Index Lectionum in Lyceo Regio Hosiano Brunsbergensi per aestatem anni MDCCXLV a die III Aprilis

Książnica Հ' Kopernikartska

w Toruniu

^%ÍPROGR^

INDEX LECTIONUM

IN

Տա^Տ?Ջ1Ջ1Ջ1ճ®Ջ^ՕՋ

PEU AESTATEM

A

MDCCCXLV

III Á

«

INST1TUENDAHUM.

PRAEMISSA EST DISSERTATIO: „QUALIS MORS CO GITAND A SIT SECUNDUM DOCTRINAM RELIGIONIS REVELA ТАЕ,11 QUAM

SCRIPSIT PETR. THE OD. SCHWANN.

Brunsbergae,

Impressit C. A. Heyne.

IM. KÖPBftNlKA w TORUHtU KSIĄŻNICĄ MiëjsKÀ է

...J

ab ікЦ

I

1

LYCEI REGII HOSIANI BRUNSBERGENSIS

RECTOR et SENATES

CIVIBUS SUIS s.

O innés fere, qui investigant res naturales et humanas, sic in hoc studio versari soient, ut, si cujusque rei invenerint causas próximas, vi d ea n tur sibi habere cognitum penitusque perspectum, quid quaeque sit et valent; nimisque incuriosi, unde, quae ob- servatione habent explorata, repetenda sint et cur talia reperiantur atque omnino sínt, id ne quaerant qui dem aut negent quaerendum esse; fuisse enim ilia et futura esse semper. Ut si pestilentia pervadit urbes et agros celerique morte răpit innúmeros aetate florentes; si fluminibus exundantibus vel incendiis delentur segotes operaque hominum, pagi et oppida: quaesitant orones, quae sit causa tot tantorumque malorum, idque summo jure; licet enim sperare, posse illa in postením hominis solertia praeca- veri et evitări. Quae vero quaestio est major et grävior, ea plerumque non ponitur;

ñeque enim sic quaeri sólet: cur tandem Natura tantum valent, ut rebellet contra ho- minem deleatque ejus opera; cur tandem fiat, ut Natura, cujus sine omni dubio est deservire homini, saepe non serva sit, sed domina domino suo infestíssima et perni ­ ciosíssima? Et tarnen patet in promptuque est, qui satis habeant dixisse: sic quidem fieri, scitum esse illud poëtae: „Elementa odisse opera hominum “ boć igitur qui di ­ eant, eos manifestum est nihil dicere; quod enim ita fit, hoc ipsum alienum est ab ea conditione et lege, qua Natura divinitus creata et facta est.

Uti, si accidunt ea, quae diximus, Sic etiam, si qui s morilur, investigări soient

causae proximae; cur autem homini omnino moriendum sit, id non quaeritur; et si tu

endum; hoc conditione hominem natura esse, ut moriatur, ñeque quaerendum esse ul- terius. At formidat homo mortem et cohorrescit exanimati corpus. Qui potest vero, si mors naturae humanan conveniens est, ilia movere formidinem et horrorem? Qui potest illius, quod Naturae est congruens, s en sus esse contrarius?

Quae cum ita sint, videamus Commilitones carissirni, quid libri sacri, quibus continetur religio reveíala, doceant esse mortem.

Hi igitur libri testanlur, mortem — quam dicun t discessum animae a corpore ae dissolutionem conjunctions, quae intercédât inter viví hominis animam et corpus 1) repetendam esse a peccato originali, h. e. ab illő peccato, quod in Paradiso conimi- serint primi parentes. Tales en im primos illos homines a Deo créalos et factos esse, ut non solum eorurn anima sed etiam corpus immortale esset; 2 ) sed quurn peccaverint contra Deum, morti obnoxios factos esse et ipsos et to tum genus homi num, qui, quun i ab illis originem ducant, parentum infect! sint peccato et damno. Teste utor Paulo apostolo, cujus hace sunt verba notissima et luculentissima „ Propterea sicut per unum kominem peccatum in hune mundum intravit et per peccatum mors et ita in o mues homines mors pertransiit, in quo omnes peccaverunt.“ 3)

*) ad Phil. I, 20 — 24. — 2 ) Sap. II, 23. — 3) ad Rom. V, 12. — ♦) Quod omnibus hominibus moriéndum est, Adam in causa est; quando vero et quali quisque intereat morte, id ipse merer! potest. Սէ moriatur ñeque permaneat in terra et Sanctus et qui judicum sententia morte danmatus e vivis tollitur, illud quidam fit per peccatum originale; ut vero maleficus кассе turpi non alia intereat morte, id meruit ipse. — ։ ) Sap. J, 13, 14.

Hoc igitur docent libri sacri: si nullum hominum esset peccatum, nullám omnino eorum fore mortem; nullám fore dissociationem duarum partium, ex quibus constet homo, animae et corporis; corpus en im non fore ut esset caducum, et dissolutum in pulverem rediret eo, unde factum sit. Quurn * vero genus humánum infectum sit pec ­ cato primorum parentum, inde factum esse, ut quidquid hominum vivat in terra, nio- riendi nécessitât! obnoxium sit; qui ab Ada orti sint genitore, eos mortem dobere Adae peccato; omnibus esse mori en dum, qui a omnes in Ada peccaverint.4 )

Quurn igitur mors repetenda sit a peccato, vere dicitur, Deum Creatorem non

esse auctorem mortis, sed poilus vitae sempiternae. s ) Homo ipsémét sibi paravit

5

mortem, quod elatus superbia disjunxit se a Domino su о et pâtre amantíssimo. Defi- cientem consecuta est mortalitás factaque mutatio in maiam partem. Atque in hane gui­

dent sententiam, quum Eva Adamo prior defecerit a Deo omniumque hominum prima peccaverif, didit Ecclesiasticus:6 ) A mullere inilium factum est peccati et per illám mo rim nr omnes.‘ ' Quod vero Eva seducía est a serpente, haecce legis in libro S a p i e n t i a e : 7 ) ,, Invidia Diabeli mors introivit in oriem I erraram “ in ean- demque sententiam dicit Christus: s ) „Ille ( 'diaiolus ) homicida erat ai initio

') EccL XXV, 33. — 7 ) Sap. и, 24.

Itaque quum mors, quae praesens est atque adest in mundo, non ad Deum refe ­ renda sit auc torem, sed repetenda ab invidia diabeli et superbia peccatoque hominis;

tantum abest, ut illa nihil habeat, quod non consentaneum sit homini, ut morte nihil ab illő sit aliening. Quae accidunt turn, quum homo mori tur, illa quittent non acci- dunt praeter náturám, ñeque quidquam fit violatis legibus (quas dicunt) naturali- bus. Moritur homo, quod corpus humánum certo modo affectum est ; hoc autem effectuai est causis, quae antegressae sunt, et hae causae repetendae sunt ab causis prioribus, ita ut, quatnvis difficile sit negotium, possit tarnen fieri, ut quis inde a primo sono nascentis usque ad ultimum genii tum agentis et efflantis animam persequa- tur et monstret continuam seriem causa rum. Sed hoc, quod vitae humanae certa sunt momenta, quorum alterum enascitur et efficilur altero, nihil habet miri; illud vero profecto permirum est, quod ista momenta universa ad mortem tendunt, et queque quod accedit momento propios acceditur ad i n teri tum, qui adest nulla arte evitabilis;

uno verbo ut dicam; quod ipsamet vita est mors perpetua, hoc est, etsi nihil fit praeter náturám, contra náturám vel maxime. Nam hoc ut fiat, non vol uit et auctor est Deus, qui creavit et fecit hominem victurum non moriturunt. Ut enint dissocien- tur duae illae partes, ex quibus conjunctis quum constat homo, dicitur homo, id alie- num est ab idea vel potins prorsus contrarium est illi ideae, quae Deus vol uit, ut es­

set realis, quum creabat hominem coque creando perficiebat et absolvebat creationem Univers!. Quum igitur homo ea lege creates sit, ut non fiat discessus animae et corporis; qui nunc est dissolut! corporis humani interims, quod ille est contra legem creationis, idem est quoque contra naturam a Deo creatarn.

?) Joan. VIII' 441

nis, atque in hane sententiam Apostolus9,) earn hominis dicit inimicam, quae ab Re- demptore generis humani superanda et destruenda sit: atfamen interduin mitins de morte loquuntur et libri sacri et S. S. Patres. Sic enim dicunt libri sacri: morte educi animam e custodia; 10') tum, morte terrestrem domum lu jus habitat ionis dis ­ solvi; “) tum, mortem esse depositionens tabernacnli ; 12) porro, mori esse obdor- mire;13) denique, cum desiderio expeetandam esse, quae morte fiat, corporis dissolu- tionem.14 ) Gregorius vero Nazianzenus mortem dicit vitae aeternae nalałem;

Gregorius Nyssenus obsletricem ad vitám vere sic dictam; Augustinus pro- vectionem ad civitatem Dei; Prudentius praeparationem vitae: Bernardus Ja ­ nu a m ad vitam aelernam.

9 ) 1. Cor. XV, 25, 26. — *”) p s. 141, 8. — “) 2. Cor. V, 1. — Պ 1. Thess. 11, 13. — 1. Cor. XV, 20. — “) Philpp. I, 23.

His et quae sirnilia de morte cogitata et dicta inveniuntur in libris sacris et apud S. S. Patres, non tolluntur ea, quae supra de morte diximus, ñeque valent eo, ut mors non aliena ah hornine eique inimica judicanda sit. Est enim tenendum et ur- genduni, De um non esse auçtorem mortis, sed hominem peccaforem invidumque dia- bolum. lllud vero si spectamus, Christum redemisse nos a peccato et quae inde enata sint malis, moriendum quidem nobis esse, qui simus filii Adae, sed si iidem simas vel evadamus filii Dei, vieturos nos esse animo ас resurrecturos a mortuis cum Chri- stoque fore ut glorificemur: tum mors praeter illám, quam in ea inesse diximus, hane quoque alteram habebit vim, quae tarnen non tam ad ipsam mortem pertinet, quarn ad ea, quae postmortem propter Christi merita nobis sperare licet. Nam qui in Christojustifica- tus est, ei mors est janua ad vitám aetęrnam, vel provectio ad civitatem Dei, brevi- ter ut dicam, justificate valet mors omnia, quae S. S. Patres earn valere volunt. Op ­ tima quoque sunt, quae in libris sacris dicta attulimus. Est enim exopfanda, quae morte fit, dissolutio, quod mortis via pervenitur ad Christum; obdorrniunl vero mo­

rientes ita, ut expergíscantur ad vitám šanciam et beata m ; atque educi I sir liberala anima ex custodia, quod, ex quo peccatum est, praegravata materia corporis cohibe- tur et saepe impeditur, quominus rnoveatur liberius et perveniat quo tendit ad perfe-

'2) 2. Petr. I, 14.

ctam virtutem vitaeque sanctitatem; est mors quoque depositio tabernaculi sed — id quod adjungit Apostolus IL Cor. V, 4. — non ut exspoliemvr sed svpervestiamvr, eum ad finem, ut ahsorbeatur, quod mortale est, a vita; postremo est mors finis omnium rnalorum, quod ipsa mors ultimum est malum illorum malorum, quae ex pec- cato nata sunt.

In utramque igitur partem valet vis mortis, ita tarnen, ut, quam prioré loco di- ximus vim, sit vis propria inhaereatque in i psi us mortis natura ñeque ab illa separări

possit, dum adest in mundo. Hiñe nefas est, esse et constare illám in mundo re- dempto, sed est inimica, quae sit expugnando, quamque cerium sit, subi alum iri ; id quod his ipsis verbis testantur libri sacri. 1S ) Quod vero loco secundo diximus valere mortem, haec vis tota pendet ex redempțiune pertinetque ad eos, qui participes sunt redemptions. Haec quidem vis non ita est in ipsa morte, ut sine ilia mors omnino sit nulla ob eamque causam haecce vis non valet in omnes homines, sed tantum in justifícalos. Non licet igitur simpliciter dicere, mortem esse finem omnium malorum, vel mori esse obdormire, vel exoptandum ut dissolvatur atque intereat corpus humá­

num. Namque in peccatorem haec omnia minime valent. Simpliciter et absolute si loquimur, morte nihil a natura humana est alienius. Atque haec quidem vis valet etiam in justificatum. Qui mori tur, sive est sanctus, sive peccator, is morte solvit poenam, quam filius Adae debet peccato originali; sed qui saxe tifie atas est, is per mortem liberator ab omnibus malis, quae ex peccato nata sunt. Quod peccato debi­

ium postquam solvit, nulla eum manent mala ; beatificabitur a Deo accipiens coronam justitiae, quam ei reddet Dominus Justus judex,16) atque vestietur in ilia die iterum

corpore novam victurus eamque beatam aeternamque vitám.

Peccatoris vero si quaeris quae sit conditio, ille quidem eandem cum sánelo luit poenam, quam debet eidem peccato, unde quae enata sunt mala, laboral genus humá­

num, donee est et vivit in terra. Sed mors peccatoris illud non habet, ut mortui dé ­ bitant omnia mala, sed ut incipiat et nascaiur miseria sempiterna. Peccator non ita obdorinit moriens, ut expergišcatur beatus; etsi enim peccator quoque resurget, non erit tarnen haec resurrectio altera vita sed altera mors.

“) 1- Cor. XV. ,6 ) 2. Timotli. IV, 8.

Qui sequitur libros sacros sibique persuasif, mortis earn esse vim, quam illi di- cunt; is intelligit, cur etiam Justus tum quum appropinquat hora mortis, quamvis magna sit ejus fides, caritas, spes, attamen praeterea indigeat gratia divina, ut pio gratoque in D cum permanent animo sustineatque et superet mortem. Quod eniin mors contra náturám est; earn ob causam non ab sunt sed manent ejus terrores, quippe qui- bus significetur et manifestetur propria ejus vis et essentia. Un um hoc esse potest, ut homo morte fiat superior vi fidei, caritatis, spei ideoque vi gratiae divinae, qua illáé virtutes retinentur et augentur. Quo firmius et fortius divinae illáé virtutes in- fixae inhaerebunt in animo morientis, eo indubitantius et certius sustinebuntur et su ­ perabundar mortis terrores. Ñeque desunt homines sandi, quibus in atris tenebris mortis divinitus adsit lux Clarificationis; unde evidens est, mirum quantum valere gratiam divinám in iis, qui amant Deum, vimque non sublatae sed usque grassantis in terra mortis esse fractam, atque fore ut ipsa mors destruatur obsorbeaturque in victo ­ ria redemptoris. 17)

n) 1. Cor. XV, 51.

MMMMMMMMMM

LECTIONES.

A. ORDINIS THEOLOGICI.

ANT. EICHHORN, Db. P. P. О. и. т. DECANUS.

I. Historiam ccclesiasticam secundi aevi narrabit singulis per hebdoma- dem diebus h. IX — X.

II. Jus canonicum tradere perget diebus Lunae, Martis et Jovis h. III —IV PETR. THE OD. SCHWANN, Dr. P. P. O. h. t. RECTOR.

I. Introductionem in uni versam theologiam tradet diebus Lunae, Martis, Jovis et Veneris h. III — IV.

II. Theologiam dogmaticam docere perget iisdem diebus h. X — XI.

III. Repetitiones disputatorias de rebus dogmaticis volentibus offert diebus Mercurii ct Saturni h. X — XI.

MICH. JOS. KRÜGER, LIC.

I. Evangelium secundum Matthaeum explieabit diebus Martis et Jovis h.

VIII— IX, neenon Mercurii et Veneris h. III — IV.

II. Antiquitates Hebraeorum docebit diebus Lunae, Mercurii et Veneris h. X — XL

III. Praemissa introductione de poëseos hebraeae indole Nahumi vaticinia interpretabitur die Saturni h. VIII — IX,

JOAN. GEORG. SMOLKA, LIC.

I. Ethices christianae catholicae partem primam tractabit diebus Lunae, Martis, Jovis et Veneris h. XI.

II. Jesaiae vaticinia interpretabitur quater per hebdomadem.

LAUR. FELDT, |>ռ. P. P. О. и. T. DECANUS.

I. Geometriám siiblimiorem aiialytice expositam h. II — III diebus Lu пае, Martis et Mercurii docebit.

II. Trigonometriám geographicam i. e. trigonometriám planam, sphaericam et sphaeroidicam ex libro : Sniadecki ’ s sphaerische Trigonometrie &c.

übersetzt von L. Fèldt trad et diebus Jovis et Veneris h. II — III.

III. Historiam et náturám disciplinaram mathematicarum inde ab antiquo aevo usque ad nostra tempóra adumbrabit diebus Martis et Jovis h.

XI —í XII.

IV. De Climatologia, de globis igneis et stellis transvolantibus disseret et usum instr umentorum meteorologicorum ac praxin observând! osten ­ de t diebus Lunae et Veneris h. XI — XII.

MAX. TRÜTSCHEL, D

.

I. Perget docere psychologiom empiricam quater per hebdomadem, die ­ bus Lunae, Martis, Jovis, Veneris hora vespert. V — VI.

II. Perget docere metaphysicam quater per hebdomadem, diebus Lunae, Mercurii, Jovis, Veneris hora matutina VIII — IX.

III. Exercitationes repetitorias et examinaturias instituer die Saturn! hora V III — IX.

tillIIfil III IIIItlri