Kodeks cywilny. Tom I. Komentarz do artykułów Wydawnictwo C. H. Beck. 6. wydanie. Pod redakcją K. Pietrzykowskiego

Wydawnictwo C. H. Beck

Kodeks cywilny

Tom I

Komentarz

do artykułów 1–449 ¹⁰

Pod redakcją K. Pietrzykowskiego

6. wydanie

Kodeks cywilny

Kodeks cywilny

Komentarz

do artykułów 1–449 ¹⁰

Tom I

Redaktor

prof. dr hab. Krzysztof Pietrzykowski

Uniwersytet Warszawski sędzia Sądu Najwyższego

Autorzy

dr Zbigniew Banaszczyk, Uniwersytet Warszawski; prof. dr hab. Adam Brzozowski, Uniwersytet Warszawski; dr Jan Mojak, Uniwersytet Marii Curie- -Skłodowskiej; prof. dr hab. Leszek Ogiegło, Uniwersytet Śląski; prof. dr hab.

Maksymilian Pazdan, Uniwersytet Śląski, członek Komisji Kodyfikacyjnej Prawa Cywilnego; Janusz Pietrzykowski †; prof. dr hab. Wojciech Popiołek, Uniwersytet Śląski; prof. dr hab. Marek Safjan, Uniwersytet Warszawski, sędzia Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej, były Prezes Trybunału Konstytucyjnego; prof. dr hab. Elżbieta Skowrońska-Bocian, Uniwersytet Warszawski, sędzia Sądu Najwyższego w stanie spoczynku; dr Kamil Zaradkiewicz, Uniwersytet Warszawski, dyrektor Zespołu Orzecznictwa i Stu- diów Biura Trybunału Konstytucyjnego; prof. dr hab. Kazimierz Zawada,

Uniwersytet Jagielloński, sędzia Sądu Najwyższego

6. wydanie

WYDAWNICTWO C. H. BECK WARSZAWA 2011

Propozycja cytowania:

M. Safjan, [w:] K. Pietrzykowski, KC. Komentarz, art. 56 Nb 1, Warszawa 2011

Poszczególne części opracowali:

Zbigniew Banaszczyk:

objaśnienia do art. 361–363, 415–426, 449¹–449¹¹ Adam Brzozowski:

wprowadzenie, objaśnienia do art. 66–81, 117–125, 356–360 Jan Mojak:

objaśnienia do art. 55⁴ Maksymilian Pazdan:

wprowadzenie przed art. 8, objaśnienia do art. 8–43, 89–116 Krzysztof Pietrzykowski:

wprowadzenie do art. 1, objaśnienia do art. 1–7, 82–88, 232–243, 405–414 Wojciech Popiołek:

objaśnienia do art. 43¹–43¹⁰, 384–396 Marek Safjan:

wprowadzenie przed art. 56 i 353, objaśnienia do art. 56–65, 353–355, 364–365¹, 427–449

Elżbieta Skowrońska-Bocian:

objaśnienia do art. 44–55³, wprowadzenie przed art. 140, objaśnienia do art. 140–231, 336–352

Kamil Zaradkiewicz:

objaśnienia do art. 244–335 Kazimierz Zawada:

objaśnienia do art. 366–383

Redakcja: Iwona Duda Wydawca: Joanna Ziemiecka

©Wydawnictwo C. H. Beck 2011

Wydawnictwo C. H. Beck Sp. z o.o.

ul. Bonifraterska 17, 00-203 Warszawa Skład i łamanie: Wydawnictwo C. H. Beck Druk i oprawa: Białostockie Zakłady Graficzne

ISBN 978-83-255-2816-4 ISBN e-book 978-83-255-2817-1

Spis treści

Przedmowa . . . IX Wykaz skrótów . . . XI

Kodeks cywilny

Wprowadzenie . . . 3

Księga pierwsza. Część ogólna . . . . 38

Wprowadzenie . . . 38

Tytuł I. Przepisy wstępne . . . 39

Art. 1–7 . . . 39

Tytuł II. Osoby . . . 83

Wprowadzenie . . . 83

Dział I. Osoby fizyczne . . . 86

Rozdział I. Zdolność prawna i zdolność do czynności prawnych 86 Art. 8–24 . . . 86

Rozdział II. Miejsce zamieszkania . . . 171

Art. 25–28 . . . 171

Rozdział III. Uznanie za zmarłego . . . 174

Art. 29–32 . . . 174

Dział II. Osoby prawne . . . 179

Art. 33–43 . . . 179

Dział III. Przedsiębiorcy i ich oznaczenia . . . 214

Art. 43¹–43¹⁰. . . 214

Tytuł III. Mienie . . . 249

Art. 44–55⁴ . . . 249

Tytuł IV. Czynności prawne . . . 297

Dział I. Przepisy ogólne . . . 297

Wprowadzenie . . . 297

Art. 56–65 . . . 302

Dział II. Zawarcie umowy . . . 378

Art. 66–72¹ . . . 378

Dział III. Forma czynności prawnych . . . 413

Art. 73–81 . . . 413

Dział IV. Wady oświadczenia woli . . . 431

Art. 82–88 . . . 431 V

Spis treści

Dział V. Warunek . . . 449

Art. 89–94 . . . 449

Dział VI. Przedstawicielstwo . . . 456

Rozdział I. Przepisy ogólne . . . 456

Art. 95–97 . . . 456

Rozdział II. Pełnomocnictwo . . . 470

Art. 98–109 . . . 470

Rozdział III. Prokura . . . 496

Art. 109¹–109⁹. . . 496

Tytuł V. Termin . . . 518

Art. 110–116 . . . 518

Tytuł VI. Przedawnienie roszczeń . . . 524

Art. 117–125 . . . 524

Księga druga. Własność i inne prawa rzeczowe . . . . 539

Tytuł I. Własność . . . 539

Dział I. Przepisy ogólne . . . 539

Art. 126–139 . . . 539

Dział II. Treść i wykonywanie własności . . . 539

Wprowadzenie . . . 539

Art. 140–154 . . . 554

Dział III. Nabycie i utrata własności . . . 589

Rozdział I. Przeniesienie własności . . . 589

Art. 155–171 . . . 589

Rozdział II. Zasiedzenie . . . 611

Art. 172–178 . . . 611

Rozdział III. Inne wypadki nabycia i utraty własności . . . 626

Art. 179–194 . . . 626

Dział IV. Współwłasność . . . 634

Art. 195–221 . . . 634

Dział V. Ochrona własności . . . 675

Art. 222–231 . . . 675

Tytuł II. Użytkowanie wieczyste . . . 702

Art. 232–243 . . . 702

Tytuł III. Prawa rzeczowe ograniczone . . . 747

Dział I. Przepisy ogólne . . . 747

Wprowadzenie . . . 747

Art. 244–251 . . . 783

Dział II. Użytkowanie . . . 883

Rozdział I. Przepisy ogólne . . . 883

Art. 252–265 . . . 883

Rozdział II. Użytkowanie przez osoby fizyczne . . . 949

Art. 266–270¹ . . . 949 VI

Spis treści Rozdział III. Użytkowanie przez rolnicze spółdzielnie produk-

cyjne . . . 979

Art. 271–282 . . . 979

Rozdział IV. Inne wypadki użytkowania . . . 985

Art. 283–284 . . . 985

Dział III. Służebności . . . 986

Rozdział I. Służebności gruntowe . . . 986

Art. 285–295 . . . 986

Rozdział II. Służebności osobiste . . . 1053

Art. 296–305 . . . 1053

Rozdział III. Służebność przesyłu . . . 1073

Art. 305¹–305⁴. . . 1073

Dział IV. Zastaw . . . 1096

Rozdział I. Zastaw na rzeczach ruchomych . . . 1096

Art. 306–326 . . . 1096

Rozdział II. Zastaw na prawach . . . 1171

Art. 327–335 . . . 1171

Tytuł IV. Posiadanie . . . 1225

Art. 336–352 . . . 1225

Księga trzecia. Zobowiązania . . . 1244

Wprowadzenie . . . 1244

Tytuł I. Przepisy ogólne . . . 1253

Art. 353–365¹ . . . 1253

Tytuł II. Wielość dłużników albo wierzycieli . . . 1373

Dział I. Zobowiązania solidarne . . . 1373

Art. 366–378 . . . 1373

Dział II. Zobowiązania podzielne i niepodzielne . . . 1401

Art. 379–383 . . . 1401

Tytuł III. Ogólne przepisy o zobowiązaniach umownych . . . 1407

Art. 384–396 . . . 1407

Tytuł IV. (skreślony) . . . 1521

Art. 397–404 . . . 1521

Tytuł V. Bezpodstawne wzbogacenie . . . 1521

Art. 405–414 . . . 1521

Tytuł VI. Czyny niedozwolone . . . 1549

Art. 415–449 . . . 1549

Tytuł VI¹. Odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny . . . 1774

Art. 449¹–449¹¹ . . . 1774

Indeks rzeczowy . . . 1801

VII

Przedmowa

Niniejszy Komentarz do Kodeksu cywilnego, po raz czwarty przedstawiany przez Wydawnictwo C. H. Beck w serii Duże Komentarze, składa się z dwóch tomów. Tom I, którego pierwsze wydanie ukazało się w 1997 r., drugie w 1999 r., trzecie w 2002 r., czwarte w 2005 r., a piąte w 2008 r., w szóstym wydaniu zawiera objaśnienia do przepisów Księgi pierwszej (część ogólna), Księgi drugiej (własność i inne prawa rzeczowe) oraz Księgi trzeciej (zobowiązania) w zakresie tzw. części ogólnej prawa zobowiązań (do art. 449¹⁰). Tom II, którego pięć wydań ukazało się odpowiednio w 1998 r., 2000 r., 2003 r., 2005 r.

i w 2009 r., w szóstym wydaniu zawiera objaśnienia do przepisów Księgi trzeciej w zakresie tzw. części ogólnej prawa zobowiązań (od art. 450) oraz części szczegółowej prawa zobowiązań, a także Księgi czwartej (spadki).

Komentarz jest dziełem zbiorowym dwunastu autorów (pracowników nauko- wych oraz sędziów Sądu Najwyższego), nie jest wszakże ich dziełem wspólnym.

Każdy autor wyłącznie odpowiada za wyrażane przez siebie poglądy.

Obecne szóste wydanie tomu I Komentarza zaktualizowano na dzień 1 maja 2011 r. Uwzględniono w nim liczne zmiany stanu prawnego już dokonane bądź dopiero projektowane oraz nowe orzecznictwo i piśmiennictwo.

W Komentarzu uwzględniono dotychczasowe publikacje (wcześniejsze ko- mentarze do KC, System prawa cywilnego, System prawa prywatnego, mono- grafie, artykuły i glosy) oraz orzecznictwo, w tym zwłaszcza SN. Jednakże autorzy przedstawiają w objaśnieniach do poszczególnych artykułów stanowisko doktryny i judykatury tylko w takim zakresie, w jakim uznają to za stosowne z punktu widzenia wymagań niniejszego Komentarza.

Wydawnictwo oraz autorzy wyrażają przekonanie, że niniejszy Komentarz do Kodeksu cywilnego będzie stanowił cenną pomoc nie tylko dla osób, które w swojej działalności zawodowej zajmują się stosowaniem i wykładnią przepisów prawa cywilnego (w tym zwłaszcza dla sędziów, adwokatów, radców prawnych, prokuratorów, notariuszy i pracowników naukowych), ale również dla studentów wydziałów prawa oraz wszystkich osób zainteresowanych tym działem prawa.

Po ukazaniu się piątego wydania Komentarza zmarł jeden z jego autorów – Profesor Jan Szachułowicz. Autorzy oraz Wydawnictwo C. H. Beck poświęcają niniejsze wydanie Komentarza Jego pamięci.

Krzysztof Pietrzykowski Warszawa, maj 2011 r.

IX

Wykaz skrótów

1. Źródła prawa

AMopU . . . ustawa z 24.2.1990 r. o przeciwdziałaniu praktykom monopolistycznym i ochronie interesów konsumentów (t.j. Dz.U. z 1997 r. Nr 49, poz. 318 ze zm.); nie obowiązuje

CenyU . . . ustawa z 5.7.2001 r. o cenach (Dz.U. Nr 97, poz. 1050 ze zm.)

CmentU . . . ustawa z 31.1.1959 r. o cmentarzach i chowaniu zmar- łych (t.j. Dz.U. z 2000 r. Nr 23, poz. 295 ze zm.) DzGospRolnR . . . rozp. RM z 12.12.1990 r. w sprawie warunków dziedzi-

czenia ustawowego gospodarstw rolnych (Dz.U. Nr 89, poz. 519 ze zm.)

GospGruntU . . . ustawa z 29.4.1985 r. o gospodarce gruntami i wy- właszczaniu nieruchomości (t.j. Dz.U. z 1991 r. Nr 30, poz. 127 ze zm.); nie obowiązuje

GospNierSPU . . . ustawa z 19.10.1991 r. o gospodarowaniu nieruchomo- ściami rolnymi Skarbu Państwa (t.j. Dz.U. z 2007 r.

Nr 231, poz. 1700 ze zm.)

GospNierU . . . ustawa z 21.8.1997 r. o gospodarce nieruchomościami (t.j. Dz.U. z 2010 r. Nr 102, poz. 651 ze zm.) GospU . . . ustawa z 23.12.1988 r. o działalności gospodarczej

(Dz.U. Nr 41, poz. 324 ze zm.); nie obowiązuje KC . . . ustawa z 23.4.1964 r. – Kodeks cywilny (Dz.U. Nr 16,

poz. 93 ze zm.)

KH . . . rozp. Prezydenta Rzeczypospolitej z 27.6.1934 r. – Kodeks handlowy (Dz.U. Nr 57, poz. 502 ze zm.); nie obowiązuje

KK . . . ustawa z 6.6.1997 r. – Kodeks karny (Dz.U. Nr 88, poz. 553 ze zm.)

KKS . . . ustawa z 10.9.1999 r. – Kodeks karny skarbowy (t.j. Dz.U. z 2007 r. Nr 111, poz. 765 ze zm.) KKW . . . ustawa z 6.6.1997 r. – Kodeks karny wykonawczy

(Dz.U. Nr 90, poz. 557 ze zm.)

KomEgzU . . . ustawa z 29.8.1997 r. o komornikach sądowych i egze- kucji (t.j. Dz.U. z 2006 r. Nr 167, poz. 1191 ze zm.) KP . . . ustawa z 26.6.1974 r. – Kodeks pracy (t.j. Dz.U.

z 1998 r. Nr 21, poz. 94 ze zm.)

XI

Wykaz skrótów

KPA . . . ustawa z 14.6.1960 r. – Kodeks postępowania admi- nistracyjnego (t.j. Dz.U. z 2000 r. Nr 98, poz. 1071 ze zm.)

KPC . . . ustawa z 17.11.1964 r. – Kodeks postępowania cywil- nego (Dz.U. Nr 43, poz. 296 ze zm.)

KPK . . . ustawa z 6.6.1997 r. – Kodeks postępowania karnego (Dz.U. Nr 89, poz. 555 ze zm.)

KRO . . . ustawa z 25.2.1964 r. – Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz.U. Nr 9, poz. 59 ze zm.)

KrRejSU . . . ustawa z 20.8.1997 r. o Krajowym Rejestrze Sądowym (t.j. Dz.U. z 2007 r. Nr 168, poz. 1186 ze zm.) KSH . . . ustawa z 15.9.2000 r. – Kodeks spółek handlowych

(Dz.U. Nr 94, poz. 1037 ze zm.)

KW . . . ustawa z 20.5.1971 r. – Kodeks wykroczeń (t.j. Dz.U.

z 2010 r. Nr 46, poz. 275 ze zm.)

KWU . . . ustawa z 6.7.1982 r. o księgach wieczystych i hipotece (t.j. Dz.U. z 2001 r. Nr 124, poz. 1361 ze zm.) KZ . . . rozp. Prezydenta Rzeczypospolitej z 27.10.1933 r. –

Kodeks zobowiązań (Dz.U. Nr 82, poz. 598 ze zm.);

nie obowiązuje

LasU . . . ustawa z 28.9.1991 r. o lasach (t.j. Dz.U. z 2011 r.

Nr 12, poz. 59 ze zm.)

NabNierCudzU . . . ustawa z 24.3.1920 r. o nabywaniu nieruchomości przez cudzoziemców (t.j. Dz.U. z 2004 r. Nr 167, poz. 1758 ze zm.)

NajLokU . . . ustawa z 2.7.1994 r. o najmie lokali mieszkalnych i do- datkach mieszkaniowych (t.j. Dz.U. z 1998 r. Nr 120, poz. 787 ze zm.); nie obowiązuje

ObligU . . . ustawa z 29.6.1995 r. o obligacjach (t.j. Dz.U. z 2001 r.

Nr 120, poz. 1300 ze zm.)

ObrInFinU . . . ustawa z 29.7.2005 r. o obrocie instrumentami finanso- wymi (t.j. Dz.U. z 2010 r. Nr 211, poz. 1384) OchrKonkurU . . . ustawa z 15.12.2000 r. o ochronie konkurencji i konsu-

mentów (t.j. Dz.U. z 2003 r. Nr 86, poz. 804 ze zm.) OchrKonsU . . . ustawa z 2.3.2000 r. o ochronie niektórych praw

konsumentów oraz o odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny (Dz.U. Nr 22, poz. 271 ze zm.)

OchrZwU . . . ustawa z 21.8.1997 r. o ochronie zwierząt (t.j. Dz.U.

z 2003 r. Nr 106, poz. 1002 ze zm.)

OrdPod . . . ustawa z 29.8.1997 r. – Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 ze zm.)

POPC . . . ustawa z 18.7.1950 r. – Przepisy ogólne prawa cywil- nego (Dz.U. Nr 34, poz. 311 ze zm.); nie obowiązuje XII

Wykaz skrótów PPU . . . ustawa z 25.9.1981 r. o przedsiębiorstwach państwo-

wych (t.j. Dz.U. z 2002 r. Nr 112, poz. 981 ze zm.) PrASC . . . ustawa z 29.9.1986 r. – Prawo o aktach stanu cywilnego

(t.j. Dz.U. z 2004 r. Nr 161, poz. 1688 ze zm.) PrAut . . . ustawa z 4.2.1994 r. o prawie autorskim i prawach po-

krewnych (t.j. Dz.U. z 2006 r. Nr 90, poz. 631 ze zm.) PrBank . . . ustawa z 29.8.1997 r. – Prawo bankowe (t.j. Dz.U.

z 2002 r. Nr 72, poz. 665 ze zm.)

PrCzek . . . ustawa z 28.4.1936 r. – Prawo czekowe (Dz.U. Nr 37, poz. 283 ze zm.)

PrDew . . . ustawa z 27.7.2002 r. – Prawo dewizowe (Dz.U. Nr 141, poz. 1178 ze zm.)

PrGeodU . . . ustawa z 17.5.1989 r. – Prawo geodezyjne i kartogra- ficzne (t.j. Dz.U. z 2010 r. Nr 193, poz. 1287 ze zm.) PrGeol . . . ustawa z 4.2.2004 r. – Prawo geologiczne i górnicze

(t.j. Dz.U. z 2005 r. Nr 228, poz. 1947 ze zm.) PrGospU . . . ustawa z 19.11.1999 r. – Prawo działalności gospodar-

czej (Dz.U. Nr 101, poz. 1178 ze zm.); obowiązuje do 30.6.2011 r.

PrLok . . . ustawa z 10.4.1974 r. – Prawo lokalowe (t.j. Dz.U.

z 1987 r. Nr 30, poz. 165 ze zm.); nie obowiązuje PrNot . . . ustawa z 14.2.1991 r. – Prawo o notariacie (t.j. Dz.U.

z 2008 r. Nr 189, poz. 1158 ze zm.)

PrPapW . . . ustawa z 21.8.1997 r. – Prawo o publicznym obrocie papierami wartościowymi (t.j. Dz.U. z 2002 r. Nr 49, poz. 447 ze zm.); nie obowiązuje

PrPostAdm . . . ustawa z 30.8.2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.)

PrPrywM . . . ustawa z 4.2.2011 r. – Prawo prywatne międzynaro- dowe (Dz.U. Nr 80, poz. 432)

PrRzecz . . . dekret z 11.10.1946 r. – Prawo rzeczowe (Dz.U. Nr 57, poz. 319 ze zm.); nie obowiązuje

PrSpółdz . . . ustawa z 16.9.1982 r. – Prawo spółdzielcze (t.j. Dz.U.

z 2003 r. Nr 188, poz. 1848 ze zm.)

PrUkł . . . rozp. Prezydenta Rzeczypospolitej z 24.10.1934 r. – Prawo o postępowaniu układowym (Dz.U. Nr 93, poz. 836 ze zm.); nie obowiązuje

PrUp . . . rozp. Prezydenta Rzeczypospolitej z 24.10.1934 r. – Prawo upadłościowe (t.j. Dz.U. z 1991 r. Nr 118, poz. 512 ze zm.); nie obowiązuje

PrUpadNapr . . . ustawa z 28.2.2003 r. – Prawo upadłościowe i napraw- cze (t.j. Dz.U. z 2009 r. Nr 175, poz. 1361 ze zm.)

XIII

Wykaz skrótów

PrWeksl . . . ustawa z 28.4.1936 r. – Prawo wekslowe (Dz.U. Nr 37, poz. 282 ze zm.)

PrWłPrzem . . . ustawa z 30.6.2000 r. – Prawo własności przemysłowej (t.j. Dz.U. z 2003 r. Nr 119, poz. 1117 ze zm.) PrWod . . . ustawa z 18.7.2001 r. – Prawo wodne (t.j. Dz.U.

z 2005 r. Nr 239, poz. 2019 ze zm.)

PrywPPU . . . ustawa z 30.8.1996 r. o komercjalizacji i prywatyzacji (t.j. Dz.U. z 2002 r. Nr 171, poz. 1397 ze zm.) PrZamPubl . . . ustawa z 29.1.2004 r. – Prawo zamówień publicznych

(t.j. Dz.U. z 2010 r. Nr 113, poz. 759 ze zm.) PWKC . . . ustawa z 23.4.1964 r. – Przepisy wprowadzające Ko-

deks cywilny (Dz.U. Nr 16, poz. 94 ze zm.)

PWKRO . . . ustawa z 25.2.1964 r. – Przepisy wprowadzające Ko- deks rodzinny i opiekuńczy (Dz.U. Nr 9, poz. 60) PWSamTerU . . . ustawa z 10.5.1990 r. – Przepisy wprowadzające ustawę

o samorządzie terytorialnym i ustawę o pracownikach samorządowych (Dz.U. Nr 32, poz. 191 ze zm.) SamGminU . . . ustawa z 8.3.1990 r. o samorządzie gminnym (t.j. Dz.U.

z 2001 r. Nr 142, poz. 1591 ze zm.)

SamPowU . . . ustawa z 5.6.1998 r. o samorządzie powiatowym (t.j. Dz.U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1592 ze zm.) SamTerU . . . ustawa z 8.3.1990 r. o samorządzie terytorialnym

(Dz.U. Nr 16, poz. 95 ze zm.)

SamWojU . . . ustawa z 5.6.1998 r. o samorządzie wojewódzkim (t.j. Dz.U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1590 ze zm.) SNU . . . ustawa z 23.11.2002 r. o Sądzie Najwyższym (Dz.U.

Nr 240, poz. 2052 ze zm.)

SpółdzMieszkU . . . ustawa z 15.12.2000 r. o spółdzielniach mieszkanio- wych (t.j. Dz.U. z 2003 r. Nr 119, poz. 1116 ze zm.) SwDzGospU . . . ustawa z 2.7.2004 r. o swobodzie działalności gospo-

darczej (t.j. Dz.U. z 2010 r. Nr 220, poz. 1447 ze zm.) UbezpU . . . ustawa z 22.5.2003 r. o działalności ubezpieczeniowej

(t.j. Dz.U. z 2010 r. Nr 11, poz. 66 ze zm.)

UbezpU z 28.7.1990 r. ustawa z 28.7.1990 r. o działalności ubezpieczeniowej (t.j. Dz.U. z 1996 r. Nr 11, poz. 62 ze zm.); nie obowiązuje

WarSprzR . . . rozp. RM z 30.5.1995 r. w sprawie szczegółowych warunków zawierania i wykonywania umów sprzedaży rzeczy ruchomych z udziałem konsumentów (Dz.U.

Nr 64, poz. 328) – obowiązywało do chwili wydania nowego rozporządzenia, nie dłużej niż do 21.7.2001 r.

WłLokU . . . ustawa z 24.6.1994 r. o własności lokali (t.j. Dz.U.

z 2000 r. Nr 80, poz. 903 ze zm.) XIV

Wykaz skrótów WynU . . . ustawa z 19.10.1972 r. o wynalazczości (t.j. Dz.U.

z 1993 r. Nr 26, poz. 117 ze zm.); nie obowiązuje ZastRejU . . . ustawa z 6.12.1996 r. o zastawie rejestrowym i rejestrze

zastawów (t.j. Dz.U. z 2009 r. Nr 67, poz. 569 ze zm.) ZmGospGruntU . . . . ustawa z 29.9.1990 r. o zmianie ustawy o gospo- darce gruntami i wywłaszczaniu nieruchomości (Dz.U.

Nr 79, poz. 464 ze zm.); nie obowiązuje

ZmKC . . . ustawa z 28.7.1990 r. o zmianie ustawy – Kodeks cywilny (Dz.U. Nr 55, poz. 321 ze zm.)

ZmKC z 17.6.2004 r. . ustawa z 17.6.2004 r. o zmianie ustawy – Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. Nr 162, poz. 1692 ze zm.)

ZNKU . . . ustawa z 16.4.1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konku- rencji (t.j. Dz.U. z 2003 r. Nr 153, poz. 1503 ze zm.) ZmKWU . . . ustawa z 26.6.2009 r. o zmianie ustawy o księgach

wieczystych i hipotece oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. Nr 131, poz. 1075)

2. Organy orzekające

BGH . . . Niemiecki Federalny Sąd Najwyższy (Bundesgericht- shof)

ETS . . . Europejski Trybunał Sprawiedliwości GKA . . . Główna Komisja Arbitrażowa NSA . . . Naczelny Sąd Administracyjny

NSA(7) . . . Naczelny Sąd Administracyjny w składzie siedmiu sędziów

SA . . . Sąd Apelacyjny SN . . . Sąd Najwyższy

SN(PS) . . . Sąd Najwyższy w pełnym składzie

SN(PSIC) . . . Sąd Najwyższy w pełnym składzie Izby Cywilnej (w la- tach 1982–1989: Izby Cywilnej i Administracyjnej) SN(PSIP) . . . Sąd Najwyższy w pełnym składzie Izby Pracy, Ubez-

pieczeń Społecznych i Spraw Publicznych (w latach 1991–2003: Izby Administracyjnej, Pracy i Ubezpie- czeń Społecznych)

SN(5) . . . Sąd Najwyższy w składzie pięciu sędziów SN(7) . . . Sąd Najwyższy w składzie siedmiu sędziów SO . . . Sąd Okręgowy

SW . . . Sąd Wojewódzki; obecnie Sąd Okręgowy TK . . . Trybunał Konstytucyjny

WSA . . . Wojewódzki Sąd Administracyjny

XV

Wykaz skrótów

3. Czasopisma

Annales UMCS . . . Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska AUWr . . . Acta Universitatis Wratislaviensis

BMS . . . Biuletyn Ministerstwa Sprawiedliwości BSN . . . Biuletyn Sądu Najwyższego

DPP . . . Demokratyczny Przegląd Prawniczy Dz.U. . . Dziennik Ustaw

Dz.Urz. . . Dziennik Urzędowy

EPS . . . Europejski Przegląd Sądowy GP . . . Gazeta Prawna

GS . . . Gazeta Sądowa

GSiP . . . Gazeta Sądowa i Penitencjarna GSP . . . Gdańskie Studia Prawnicze KPP . . . Kwartalnik Prawa Prywatnego KSP . . . Krakowskie Studia Prawnicze KZS . . . Krakowskie Zeszyty Sądowe MoP . . . Monitor Prawniczy

MoPod . . . Monitor Podatkowy M.P. . . Monitor Polski NP . . . Nowe Prawo

OG . . . Orzecznictwo Gospodarcze

ONSA . . . Orzecznictwo Naczelnego Sądu Administracyjnego OSA, OSAiSN . . . Orzecznictwo Sądów Apelacyjnych (w latach 1993–1994:

Orzecznictwo Sądu Apelacyjnego i Sądu Najwyższego) OSAB . . . Orzecznictwo Sądów Apelacji Białostockiej

OSG . . . Orzecznictwo Sądów Gospodarczych

OSN . . . Zbiór Orzeczeń Sądu Najwyższego. Orzeczenia Izby Cywilnej (w latach 1933–1952), Orzecznictwo Sądu Najwyższego (w latach 1953–1961: Izby Cywilnej i Izby Karnej, w roku 1962: Izby Cywilnej, w latach 1963–1981: Izby Cywilnej oraz Izby Pracy i Ubezpie- czeń Społecznych, w latach 1982–1989: Izby Cywilnej i Administracyjnej oraz Izby Pracy i Ubezpieczeń Spo- łecznych, w latach 1990–1994: Izby Cywilnej oraz Izby Administracyjnej, Pracy i Ubezpieczeń Społecznych, od 1995 roku: Izby Cywilnej)

OSNC-ZD . . . Orzecznictwo Sądu Najwyższego. Zeszyt Dodatkowy OSNCK . . . Orzecznictwo Sądu Najwyższego. Izba Cywilna i Karna OSNCPiUS . . . Orzecznictwo Sądu Najwyższego. Izba Cywilna i Izba

Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

OSNKW . . . Orzecznictwo Sądu Najwyższego, Izba Karna i Izba Wojskowa

XVI

Wykaz skrótów OSNP . . . Orzecznictwo Sądu Najwyższego. Zbiór Urzędowy.

Izba Administracyjna, Pracy i Ubezpieczeń Społecz- nych (od 1.7.1994 r.)

OSNPG . . . Orzecznictwo Sądu Najwyższego, wydawnictwo Pro- kuratury Generalnej

OSP . . . Orzecznictwo Sądów Polskich (w latach 1957–1989:

Orzecznictwo Sądów Polskich i Komisji Arbitrażo- wych)

OTK . . . Orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego Pal. . . Palestra

PG . . . Prawo Gospodarcze PiP . . . Państwo i Prawo

PiZS . . . Praca i Zabezpieczenie Społeczne PiŻ . . . Prawo i Życie

PL . . . Przegląd Legislacyjny PN . . . Przegląd Notarialny

PN UŚ . . . Prace Naukowe Uniwersytetu Śląskiego PPH . . . Przegląd Prawa Handlowego

PPHZ . . . Problemy Prawne Handlu Zagranicznego PPiA . . . Przegląd Prawa i Administracji

PPPM . . . Problemy Prawa Prywatnego Międzynarodowego Pr.Bank. . . Prawo Bankowe

Prob.Praw. . . Problemy Praworządności Prok. i Pr. . . Prokuratura i Prawo Pr.Sp. . . Prawo Spółek

Przegl.Orz.Pr.Spółdz. Przegląd Orzecznictwa i Piśmiennictwa z Zakresu Prawa Spółdzielczego

Prz.Sejm. . . Przegląd Sejmowy PS . . . Przegląd Sądowy

PUG . . . Przegląd Ustawodawstwa Gospodarczego PZS . . . Przegląd Zagadnień Socjalnych

Rej. . . Rejent

RGZ . . . Entscheidungen des Reichsgerichts in Zivilsachen (Zbiór Orzeczeń niemieckiego Sądu Rzeszy w spra- wach cywilnych)

RPE . . . Ruch Prawniczy i Ekonomiczny

RPEiS . . . Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny R.Pr. . . Radca Prawny

SC . . . Studia Cywilistyczne SI . . . Studia Iuridica

SIS . . . Studia Iuridica Silesiana

SKN . . . Spółdzielczy Kwartalnik Naukowy SP . . . Studia Prawnicze

SPE . . . Studia Prawno-Ekonomiczne

XVII

Wykaz skrótów

SPP . . . Studia Prawa Prywatnego ST . . . Samorząd Terytorialny

TPP . . . Transformacje Prawa Prywatnego Wok. . . Wokanda

WPP . . . Wojskowy Przegląd Prawniczy

ZN IBPS . . . Zeszyty Naukowe Instytutu Badania Prawa Sądowego ZN UGd . . . Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Gdańskiego

ZN UJ . . . Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego ZN UŁ . . . Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Łódzkiego

ZN UMK . . . Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu

ZN USz . . . Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego ZP UKSW . . . Zeszyty Prawnicze Uniwersytetu Kardynała Stefana

Wyszyńskiego w Warszawie 4. Piśmiennictwo

Czachórski 1970 . . . . W. Czachórski, Prawo zobowiązań w zarysie, wyd. 2, Warszawa 1970

Czachórski 1994 (1999, 2002, 2003, 2004, 2006,

2009) . . . W. Czachórski, A. Brzozowski, M. Safjan, E. Skowroń- ska-Bocian, Zobowiązania. Zarys wykładu, Warszawa 1994 (1999, 2002, 2003, 2004, 2006, 2009)

Dmowski, Rudnicki, Komentarz KC 1999 (2001, 2002, 2003, 2004,

2009) . . . S. Dmowski, S. Rudnicki, Komentarz do Kodeksu cywilnego. Księga pierwsza. Część ogólna, Warszawa 1999, 2001, 2002, 2003, 2004, 2009

Gniewek, Komentarz KC 2004, I, (II), 2006, 2008,

2011 . . . Kodeks cywilny. Komentarz, pod red. E. Gniewka, t. I–II, Warszawa 2004, 2006, 2008, 2011

Grzybowski, System . . S. Grzybowski, System prawa cywilnego, t. I, wyd. 1, Ossolineum 1974

Gwiazdomorski, Prawo

spadkowe . . . J. Gwiazdomorski, Prawo spadkowe w zarysie, wyd. 5, opracował i zaktualizował A. Mączyński, Warszawa 1990

Ignatowicz, Prawo rze-

czowe . . . J. Ignatowicz, Prawo rzeczowe, wyd. 5, Warszawa 1994 Kidyba, Komentarz KC

2009, I . . . Kodeks cywilny. Komentarz, t. I, Część ogólna, pod red. A. Kidyby, Warszawa 2009

XVIII

Wykaz skrótów

Kidyba, Komentarz KC

2010, III . . . Kodeks cywilny. Komentarz, t. III, Zobowiązania.

Część ogólna, pod red. A. Kidyby, Warszawa 2010 Komentarz 1972 . . . . Kodeks cywilny. Komentarz, praca zbiorowa pod red.

Z. Resicha, J. Ignatowicza, J. Pietrzykowskiego i I. Biel- skiego, t. 1–3, Warszawa 1972

Komentarz 1989 . . . . Kodeks cywilny z komentarzem, praca zbiorowa pod red. J. Winiarza, t. I–II, wyd. 2, Warszawa 1989 Komentarz 2001

(2002, 2003, 2006,

2007, 2009), I . . . G. Bieniek, H. Ciepła, S. Dmowski, J. Gudowski, K. Ko- łakowski, M. Sychowicz, T. Wiśniewski, C. Żuławska, Komentarz do Kodeksu cywilnego. Księga trzecia.

Zobowiązania, t. I, Warszawa 2001, 2002, 2003, 2006, 2007, 2009

Komentarz 1999 (2002,

2003, 2009), II . . . G. Bieniek, H. Ciepła, S. Dmowski, J. Gudowski, K. Ko- łakowski, M. Sychowicz, T. Wiśniewski, C. Żuławska, Komentarz do Kodeksu cywilnego. Księga trzecia.

Zobowiązania, t. II, Warszawa 1999, 2002, 2003, 2009 Komentarz KH . . . S. Sołtysiński, A. Szajkowski, J. Szwaja, Kodeks han- dlowy. Komentarz, t. I, Warszawa 1994 (wyd. 2, War- szawa 1997), t. II, Warszawa 1996 (wyd. 2, Warszawa 1998)

Komentarz KPC

1975 . . . Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, praca zbiorowa pod red. Z. Resicha i W. Siedleckiego, t. I i II, wyd. 2, Warszawa 1975

Komentarz KPC

1989 . . . Kodeks postępowania cywilnego z komentarzem, praca zbiorowa pod red. J. Jodłowskiego i K. Piaseckiego, t. 1–3, Warszawa 1989

Komentarz KRO . . . . Kodeks rodzinny i opiekuńczy z komentarzem, praca zbiorowa pod red. J. Pietrzykowskiego, wyd. 2, War- szawa 1994

Komentarz KRO

2003 (2010) . . . Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Komentarz, pod red.

K. Pietrzykowskiego, Warszawa 2003, 2010

Komentarz KSH . . . . S. Sołtysiński, A. Szajkowski, A. Szumański, J. Szwaja, Kodeks spółek handlowych. Komentarz, t. I, Warszawa 2001, 2006, t. II, Warszawa 2002, 2005, t. III, War- szawa 2002, 2008, t. IV, Warszawa 2003, 2008, t. V, Warszawa 2004, 2007

XIX