Rak Eugenia

1

M

SPIS ZAWARTOŚCI

TECZKI

~

I./l. Relacja

I./2. Dokumenty ( sensu stricto) dotyczące relatora 1./3. Inne materiały dokumentacyjne dotyczące relatora —

*11. Materiały uzupełniające relację

III./1. Materiały dotyczące rodziny relatora —

III./2. Materiały dotyczące ogólnie okresu sprzed 1939 r . '

1II./3. Materiały dotyczące ogólnie okresu okupacji ( 1939-1945) III./4. Materiały dotyczące ogólnie okresu po 1945 "—

III./5. In n e____

IV. Korespondencja

^ S ^

V. Nazwiskowe karty infomiacyjne u/

VI. Fotografie

2

3

R e l a c j a W S K

r ^lii

E u g e n i a Roj s z y k z d. R a k ps. " Łątka" có r k a W ł a d y s ł a w a i W a l e r i i z d. Z g o r z a ł e k ur, 1922, 01, 03 w K o b r y n i u w o j . p o l e s k i e . O j c i e c - u c z e s t n i k w o j n y 1914 i 1920r.

w l a tach 1941 © 1945 ż o ł n i e r z A,K. Zmarł: w 1946r.

tel, dom.

M a t u r ę z d a ł a m w g i m n a z j u m im. M a r i i R o d z i e w i c z ó w n y w K o b r y n i u w 1939r. PWK 1938/9. ZHP 1935-39. Do k w i e t n i a 19i§r. m i e s z k a ł a m w K o b r y n i u , Po n i e l e g a l n y m p r z e k r o c z e ­ niu gra n i c y z a m i e s z k a ł a m w m. Ł y s o b y k i pow, Ł u k ó w woj, lu b e l s k i e ^ d z i e do końca w o j n y b y ł a m k i e r o w n i c z k ą a g e n c j i pocztowej. W l a t a c h 1 941-45 p r o w a d z i ł a m tajne n a u c z a n i e w z a k resie szko ł y p o w s z e c h n e j i p i e r w s z y c h 2 - c h Łlas g i ­ mnazjum, W T945r, p r z e n i o s ł a m się do W ł o c ł a w k a g d z i e w

1946r. w y s z ł a m za mąż. za J e r z e g o R o j s z y k a stuii. med. w Gdańsku, W 1952r. u k o ń c z y ł a m Akad. M e d y c z n ą w Gdań sku.

1941.0 9.01 w s t / ą p i ł a m do AK /ZWZ/, r e j o n V I I o b w ó d Łu k ó w o k r ę g L u b l i n , P r z y s i ę g ę o d e b r a ł G u s t a w K u r n a t o w s k i pseud.

" K a r o l 0 ’ z maj, K a w ę c z y n gm. Ł ysobyki. D o w ó d c ą r e j o n u był p o r . Z y g m u n t B e ł d y c k i ps, "Adam" zam. w maj, Podl o d ó w .

Z a s t ę p c ą i j e d n o c z e ś n i e k o m e n d a n t e m p l a c ó w k i P r z y t o c z n o był ppor. S t e f a n G r z e c h n i k ps. " Z a w ieja". M o i m b e z p o ś r e d ­ n i m d o w ó d c ą był G u staw K u r n a t o w s k i ps. "Karol" s z e f w y w i a ­ d u rej. V II-go. Z r a ^ c j i p r a c y na p o c z c i e p e ł n i ł a m funkcję ł ą c z n i c z o - w y w i a d o w c z ą p o l e g a j ą c ą na p o d s ł u c h u r o z m ó w t e l e ­ fonicznych, k o n t r o l i k o r e s p o n d e n c j i i k o l p o r t a ż u pr a s y podziemnej. O d b y ł a m s z k o l e n i e s a n i t a r n e WSKssr o r a z b r a ł a m u d z i a ł w p r z y g o t o w y w a n i u m a t e r i a ł ó w o p a t r u n k o w y c h i a p t e -

O b e c n y a d r e s : ul ,78^100 K o ł o b r z e g

4

str. 2 i , \ Z

czek polowych. K o m e n d a n t k ą s z k o l e n i a b y ł a M a r i a K u s z e l l z maj. P r zytoczno.

B r a ł a m u d z i a ł w a k c j a c h d y w e r s y j n y c h m.i. w n a p a d z i e na pocztę. Ojci e c W ł a d y s ł a w R a k b y ł r u s z n i k a r z e m i k o n s e r w a ­ t o r e m broni. S i o s t r a H e n r y k a R a k ps. " H a n k a " była r ó w n i e ż n a u c z y c i e l k ą t a j n e g o n a u c z a n i a ora J k r o n i k a r k ą i ł ą c z n i c z k ą o d d z i a ł u k e d y w u por. "Ostoi". U d z i a ł w k o n s p i r a c j i brali również: J e r z y R o j s z y k ps. "Jeż", k a p r a l AK, K a z i m i e r z R o j s z y k ps. "Ka z i k " plut. p / c h o r ą ż y C W S A N - u , G u s t a w K u r n a ­

t o w s k i ps, "Ka r o l " stud. I i i-go r. m e d y c y n y , Z b i g n i e w K u r n a t o w s k i ps, " Ł o d z i ą " ' - m a t u r z y s t a , E u g e n i u s z K ube ps.

" G i e n e k " s y n g o r z e l a n e g o z maj. P r z y t o c z n o , Andrzej K u s z e l l p s . " Ż b i k ” ż o ł n i e r z o d d z i a ł u kedywu, J ó z e f C i c h o ń ps. " Z j a ­ w a " 1 p u t o n o w y , H e l e n a M a ł k o w a n a u c z y c i e l k a z P r z y t o c z n a / zgi-

v

n ę ł a w obozie konc,/, M a r i a M o s z k o w s k a ps. " R y s i a " / k e n n k a r - ta M a r i a Kłos/, ł ą c z n i c z k a i s a n i t a r i u s z k a , E l i z a M o s z kowskg / k e n n k a r t ^ a L e o n t y n a K ł o s / n a u c z y c i e l k a t a j n e g o nau c z a n i a . S ł użbę k o n s p i r a c y j n ą z a k o ń c z y ł a m w l i p c u 1944r.

W l a t a c h 1 9 4 7 - 5 2 ‘Studia na wydz. lek. Akad. Medy c z n e j w Gdańsku. W l a t a c h 1 9 5 2 - 5 8 p r a c o w a ł a m j a k o lekarz w s z p i t a l u w o j e w ó d z k i m w S ł u psku, f a t a c h 1 9 5 8 * 1 9 6 6 jak o o r d y n a t o r oddz.

wewn. s z p i t a l a pow. w Białogardzz-ie, w l a t a c h 1 9 6 6 - 1 9 7 7 b y ­ łam d y r e k t o r e m s z p i t a l a u z d r o w i s k o w e g o "Mewa" w K o ł o b r z e g u , S t o p i e ń n a u k o w y d - r a n a u k m e d y c z n y c h u z y s k a ł a m w W a r s z a w i e 14. 01.1970r. 2 5 . 0 2 , 1 9 7 7 p r z e s z ł a m na e m e r y t u r ę p r o w a d z ą c n a ­ dal s p o ł e c z n i e pr z e z 10 lat p r z y c h o d n i ę s p e c j a l i s t y c z n ą dla k o m b a t a n t ó w oraz a p t e k ę ^dar ó w z a g r a n i c z n y c h k t ó r ą w 1990r. p r z e k a z a ł a m do d o m u o p i e k i s p o ł e c z n e j Z B O W i D we W ł o ś c i b o r z u . P o z a p r a c ą w k i l k u m e d y c z n y c h tow. n a u k o w y c h

5

- str, 3

oraz w o r g a n a c h s a m o r z ą d o w y c h / r a d n a i przew. k o m i s j i M R N # b r a ł a m u d z i a ł w o r g a n i z a c j i i p r o w a d z e n i u k r o n i k i c h ó r u " K o m b a t a n t " w Kołob r z e g u .

Od 29.07.91 j e s t e m c z ł o n k i e m Św. Zw. Ż o ł n i e r z y AK Koła M i e j s k i e g o w K o ł o b r z e g u . 0 6 . 0 5.95r. u z y s k a ł a m awans ną s t o p i e ń s i e r ż a n t a 1. Pol, w st. spoczynku.

6

7

j l / f

R

E

o r> ^ C ^ x

bity Zcoz,

Urodzona 3.01.1922 r. w Kobryniu woj. poleskie, córka Włady­

sława i Walerii z d. Zgo£ałek

Stan rodzinny: mąż: Jerzy Edward Rojszyk, lekarz laryngolog i organizator ochrony zdrowia, nie żyje

Przed studiami w ALG: Szkołę powszechną i gimnazjum ukoń­

czyła w Kobryniu, aktywnie działając w harcerstwie. Świadectwo dojrzałości otrzymała w Państwowym Liceum i Gimnazjum im.

Marii Rodziewiczówny w Kobryniu 22.05.1939 r. W latach 1940-1945 przebywała na ziemi lubelskiej. W latach 1941-1944

łączniczka AK, pseudonim „Łątka”, pracowała na poczcie prowadząc tajne nauczanie. Po wojnie znalazła się we Włocławku, po ślubie przeniosła się do Gdańska. Od 15.11.1946 r. pra­

cowała jako wolontariuszka w Klinice Stomatologicznej A LG .

Wykształcenie: Studia na Wydziale Lekarskim w latach 1947-1952. Dyplom nr 499/52 z od­

znaczeniem (6.09.1952 r.). Specjalizacjafl0 z chorób wewnętrznych i 1° z medycyny przemy­

słowej. Doktorat w A M w Warszawie w 1970 r. na podstawie pracy: „Wptyw furosemidu na przemianę węglowodanową u osób zdrowych i chorych na cukrzycę”, prom otor: doc. dr hab.

Artur Czyżyk.

Praca zawodowa: Z nakazu pracy skierowana do Słupska, gdzie od 1.11.1952 r. do 31.07.1958 r. pracowała w Szpitalu Miejskim, równocześnie do 31.04.1956 r. w Wojewódzkiej Stacji Sa­

nitarno-Epidemiologicznej na stanowisku kierownika sekcji higieny pracy. Od 1.08.1958 r. do 31.08.1966 r. była ordynatorem oddziału wewnętrznego Szpitala w Białogardzie. Od 1.09.1966

l . U u / , - r . U Z . . 1 ? / / i . oruyiidiui W 0 z . u l U V . 1 S K U W r v U l U U i Z . Ł g U , i i a i i ę j j n i c b j l O M U l o z - j j u a i d

Uzdrowiskowego. Równocześnie pracowała dodatkowo w przychodni, pełniąc wiele funkcji społecznych. Przez 6 lat była biegłym sądowym. Przez trzy kadencje radna M iejskiej Rady Narodowej w Kołobrzegu. Udzielała się również społecznie po przejściu na emeryturę.

Przynależność do towarzystw naukowych: Towarzystwo Internistów Polskich, Polskie Towa­

rzystwo Kardiologiczne, Polskie Towarzystwo Diabetologiczne, Polskie Towarzystwo G eron- tologiczne

Publikacje: Kilka z zakresu diabetologii w czasopismach polskich, niem ieckich i w książce

„Szkoły jakich nie było”.

Odznaczenia, m.in.: Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski, Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski, Złoty i Srebrny Krzyż Zasługi, Krzyż Armii Krajowej, Krzyż Partyzancki.

Zainteresowania pozazawodowe: Turystyka, fotografia, teatr, muzyka, malarstwo, pamiętni- karstwo.

Adres: 78-100 Kołobrzeg, ul.

8

9

Odeszli od nas

W dniu 29 VI 2008 r. zmarła w Kołobrzegu EUGENIA ROJSZYK z d. Rak, łączniczka, żołnierz AK, ps. Łątka ^ /-łtC )

Urodzona 3 I ‘1922 r. w Kobryniu (woj. Po­

leskie), córka Władysława i Walerii z d. Zgo- rzałek. Ojciec - uczestnik wojny 1914 i 1920 r., w latach 1941 - 1 994>żołnierz AK.

Maturę zdała w Państwowym Liceum i Gimnazjum im. M. Rodziewiczównej w Ko­

bryniu 22 V 1939 r. Aktywnie działała w har­

cerstwie także w PW K w latach 1938-1939. Do kwietnia 1940 r. mieszała w Kobryniu. W latach 1940-1945 przebywała na ziemi lubelskiej, za­

mieszkała w miejscowości Łysobyki, gdzie do końca wojny była kierowniczką agencji pocz­

towej. W styczniu 1941 r. wstąpiła do ZWK ^ AK, rejon VII Obw. Łuków Okr. Lublin. Zaprzysiężona przez Gustawa Kurnatowskiego ps. Karol z majątku Kawęczyn gmina Łysobyki. Do­

w ódca rejonu był por. Zygmunt Bełżycki ps. Adam. Jej bezpośrednim dowódcą był Kurnatowski - szef wywiadu VII. Z racji pracy na poczcie Trojszyk pełniła funkcję łączniczo-wywiadowczą polegającą na podsłu­

chu rozmów telefonicznych, kontroli korespondencji i kolportażu prasy podziemnej. Odbyła również szkolenie sanitarne WSK oraz brała udział w przygotowywaniu materiałów opatrunkowych i apteczek połowych (komendantką szkolenia była Maria Kuszell z majątku Przytoczno). Bra­

ła też udział w akcjach dywersyjnych, m.in. w napadzie na pocztę. Pro­

wadziła również tajne nauczanie w zakresie szkoły powszechnej i pierw­

szych dwóch klas gimnazjum (jej siostra Henryka Rak ps. „Hanka" była również nauczycielką tajnego nauczania i łączniczką oddziału Kedywu por. „Ostoi").

Służbę konspiracyjną zakończyła w lipcu 1944 r. Po wojnie znalazła się we Włocławku. Wyszła za mąż za Jerzego Rojszyka, lekarza laryngo­

loga, i po ślubie przeniosła się do Gdańska. W latach 1947-1952 studio­

wała na Wydziale Lekarskim Akademii Medycznej w Gdańsku. Dyplom lekarza uzyskała w 1952 r. (specjalizacja z chorób wewnętrznych medy­

cyny przemysłowej). W 1970 r. uzyskała doktorat w Akademii Medycz­

nej w Warszawie na podstawie pracy: „Wpływ furosemidu na przemia­

nę węglowodanową u osób zdrowych i chorych na cukrzycę". W latach 1952-1958 pracowała jako lekarz w szpitalu wojewódzkim w Słupsku, następnie od 1958 do 1966 r. jako ordynator oddz. wewnętrznego szpita­

la w Białogardzie.

56 Biuletyn 2/55/2008

10

Odeszli od nas

Od 1 I X 1966 do 2 4 I I 1977 była ordynatorem w Uzdrowisku w Koło­

brzegu. W 1977 r. przeszła na emeryturę, prowadząc społecznie przez 10 lat przychodnię specjalistyczną dla kombatantów, utrzymującą się z da­

rów zagranicznych. Udzielała się społecznie jako biegły sądowy i radna MRN w Kołobrzegu. Należała do SZŻAK Koła Miejskiego w Kołobrze­

gu. W 1995 r. w czerwcu uzyskała awans na stopień sierżanta WP.

Odznaczona m.in. Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski, Krzyżem Armii Krajowej, Krzyżem Partyzanckim. Od 1999 r. została członkinią Memoriału gen. Marii Wittek, utrzymywała przyjazne kon­

takty z działem Archiwum Wojskowej Służby Kobiet, z prof. Elżbietą Zawacką, wspierała również finansowo toruńską Fundację.

A nna R ojew ska

Dnia 19 VIII 2007 r. zmarła w Warszawie ppor. M ARIA SADKOW ­ SKA z cfMxęzybylska ps. Niezapominajka w latach 1943-1945 żołnierz Narodowych bił Zbrojnych w Wodzisławiu koło Jędrzejowa w Okręgu Św iętokrzyskim i

Urodziła się 7 V\1927 w Ciechocinku i tam mieszkała z rodzicami do wysiedlenia. W C ie­

chocinku uczęszczała doSąkoły powszechnej i należała do gromady zuchów przy Żeńskiej Drużynie Harcerskiej im. Emilii Hąter.

Wiosną 1940 wraz z rodzicami isbratem została wysiedlona z Ciechocinka do obozu przesiedleńczego w Łodzi, a stamtąd do

dzisławia. /

Do konspiracji /wprowadziła Marię Zofia Kowalik ps. Kalina (zam. Kociołowicz) w lip- cu 1943 na Placówce krypt. „Staropole". Zo­

stała zaprzysiężona przez Józefa Powroźnika ps. Zawierucha. Przydzie­

lona do plutonu „Zawieruchy" kolportowała ulotki, prasę konspiracyjną przerzucaną tu z Warszawy oraz zdobywała leki, materiały opatrunko­

we dla oddziałów partyzanckich. W tym celu wielokrotnie odbywała niebezpieczne podróże, m.in. do Warszawy. W oddziale „Zaw ieruchy"

przeszła szkolenie wojskowe i szkolenia sanitarne. Po wybuchu Pow sta­

nia Warszawskiego aż do zakończenia działań wojennych na tym terenie była sanitariuszką w szpitalu polowym w Wodzisławiu, dokąd przyw o­

żono rannych żołnierzy i cywilów. Równocześnie, od grudnia 1944, peł-

Biuletyn 2/55/2008 57

11

12

MEMORIAŁ

Generał Marii Wittek

9 8

T o r u ń X I , i 9 9 3 r ,

S z a n o w n a P a n i

E u g e n i a R o j s z y k

7 6 - 1 0 0 K O Ł O B R Z E G

u l ,

S z a n o w n a P a n i !

O p r a c o w u j ą c P a n i t e c z k ę o s o b o w ą i p o r z ą d k u j ą c z a w a r t e w n i e j

m a t e r i a ł y z a p o z n a ł a m s i e z b a r d z o c i e k a w ą i r z e c z o w ą r e l a c j ą .

P o n i e Y f a ż s z c z e g ó l n i e g r o m a d z i m y i n f o r m a c j e o s ł u ż b i e

k o n s p i r a c y j n e j k o b i e t b a r d z o p r o s z ę / a b y n a p i s a ł a P a n i r e l a c j e o

s w o j e j s i o s t r z e H e n r y c e o r a z p o d a ł a d a n e b i o g r a f i c z n e M a r i i

K u s z e 11, P r ó s z ® r ó w n i e ż o P a n i f o t o g r a f i e z o k r e s u o k u p a c j i l u b

z b l i ż o n e g o , g d y ż j e s t t o n i e z b ę d n e u z u p e ł n i e n i e r e l a c j i ,

Z k o r e s p o n d e n c j i d o p. p r o f . E l ż b i e t y Z a w a c k i e j i z r o z m o w y z

p. P r o f e s o r w y w n i o s k o w a ł a m , ż e o r i e n t u j e s i e P a n i w s p e c y f i c e

n a s z e j p r a c y . Z a n i e p o k o j o n a b r a k i e m d a l s z e g o k o n t a k t u z P a n i ą ,

p o z w a l a m s o b i e p r z e s ł a ć o b f i t e m a t e r i a ł y i n f o r m a c y j n e o n a s z e j

d z i a ł a l n o ś c i z p r o ś b ą a b y w ł ą c z y ł a s i e P a n i w p r a c e M e m o r i a ł u

im, g e n , M a r i i W i t t e k , g d y ż n i e m a m y ż a d n e j o d p o w i e d z i a l n e j

w s p ó ł p r a c o w n i c y w K o ł o b r z e g u i o k o l i c y .

Z g ó r y d z i ę k u j ę z a ż y c z l i w e p o t r a k t o w a n i e p r o ś b y . Ł ą c z e

ż y c z e n i a ś w i ą t e c z n e i w y r a z y s z a c u n k u

Wiceprezes Zarządu

mgr Hanna Maciejewska-Marcinkowska

Z a ł ą c z n i k i ;B i u l , S / 9 8 ,K o m u n i k a t y i - 6, I X S, I n s t r , , I n f . w y d a w n .

13

14

15

16

17

18

19

20

F U N D A C J A

Archiwum Pomorski e Armii Krajowa-, j l . W . G a r b a r y 2 ,t e i .6 5 - 2 2 - 1 8 6

87-100 TORUŃ

Toruń, dnia 10 09 200 lr.

Pani Eugenia Rojszyk l . d z . 2 9 8 1 WSK 2 0 0 1

78 - 1 0 0 K O ŁO BR ZEG

KOPIA

W ielce Szanowna Pani,

Jestem zaniepokojona tak długim milczeniem. Myślę, że nic przykrego nie wydarzyło się w życiu? Bardzo mi zależy by nasze kontakty były przyjazne i trwałe. Pani Profesor darzy Panią wielkim szacunkiem i bardzo pragnie aby Pani współpracowała z naszym Archiwum. Jeżeli jest

notki biograficze, to co Pani pamięta o nich. Każda informacja jest dla nas cenna, także nekrologi.

Zapraszam Panią do Torunia na XI sesję. W darze od Fundacji proszę przyjąć książkę „ Wkład Achiwów w rozwój badań nad polskim czynem zbrojnym 1939- 1945”

Z całego serca Panią pozdrawiam, zyczę wiele zdrowia i pogody ducha.

to możliwe proszę o informacje o kobietach - żołnierzach z A K Lublin. Proszę chociaż o krótkie

Z wyrazami głębokiego szacunku

Aiiaała ivujvvł jau

Dokumentalistka Archiwum W SK

21

22

23

24

25

26

27

28

29

30

31

32

33

34