Iwona Oleksa
Recenzja książki: "Wokół aktualnych
problemów rozwoju szkoły.
Pedagogika szkolna, wczesnoszkolna
i przedszkolna. Teoria i praktyka, t.
2", red. K. Chałas, B. Komorowska, M.
Buk-Cegiełka, Lublin 2016
Scientific Bulletin of Chełm - Section of Pedagogy nr 1, 213-216
Scientific Bulletin of Chełm Section of Pedagogy
No. 1/2017
RECENZJA KSIĄŻKI:
WOKÓŁ AKTUALNYCH PROBLEMÓW ROZWOJU SZKOŁY. PEDAGOGIKA SZKOLNA, WCZESNOSZKOLNA I PRZEDSZKOLNA. TEORIA I PRAKTYKA, T. 2, RED. K. CHAŁAS, B. KOMOROWSKA, M.
BUK-CEGIEŁKA, LUBLIN 2016.
IWONA OLEKSA
The State School ofHigher Education in Chełm, ul. Pocztowa 54, 22-100 Chełm, Poland;
e-mail: iwona.oleksa@onet.eu
W dobie współczesnych przemian w strukturze oświaty, kluczowym wyzwaniem stojącym przed wszystkimi szczeblami szkolnictwa,jest dążenie do budowania nowej szkoły wychowującej, uczącej, rozwijającej predyspozycje młodych ludzi aprzede wszystkimprzystosowującej do życia we współczesnym świecie. Szczególna rola wtym względzie przypada na okres edukacji przedszkolnej i wczesnoszkolnej. Wdyskurs na temat praktycznych i teoretycznych uwarunkowań prawidłowego funkcjonowania szkoły i dziecka wedukacji wczesnoszkolnej i wychowaniu przedszkolnym doskonale wpisuje się drugi tom rozprawy Wokół aktualnychproblemów rozwoju szkoły. Pedagogika szkolna, wczesnoszkolna i przedszkolna. Teoria i praktyka. Celem tej publikacji jest ukazanie przesłanek, iż reformująca się szkoła potrzebuje dialogu, łączenia teorii pedagogicznych z praktyką edukacyjną, a przez to poszukiwania nowych rozwiązań warunkujących prawidłowe funkcjonowanie szkoły oraz zwiększającychefektywność pracy wychowawczo-dydaktycznej.
Zebranewokółtej problematyki zagadnienia zostały umieszczone wdwóch częściach publikacji. Częśćpierwszama charakter debaty teoretycznej dotyczącej dynamiki, szans iperspektyw przemian współczesnej szkoły wobecnej rzeczywistości społeczno-kulturowej. Autorzy określają zadania i wyzwania, którym powinna sprostać zmieniająca się szkoła ze zwróceniem szczególnej uwagi
na wzmacnianie aksjologicznych podstaw wychowania. Każdy z dziesięciu umieszczonych tu artykułów ukazuje przesłanki teoretyczne, na bazie których mogą być budowane praktycznedziałania pedagogiczne.
Część teoretyczną otwiera opracowanie Józefa Kuźmy Nauka o szkole. Teoriei wizje przyszłej szkoły, wktórym autorprzedstawia główne nurty krytyki szkoły oraz uzasadnia potrzebę tworzenia nauki o szkole, czyli scholiologii w odniesieniu do współczesnych teorii zmian edukacyjnych w szkołach i szkolnictwie. Uwieńczeniem monografii są wizje przyszłej szkoły oparte na współczesnych paradygmatach reform edukacyjnych. Bardzo aktualny i istotny problem oddziaływań przestrzeni medialnej na rozwój dzieci imłodzieży podejmujeJanusz Miąso wartykule Szkoła wprzestrzeni nowych mediów, nowego
człowieka i nowego społeczeństwa. Autor zwraca uwagę na wyzwania, szanse i trudności jakie stojąprzed szkołą przyszłości wykorzystującą nowe media do budowania interaktywnej dydaktyki. Wkręgu mass mediów znajduje się kolejne opracowanieAleksandryDziakdotyczące edukacji polonistycznej w środowisku cyfrowym. Autorka stawia tezę, iż proces kształceniapolonistycznego może być prowadzonyz wykorzystaniemmetod kształcenia naodległość,aletylkowówczas, gdy pozostałe elementy procesu dydaktycznego zostaną dostosowane do cech dystynktywnych e-kształcenia. Bardzo ważny waspekcie pracy współczesnej szkoły problemporusza MonikaJurkiewicz. Autorka opisuje nowe perspektywy i ponadczasowe dylematy diagnozowania możliwości i potrzeb rozwojowych dzieci w młodszym wieku szkolnym waspekcie merytorycznegoprzygotowania nauczycieli edukacji wczesnoszkolnejdo podejmowania działań diagnostycznych. Kolejny dyskurs teoretyczny dotyczy cierpienia dzieci i młodzieży w świetle szansy integralnego ich rozwoju. Celem artykułu jest ukazanie, że cierpienie uznane za wartość może stać się czynnikiem integralnego rozwoju ucznia. W dalszej kolejności Józefa Bałachowicz stawia pytania o kierunki zmian wedukacji wczesnoszkolnej odwołując się do paradygmatu podmiotowego. Autorka stwierdza, iżedukacja nie spełnia stawianychjej współcześnie oczekiwań, adrogą wyjścia z impasu jest nastawienie na rozwój każdego ucznia oraz wspólnotowego działania. Ważne zagadnienie z zakresu pedeutologii porusza Anna Jakubowicz-Bryx .Autorka przedstawia sposoby zdobywania i budowania autorytetu przez nauczyciela edukacji wczesnoszkolnej. Publikacja powstała na podstawie badańempirycznych, z którychwnioski stanowią cenną wskazówkę dla
praktyki pedagogicznej. W publikacji Krystyny Żuchelkowskiej znajdują się wynikiiwnioskiz badań na temat syndromów ipoziomuwypaleniazawodowego u nauczycieliprzedszkoli. Opisywane zjawisko stanowipoważne zagrożeniedlatej grupy zawodowej. W dalszej części rozdziału Elżbieta Marek określa istotę oraz charakter współczesnej edukacji dziecka oraz przedstawia warunki jej dalszego rozwoju. Autorka odnosi swoje rozważania do poglądów Ryszarda Więckowskiego ukazując tym samym ich aktualny charakter. Część teoretyczną zamyka artykuł Tadeusza Bąka opisujący specyfikę oraz teoretyczne założenia michalickiej koncepcji wychowania księdza Bronisława Markiewicza. Podkreślonazostała tu jej aktualność wobec potrzeb ucznia ispołeczeństwaoraz wartośćpowściągliwościi pracy w wychowaniu młodego pokolenia.
Druga część tomu ma na celu promowanie dobrych praktyk pedagogicznego działania szkolnego. Znajdują się wniej opracowania o charakterze teoretyczno-praktycznym oraz praktyczne implikacje szkolnego procesu dydaktyczno-wychowawczego. Wtym rozdziale przedstawionych jest sześć bardzo wartościowychwaspekciemerytorycznym opracowań. Cykl otwiera artykuł Jolanty Andrzejewskiej, która przedstawiametodęprojektów jako szansę intensyfikacji uczenia się uczniów z klasI-III. W pracyzawarte są przykładowe propozycje wykorzystania metody projektów wedukacji wczesnoszkolnej, które mogą stanowić inspirację dla nauczycieli praktyków oraz przedmiot analiz empirycznych dla teoretyków edukacji wczesnoszkolnej. Wkolejnym opracowaniu Marta Buk-Cegiełka przedstawia istotę aktywności twórczej oraz udziela odpowiedzi na pytanie: jakie szanse rozwijania twórczej aktywności dziecka stwarza podstawa programowa dla pierwszego etapu edukacyjnego? Ważne zagadnienie dla współczesnej praktyki edukacyjnej rozwija wswoim opracowaniu Beata Komorowska. Autorka w oparciu o wyniki badań ukazuje szanse i zagrożenia wynikające z korzystaniazInternetuprzezuczniów klas I-III. Na podstawie analizempirycznych przedstawione zostałyogólne wskazania dla praktyki pedagogicznej. Problem wspierania autonomii uczniów we wczesnoszkolnym nauczaniu języków obcych przedstawia Agnieszka Dacka. Artykuł zawiera propozycje aktywizujących form pracy rozwijających autonomizację ucznia wklasach I- III oraz wskazówki i uwarunkowania ich realizacji. W następnym artykule Anna Witkowska-Tomaszewska dokonuje analizy pakietów edukacyjnych dla klas I - III z perspektywy paradygmatu konstruktywistyczno-interpretacyjnego.Autorkarozpatruje podręcznikiszkolne
waspekcie zawartych w nich wzorców aktywnościpoznawczej, traktując je jako teksty kultury. Drugirozdział publikacji zamykatekst Katarzyny Wojciechowskiej dotyczący roli nauczyciela edukacji wczesnoszkolnej w promocji zdrowia uczniów.
Z racji tematyki isposobu prezentacji podjętychzagadnień książka ta jest skierowana doszerokiegokręguodbiorców.Jest interesującym źródłem wiedzy na temat aktualnychproblemów rozwoju szkoły, aksjologicznych podstaw edukacji szkolnej, ciekawych form pracy dydaktyczno-wychowawczej wprzedszkolu iklasach I-III, wtym pracy metodą projektów co z pewnością zainteresuje czytelnika zajmującego siępedagogiką szkolną, wczesnoszkolną oraz dydaktyką. Jest także bogatym źródłem sprawdzonych,konkretnych działańzwiększających efektywność pracy pedagogicznej,któremogą stać się inspiracją dla dyrektorów szkół, nauczycieli praktyków oraz studentów planujących pracę w szkole.
Autorki zapraszają do włączenia się wdyskurs pedagogiczny praktyków iteoretyków pedagogiki szkolnej: nauczycieli akademickich, doktorantów, dyrektorów szkół, nauczycieli i studentów. Zachęcają do prezentacji wyników badań empirycznych, przedstawienia własnych stanowisk igłosów wdyskusji pedagogicznej wkolejnychtomach publikacji.
