o w ien ia uw zględniającego czy

i S k r ó t : k . p .c . o z n a c z a w n i n i e j s z y m a r t y k u l e n o w y k o d e k s p o s t ę p o w a n i a c y w i l n e g o . N a o z n a c z e n i e d a w n e g o k o d e k s u u ż y w a n y j e s t s k r ó t : d .k .p .c .

20 W i t o l d B r o n i e w i c z _{N r 10 (106)}

też o d d alają ce g o opozycję n ie p rzy słu g iw a ło po d rzą d em d.k.p.c. zażalenie. O bec­ n ie a r t. 78 § 3 k.p.c. p rze w id u je, że m im o w n ie sie n ia przez k tó rą k o lw ie k ze istron opozycji przeciw k o w stą p ie n iu in te rw e n ie n ta ubocznego te n o s ta tn i b ie rz e udział w sp ra w ie , d o p ó k i o rzeczenie u w zg lę d n ia jąc e opozycję n ie s ta n ie się p raw o m o c­

ne, i że w ra z ie praw om ocnego u w zg lę d n ie n ia opozycji czynności in te rw e n ie n ta b ę d ą u w a ż a n e za niebyłe.

Z a rty k u łe m 78 § 3 k.p.c. w iąże się a r t. 394 § 1 ipkt 3 k.p.c., w m y śl któ reg o n a p o sta n o w ien ie o d d a la ją c e opozycję p rze ciw k p w stą p ie n iu in te rw e n ie n ta ubocz­ n ego oraz n ie dopuszczające in te rw e n ie n ta d o fid z ia łu w sp raw ie w sk u te k u w zg lę d ­ n ie n ia opozycji p rz y słu g u je z a ż a le n ie 2. Z p raw o m o cn y m orzeczeniem (postano­ w ien iem ) u w zg lę d n ia jąc y m opozycję, o ja k im m ow a w a rt. 78 § 3 k.p.c., b ędziem y

m ieli do czynienia w trz e c h w y p ad k a ch , a m ianow icie:

a) gdy będzie to p o sta n o w ien ie sąd u pie rw sz ej in sta n c ji, n a k tó re n ie w niesiono zażalen ia, albo gdy zażalen ie n a ta k ie p ostanow ienie zo stan ie odrzucone łu b od­ dalone, a lb o te ż gdy n a s tą p i u m o rze n ie p o stę p o w an ia zażaleniow ego w w y n ik u cof­ n ię cia zażalenia,

b) gdy będzie to p ostanow ienie są d u d ru g iej in s ta n c ji u w zg lę d n ia ją c e zażalenie n a postan o w ien ie o d d a la ją c e opozycję i zm ien ia ją c e je n a u w zg lę d n ia jąc e opozy­ cję i n ie dopuszczające in te rw e n ie n ta do u d ziału w spraw ie,

c) gdy b ęd z ie to p o sta n o w ien ie sąd u dru g iej in s ta n c ji u w zg lę d n ia ją c e opozycję p rze ciw k o w stą p ien iu in te rw e n ie n ta ubocznego dopiero w te j in sta n c ji.

P o sta n o w ie n ie są d u p ierw szej in s ta n c ji u w zg lę d n ia ją c e lu b o d d a la ją c e opozycję p rzeciw ko w stą p ie n iu in te rw e n ie n ta ubocznego, ja k o p o d le g ają ce o ddzielnem u z a sk a rż e n iu zażaleniem , n ie p o d le g ają — po u p raw o m o c n ien iu się — ro zp o zn an iu sąd u rew izy jn eg o w ra z ie w n iesien ia re w iz ji od w y ro k u , a to ze w zględu n a tre ść a r t. 383 kjp.c. W y łan ia się je d n a k p y ta n ie , czy p o sta n o w ie n ia te m ogą ulec u c h y ­ le n iu alb o zm ian ie w try b ie a r t. 359 k.p.c.

Stosow nie do brzm ien ia tego p rz e p isu p o sta n o w ien ia n ie kończące po stęp o w an ia w sp raw ie m ogą być uchy lan e lu b zm ien ian e w sk u te k z m ia n y okoliczności s p r a ­ w y, chociażby były zaskarżone, a n a w e t praw om ocne. N ie "ulega w ątp liw o ści, że po­ sta n o w ien ia u w zg lę d n ia jąc e a lb o o d d a la ją c e opozycję p rzeciw ko w stą p ie n iu in ­ te rw e n ie n ta ubocznego n ależ ą do p o sta n o w ie ń n ie kończących p o stę p o w an ia w s p r a ­ w ie 3. N ależy z a te m p rzy ją ć, że m a do nich zasto so w an ie a r t. 359 k .p .c .4 Z a z n a ­ czyć je d y n ie należy , że u c h y la n ie w y m ienionych p o sta n o w ień w try b ie cytow anego p rze p isu je s t n ie a k tu a ln e . W ra z ie zgłoszenia opozycji przeciw k o w stą p ie n iu in ­

2 M ię d z y a r t . 78 § 3 a a r t . 394 § 1 p k t 3 k .p .c . d a j e s ię z a u w a ż y ć p e w n a n i e k o n s e k w e n c j a s f o r m u ł o w a ń . P o d c z a s g d y p i e r w s z y z t y c h p r z e p i s ó w w z m i a n k u j e o u w z g l ę d n i e n i u o p o z y c j i p r z e c i w k o w s t ą p i e n i u i n t e r w e n i e n t a u b o c z n e g o , d r u g i m ó w i o n i e d o p u s z c z e n i u i n t e r w e n i e n t a d o u d z i a ł u w s p r a w i e w s k u t e k u w z g l ę d n i e n i a o p o z y c j i. Z b r z m i e n i a a r t . 394 § 1 p k t 3 k .p .c . m ó g ł b y z a t e m p ł y n ą ć w n i o s e k , ż e s ą d m o ż e n i e d o p u ś c i ć i n t e r w e n i e n t a u b o c z n e g o d o u d z i a ł u w s p r a w i e z a r ó w n o z u r z ę d u , j a k i w s k u t e k z g ło s z e n i a o p o z y c j i o r a z ż e z a ż a l e n i e p r z y s ł u ­ g u j e t y l k o w t y m d r u g i m w y p a d k u . W i s t o c i e r z e c z y o b a c y t o w a n e p r z e p i s y m a j ą n a w z g lę d z ie t ę s a m ą s y t u a c j ę , a m i a n o w i c i e n i e d o p u s z c z e n i e i n t e r w e n i e n t a u b o c z n e g o d o u d z i a ł u w s p r a w i e w s k u t e k u w z g l ę d n i e n i a o p o z y c j i. S ą d n i e m o ż e b o w i e m n i e d o p u ś c i ć i n ­ t e r w e n c j i u b o c z n e j z u r z ę d u . P o r . K . L i p i ń s k i : K o d e k s p o s t ę p o w a n i a c y w i l n e g o , W a r ­ s z a w a 1961, s. 79. 3 W. S i e d l e c k i : Z a r y s p o s t ę p o w a n i a c y w i l n e g o , W a r s z a w a 1966, s. 295. C o d o p o j ę c i a p o s t a n o w i e n i a n i e k o ń c z ą c e g o p o s t ę p o w a n i a w s p r a w i e , p o r . J . K r a j e w s k i : R e w i z j a n a d ­ z w y c z a j n a w e d ł u g n o w e g o k o d e k s u p o s t ę p o w a n i a c y w i l n e g o , „ P a l e s t r a ” 1965, n r 2; t e n ż e : G lo s a d o p o s t a n o w i e n i a S N z d n i a 25 l i s t o p a d a 1965 r . I I I P R 22/65, „ N o w e P r a w o ” 1966, n r 7—8, s. 1002. 4 P o r . W . S i e d l e c k i , j w.

N r 10 (106) I n t e r w e n c j a u b o c z n a i p r z y p o z w a n i e w ś w i e t l e k .p .c . i k .c . ₂₁

te rw e n ie n ta ubocznego m u si w k aż d y m w y p a d k u n a s tą p ić ro zstrz y g n iec ie są d u o te j opozycji w dro d ze w y d a n ia p o sta n o w ien ia o je j u w zg lę d n ie n iu a lb o n ie ­ u w zględnieniu. Jeżeli za te m s ą d wyidał p o sta n o w ie n ie uw zg lęd n iające opozycję, to n ie m oże w try b ie a r t. 359 k.p.c. p o sta n o w ie n ia tego je d y n ie uchylić, gdyż ró w ­ n a ło b y się to p o zo staw ien iu opozycji bez ro zstrzy g n ięcia. P odobnie rzecz się p rz e d ­ sta w ia z p o stan o w ien iem o d d alają cy m o p o z y c ję 5.

Je d y n ą zatem rzeczą, k tó ra w chodzi w g rę w raz ie zm iany okoliczności spraw y, o ja k ie j m ow a w a rt. 359 k.p.c., je s t w in te re su ją c y c h n a s w y p a d k a c h z m ia n a p o sta n o w ien ia uw zg lęd n iająceg o opozycję ma p o sta n o w ien ie o d d alają ce opozycję bądź te ż o d w rotnie: zm ian a p o sta n o w ien ia o d d alają ce g o opozycję n a p o sta n o w ien ie uw zg lę d n ia jąc e opozycję. Z m ian a za ś okoliczności ispraw y polegać t u może, ja k się w y d aje, n a w y k ry c iu istn ie ją c y c h ju ż p rz e d te m n ow ych fa k tó w lu b te ż n a p o w ­ s ta n iu ta k ic h fak tó w , w św ie tle k tó ry c h in te re s in te rw e n ie n ta w e w stą p ie n iu do sp ra w y b ąd ź u p ad a , bąd ź te ż s ta je się praw do p o d o b n y .

J e ś li chodzi o fa k ty istn ie ją c e (przedtem, to n a le ż y ch y b a p rz y ją ć , że m ogą o n e być w zię te pod uw agę (na s k u te k .pow ołania się n a nie p rzez s tro n ę lu b in te rw e ­ n ie n ta ubocznego albo z u rzędu) je d y n ie w w y p ad k u , gdyby m ożność ta k a n ie z a ­ chodziła p rze d u p raw o m o c n ien ie m się odpow iedniego p o sta n o w ien ia (analogia do a rt. 403 § 2 k.p.c.). Jeżeli d a n y f a k t m ógł być w zię ty p o d uw agę p rze d n a s tą p ie ­ niem praw om ocności odpow iedniego p o sta n o w ien ia, to sądzić w y p ad a , że p ra w o ­ m ocność t a sp ro w ad za p re k lu z ję m ożności k o rz y sta n ia z tego fa k tu — p o d o b ­ n ie ja k praw om ocność w y ro k u spro w ad za p re k lu z ję m ożności k o rz y sta n ia z fak tó w , k tó re m ogły być w zięte pod uw agę przed n astąp ien ie m p ra w o m o c n o śc i6. Je że li zatem , dla p rzy k ła d u , w w y n ik u zm ian y okoliczności s p ra w y u p raw d o p o d o b n ie n ie, przez in te rw e n ie n ta ubocznego in te re su p raw n eg o w e w stą p ie n iu d o spraw y, j a ­ kiego dokonał o n w sw oim czaisie, u p ad n ie, to n ależ y p raw o m o c n e p o sta n o w ien ie o d d a la ją c e opozycję zm ienić n a p o sta n o w ien ie n ie dopuszczające in te rw e n ie n ta do u d z ia łu w sp raw ie . I od w ro tn ie: jeżeli w raz ie zm ian y okoliczności sp ra w y in te re s p ra w n y in te rw e n ie n ta w e w stą p ie n iu d o sp raw y , k tó reg o n ie zd o łał on u p raw dopodobnić poprzednio, sta n ie się p raw dopodobny, to będzie m ożna w y d a n e w sw oim czasie praw o m o cn e p o sta n o w ien ie n ie dop u szczające in te rw e n ie n ta d o udziału w sp ra w ie zm ienić na p o sta n o w ien ie o d d alają ce o p o z y c ję T.

W m y śl a rt. 82 k.p.c. in te rw e n ie n t ubo czn y n ie m oże w sto su n k u do stro n y , do k tó re j p rzy stą p ił, p odnieść z a rz u tu , że isprawa zo stała ro zstrz y g n ię ta b łę d n ie a lb o że s tro n a t a p ro w a d z iła proces w ad liw ie, ch y b a że sta n p ra w n y w chw ili p rz y ­ stą p ie n ia in te rw e n ie n ta u n iem o żliw ił m u k o rzy sta n ie ze śro d k ó w o b ro n y alb o że

5 D la t y c h s a m y c h p rz y o z iy n n i e a k t u a l n e j e s t u c h y l a n i e p o s t a n o w i e ń , o j a k i c h m o w a ,

W t r y b i e z a ż a l e n i a — p o z a m o ż e w y p a d k i e m , g d y s ą d p i e r w s z e j i n s t a n c j i m y l n i e u z n a ł ,

że s t r o n a z g ło s i ła o p o z y c j ę p r z e c i w k o w s t ą p i e n i u i n t e r w e n i e n t a u b o c z n e g o (p o d c z a s g d y w r z e c z y w i s t o ś c i s t r o n a o p o z y c j i n i e z g ło s i ła ) i w y d a ł p o s t a n o w i e n i e n i e d o p u s z c z a j ą c e i n ­ t e r w e n c j i . 6 P o r . W . S i e d l e c k i : P o s t ę p o w a n i e c y w i l n e , W a r s z a w a 1959, s. 201. ? Z a g a d n i e n i e z m i a n y p r a w o m o c n y c h p o s t a n o w i e ń u w z g l ę d n i a j ą c y c h a l b o o d d a l a j ą c y c h o p o z y c j ę p r z e c i w k o w s t ą p i e n i u i n t e r w e n i e n t a u b o c z n e g o d o s p r a w y j e s t n i e w ą t p l i w i e d y s ­ k u s y j n e . W s z c z e g ó l n o ś c i m o ż e b y ć k w e s t i ą , c z y w w y p a d k u z m i a n y p o w ó d z t w a a l b o g d y w ś w i e t l e z m i a n y o k o l i c z n o ś c i s p r a w y p r a w d o p o d o b n y s t a ł s ię i n n y i n t e r e s p r a w n y i n t e r w e n i e n t a n iż t e n , k t ó r y w s k a z a ł o n w s w o i m c z a s ie i k t ó r e g o n i e z d o ł a ł u p r a w d o p o ­ d o b n i ć , m o ż e n a s t ą p i ć z m i a n a p r a w o m o c n e g o p o s t a n o w i e n i a n i e d o p u s z c z a j ą c e g o i n t e r w e ­ n i e n t a d o u d z i a ł u w s p r a w i e , c z y t e ż p o w i n n a b y ć w t e j s y t u a c j i z g ło s z o n a n o w a i n t e r w e n ­ c j a . Z a g a d n i e n i e t o w y m a g a o d r ę b n e g o , s z e r s z e g o o p r a c o w a n i a i d l a t e g o — z e w z g l ę d u n a r a m y i p r o p o r c j e n i n i e j s z e g o a r t y k u ł u — o g r a n i c z a m s ię j e d y n i e d o j e g o z a s y g n a l i z o ­ w a n i a .

22 W i t o l d B r o 71 i e tu i c z № 10 (106)

s tr o n a u m y śln ie lu b przez n ie d b alstw o n ie sk o rz y sta ła ze środków , k tó re n ie b y ły in te rw e n ie n to w i znane. P rz ep is te n , aczkolw iek n ie m a ją c y odp o w ied n ik a w d aw n y m k.p.c., fo rm u łu je zasadę, k tó r a b y ła p rz y jm o w a n a ró w n ież p rze d r z ą ­ d e m tego o s ta tn ie g o 8. B rzm ienie jego n a s u w a szereg isto tn y ch w ątpliw ości.

P rz ed e w szy stk im w y ła n ia się k w estia, co n ależ y rozum ieć przecz u ży ty w n im te rm in „śro d k i o b ro n y ”. P o zw an y może się b ro n ić w procesie cy w iln y m p rze ciw k o p o w ó d ztw u przez zap rzeczenie in fo rm ac jo m fak ty c zn y m u z a sa d n ia ją c y m ż ą d an ie p o w o d a o raz za pom ocą zarzu tó w , k tó re m a ją c h a ra k te r sam odzielnych p rz y to ­ c z eń fak ty c z n y c h pozw anego, u w zg lę d n ia jąc y ch s k u te k zdolny n ie dopuścić do ro z p o z n a n ia pow ó d ztw a (zarzu ty procesow e) a lb o zdolny doprow adzić do o d d a ­

le n ia p o w ó d ztw a (za rz u ty m erytoryczne). W procesie ty m m oże się b ro n ić rów n ież i pow ód, p rz e c iw sta w ia ją c zap rzeczeniom pozw an eg o dow ody i w y su w a ją c p rz e ­ c iw k o z a rz u to m pozw anego za p rzec ze n ia i k o n trz a rz u ty (repliki). Z k o le i p rze ciw ­ k o zap rzeczeniom pow oda p o zw a n y m oże p rze d sta w ić dow ody, a przeciw ko kom tr- z a rz u to m — za p rzec ze n ia i now e k o n trz a rz u ty (dupliki). O gólnie za te m m ożna po ­ w iedzieć, że o brona stro n y w p ro c e sie polegać m oże n a zap rzeczen iu in fo rm a c jo m u z a sa d n ia ją c y m żąd an ie lu b z a rz u ty p rze ciw n ik a , n a zgłoszeniu z a rz u tó w o raz n a u d o w o d n ien iu in fo rm a c ji u z a sa d n ia ją c y c h je j ż ą d an ie alb o z a rz u ty . N ie o ta k ą je d n a k o b ro n ę chodzi w a rt. 82 k.p.c. In te rw e n ie n t uboczny, w stę p u ją c do procesu, m oże n ie ty lk o chcieć .pomóc s tr o n ie w zgłoszeniu za rzu tó w , w za p rzeczen iu in ­ fo rm a c jo m u z a sa d n ia ją c y m żą d an ie lu b z a rz u ty p rze ciw n ik a , w udow o d n ien iu in ­ fo rm a c ji u z a sa d n ia ją c y c h ż ą d an ie lu b z a r z u ty te j stro n y , ale m oże te ż zm ierzać d o dodatkow ego u za sa d n ien ia te g o ż ą d an ia lu b z a rz u tó w w dro d ze p rzytoczenia n o w y ch okoliczności fak ty c zn y c h , m oże zg łaszać w szelkiego ro d z a ju w n io sk i p ro ce­ d u ra ln e , m oże w y tk n ą ć w a d y p o stę p o w an ia , z a k ła d a ć śro d k i odw oław cze itd . Zgod­ n ie bow iem z tre śc ią a rt. 79 k.p.c. in te rw e n ie n t u b o cz n y u p ra w n io n y je s t do w s z e l k i c h (podfcr. m o je — W. B.) czynności ,p rocesow ych dopuszczalnych w e d łu g s ta n u sp ra w y , z ty m ty lk o za strzeżen iem , że czynności te n ie m ogą pozo­ s ta w a ć w sprzeczności z czynnościam i i o św iadczeniam i stro n y , d o k tó re j in te r w e ­ n ie n t p rz y stą p ił.

Z a śro d k i o b ro n y w ro zu m ien iu a r t. 82 k.p.c. n ależ y z a te m u w ażać w szelkie czynności pro ceso w e m ogące do p ro w ad zić do korzy stn eg o d la d an e j s tro n y w y n ik u p ro ce su . O k re śle n ie je d n a k ty c h czynności m ian em środków o b ro n y n ie m oże być u z n a n e za n ajszczęśliw sze (p atrz p o n ad to p rzy p . 10).

J a k w y n ik a z dosłow nego b rz m ie n ia a r t. 82 k.p.c., in te rw e n ie n t uboczny nie m o że pod n ieść w sto su n k u d o stro n y , do k tó re j p rzy stą p ił, z a rz u tu b łęd n eg o ro zstrz y g n ięc ia s p ra w y lu b w ad liw eg o p ro w a d ze n ia procesiu ró w n ież w ted y , gdy d o k o n ał czynności m ogącej za p ew n ić ro zstrz y g n ięc ie lu b n ie w a d liw e p rze p ro w a d z e ­ n i e pro cesu , je d n a k ż e czynność t a n ie m ogła o siąg n ąć sw ego s k u tk u , p o n ie w a ż p o ­ z o s ta w a ła w sprzeczności z czynnościam i czy o św iadczeniam i s tro n y b ą d ź też zo­ s ta ła w y ra ź n ie p rzez stro n ę zd e za w u o w a n a (np. in te rw e n ie n t u b o cz n y w niósł r e w iz ję od n ie k o rz y stn e g o dla s tro n y w y ro k u , stro n a je d n a k re w iz ję tę c o fn ę ła )9.

8 M . W a l i g ó r s k i : P r o c e s c y w i l n y , W a r s z a w a 1947, t. I, s. 164; J . K l i m k o w i e z : ■Glosa d o w y r o k u S ą d u N a j w y ż s z e g o z d n i a 15 s t y c z n i a 1963 r . 3 C R 1008/61, „ N o w e P r a w o ” 1964, n r 5, s. 545. N ie w c h o d z ę t u w t e o r e t y c z n ą k w e s t i ę , c z y a r t . 82 k .p .c . m ó w i o d w ó c h r ó ż n y c h z a r z u t a c h , c z y t e ż o d w ó c h p o s t a c i a c h j e d n e g o z a r z u t u w a d l i w e g o p r o w a d z e n i a p r o ­ c e s u ( e x c e p t i o m a l e g e s t i p r o c e s s u s ) . T o d r u g i e r o z w i ą z a n i e p r z y j m u j e E . W e n g e r e k : Z a r z u t w a d l i w i e p r o w a d z o n e g o p r o c e s u , „ P r z e g l ą d U s t a w o d a w s t w a G o s p o d a r c z e g o ” , 1966, n r 5, s . 151. 9 w k w e s t i i m o ż n o ś c i c o f n i ę c i a p r z e z s t r o n ę z a ł o ż o n e g o p r z e z i n t e r w e n i e n t a u b o c z n e g o ś r o d k a o d w o ł a w c z e g o — p o r . J . J . L i t a u e r , W. Ś w i ę c i c k i : K o d e k s p o s t ę p o w a n i a c y

-N r 10 (106) I n t e r w e n c j a u b o c z n a l p r z y p o z w a n i e w Ś w i e t l e k .p . c . i Jc.c. 23

W niosek ta k i byłby, rzecz ja sn a , n iesłuszny. P rz ep is a rt. 82 k.p.c. n ależ y za te m w b re w jego d o słow nem u b rzm ien iu rozum ieć w te n sposób, że in te rw e n ie n t u b o ­ c z n y m oże podnieść w sto su n k u do stro n y , do k tó re j p rzy stą p ił, za rzu ty , o j a ­ k ic h w p rze p isie ty m m ow a, n ie ty lk o w ted y , gd y s ta n p ra w n y w chw ili jego p rz y stą p ie n ia u n iem ożliw ił m u do k o n an ie czynności m ogących zap ew n ić p ra w id ło ­ w e 'prow adzenie p ro ce su albo gdy stro n a u m y śln ie lu b p rzez n ie d b alstw o n ie siko-

rzysitała z fa k tó w i dow odów , k tó re n ie b y ły in te rw e n ie n to w i zn a n e, ale rów n ież i w ted y , gdy za ch o w an ie się stro n y uniem ożliw iło in te rw e n ie n to w i d o k o n an ie w y ­ m ie n io n y c h w yżej czynności. K ró tk o — m ożna b y sens a rt. 82 k.p.c. u ją ć w te n sposób, że in te rw e n ie n t ubo czn y n ie m oże podnieść w sto su n k u do stro n y , do k tó re j p rzy stą p ił, z a rz u tu b łędnego ro zstrzy g n ięcia sp ra w y lu b w adliw ego p ro w a ­ d ze n ia procesu, jeżeli jego udział w p o stę p o w an iu m ó g łb y się p rzyczynić do p r a ­ w id ło w eg o ro zstrzy g n ięcia i niew ad liw eg o p rze p ro w ad z en ia p ro ce su 10.

A rt. 107 k.p.c. b rzm i: „ In te rw e n ie n t uboczny, do k tó reg o n ie m a ją zasto so w an ia p rz e p isy o w sp ó łu c ze stn ic tw ie je d n o lity m , nie z w ra c a kosztów p rzeciw nikow i s tro ­ n y , do k tó re j p rz y stą p ił. S ąd m oże je d n a k p rzy z n ać od in te rw e n ie n ta n a rzecz w y g ry w a jąc eg o sp ra w ę p rze ciw n ik a stro n y , do k tó re j in te rw e n ie n t p rz y stą p ił, zw ro t k a sz tó w w y w o ły w an y ch sam o istn y m i czynnościam i procesow ym i in te rw e n ie n ta . Sąd m oże ta k ż e p rzy z n ać in te rw e n ie n to w i koszty in te rw e n c ji od p rze ciw n ik a ob o ­ w iąz an e g o do zw rotu ko sztó w ”.

N ow ością w ty m p rze p isie — w p o ró w n a n iu z a rt. 108 d.'k.p.c. — je s t jego z d a ­ n ie drugie. Może tu chodzić n p . o sy tu a c ję , w k tó re j ty lk o in te rw e n ie n t uboczny z a ło ż y ł re w iz ję od n ie k o rz y stn e g o d la stro n y , do k tó re j p rz y stą p ił, w y ro k u i r e ­ w iz ja ta z o stała o d d alo n a. P oniew aż w y g ra n ie sp raw y , o ja k im m o w a w a r t. 107 zd. d ru g ie k.p.c., m oże być ca łk o w ite albo częściow e, p rz e to w g rę w chodzić m oże c a łk o w ite albo częściow e p rz y z n a n ie zw rotu kosztów od in te rw e n ie n ta n a rzecz p rz e c iw n ik a strony, do k tó re j in te rw e n ie n t’ p rzy stą p ił.

2. In s ty tu c ji p rzy p o z w a n ia pośw ięcone są w k.p.c. a r ty k u ły 84 i 85. W spom ina te ż o przy p o zw an iu a r t. 887 § 2 k.p.c.

A rt. 84 k.p.c. stan o w i odpow iednik a rt. 74 d.k.p.c. R óżnice m iędzy o b u ty m i p rz e p isa m i dotyczą ic h pie rw sz y ch p a r a g r a f ó w n . P odczas bow iem gdy a r t. 74 § 1 d.k.p.c. p rze w id y w a ł, że s tr o n a m oże zaw iadom ić osobę trze cią o toczącym s ię p rocesie i w ezw ać ją do w zięcia w n im u d z ia łu d l a z a c h o w a n i a s k u t ­ k ó w p r a w n y c h w istosuniku d o te j osoby, a rt. 84 § 1 kjp.c. sta n o w i, że s tro n a m oże dokonać w spom nianego zaw iad o m ien ia i w ez w a n ia w w y p a d k u , g d y b y w ra z ie n ie k o rz y stn e g o d la n ie j ro zstrz y g n ięc ia p r z y s ł u g i w a ł o j e j r o ­ s z c z e n i e w zględem osoby trzeciej alb o gdyby w ta k ie j sy tu a c ji osoba trz e c ia m o g ła w y s t ą p i ć p r z e c i w k o n i e j z r o s z c z e n i e m . w i l n e g o , z b i ó r a k t u a l n y c h p y t a ń p r a w n y c h r o z s t r z y g n i ę t y c h p r z e z K o m i t e t R e d a k c y j n y „ P o l ­ s k i e g o P r o c e s u C y w i l n e g o ” , Ł ó d ź 1949, s. 62; J . J o d ł o w s k i , W. S i e d l e c k i : P o s t ę p o ­ w a n i e c y w i l n e , W a r s z a w a 1958, s . 300. 10 W a r t o z a z n a c z y ć , ż e § 68 n i e m i e c k i e g o k .p .c ., b ę d ą c y o d p o w i e d n i k i e m a r t . 82 n a s z e g o k . p .c ., s t a n o w i , ż e i n t e r w e n i e n t u b o c z n y n i e m o ż e w s t o s u n k u d o s t r o n y , d o k t ó r e j p r z y ­ s t ą p i ł , p o d n i e ś ć z a r z u t u , ż e s p r a w a z o s t a ł a r o z s t r z y g n i ę t a w s p o s ó b n i e s ł u s z n y . Z a r z u t z a ś , t e s t r o n a p r o w a d z i ł a p r o c e s w a d l i w i e , m o ż e o n p o d n i e ś ć t y l k o o t y l e , o i l e z e w z g l ę d u n a s t a n s p r a w y w c h w i l i J e g o w s t ą p i e n i a l u b z e w z g l ę d u n a o ś w i a d c z e n i e 1 c z y n n o ś c i s t r o n y n i e m ó g ł s k o r z y s t a ć z e ś r o d k ó w z a c z e p n y c h i o b r o n n y c h a l b o o il e s t r o n a ś w i a d o m i e l u b p r z e z p o w a ż n e z a w i n i e n i e n i e s k o r z y s t a ł a z e ś r o d k ó w z a c z e p n y c h i o b r o n n y c h , k t ó r e n i e b y ł y i n t e r w e n i e n t o w i z n a n e . 11 A r t . 84 § 2 k .p .c . w y k a z u j e w p o r ó w n a n i u z a r t . 74 § 2 d . k .p . c . J e d y n ie n i e z n a c z n ą r ó ż n i c ę r e d a k c y j n ą .

24 W i t o l d B r o n i e w i c z N r 10 (106J

D la w y k ład n i a rt. 84 § 1 k/p c. konieczne je s t u sta le n ie znaczenia, w ja k im p rz e ­ pis te n o p eru je te rm in e m „roszczenie”.

J a k w iadom o, te rm in te n oznaczać m oże b ąd ź roszczenie m a te ria ln e , bąd ź r o ­ szczenie pro ceso w e (fo rm a ln e )12. Roszczenie m a te ria ln e je st m ożnością (u p ra w n ie­ niem ) ż ą d an ia od ok reślo n ej osoby o kreślonego zach o w an ia s i ę 13. R oszczenie p ro ­ cesow e je s t tw ie rd z en ie m pow oda o istn ie n iu b ąd ź n ie istn ie n iu określonego p ra w a podm iotow ego, p rze d staw io n e sąd o w i w celu w iążącego u sta le n ia jego istn ie n ia lu b n ie is tn ie n ia 14.

K .p.c. o p e ru je te rm in e m „roszczenie” w obu przytoczonych z n a c z e n ia c h 15. W y­ d a je się n ie uleg ać w ątpliw ości, że w airt. 84 § 1 k.p.c. te rm in te n u ż y ty je st n a oznaczenie roszczenia m a teria ln eg o . W y n ik a to chociażby ze w zm ian k i o p rz y ­ słu g iw an iu roszczenia, ja k ą sp o ty k a m y w cy to w an y m przepisie. T ylko bow iem r o ­ szczenie m a te ria ln e m oże przy słu g iw ać bądź n ie przysługiw ać. Roszczenie p ro c e ­ sowe, k tó re b y t swój zaw dzięcza w y łączn ie w oli pow oda, a n ie o b iek ty w n ie is tn ie ­ ją cy m akolicznoścdom, m oże być co n a jw y ż e j z a sa d n e albo bezzasadne, m ów ić n a ­ to m ia st o jego p rzy słu g iw a n iu lu b n ie p rz y słu g iw a n iu m ijało b y się z lo g ik ą 16. W niosku, że a rt. 84 § 1 k.p.c. m a n a w zględzie roszczenie m a te ria ln e , n ie m oże podw ażyć u ż y ta w dalszej części tego p rz e p isu w zm ian k a o m ożności w y stą p ie ­ n ia z roszczeniem . Z godnie z za sa d a m i praw id ło w eg o ro zu m o w an ia m ożna m ów ić o w y stą p ie n iu z roszczeniem ty lk o w ted y , gdy chodzi o roszczenie procesow e- S po ty k an e, i to dość pow szechnie, sfo rm u ło w a n ia m ów iące o w y stą p ie n iu z r o ­ szczeniem , a odnoszące się do roszczenia m a teria ln eg o sta n o w ią w istocie sw o jej p ew n e s k ró ty m yślow e. S fo rm u ło w an ia te o zn a cz ają b ąd ź w y stą p ien ie z żąd an iem sta n o w iąc y m p rzed m io t danego roszczenia, bąd ź w y stą p ien ie do w łaściw ego o rg a n u o p rzy m u so w ą rea liza cję ro sz c z e n ia 17. W y d a je się je d n a k , że a r t. 84 § 1 k.p.c.,

12 M . W a l i g ó r s k i : K u m u l a c j a r o s z c z e ń w p r o c e s i e , „ P o l s k i p r o c e s c y w i l n y ” , 1937, n r 18—19, s. 545; t e n ż e : P r o c e s c y w i l n y , W a r s z a w a 1947, t . I., s. 370; H . T r a m m e r : N a ­ s t ę p c z a b e z p r z e d m i o t o w o ś ć p r o c e s u c y w i l n e g o , K r a k ó w 1950, s. 12; W . S i e d l e c k i : Z a ­ s a d y w y r o k o w a n i a w p r o c e s i e c y w i l n y m , W a r s z a w a 1957, s. 33. 13 A . W o l t e r : P r a w o c y w i l n e , W a r s z a w a 1963, s. 101. n M . W a l i g ó r s k i : j w . ; H . T r a m m e r : j w . ; Z . R e s i c h : D o p u s z c z a ln o ś ć d r o g i s ą ­ d o w e j -w s p r a w a c h c y w i l n y c h , W a r s z a w a 1962, s. 63; Z . S t a l e w : S ił a n a p r e s a d e n o n e s-zto , S o f i a 1959, s. 150; W . B r o n i e w i c z : P r z y c z y n y o d d a l e n i a p o w ó d z t w a , „ P a ń s t w o i P r a w o ” 196^, n r g— 6i s . 832. N i e k t ó r z y ( p o r . W . S i e d l e c k i : jw .) p r z e z r o s z c z e n ie p r o c e s o w e r o ­ z u m i e j ą ż ą d a n i e p o w o d a z i n d y w i d u a l i z o w a n e p r z y t o c z o n y m i o k o l i c z n o ś c i a m i f a k t y c z n y m i . D o p o g l ą d u t e g o u s t o s u n k o w a ł e m s ię w c y t . w y ż e j a r t y k u l e . D la le p s z e g o z o r i e n t o w a n i a s ię w i s t o c i e r o s z c z e n i a p r o c e s o w e g o p o d a j ę n a s t ę p u j ą c e d w a p r z y k ł a d y t e g o r o s z c z e n i a : a ) w p o w ó d z t w i e o z a s ą d z e n i e o d s z k o d o w a n i a z t y t u ł u c z y n u n i e d o z w o l o n e g o p o w ó d t w i e r ­ d z i, ż e m a p r a w o o t r z y m a ć o d p o z w a n e g o t o o d s z k o d o w a n i e , i d ą ż y d o w i ą ż ą c e g o ( p r a ­ w o m o c n e g o ) u s t a l e n i a i s t n i e n i a t e g o p r a w a p r z e z s ą d , b) w p o w ó d z t w i e o u s t a l e n i e , ż e n a l e ż n o ś ć z t y t u ł u n a j m u l o k a l u n i e i s t n i e j e ( a r t . S u s t a w y z d n i a 6 c z e r w c a 1958 r . o ś c i ą g a n i u c z y n s z ó w n a j m u i i n n y c h n a l e ż n o ś c i P a ń ­ s t w a z w i ą z a n y c h z k o r z y s t a n i e m z t e r e n ó w i b u d y n k ó w p a ń s t w o w y c h — D z. U . N r 35, p o z . 156), p o w ó d t w i e r d z i , ż e p o z w a n y n i e m a p r a w a o t r z y m a n i a o d n i e g o d a n e j n a l e ż n o ś c i , i d ą ż y d o w ią ż ą c e g o u s t a l e n i a n i e i s t n i e n i a t e g o p r a w a p r z e z s ą d . 15 N a p r z y k ł a d w a r t . 12 k .p .c . m o w a j e s t o r o s z c z e n i u m a t e r i a l n y m , a w a r t . 203 § 1 k . p .c . — o r o s z c z e n i u p r o c e s o w y m . P o r . W . S i e d l e c k i : " G lo s a d o p o s t a n o w i e n i a S N z d n . 6.X II.1956 r . 2 C R 1604/54, „ N o w e P r a w o ” 1956, n r 10, s. 139; W .’ B n o n i e w i c z : G l o s a d o w y r o k u S N z d n . 9.V II.1963 r . C R 362/62, „ N o w e P r a w o ” 1965, n r 6, s. 700. 16 P o r . H . T r a m m e r : o p . c i t ., s. 15; W . B r o n i e w i c z : j w. n N a p r z y k ł a d p r z e z w y s t ą p i e n i e z r o s z c z e n i e m w i n d y k a c y j n y m m o ż n a — z a l e ż n i e o d s y t u a c j i — r o z u m i e ć b ą d ź w y s t ą p i e n i e w ł a ś c i c i e l a p r z e c i w k o n i e u p r a w n i o n e m u p o s i a d a ­ c z o w i z ż ą d a n i e m w y d a n i a r z e c z y ( a r t . 222 § 1 k . c ) , b ą d ź t e ż w y s t ą p i e n i e p r z e z w ł a ś c i c i e l a p r z e c i w k o n i e u p r a w n i o n e m u p o s i a d a c z o w i z p o w ó d z t w e m o z a s ą d z e n i e w y d a n i a rz e c z y .

N r 10 (106) I n t e r w e n c j a u b o c z n a i p r z y p o z w a n i e w ś w i e t l e k .p . c . 'i k .c . 25

m ów iąc o m ożności w y stą p ie n ia p rzez osobę trz e c ią p rze ciw k o stro n ie z roszcze­ niem (m aterialnym ), m a n a w zględzie n ie k tó rą k o lw ie k z p rzytoczonych w yżej ew entualności, ale sy tu a c ję p o le g a ją c ą n a p rzy słu g iw a n iu osobie trze cie j roszcze­ n ia (m aterialnego) w obec stro n y , i że ty lk o re d a k c ja tego p rz e p isu nie je s t w p e ł­ n i k o n se k w e n tn a i a d e k w a tn a do je g o t r e ś c i 18.

N iew ą tp liw ie a r t. 84 § 1 k.p.c., o d p o w iad ając w zasad zie sw oim znaczeniem a rt. 74 § 1 d.kjp.c., w sposób b a rd z ie j p rec y zy jn y fo rm u łu je cele przy p o zw an ia. Cele te p o le g ają n a zap ew n ie n iu m o ż n o śd sk utecznego dochodzenia roszczenia p rze ciw ­ ko osiobie trzeciej 19 lu b n a zap ew n ie n iu m ożności sk u te cz n ej o b ro n y w ra z ie dochodzenia roszczenia p rzez osobę trzecią.

A rt. 85 k.p.c. sta n o w i, że s k u tk i zw iązan e z in te rw e n c ją uboczną o k reślone w a r t. 82 p o w sta ją w sto su n k u do w ezw anego, k tó r y n ie zgłosił p rz y stą p ie n ia , z chw ilą, w k tó re j p rz y stą p ie n ie było m ożliw e. O m aw ia ją c te n przep is, W en g erek w y ra ż a pogląd, że w ez w a n y (przypozw any) bez w zględu n a to, czy zgłosi p rz y stą p ie n ie do sp raw y , czy te ż n ie, n ie m oże podnieść z a rz u tu , że sprawia została ro z strz y ­ g n ię ta b łę d n ie albo że stro n a p ro w a d z iła p ro ces w adliw ie. Jeżeli je d n a k w stą p i do sp raw y ja k o in te rw e n ie n t uboczny, to w ów czas, zdaniem W engerka, p rz y słu ­ g u je m u p ra w o p o d n iesien ia z a rz u tu , że s p ra w a zo sta ła ro z strz y g n ię ta b łę d n ie a lb o że stro n a p ro w a d ziła proces w adliw ie, ty lk o w ted y , g d y sta n s p ra w y w ch w ili p rz y stą p ie n ia u n iem o żliw iał m u k o rz y sta n ie ze śro d k ó w o b ro n y alb o gdy s tro n a um y śln ie lu b przez n ie d b alstw o n ie sk o rz y sta ła ze środków , k tó re n ie b y ły in te r ­ w en ie n to w i znane. P o m ija ją c sprzeczność zachodzącą m iędzy p ie rw sz y m a d ru g im zdaniem , w k tó ry c h w y ra ż a n y je st p ogląd W engerka, n ależ y zaznaczyć, że z p o ­ g lądem ty m n ie m o żn a się zgodzić, a to z n a s tę p u ją c y c h pow odów :

P ogląd W en g erk a o p ie ra się n a w y k ła d n i a r t 85 k.p.c., d o konanej n a pod staw ie a rg u m e n tu m a contrario. S k oro bow iem w m y śl cyt. p rz e p isu s k u tk i zw ią za n e e in te rw e n c ją uboczną o k reślo n e w a rt. 82 k.p.c. p o w s ta ją w sto su n k u do p rz y ­ pozw anego, iktóry n ie zgłosił in te rw e n cji, z chw ilą, w k tó r e j zgłoszenie to b y ło m ożliw e, to n a s u w a się w niosek, że w sto s u n k u do przypozw anego, k tó r y zgłosił in te rw e n c ję uboczną, s k u tk i o k reślone w a rt. 82 k.p.c. m u szą pow stać z in n ą ch w ilą, p rz y czym je d y n ą m ożliw ą do p rz y ję c ia tego ro d z a ju ch w ilą je st chw ila zgłoszenia in te rw e n c ji.

Tego ro d za ju w y k ła d n ia a rt. 85 k.pjc. p ro w a d zi je d n a k do k o n se k w e n cji nie n a d a ją c y c h się do p rzy ję cia . W yobraźm y sobie sy tu a c ję , w k tó re j p rzy p o z w a n y w chw ili, gdy m ożliw e było zgłoszenie przez niego in te rw e n c ji ubocznej, d y spo­ n u je ta k im i śro d k a m i obrony, k tó re m ogą zap ew n ić p ra w id ło w e rozstrzy g n ięcie sp ra w y i n ie w a d liw e p rze p ro w ad z en ie pro cesu , je d n a k ż e in te rw e n c ji n ie zgłasza. S k u tk ie m tego ro d z a ju sy tu a c ji je s t to, że p rzypozw any n ie b ęd z ie m ógł w p r z y ­ szłości pod n ieść w sto su n k u do p rz y pozywa.iącego z a rz u tó w błędnego ro z strz y g ­ n ię cia sp ra w y i w ad liw eg o p rze p ro w ad z en ia pro cesu . Je że li je d n a k przy p o zw an y zgłosi in te rw e n c ję w chw ili, gdy sk o rz y sta n ie przez nieg o ze w sp o m n ia n y ch „śro d ­ ków o b ro n y ” będzie ju ż niem ożliw e, to n ależ ało b y — o p ie ra ją c się n a poglądzie W engerka — p rzy ją ć, że u z y s k u je on p ra w o pod n iesien ia w sto s u n k u do p rzy - poeyw ającego za rzu tó w , o ja k ic h m ow a. Tego ro d z a ju w n io sek p rz e k re śla łb y je d ­

18 D la z a c h o w a n i a p e ł n e j k o n s e k w e n c j i i a d e k w a t n o ś c i p r z e p i s a r t . 84 § 1 k .p .c . m u s i a ł ­ b y t a k b r z m i e ć : „ J e ż e l i w r à z i e n i e k o r z y s t n e g o d l a s t r o n y r o z s t r z y g n i ę c i a s t r o n i e p r z y ­ s ł u g i w a ł o b y r o s z c z e n i e w z g l ę d e m o s o b y t r z e c i e j a l b o o s o b ie t r z e c i e j p r z y s ł u g i w a ł o b y r o s z ­ c z e n i e w z g l ę d e m s t r o n y , s t r o n a m o ż e z a w i a d o m i ć t a k ą o s o b ę o t o c z ą c y m s ię p r o c e s i e i W e z w a ć j ą d o w z i ę c i a w n i m u d z i a ł u ” . P o r . t e ż J . K l i m k i e w i c z : j w. 19 C h o d z i t u p r z e d e w s z y s t k i m o r o s z c z e n i e z w r o t n e ( r e g r e s o w e ) , P o r . E . W e n g e ­ r e k : j w.

26 W i t o l d B r o n l e w i c z N r 10 (106)

n a k sens dokonanego w sp ra w ie p rzypozw ania, d aw a łb y bow iem p rzypozw anem u zu p e łn ie p ro s tą m ożność u n ik n ię c ia sk u tk ó w p rz y p o z w a n ia 20.

J a k za te m n ależ y ro zu m ieć a rt. 85 kyp.c.? W ydaje się, że przetpis ten, m ów iąc o -przypozw anym , k tó ry n ie zgłosił p rz y stą p ie n ia do sp ra w y w c h a ra k te rz e in te r ­ w e n ie n ta ubocznego, m a n a w zględzie n ie tak ieg o przypozw anego, k tó ry w ogóle in te rw e n c ji ubocznej n ie zgłosił, a le ta k ie g o przypozw anego, k tó ry n ie zg ło sił i n ­ te rw e n c ji z t ą chw ilą, k ie d y było to w n a s tę p stw ie p rzy p o z w a n ia m o ż liw e 21.

W a rto n ad m ien ić, że a r t. 85 k.p.c. fo rm u łu je zasadę, k tó ra p rz y jm o w a n a b y ła rów nież pod rzą d em daw nego k.p.c. W sposób fra g m e n ta ry c z n y za sa d ę tą przed d niem 1 stycznia 1965 r. w y ra ż a ły ant. 314 i 639 k o d ek su zobow iązań.

P rz e jd ź m y do om ów ienia zm ian , ja k ie w z a k re sie p rzy p o z w a n ia w p ro w a d z ił k o d e k s cyw ilny.

A rty k u ł 314 k.z. p rze w id y w a ł, że k u p u ją c y , p o zw a n y są d o w n ie p rze z osobę tr z e c ią ro szc zą cą sobie p raw o do p rz e d m io tu sprzedaży, obow iązany b y ł n ie zw ło ­ cznie przy p o zw ać sprzedaw cę. G dyby tego za n ie ch a ł, a osoba trz e c ia u zy sk ała w y ­ ro k d la sie b ie k o rzy stn y , sprzedaw ca zw olniony b y ł o d rę k o jm i w ra z ie w y k a z a ­ n ia , że jego u d z ia ł iw p ro ce sie p rzy c zy n iłb y się d o za p a d n ię c ia w y ro k u p o m y śln e­ go d la kupu jąceg o . K odeks cy w iln y w m a te rii te j sta n o w i w a r t. 573: ,.K upujący, p rz e c iw k o k tó re m u osoba trze cia dochodzi roszczeń dotyczących rzeczy sp rz e d a ­

n ej, o b o w iąz an y je s t niezw łocznie zaw iadom ić o ty m sprzedaw cę i w ezw ać go do wtzięcia u d z ia łu w sp raw ie . Je że li te g o za n ie ch a ł, a osoba trz e c ia u zy sk ała orze­ czenie d la sie b ie k o rzy stn e , sp rze d aw ca z o s ta je zw oln io n y od odpow iedzialności z ty tu ł u r ę k o jm i za w a d ę p ra w n ą o ty le , o ile jego u d z ia ł w p o stę p o w an iu był p o trz e b n y do w y k az an ia , że roszczenia o soby trz e c ie j b y ły całk o w icie lu b częś­ ciow o b ez za sad n e”.

N iew ątp liw ie, dochodzenie p rzez osobę trz e c ią przeciw k o k u p u ją c e m u roszczeń d o ty czący ch rze czy sp rze d an e j .(art. 573 k.c.) oznacza to sam o, -co p o zw a n ie k u p u ­ jącego przez osobę trz e c ią roszczącą sobie p ra w o do p rze d m io tu sp rze d aż y (art. 314 k .z .) 22, z ty m uzupełnieniem , że sfo rm u ło w a n ie k o d ek su cyw ilnego odnosi się do p o zw an ia p rze d są d em i p rze d k o m isją a rb itra ż o w ą . Z asad n icza ró żn ic a m iędzy a r t. 314 k.z. a a rt. 573 k.c. sp ro w ad za się zaitem do tego, że p ie rw sz y z ty c h p rz e ­ pisów m ów ił o obow iązku k u p u ją ce g o p r z y p o z w a n i a sprzedaw cy, d ru g i zaś

20 R z u ć m y n a s z e u w a g i n a t ł o n a s t ę p u j ą c e g o p r z y k ł a d u : W p r o c e s i e w i e r z y c i e l a p r z e c i w ­ k o j e d n e m u z d ł u ż n i k ó w s o l i d a r n y c h p o z lw a n y p r z y p o z y w a d r u g i e g o d ł u ż n i k a s o l i d a r ­ n e g o , p r z y c z y m c z y n i t o j u ż n a s a m y m w s t ę p i e p r o c e s u . D ł u ż n i k p r z y p o z w a n y z a s p o k o i ł w i e r z y c i e l a , o c z y m j e d n a k p o z w a n y n i e w ie . Z g ł o s z e n ie p r z e z d ł u ż n i k a p r z y p o z w a n e g o i n t e r w e n c j i u b o c z n e j i p o d n i e s i e n i e w p r o c e s i e z a r z u t u z a s p o k o j e n i a w i e r z y c i e l a z a p e w n i ­ ł o b y o d d a l e n i e p o w ó d z t w a . Z g ł o s z e n ie w s z a k ż e t e g o z a r z u t u m o ż liw e j e s t w z a s a d z i e t y l k o d o z a k o ń c z e n i a p o s t ę p o w a n i a w p i e r w s z e j i n s t a n c j i . T y m c z a s e m d ł u ż n i k p r z y p o z w a n y z g ła s z a i n t e r w e n c j ę u b o c z n ą d o p i e r o w d r u g i e j i n s t a n c j i , c o u n i e m o ż l i w i a m u s k o r z y s t a n i e z e w s p o ­ m n i a n e g o z a r z u t u . W r e z u l t a c i e d ł u ż n i k p o z w a n y p r o c e s p r z e g r y w a . W p r o c e s i e r e g r e s o w y m p r z e c i w k o d ł u ż n i k o w i p r z y p o z w a n e m u t e n o s t a n i b r o n i s i ę n a p o d s t a w i e a r t . 82 k .p .c . z a r z u t e m b ł ę d n e g o r o z s t r z y g n i ę c i a s p r a w y i w n o s i o o d d a l e n i e p o w ó d z t w a . J e s t c h y b a J a s ­ n e , ż e z a r z u t t e n n i e m o ż e b y ć u w z g l ę d n i o n y , g d y ż w c h w i l i p r z y p o z w a n i a d ł u ż n i k p r z y ­ p o z w a n y m ó g ł, z g ło s i w s z y i n t e r w e n c j ę u b o c z n ą , p o d n i e ś ć z a r z u t z a s p o k o j e n i a w i e r z y c i e l a , c o s p o w o d o w a ł o b y o d d a l e n i e p o w ó d z t w a w p i e r w s z y m p r o c e s i e . N ie c h w i l a z a t e m z g ło s z e ­ n i a i n t e r w e n c j i u b o c z n e j , a l e c h w i l a , w k t ó r e j z g ło s z e n i e j e j b y ł o m o ż liw e , j e s t i s t o t n a . 21 R e d a k c j a a r t . 85 k .p .c . J e s t n i e w ą t p l i w i e n i e w ł a ś c i w a . A b y b o w i e m w y r a ż a ł o n w ł a ­ ś c i w ą t r e ś ć , m u s i a ł b y b r z m i e ć n a s t ę p u j ą c o : ,,W s t o s u n k u d o w e z w a n e g o s k u t k i z w i ą z a n e z i n t e r w e n c j ą u b o c z n ą o k r e ś l o n e w a r t . 82 p o w s t a j ą z c h w i l ą , w k t ó r e j j e g o p r z y s t ą p i e ­ n i e d o p r o c e s u w c h a r a k t e r z e i n t e r w e n i e n t a b y ł o m o ż l i w e ” . P o d o b n a n i e w ł a ś c i w o ś ć d a j e s i ę z a u w a ż y ć w r e d a k c j i a r t . 884 § 2 k .c . 22 w . B e r u t o w i c z ; Z n a c z e n i e p r a w n e s ą d o w e g o d o c h o d z e n i a r o s z c z e ń , W a r s z a w a 1966, s . 16.

N r 10 (106) I n t e r w e n c j a u b o c z n a i p r z y p o z w a n i e w ś w i e t l e k .p . c . i k .c . 27

m ów i o obow iązku k u p u ją ce g o z a w i a d o m i e n i a sp rzed aw cy i w e z w a n i a go do w zięcia u d ziału w sp raw ie .

W m y śl a r t. 639 k.z. poręczyciel zaipozwamy p rzez w ierz y cie la m ógł przypozw ań d łu ż n ik a (§ 1). Je że li d łu ż n ik n ie w ziął u d ziału w p ro ce sie tra c ił p ra w o p o d n ie ­ sie n ia przeciw ko poręczycielow i zarzutów , k tó re m u p rzy słu g iw a ły przeciw ko w ierzycielow i a k tó ry c h poręczy ciel n ie podn ió sł z te g o pow odu, że -o n ic h n ie w iedział (§ 2). O becnie a r t. 884 k.c. stan o w i, że poręczyciel, przeciw k o k tó rem u w ierz y cie l dochodzi roszczenia, p o w in ien zaw iadom ić niezw łocznie d łu ż n ik a, w zy ­ w a ją c go do w zięcia u d ziału w sp ra w ie (§ 1). Je że li d łu ż n ik n ie w eźm ie u d ziału w sp raw ie, n ie m oże on podnieść przeciw k o poręczycielow i za rzu tó w , k tó re m u przy słu g iw a ły p rze ciw k o w ierzycielow i, a k tó ry c h poręczy ciel n ie p o d n ió sł z tego pow odu, że o m c h n ie w ied z ia ł (§ 2). R óżnica m iędzy a r t. 884 k x . a a r t. 639 k.z. je s t odpow ied n io ta k a sam a ja k m iędzy a r t. 5^3 k.c. a a r t. 314 kjz. 23

Z m ia n a sfo rm u ło w ań , ja k ą w p o ró w n a n iu z a r t. 314 i 639 § 1 k.z. w y k a z u ją a r t. 573 i 884 k.c., oznacza p o n a d to p e w n e u je d n o lic en ie te rm in o lo g ii, a także, ja k się p rzek o n am y , re g la m e n ta c ji — w p o ró w n a n iu z ta k im i p rze p isam i, ja k a r t. 261 i 665 k.c. P ie rw sz y z ty c h p rzep isó w sta n o w i, że jeżeli osoba trz e c ia dochodzi p rz e ­ ciw ko użytk o w n ik o w i roszczeń dotyczących w łasności rzeczy, u ży tk o w n ik pow inien n iezw ło c zn ie zaw iadom ić o ty m w łaściciela 24. W m y śl zaś a r t. 665 k.c. je że li osoba trze cia dochodzi przeciw ko n a je m c y roszczeń dotyczących rzeczy n a ję te j, n a je m ­ c a p o w in ien niezw łocznie zaw iadom ić o ty m w y n a jm u ją c e g o 25.

W idzim y za te m , że k odeks cy w iln y w e w szy stk ic h p rze p isac h , o k tó ry c h b y ła w yżej m ow a, m ów i jed n o licie o dochodzeniu roszczeń i o za w iad o m ien iu o tym dochodzeniu, z ry w a n a to m ia st z o perow aniem te rm in a m i, „pozw anie” i ^ przy­ p o zw a n ie” . Z m ia n a ta z o s ta ła w p ro w a d zo n a zapew ne ze w zględu n a sto su n k i p a n u ją c e m iędzy je d n o stk a m i g o sp o d ark i uspołecznionej p o d le g ają cy m i p a ń s tw o ­ w em u a rb itra ż o w i gospodarczem u oraz z e w zględu n a sto s u n k i m ięd zy ta k im i je d n o stk a m i a in n y m i podm iotam i. P o niew aż p ra w o o p ań stw o w y m a rb itra ż u go­ spodarczym n ie zna in s ty tu c ji p rzy p o zw an ia, p rz e to w ra z ie sp o ru arb itra żo w eg o

23 N a p i e r w s z y r z u t o k a m o g ł o b y s ię z d a w a ć , ż e p o n a d t o a r t . 884 k . c . t y m s i ę r ó ż n i ■od a r t . 639 k .z ., iż w p r o w a d z a o b o w i ą z e k d l a p o r ę c z y c i e l a , b y z a w i a d o m i ł d ł u ż n i k a i w e z w a ł g o d o w z i ę c i a u d z i a ł u w s p r a w i e , g d y t y m c z a s e m a r t . 639 k .z . m ó w i ł j e d y n i e 0 m o ż l i w o ś c i p o r ę c z y c i e l a w k w e s t i i p r z y p o z w a n i a d ł u ż n i k a . W i s t o c i e r z e c z y n i e m a m i ę d z y t y m i s f o r m u ł o w a n i a m i r ó ż n i c y . Z a r ó w n o w j e d n y m , j a k 1 w d r u g i m w y p a d k u c h o d z i n i e t y l e o o b o w i ą z e k c z y m o ż n o ś ć , i l e o tz w . c i ę ż a r p r a w n y , t j . o w y m a g a n i e o k r e ś l o n e g o z a c h o w a n i a s ię ( c i ę ż a r p o d o b n y d o c i ę ż a r u u d o w o d n i e n i a , o j a k i m m o w a w a r t . 6 k .c .) , b o d ź c e m d o p o d p o r z ą d k o w a n i a s i ę k t ó r e m u j e s t c h ę ć u z y ­ s k a n i a o k r e ś l o n e g o k o r z y s t n e g o s k u t k u a l b o t e ż c h ę ć u n i k n i ę c i a o k r e ś l o n e g o n i e k o r z y s t n e g o s k u t k u . C i ę ż a r y p r a w n e o d g r y w a j ą s z c z e g ó l n ą r o l ę w p o s t ę p o w a n i u c y w i l n y m , g d y ż w i ę k ­ s z o ś ć w y m a g a ń o k r e ś l o n e g o z a c h o w a n i a s ię p r z e z u c z e s t n i k ó w p o s t ę p o w a n i a m a t a m t e n c h a r a k t e r . P o r . M . W a l i g ó r s k i : P r o c e s c y w i l n y , t . I, s. 171; M . P i e k a r s k i : P o z b a ­ w i e n i e s t r o n y m o ż n o ś c i o b r o n y s w y c h p r a w w p o s t ę p o w a n i u c y w i l n y m , W a r s z a w a 1964, s . 38 W t e j o s t a t n i e j p r a c y r e p r e z e n t o w a n a j e s t t e z a , ż e m o ż n o ś ć o b r o n y p r z e z s t r o n ę s w y c h p r a w w p o s t ę p o w a n i u j e s t c i ę ż a r e m p r o c e s o w y m . 24 A r t . 261 k . c . j e s t p o w t ó r z e n i e m a r t . 148 p r a w a rz e c z io w e g o z 1946 r ., z t ą j e d n a k z m i a n ą , ż e n i e w y m a g a — t a k j a k t e n o s t a t n i p r z e p i s — z a c h o w a n i a f o r m y p i s e m n e j p r z y z a w i a d o ­ m i e n i u . 25 A r t . 665 k .c . s t a n o w i i s t o t n ą m o d y f i k a c j ę a r t . 378 k .z ., k t ó r y s t a n o w i ł : „ G d y o s o b a t r z e c i a d o c h o d z i p r z e c i w k o n a j e m c y p r a w d o r z e c z y n a j ę t e j , k t ó r e b y m u m o g ły p r z e s z ­ k o d z i ć w w y k o n y w a n i u u p r a w n i e ń w y n i k a j ą c y c h z u m o w y n a j m u , p o w i n i e n o n n i e z w ł o ­ c z n i e z a w i a d o m i ć o t y m w y n a j m u j ą c e g o (§ 1). G d y n a j e m c a z a n i e c h a t e g o z a w i a d o m i e n i a , o d p o w i a d a w z g l ę d e m w y n a j m u j ą c e g o z a w y n i k ł ą s t ą d s z k o d ę (§ 2)” . A r t . 66B k .c . s t o s u j e s i ę o d p o w i e d n i o p r z y d z i e r ż a w i e ( a r t . 694 k .c .) , p o d o b n i e j a k s t o s o w a ł s i ę o d p o w i e d n i o p r z y ■ d zie rż a w ie a r t . 378 k .z . ( a r t . 403 k .z .) .

28 W i t o l d B r o n i e w i c z N r 10 (106)

je d n o stk a p ozw ana m oże w w y p ad k a ch , ja k ic h dotyczą om aw iane p rze p isy k.c., zaw iadom ić je d n o stk ę trz e c ią o dochodzeniu roszczenia jed y n ie w sposób bezpo­ śred n i. Je d n o stk a zaw iadom iona, jeżeli p o d leg a arb itra ż o w i, m oże p rz y stą p ić do p o stę p o w an ia w c h a ra k te rz e w sp ó łu c ze stn ik a (art. 14 ust. 1 d e k re tu o p a ń s tw o ­ w ym a r b itra ż u gospodarczym ), jeżeli n a to m ia st a rb itra ż o w i n ie podlega, m oże d o ­ k o n a ć czynności z m ierza ją cy ch d o o c h ra n y sw o je j sfe ry p ra w n e j w in n e j, w łaściw ej w d an y m w y p a d k u drodze.

O koliczność, że cytow ane p rz e p isy ko d ek su cyw ilnego m ów ią o zaw iadom ieniu 0 d ochodzeniu roszczenia b ąd ź te ż o z a w iad o m ien iu o dochodzeniu roszczenia 1 w ez w a n iu do w zięcia u d ziału w sp raw ie, a n ie o p rzy p o z w a n iu , rodzi p y ta n ie , w ja k ie j fo rm ie p o w in n o nasitąipić to zaw iad o m ien ie w ted y , gdy dochodzenie ro sz ­ czenia n a s tę p u je w drodze w yto czen ia pow ó d ztw a p rze d sądem . N ie uleg a chyba w ątp liw o ści, że za w iad o m ien ie i e w e n tu a ln ie w ez w a n ie m oże być d okonane w zw y­ k ły, p azaprocesow y sposób. W lite ra tu rz e w o k resie rząd ó w ko d ek su zobow iązań w y ra ż a n y b y ł po g ląd , że zaw iad o m ien ie p rze w id zia n e w a rt. 378 k.z. (odpow iednik a rt. 665 k.c.) m ogło być dokonane w fo rm ie p r z y p o z w a n ia 26. N aw ią zu ją c do tego pogląd u o raz o p ie ra ją c się n a w y k ła d n i h isto ry c zn e j a rt. 573 i 884 k.c., tj. ze­ s ta w ia ją c te p rze p isy z a r t. 314 i 639 k.z,, m ożna b y tw ierd zić, że zaw iad o m ien ie 0 dochodzeniu ro szczen ia w ra z z ew e n tu a ln y m w ezw aniem do w zięcia u d ziału w sp raw ie , p rze w id zia n e w a r t. 261, 573, 665 i 884 kjc., m oże być dok o n an e ró w ­ nież w try b ie a r t. 84 k.p.c., tj. w tr y b ie przy p o zw an ia. T w ierdzenie to byłoby je d n a k m . zd. n ie tra fn e . W szystkie cy to w an e p rze p isy k.c. o p a tru ją w sp o m n ian e za w iad o m ien ie i w ezw an ie w a ru n k ie m niezw łoezności. W y d a je się, że za sto so w a­ n ie p ro c e d u ry p rzypozw ania, z re g u ły dłuższej niż b ezp o śred n ie zaw iad o m ien ie 1 w ezw anie, nie d a się z ty m w a ru n k ie m pogodzić. W p raw dzie w w iększości w y p ad k ó w opóźnienie w zaw iad o m ien iu (w ezw aniu) w yw ołane zastosow aniem p ro ­ c e d u ry p rzy p o z w a n ia n ie będzie m iało znaczenia, je d n a k ż e m oże się zdarzyć także s y tu a c ja o d w ro tn a. O późnienie w z a w iad o m ien iu (w ezw aniu) m ogłoby w ów czas spow odow ać n ie za ch o w an ie sk u tk ó w p ra w n y c h zw iązanych z zastosow aniem cy­ to w an y c h p rze p isó w k.c. N ależy też zauw ażyć, że o ile w y k ład n ia h isto ry czn a a r t. 573 i 884 k.c. m oże .skłaniać do poglądu, iż p rzew id zian e w p rze p isac h ty c h z a ­ w iad o m ien ie i w ez w a n ie m oże być d o konane w form ie przy p o zw an ia, o ty le ta k a ż w y k ła d n ia a r t. 261 i 665 k.c. p ro w a d zi rac z e j do w n io sk u , że p rze w id zia n e w tych o sta tn ic h p rze p isac h za w iad o m ien ie nie m a z przy p o zw an iem n ic w spólnego.

P rz e d d niem 1 sty c zn ia 1S'65 r., tj. pod rz ą d e m ko d ek su zobow iązań, p ra w a rz e ­ czow ego z 1946 r . i d.k.p.c., sy tu a cje, w k tó ry c h o d an ą rzecz został pozw any p osiadacz zależny, ta k i ja k u ży tk o w n ik , n aje m c a , dzierżaw ca1, a ta k ż e k o m isa n t, z a sta w n ik lu b o trz y m u ją c y rz e c z -w użyczenie, d aw a ły p odstaw ę do zastosow ania szczególnej in s ty tu c ji procesow ej, jaiką b y ło w sk az an ie p o p rzed n ik a (art. 75—77 d.kjp.c.). W try b ie tego w sk az an ia p o zw a n y m ógł uzy sk ać albo zw olnienie z p ro ­ cesu, albo też m ożność u cz y n ie n ia zadość żą d an iu z a w a rte m u w pozw ie. P o zw an y m ógł oczyw iście p rzypozw ać osobę, od k tó re j u zy sk ał p o sia d a n ie rzeczy, je d n a k ż e w sk a z a n ie p o p rze d n ik a stw a rz ało m u sy tu a c ję o w iele dogodniejszą niż p rz y ­ pozw anie. N iezależnie je d n a k od ew e n tu a ln e g o w sk a z a n ia p o p rze d n ik a u sta w a w k ilk u w y p ad k a ch , a m ianow icie p rz y p o zw a n iu u ż y tk o w n ik a, n ajem c y i d z ie r­ ża w cy o rzecz będ ącą przed m io tem u ż y tk o w a n ia , n a jm u lu b dzierżaw y, n a k a z y ­ w a ła p o zw a n em u niezw łoczne zaw iad o m ien ie o ty m osoby u sta n a w ia ją c e j u ż y t­

26 J . K o r z o n e k , I . R o s e n b l U t h : K o d e k s z o b o w i ą z a ń — K o m e n t a r z , K r a k ó w 1937, t . I , s. 972.

N r 10 (106) I n t e r w e n c j a u b o c z n a i p r z y p o z w a n i e w ś w i e t l e k .p . c . i k .c . ₂₉

k ow anie, w y n ajm u ją c e g o lu b w y d zierżaw iającego. Z aw iad o m ien ia te g o u sta w a n ie w iąz ała z jednoczesnym w ezw aniem osoby zaw iadom ionej do w zięcia u d z ia łu w sp ra w ie , co w sk azy w ało n a odm ienność te j in s ty tu c ji od p rzy p o zw an ia. Z a w ia ­ dom ienie to m ogło być, oczywiście, dokonane ty lk o w drodze p o za p ro ceso w e j; w sk az an ia p o p rze d n ik a n ie m ożna było tra k to w a ć ja k o jednocześnie tak ieg o z a ­ w iad o m ien ia. Z re sz tą n ie za leż n ie od tego, czy p o zw a n y k o rz y sta ł ze w sk az an ia p o p rzed n ik a, m u sia ł on dokonać zaw iad o m ien ia, o ja k im m ow a.

S k oro w ięc now y k.p.c. in s ty tu c ji w sk a z a n ia p o p rze d n ik a ju ż n ie z n a 27, to n ależ y ty m b ard z iej p rzy ją ć, że u trz y m a n e przez kodeks cyw ilny zaw iadom ienie, 0 ja k im w yżej m ow a, może i p ow inno być dok o n an e w drodze pozaprocesow ej.

N ależy .wszakże m ieć n a w zględzie, że sk u tk i, ja k ie cytow ane p rze p isy k odeksu cyw ilnego w iążą się z zaw iadom ieniem o dochodzeniu roszczehia, częściow o ty lk o p o k ry w a ją się ze sk u tk a m i, ja k ie w m yśl a r t. 84 i 85 k.p.c. w y w o łu je p rzy p o z w a­ nie; w szczególności n ie ch ro n ią one zaw iad am iająceg o p rze d z a rz u te m błędnego ro zstrz y g n ięc ia sp raw y i w adliw ego p ro w a d ze n ia p ro c e s u 28. Ż eby w ięc sprow adzić 1 te o s ta tn ie sk u tk i, p o zw an y — oprócz za w iad o m ien ia o dochodzeniu roszcze­ n ia — p o w in ie n przypozw ać do p rocesu osobę zaw iadom ioną. T a d w utorow ość n ie w y d a je się w p e łn i ra c jo n a ln a .

A rt. 887 § 2 k.p.c. stanow i, że w ierzy ciel p ro w a d z ą c y egzekucję św iadczenia p ieniężnego z w y n ag ro d zen ia za p ra c ę , w nosząc pow ództw o p rzeciw ko zakładow i p ra c y , pow in ien przypozw ać d łu ż n ik a egzekw ow anego. P rzep is te n stosuje się o dpow iednio p rz y eg zekucji z in n y c h w ierz y teln o ści i in n y c h p r a w m a jątk o w y c h (art. 902 i 909 k.p.c.) W szystkie cytow ane p rze p isy sta n o w ią odpow iedniki a r t. 664 § 4 d.kjp.c. T en o sta tn i przepis dotyczył eg zekucji z w ierz y teln o ści pieniężnych i in n y c h p r a w m a ją tk o w y c h i p rze w id y w a ł, że w ierz y cie l w noszący pow ództw o przeciw k o d łużnikow i z a ję te j w ierz y teln o ści lu b innego p ra w a m a jątk o w e g o p o ­ w in ie n b y ł przyipozwać d łu ż n ik a egzekw ow anego. W now ym k.p.c. d aw n a egze­ k u c ja z w ierzy teln o ści pien iężn y ch i innych p ra w m a ją tk o w y c h została, ja k w iadom o, rozdzielona n a tr z y różne ro d zaje egzekucji, a m ianow icie n a egzekucję z w y n ag ro d ze n ia za pracę, egzekucję z ra c h u n k ó w b an k o w y ch i eg zekucję z i n ­ n y c h w ierzy teln o ści i in n y c h p ra w m a ją tk o w y c h 29.

27 z u s t n y c h w y p o w i e d z i s z e r e g u w y b i t n y c h p r o c e s u a l i s t ó w p r z e k o n a ł e m s ię o i s t n i e n i u p o g l ą d u , ż e w s k a z a n i e p o p r z e d n i k a , z n a n e d a w n e m u k .p .c ., j e s t o b e c n i e o b j ę t e i n s t y t u c j ą w e z w a n i a d o w z ię c ia u d z i a ł u w s p r a w i e o s o b y , k t ó r a p o w i n n a b y ć s t r o n ą p o z w a n ą z a m ia s t o s o b y , p r z e c i w k o k t ó r e j z o s t a ł o w n i e s i o n e p o w ó d z t w o ( a r t . 194 § 1 k .p .c .) . P o g l ą d t e n u w a ż a m za n i e t r a f n y . W s y t u a c j i , w k t ó r e j a k t u a l n e b y ł o w s k a z a n i e p o p r z e d n i k a , i s t n i a ł y d w i e o s o b y n a r ó w n i l e g i t y m o w a n e p r o c e s o w o d o w y s t ą p i e n i a w r o l i s t r o n y p o z w a n e j . O s o b a m i t y m i b y l i p o z w a n y o r a z j e g o p o p r z e d n i k , p r z y c z y m l e g i t y m a c j a p r o c e s o w a k a ż d e j z t y c h o s ó b w y n i k a ł a z i n n e g o ź r ó d ł a . L e g i t y m a c j a p o z w a n e g o o p i e r a ł a s i ę n a p o d s t a w i e ­ n i u p r o c e s o w y m (W . B r o n i e w i c z : P o d s t a w i e n i e p r o c e s o w e , Z e s z . N a u k . U Ł , s e r i a I, z . 32, s. 145), a l e g i t y m a c j a p o p r z e d n i k a n a o k o lic z n o ś c i, ż e b y o n p o d m i o t e m s p o r n e g o s t o s u n k u p r a w n e g o . S k o r o j e d n a k p o z w a n y b y ł l e g i t y m o w a n y p r o c e s o w o , t o n i e m o ż n a b y ło u w a ż a ć , ż e j e g o p o p r z e d n i k b y ł o s o b ą , k t ó r a p o w i n n a b y ł a b y ć p o z w a n a z a m i a s t n ie g o . N ie c h o d z i ło t a m z a t e m o s y t u a c j ę p r z e w i d z i a n ą w a r t . 194 § 1 ^ o b e c n ie o b o w i ą z u j ą ­ c e g o k .p .c . . 28 S k u t k i , k t ó r e u s t a w o d a w c a m i a ł n a w z g l ę d z i e , w p r o w a d z a j ą c o m a w i a n e p r z e p i s y k o d e k s u c y w i l n e g o , p o l e g a j ą n a z a b e z p i e c z e n i u p o z w a n e g o p r z e d r o s z c z e n i a m i o d s z k o d o ­ w a w c z y m i o s o b y t r z e c i e j o r a z n a z a c h o w a n i u p r z e z p o z w a n e g o w s t o s u n k u d o o s o b y t r z e ­ c i e j r o s z c z e ń z t y t u ł u r ę k o j m i z a w a d y p r a w n e . 29 E . W e n g e r e k : N o w e i n s t y t u c j e e g z e k u c j i s ą d o w e j , „ N o w e P r a w o ” 1965, n r S, s. 472 i 477,