t. л V/.
•ANKIETA
do SŁOWNIKA POLSKI NALCZACEJ NA KRESACH PŁN.NSCH.II RZECZYPOSPOLITEJ.
5
1. BANASZEWSKI ERAZM STEFAN syn Józefa i Michaliny z Piaseckich.
2. 11 lutego 1900 r.w Monawinie k/Koła.
3. 1944 r./lipiec/. Rozstrzelany przez Niemców podczas likwidacji obozu, którego był więźniem. IX Fort w Kownie na Litwie.
4. Jeden z pięciu synów Józefa i Michaliny Banaszewskich.
W latach 1918-1920 był w Wojsku Polskim, z którego został zdemo bilizowany w 1921r.jako podporucznik.
po ukończeniu rocznego seminarium nauczycielskiego był nauczycie lem i kier.szkoły we wsi Orpa, pow.Wilejka,gm.Kościeniewicze na Wileńszczyźnie. W 1922r. zawarł związek małżeński z Marią Rapano- wicz ze wsi Slipki w tejże gminie. Z tego małżeństwa urodziło się troje dzieci: syn Waldemar oraz dwie córki Irena i Halina.
Od 1927r. był urzędnikiem pocztowym początkowo w Wilejce i Moło- decznie, a następnie kolejno w Baranowiczach,Wołożynie,Brześciu n/Bugiem,Kobryniu i dwukrotnie w Wołkowysku.
Był działaczem związkowym pracowników łączności,znajdował również czas na działalność patriotyczną i obywatelską. Odznaczony medalem Niepodległości za działalność wojskowo-kombatancką. Posiadał rów nież odznaczenia za działalność społeczną i zawodowa. Wielki patriota, wspaniały człowiek, pełen humoru i polotu,dobry mąż i ojciec. Interesował się muzyką, ładnie śpiewał.
5. W sierpniu 1939r.zmobilizowany do służby wojskowej. Brał udział w walkach obronnych od Częstocnowy poprzez rejon Piotrkowa Tryb.
Radomia,Kielc i Lublina, a zakończył je pod Kockiem 4-5.10.1939r.
ze zgrupowaniem gen,bryg.Franciszka Kleeberga jako kapitan.
W październiku 1959r. poprzez Warszawę przedostał się do Wilna, gdzie miał matkę i trzech braci. W listopadzie 1939rZ dołączyła do niego żona i syn, którzy odcięci wojną przebywali w Wołkowysku.
W maju 1940 roku została zatrzymana przez sowiecką straż graniczna jego żona, kiedy szła po pozostawione pod opieką krewnych we wsi Зііркі, pow,Wilejka córki Irenę i Halinę.Zona została wywieziona na Sybir, guzie przebywała 6 lat. Mieszkanie wraz z całym dobyt
kiem zostało utracone w Wołkowysku. Po kilku miesiącach,jesienią 1940 r՛; docierają do Wilna córki Irena i Halina. Dó 29 czerwca 1943. pracuje dorywczo w Wilnie i zajmuje się dziećmi, które kon
tynuują naukę w szkołach wileńskich.
6. W czasie okupacji hitlerowskiej brał czynny udział w działalności konspiracyjnej. Był szefem sztabu organizacji "Samoobrona Wileńska"
która miała byc włączona do AK Okręgu Wileńskiego. Pseudonimy:
"Jaś", "Janek", "Major". W działalności konspiracyjnej brał równie սՀ . czynny udział jego syn Waldemar /od września 1941r. do 17 maja 1943
ti. do chwili aresztowania przez gestapo w Wilnie/.kompania"San", oddział "N" Armii Krajowej, w stopniu kaprala podchor.,pseudonimy r "Strzała" ,"Skrzetuski" i "Grot" .
Aresztowany 29 czerwca 1945r. i więziony na Łukiszkach w Wilnie, a następnie po wyroku /2 lata więzienia za słucnanie radia londyń
skiego/ został w listopadzie 1943r.przewieziony do IX Fortu w Kow-
> nie, gdzie został zamordowany przy likwidacji obozu w związku z wyzwoleniem Kowna przez Armię Radziecką. Przypuszczalna data śmierci - lipiec 1944r., ponieważ w czerwcu 1944r. syn, który był więziony w więzieniu w Szawlach na Litwie otrzymał od ojca list.
Wiosną 1944r. odwiedziła ojca w IX Forcie w Kownie córka Halina, która miała wteuy skończone 14 lat. Ra terenie fortu udostępniono córce widzenie się z ojcem. Było to ostatnie spotkanie córki z uko- cnanym ojcem. Po latach, w roku 1990, córka ponownie odwiedza to miejsce i na ścianie celi, w której był więziony ojciec, odnajduje wyryte imię ERAZM.Fotografia ściany z imieniem ojca znajduje się w zbiorach rodzinnycn pamiątek córki Haliny.
2
7. Nie dotyczy
Ց. wywiezienie na Sybir żony, aresztowanie,torturowanie i uwię zienie przez gestapo syna Waldemara,członka AK w Wilnie, wywiezienie na Sybir brata-Henryka, zamordowanie w Katyniu brata - Wacława, zastrzelenie przez Sowietów w Miednikach w czasie konwojowania Akowców bratanka -Janusza,przedwczesna śmierć matki, która nie wytrzymała psycnicznego i fizycznego wyczerpania, osierocenie córek i syna, utrata całego dobytku, aresztowanie,więzienie i śmierć z rąk hitlerowców w IX Forcie w Kownie.
9. Nie posiadam informacji.
10. Nie dotyczy.
11. Jak w pk.4.
12.
13. Nie posiadam.
14. Nadzieja Banaszewska - bratowa, zamieszkała w czasie okupacji w Wilnie, obecnie zamieszkała w Bydgoszczy, przy ul. Libelta 1/8.
15. ¿tie posiadam.
16. Fotografia ERAZMA BANASZEWSKIEGO z okresu konspiracji.
Fotografia IX Fortu w Kownie, wykonana w roku 1990.
Halina Matuszewska
