33. POSTAWA WOLNOŚCI W ŻYCIU SPOŁECZNYM
Cel ogólny
Ukazanie, czym jest wolność.
Kształtowanie odpowiedzialności za dokonywane wybory, by żyć w wol- ności duchowej.
Cele szczegółowe Uczeń:
– definiuje słowo: „wolność”, – wylicza zagrożenia wolności,
– objaśnia, na czym polega życie w wolności dziecka Bożego, – stwierdza, że wolność jest zadaniem dla człowieka,
– uzasadnia, że wolność jest darem Bożym,
– przyjmuje postawę odpowiedzialności za dokonywane wybory, by żyć w wolności duchowej.
Metody
Analiza tekstu źródłowego, dyskusja, trybunał, autorefleksja.
Środki dydaktyczne
Pismo Święte; Katechizm Kościoła Katolickiego; M. Quist, Modlitwa i czyn; encyklika papieża Jana Pawła II Redemptor hominis.
MODLITWA
Spraw, Panie, (...) Byśmy poszli za Tobą Trudną ścieżką Ewangelii I spełnili do końca powołanie Miłowania człowieka.
Spraw, byśmy mieli odwagę Powierzyć Ci siebie
Na wszystkie wydarzenia, Jakie niosą najbliższe dni. Amen.
(Modlę się do Ciebie Panie, Warszawa 1987, s. 73).
X
WPROWADZENIE
W momencie stworzenia Bóg obdarzył człowieka rozumem, wol- ną wolą i duszą nieśmiertelną. Osobowy, świadomy, wolny wybór sta- nowi o ludzkiej godności. Wolność jest terminem wieloznacznym, któ- ry można ujmować w sensie fizycznym, psychologicznym, etycznym, socjologicznym, politycznym.
Filozof Erich Fromm rozróżnia wolność „od” i wolność „do”.
Wolność „od” to niezależność człowieka od nacisków zewnętrz- nych i wewnętrznych. Wolność „do” to kierowanie się ku ideałom i wewnętrzny rozwój. Wolność wyraża się w dojrzałości ludzkiego ducha, pokonywaniu trudności, twórczym rozwoju. Nie prowadzi do czynienia czegokolwiek, lecz jest postawą wobec Boga, bliźniego i siebie.
Po przeczytaniu świadectwa zamieszczonego w podręczniku ucznia można przeprowadzić – metodą trybunału – sąd nad postępowaniem i decyzją młodego naukowca. Powołujemy sędziego, prokuratora, obroń- cę, ławę przysięgłych, wybieramy też ucznia, który będzie „Jackiem”.
Rozprawa może być okazją do dyskusji na temat etycznych, moralnych i duchowych wyborów dokonywanych przez człowieka.
„Centrum badawcze Unii Europejskiej we Włoszech to mój pierw- szy kontrakt. Pojechałem jako stażysta na 3 miesiące. Byłem wtedy na I roku studiów doktoranckich Politechniki Łódzkiej. Widocznie się sprawdziłem, bo za rok otrzymałem ciekawą propozycję konty- nuacji studiów we francuskiej szkole dla inżynierów (ECAM). Wkrót- ce po powrocie do Polski przyszła kolejna oferta – dwuletni staż na Politechnice w Montrealu (Kanada) – w laboratorium prowadzą- cym badania dotyczące wykonywania powłok promów kosmicznych m.in. dla NASA. Pojawiła się też możliwość wyjazdu do Londynu.
Odmówiłem. Mam 28 lat. W tym roku kończę doktorat. Jestem asy- stentem na Wydziale Inżynierii Materiałowej Politechniki Łódzkiej.
Sporo już osiągnąłem ale... przeraża mnie myśl, że nie mam się tym z kim podzielić. Wszystko trafiało do szuflady. Byłem sam. Czułem się, jakbym siedział na walizkach, przenosząc się tylko z miejsca +
być znanym, mieć pieniądze – i to właśnie jest ten klucz do szczęścia, a to jest tylko na chwilę... Swoje pragnienia zastępuje się społecznym obrazem człowieka, któremu się powiodło. Z reguły nikt nie lubi, aby ktoś wtrącał się w jego sprawy, ale w tym wypadku często pozwala- my, by inni «meblowali» nasze życie. Niby na zewnątrz wszystko jest dobrze, ale... pojawia się niepokój, pustka narasta. «Co za korzyść odniesie człowiek, jeśliby nawet cały świat zyskał, a na swej duszy szkodę poniósł?» Słowa te można zagłuszyć – tylko to niczego nie zmieni. (...) Odkrycie powołania – swojego miejsca w życiu – daje pokój i radość. Jest jak drogocenna perła, dla której jest się w sta- nie porzucić wszystko, aby wszystko zyskać. Tylko Bóg wie, co mam robić, żeby być szczęśliwym. (...) A życie rodzinne... ono jest pełne dynamizmu! Tu dopiero trzeba być twórczym, żeby nie było nudno, by nie popaść w rutynę. Zrezygnowałem z tzw. kariery, a owocem tej decyzji stał się pokój i odkrycie, że tuż obok mnie jest ktoś, z kim będę mógł dzielić swoje życie. Jacek z Łodzi” („Jezus Żyje” nr 18, s. 13).
ROZWINIĘCIE
Czym jest wolność dla chrześcijanina? Jaki ma wymiar? Odpowie- my po analizie tekstów.
Odczytanie i analiza tekstów.
„Wy zatem, bracia, powołani zostaliście do wolności. Tylko nie bierzcie tej wolności, jako zachęty do hołdowania ciału, wręcz przeciwnie, miłością ożywieni służcie sobie wzajemnie!” (Ga 5,13).
„Ku wolności wyswobodził nas Chrystus” (Ga 5,1a).
– Do czego powołuje nas Chrystus?
„Jak ludzie wolni (postępujcie), nie jak ci, dla których wolność jest usprawiedliwieniem zła, ale jak niewolnicy Boga” (1P 2,16).
– Komu służy człowiek wolny?
&
„Pan zaś jest Duchem, a gdzie jest Duch Pański – tam wolność”
(2Kor 3,17).
– Jakie są konsekwencje przyjęcia daru wolności?
„Nadchodzi jednak godzina, owszem już jest, kiedy to prawdzi- wi czciciele będą oddawać cześć Ojcu w Duchu i prawdzie, a takich to czcicieli chce mieć Ojciec” (J 4,23).
– Jaką postawą oddajemy cześć Ojcu?
„(...) i poznacie prawdę, a prawda was wyzwoli” (J 8,32).
„Chrystus przeto również i dziś, po dwóch tysiącach lat, sta- je wśród nas jako Ten, który przynosi człowiekowi wolność opartą na prawdzie, który człowieka wyzwala od tego, co tę wolność ogra- nicza, pomniejsza, łamie u samego niejako korzenia, w duszy czło- wieka, w jego sercu, w jego sumieniu. Jakże wspaniałym potwierdze- niem tego byli i stale są ci wszyscy ludzie, którzy dzięki Chrystusowi i w Chrystusie osiągnęli prawdziwą wolność i ukazali ją, choćby nawet w warunkach zewnętrznego zniewolenia” (Redemptor hominis, 12).
– Jakie działanie jest warunkiem wolności?
– Kto przynosi człowiekowi wolność?
„Łaska Chrystusa w żadnym wypadku nie narusza naszej wol- ności, gdy odpowiada ona zmysłowi prawdy i dobra, jaki Bóg złożył w sercu człowieka. Przeciwnie, doświadczenie chrześcijańskie, zwłaszcza doświadczenie modlitwy, świadczy o tym, że im bardziej jesteśmy ulegli wobec poruszeń łaski, tym bardziej wzrasta nasza wewnętrzna wolność i nasza pewność zarówno wobec trudności, jak wobec nacisków i przymusu ze strony świata zewnętrznego.
Przez działanie łaski Duch Święty wychowuje nas do wolności ducho- wej, by uczynić nas wolnymi współpracownikami swego dzieła w Ko- ściele i w świecie” (KKK 1742).
– W jaki sposób możemy się przyczyniać do wzrostu swojej duchowej wolności?
za istotę wolną i odpowiedzialną. Wszyscy są zobowiązani do szacun- ku wobec każdego. Prawo do korzystania z wolności jest nieodłącznym wymogiem godności osoby ludzkiej, zwłaszcza w dziedzinie moralno- ści i religii” (KKK 1738).
– Wobec kogo człowiek wyraża swoją wolność?
Człowiek o własnych siłach nie jest w stanie wyzwolić się od zła.
Pełnią wolności obdarza nas Chrystus, byśmy żyli jak dzieci Boże w duchu i prawdzie.
ZAKOŃCZENIE
W odniesieniu do Boga wolność zyskuje trwały fundament.
Nie zawsze to, co ludzie nazywają wolnością zasługuje na to miano.
Fragmenty z książki Michaela Quista pomogą w poznaniu czynników wpływających na wewnętrzną wolność człowieka.
Uczniowie otrzymują teksty i analizują je. Następnie wspólnie uzu- pełniają tabelę.
(teksty zaczerpnięto z książki Michaela Quoista, „Modlitwa i czyn”, Warszawa 1984, s. 238 n.)
„Nie jesteś wolny jako człowiek, dopóki nie ukształtowałeś w sobie człowieka mocno stojącego na nogach, który podporządko- wuje duchowi ciało, uczuciowość, wyobraźnię”.
„Nie jesteś wolny, dopóki jesteś przywiązany choćby do jednej jedynej rzeczy albo do jednej jedynej osoby w sposób niekontrolowany”.
„Im więcej będziesz miał: drobiazgów w pudełku, «spraw» w biur- ku, bielizny w szafie, płyt w dyskotece, koni w samochodzie, pieniędzy w portfelu, tym trudniej będzie ci się stać wolnym, bo więcej będziesz miał okazji, żeby być «przywiązanym». Odwiązać siebie to uczynić się wolnym. Być wolnym nie znaczy być obojętnym. Jest normalną rzeczą, że odczuwasz smak, że czujesz, masz doznania, że się cieszysz na róż- ne rzeczy i ludzi, ale te skłonności, radości i cierpienia nie mogą mącić rozumu przy wyborze drogi, nie mogą wywierać przymusu na wolę przy podejmowaniu decyzji”.
J
„Na cóż ci twe przewagi nad cechami dziedzicznymi, nad pod- świadomością, nieświadomością, przyzwyczajeniami, przymusem wewnętrznym i zewnętrznym; na cóż opanowanie siebie, gotowość, całkowita wolność, jeżeli nie wiesz, w jaki sposób zużytkować tę zdo- bytą wolność? Jeżeli wolność twoja dotyczy byle czego, nie jesteś wol- ny prawdziwie, lecz skazany na brak decyzji, niestałość i niepokój”.
„Karykatury wolności: niezależność, możność zaspokajania wszystkich instynktów, pragnień lub kaprysów, są krępowane przez posłuszeństwo”.
„Jeżeli chcesz być prawdziwie wolny, musisz poznać plan Boga nad światem, nieskończone pragnienie Ojca dla ciebie; gdy już się wreszcie pozbierasz, skupisz, przygotujesz, musisz się nań zgodzić dobrowolnie przez «tak» miłości”.
„Jeżeli zaspokajasz wolę swego instynktu, posiadasz «wolność»
zwierzęcia. Jeżeli pełnisz wolę swej uczuciowości, wyobraźni, umysłu, pychy, egoizmu..., posiadasz wolność człowieka zranionego i ograni- czonego przez grzech. Jeżeli pełnisz wolę Boga, posiadasz wolność człowieka przebóstwionego, wolność dziecka Bożego”.
„Na chrzcie otrzymałeś zalążek wolności. Przez sakrament pokuty, na nowo zanurzając się w łasce chrztu, odnajdujesz wolność. Za każ- dym razem, gdy zrywasz więzy wszelkich «przywiązań», aby zjedno- czyć się z Chrystusem, rozwijasz w sobie prawdziwą wolność”.
CZYNNIKI WPŁYWAJĄCE NA WEWNĘTRZNĄ WOLNOŚĆ CZŁOWIEKA
Utrudniające Pomagające
– postawa egocentryczna, – manipulacja,
– zależność od osób, opinii, – przywiązanie do osób i rzeczy, – lęki,
– brak ukierunkowania działań, – kompleksy,
– brak ofiarności w wyrzeczeniach,
– życie w prawdzie, – pełnienie woli Boga, – zjednoczenie z Chrystusem, – postawa miłości,
– czynienie dobra,
– solidarność z potrzebującymi, – konsekwentne i odpowiedzialne działanie.
Autorefleksja.
Pomyślmy:
– Jakie podejmuję działania, by kształtować w sobie wolę i charak- ter dziecka Bożego?
– Jak staram się korzystać z daru wolności?
– Jakie dostrzegam ograniczenia swojej wolności?
ZESZYT UCZNIA
Zapis stanowią odpowiedzi na pytania z analizy tekstów oraz tabela.
PRACA DOMOWA
Uzasadnij pisemnie stwierdzenie: „Wolność jest darem i zada- niem, wypełniającym się w przykazaniu miłości”.
MODLITWA
„Zawołałem z ucisku do Pana,
Pan mnie wysłuchał i wywiódł na wolność.
Pan jest ze mną, nie lękam się:
cóż mi może zrobić człowiek?” (Ps 118,5-6).
X
?
H
