OCENA STOPNIA PRZEŻYWALNOŚCI MIKROORGANIZMÓW W MATERIALE FILTRACYJNYM SPRZĘTU OCHRONY UKŁADU ODDECHOWEGO

OCENA STOPNIA PRZEŻYWALNOŚCI MIKROORGANIZMÓW W MATERIALE

FILTRACYJNYM

SPRZĘTU OCHRONY

UKŁADU ODDECHOWEGO

MATERIAŁY INFORMACYJNE DLA PRODUCENTÓW

Materiały informacyjne dla producenta

Ocena stopnia przeżywalności mikroorganizmów w materiale filtracyjnym sprzętu ochrony układu oddechowego

Opracowano na podstawie wyników IV etapu programu wieloletniego „Poprawa bezpieczeństwa i warunków pracy”, sfinansowanego w latach 2017-2019 w zakresie badań naukowych i prac rozwojowych ze środków Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego/Narodowego Centrum Badań i Rozwoju.

Koordynator programu: Centralny Instytut Ochrony Pracy – Państwowy Instytut Badawczy

Projekt III.N.11. Opracowanie prognostycznego modelu mikrobiologicznego do oceny bezpieczeń- stwa stosowania sprzętu ochrony układu oddechowego w środowisku szkodliwych bioaerozoli

Autorzy:

dr hab. inż. Katarzyna Majchrzycka, prof. Instytutu – Centralny Instytut Ochrony Pracy – Państwowy Instytut Badawczy, Zakład Ochron Osobistych

dr Małgorzata Okrasa – Centralny Instytut Ochrony Pracy – Państwowy Instytut Badawczy, Zakład Ochron Osobistych, Pracownia Sprzętu Ochrony Układu Oddechowego

Kontakt:

dr hab. inż. Katarzyna Majchrzycka, prof. Instytutu CIOP-PIB; Zakład Ochron Osobistych

90-133 Łódź, ul. Wierzbowa 48 Tel. (42) 6480220

E-mail: kamaj@ciop.lodz.pl

Zdjęcie na okładce: www.freepik.com. Designed by kjpargeter

© Copyright by

Centralny Instytut Ochrony Pracy – Państwowy Instytut Badawczy Warszawa 2019

Centralny Instytut Ochrony Pracy – Państwowy Instytut Badawczy ul. Czerniakowska 16, 00-701 Warszawa

tel. (48-22) 623 36 98, www.ciop.pl

Abstrakt

Wdychane wraz z pyłem mikroorganizmy i wytwarzane przez nie szkodliwe substancje stanowią poważne zagrożenie dla pracowników zatrudnionych w ochronie zdrowia, rolnictwie, leśnictwie, przemyśle rolno-spo- żywczego i drzewnym, biotechnologii oraz przetwórstwie odpadów komunalnych i przemysłowych. Ponieważ znaczna część mikroorganizmów chorobotwórczych przenoszona jest drogą pyłową lub kropelkową do ochrony pracowników, zatrudnionych w tych działach gospodarki, najczęściej stosowany jest filtrujący sprzęt ochrony układu oddechowego.

W wyniku prowadzonych w Zakładzie Ochron Osobistych CIOP-PIB badań potwierdzono, że zatrzymane w materiale filtracyjnym mikroorganizmy mogą rozwijać się w szybkim tempie, stanowiąc potencjalne zagro- żenie dla użytkownika sprzętu. Dlatego ważne jest, aby instrukcja producenta zawierała informacje, które pozwolą użytkownikowi na sformułowanie zasad prawidłowego stosowania standardowego sprzętu w spe- cyficznych warunkach zagrożeń biologicznych.

W materiałach informacyjnych przeznaczonych dla producentów sprzętu ochrony układu oddechowego opi- sano aktualny stan prawny wynikający z rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 2016/425 oraz innych przepisów prawa związanych z BHP oraz metodykę badań wraz z przykładami, która wspomoże producenta w prawidłowym i kompletnym przygotowaniu dodatkowych informacji dla użytkowników sprzętu, w przypadku gdy będzie on stosowany w środowisku szkodliwych bioaerozoli.

1. Stan prawny

Przed wprowadzeniem do obrotu na rynek Unii Europejskiej (UE) sprzęt ochrony układu oddecho- wego jako środek ochrony indywidualnej (ŚOI) powinien być poddany odpowiedniej procedurze oceny zgodności, potwierdzającej spełnienie postanowień Rozporządzenia Parlamentu Europej- skiego i Rady (UE) 2016/425¹ w sprawie środków ochrony indywidualnej oraz uchylenia dyrektywy Rady 89/686/EWG. Rozporządzenie weszło w życie od 20 kwietnia 2016 r., przy czym jest ono stosowane od 21 kwietnia 2018 r.

W rozporządzeniu są ustanowione wymagania w zakresie projektowania i produkcji ŚOI, które mają być udostępniane na rynku, w celu zapewnienia ochrony zdrowia i bezpieczeństwa użytkow- ników, a także zasady dotyczące swobodnego przepływu ŚOI na terenie UE. Dotyczy to ŚOI, które przed wprowadzeniem do obrotu nie były jeszcze stosowane na rynku UE (nowe ŚOI wytworzone przez producenta mającego siedzibę w UE albo ŚOI, niezależnie od tego, czy nowe czy używane, importowane z kraju trzeciego) a także wszystkich sposobów ich dostawy, w tym sprzedaży na od- ległość.

Na producencie ŚOI w ogólnym zarysie ciąży odpowiedzialność za:

 zaprojektowanie i wytworzenie ŚOI zgodnie z zasadniczymi wymaganiami dotyczącymi zdro- wia i bezpieczeństwa określonymi w rozporządzeniu,

 sporządzenie dokumentacji technicznej oraz przeprowadzenie lub zlecenie przeprowadzenia odpowiedniej procedury oceny zgodności,

 sporządzenie deklaracji zgodności UE i umieszczenie oznakowania CE, w przypadku wykaza- nia zgodności ŚOI z zasadniczymi wymaganiami dotyczącymi zdrowia i bezpieczeństwa w drodze odpowiedniej procedury

 przechowywanie dokumentacji technicznej oraz deklaracji zgodności UE przez 10 lat po wprowadzeniu ŚOI do obrotu,

 zapewnienie, aby wprowadzane przez nich do obrotu ŚOI były opatrzone nazwą typu, nume- rem partii lub serii lub inną informacją umożliwiającą ich identyfikację; w przypadku, gdy nie jest to możliwe ze względu na wielkość lub charakter ŚOI – zapewnienie, aby wymagane informacje były umieszczone na opakowaniu lub w dokumencie towarzyszącym ŚOI,

1 Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/425 z dnia 9 marca 2016 r. w sprawie środków ochrony indywidualnej oraz uchylenia dyrektywy Rady 89/686/EWG.

 umieszczenie na ŚOI, a jeżeli nie jest to możliwe na ich opakowaniu lub w dokumencie towa- rzyszącym (instrukcji producenta) swojej nazwy, zarejestrowanej nazwy handlowej lub zare- jestrowanego znaku towarowego oraz adresu pocztowego, pod którym można się z nimi skontaktować,

 dołączenie do ŚOI instrukcji oraz informacji określonych w rozporządzeniu w języku łatwo zrozumiałym dla konsumentów i innych użytkowników końcowych, określonym przez dane państwo członkowskie; takie instrukcje i informacje, a także wszelkie etykiety muszą być ja- sne, zrozumiałe i czytelne,

 przekazanie, na uzasadnione żądanie właściwego organu krajowego, wszelkich informacji i dokumentacji (w formie papierowej lub elektronicznej) niezbędnych do wykazania zgodno- ści ŚOI z niniejszym rozporządzeniem, w języku łatwo zrozumiałym dla tego organu; na żąda- nie tego organu współpracowanie z nim w działaniach podjętych w celu usunięcia zagrożeń, jakie stwarzają ŚOI wprowadzone przez producenta do obrotu.

Zgodnie z rozporządzeniem ŚOI są klasyfikowane według kategorii zagrożeń, przed którymi mają chronić użytkowników. Zgodnie z tą klasyfikacją sprzęt ochrony układu oddechowego, którego prze- znaczeniem jest ochrona człowieka przed czynnikami biologicznymi zaliczany jest do kategorii III.

Oznacza to, że sprzęt powinien zapewnić ochronę przez zagrożeniami, które mogą mieć poważne konsekwencje, takie jak śmierć lub nieodwracalne szkody na zdrowiu. Dlatego producenci tego typu sprzętu powinni dołożyć wszelkich starań co do jego jakości i zapewnić wszelkie pomocne dla użyt- kownika informacje związane z bezpiecznym jego stosowaniem.

Przed wprowadzeniem do obrotu producent ŚOI kategorii III jest zobligowany do przedstawie- nia wzoru wyrobu do badania typu UE, a także dokonania wyboru jednego z dwóch modułów po- twierdzających zgodność z typem: na podstawie wewnętrznej kontroli produkcji oraz nadzorowa- nych kontroli produktów w losowych odstępach czasu (moduł C2) lub na podstawie zapewnienia jakości procesu produkcji (moduł D). W ramach procedury opisanej w module C2 producent podej- muje wszelkie działania w celu zapewnienia jednorodności procesu wytwarzania ŚOI oraz ich zgod- ności z typem opisanym w certyfikacie badania typu UE i wymaganiami rozporządzenia. Jednostka notyfikowana wybrana przez producenta przeprowadza kontrole produktu w celu weryfikacji pod- jętych przez producenta działań. Z kolei w ramach modułu D producent powinien stosować zatwier- dzony system jakości w odniesieniu do produkcji oraz kontroli produktu finalnego, a także prowadzić badania ŚOI oraz podlegać nadzorowi jednostki notyfikowanej, która przeprowadza okresowe audyty.

Ważnym obowiązkiem producenta jest przygotowanie informacji dla użytkownika. W Załącz- niku II rozporządzenia nr 2016/425/UE, ust. 1, pkt. 1.4. określono, że instrukcja/informacja produ- centa powinna zawierać (poza nazwą i adresem producenta) dane dotyczące:

a) instrukcji przechowywania, użytkowania, czyszczenia, konserwacji, obsługi i dezynfekowa- nia; zalecane przez producenta środki czyszczące, konserwujące i dezynfekujące nie mogą nie- korzystnie wpływać na ŚOI ani na użytkownika, gdy są stosowane zgodnie z odpowiednimi instrukcjami,

b) skuteczności działania ŚOI, stwierdzonej podczas odpowiednich badań technicznych spraw- dzających poziom lub klasę ochrony,

c) w stosownych przypadkach, wyposażenia, które można stosować ze ŚOI, oraz charakterystyki odpowiednich części zamiennych,

d) w stosownych przypadkach, klas ochrony zależnie od różnych poziomów zagrożeń i związa- nych z tym ograniczeń użytkowania,

e) w stosownych przypadkach, miesiąca oraz roku ważności lub okresu przydatności ŚOI lub nie- których ich części składowych,

f) w stosownych przypadkach, rodzaju opakowania odpowiedniego do transportu, g) znaczenia wszelkich oznaczeń,

h) zagrożeń, przed którymi ŚOI mają chronić,

i) odesłania do rozporządzenia nr 2016/425/UE oraz, w stosownych przypadkach, do innych przepisów unijnego prawodawstwa,

j) nazwy, adresu i numeru identyfikacyjnego jednostki lub jednostek notyfikowanych uczestni- czących w ocenie zgodności ŚOI,

k) odniesień do odpowiednich zastosowanych norm zharmonizowanych, łącznie z datą przyjęcia norm(y) lub odniesień do innych zastosowanych specyfikacji technicznych,

l) adresu strony internetowej, na której można uzyskać dostęp do deklaracji zgodności UE.

Informacji, o których mowa w pkt. i), j), k), i l), nie trzeba umieszczać w instrukcjach dostarczo- nych przez producenta, jeżeli ŚOI towarzyszy deklaracja zgodności UE.

Należy podkreślić szczególną rolę informacji producenta, która powinna być w miarę potrzeby uszczegółowiona o zapisy związane z bezpiecznym stosowaniem sprzętu. Jest to związane przede wszystkim z faktem, że tylko prawidłowo dobrany i użytkowany sprzęt może w pełni zapewnić od- powiedni do poziomu ryzyka stopień ochrony. W przypadku zagrożeń biologicznych należy w tym względzie kierować się postanowieniami trzech podstawowych aktów prawnych: Rozporządzenia Ministra Zdrowia (MZ) z dnia 22 kwietnia 2005 r. w sprawie szkodliwych czynników biologicznych dla zdrowia w środowisku pracy oraz ochrony zdrowia pracowników zawodowo narażonych na te czynniki², które przenosi do prawa polskiego postanowienia Dyrektywy 2000/54/WE Parlamentu Europejskiego i Rady UE z dnia 18 września 2000 r.³, Kodeksu Pracy⁴ oraz rozporządzenia MRPiPS⁵.

Z powyższych przepisów wynika, że pracodawca, oprócz dostarczenia pracownikowi odpowied- nich ŚOI, powinien określić warunki i czas ich stosowania oraz sposób przechowywania i konserwa- cji. Niezbędnym elementem systemu bezpieczeństwa powinno być przeprowadzenie przez praco- dawcę odpowiednich szkoleń i pokazów zakładania i dopasowywania ŚOI. W celu prawidłowego wy- pełnienia tych zobowiązań pracodawca korzysta w znacznej mierze z instrukcji/informacji produ- centa ŚOI. Dlatego też dobrze przygotowana instrukcja zwiększa atrakcyjność oferty handlowej sprzętu na rynku BHP.

W przypadku sprzętu ochrony układu oddechowego, który jest zalecany przez producenta do stosowania przed szkodliwymi czynnikami biologicznymi szczególnie istotne dla pracodawcy będą informacje o czasie namnażania się mikroorganizmów w materiale filtracyjnym.

2. Dane dotyczące rozwoju mikroorganizmów w materiale filtracyjnym

Rozwojowi mikroorganizmów wewnątrz materiału filtracyjnego sprzętu sprzyja podwyższona wilgotność i rodzaj pyłu, który jest charakterystyczny dla środowiska pracy. Jeśli podczas wykony- wania przez pracownika czynności zawodowych występują długie okresy podwyższonej tempera- tury lub wzrosty wilgotności powietrza bądź duże zawilgocenie przerabianego surowca organicz- nego (np. pył biomasy leśnej), to długotrwałe stosowanie standardowego filtrującego sprzętu

2 Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 22 kwietnia 2005 r., Dz. U. 2005 Nr 81 poz. 716 z późniejszymi zmianami, Dz. U. 2008 Nr 48 poz. 288.

3 Dyrektywa 2000/54/WE Parlamentu Europejskiego i Rady UE, Official Journal of European Communities L., 262/21.

4 Kodeks Pracy – Ustawa z dnia 26 czerwca 1974, Dz. U. 2014.1502 j.t. z późniejszymi zmianami.

5 Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r., Dz. U. z 2003 r., Nr 169, poz. 1650 ze zmianami oraz z 2001 r. Nr 173, poz. 1034.

ochrony układu oddechowego może powodować dodatkowe źródło zagrożenia dla pracownika. Po- twierdzeniem tego faktu są opublikowane najnowsze badania ^{6, 7}. Wynika z nich podstawowy wnio- sek, że szybkość wzrostu mikroorganizmów w materiałach filtracyjnych silnie zależy od ich rodzaju.

W niektórych przypadkach obserwowano wzrost liczby mikroorganizmów pod wpływem wilgoci i obecności pyłu, a w innych odnotowano spadek tej wartości. W odniesieniu do pyłu istotne zna- czenia miał stosunek węgla do azotu (C:N). Wynika z tego wniosek, że powyższe parametry mają decydujący wpływ na czas bezpiecznego stosowania filtrującego sprzętu.

Aby producent sprzętu ochrony układu oddechowego mógł zamieścić informacje dostarczające pracodawcom dane do określenia czasu stosowania sprzętu możliwe jest przeprowadzenie w CIOP–PIB, w Zakładzie Ochron Osobistych w Łodzi, badań laboratoryjnych próbek materiałów fil- tracyjnych, stanowiących materiał konstrukcyjny półmasek, z ukierunkowaniem na wskazanie jakie warunki środowiska pracy będą sprzyjały rozwojowi mikroorganizmów. Informację o wynikach tych badań producent może umieścić w swojej instrukcji wraz z rekomendacją, że sprzęt ten jest prze- znaczony do stosowania szczególnie w środowisku szkodliwych bioaerozoli. Zapisu tego nie można umieścić w instrukcji producenta na podstawie standardowych badań.

3. Metodyka badania i oceny materiałów filtracyjnych stosowanych w półmaskach i filtrach

Celem badań jest wyznaczanie wskaźnika przeżywania mikroorganizmów w zapylonych mate- riałach filtracyjnych stosowanych w sprzęcie ochrony układu oddechowego. Przedmiotem badań mogą być materiały filtracyjne przeznaczone do konstrukcji sprzętu ochrony układu oddechowego.

Do badań symulacji zjawisk zachodzących w materiałach filtracyjnych podczas ich stosowania w środowisku szkodliwych bioaerozoli stosuje się stanowisko badawcze, którego schemat przedsta- wiono na rys. 1.

6 Majchrzycka K., Okrasa M., Skóra J., Gutarowska B., Evaluation of the survivability of microorganisms deposited on the filtering respiratory protective devices under varying conditions of humidity, International Journal of Environmental Re- search and Public Health, 2016, 13(1), 98.

7 Majchrzycka K., Okrasa M., Jachowicz A., Szulc J., Gutarowska B., Microbial Growth on Dust-Loaded Filtering Materials Used for the Protection of Respiratory Tract as a Factor Affecting Filtration Efficiency, International Journal of Environ- mental Research and Public Health, 2018, 15, 1902; doi:10.3390/ijerph15091902.

Rysunek 1. Schemat stanowiska do napylania włóknin filtracyjnych

Zasadniczą część komory pyłowej stanowi cylindryczny zbiornik wykonany z przezroczystego tworzywa, co umożliwia obserwację sposobu przepływu aerozolu i sedymentacji cząstek pyłu pod- czas napylania. Badaną próbkę włókniny filtracyjnej (F) mocuje się w uchwycie pomiarowym o śred- nicy 80 mm, w górnej części komory pyłowej, w odległości 200 mm od wlotu aerozolu. Uchwyt po- miarowy stanowi zaadaptowany łącznik gwintowy stosowany w częściach twarzowych sprzętu ochrony układu oddechowego, dodatkowo wyposażony w uszczelkę, zapewniającą szczelność połą- czenia. Za próbką w odległości 100 mm umieszcza się filtr absolutny (FA), na którym osadzają się cząstki pyłu, przechodzące przez badaną próbkę.

W dolnej części komory zainstalowano stożkową dyszę ssącą (A) o długości 100 mm i średnicy zmieniającej się od 4 do 30 mm. Jako generator aerozolu stosuje się tarczowy podajnik pyłu, umoż- liwiający powstawanie aerozolu przez zasysanie pyłu (dysza A) z tarczy (T), strumieniem powietrza z określonym objętościowym natężeniem przepływu (rotametr R1). Stężenie zapylenia w ośrodku pomiarowym reguluje się przez zmiany prędkości obrotowej tarczy i objętości powietrza zasysanego przez dyszę.

W komorze pyłowej zainstalowano układ umożliwiający pomiar stężenia zapylenia metodą gra- wimetryczną, składający się z uchwytu filtra mierniczego (absolutnego – FA), połączonego przez rotametr R2 z pompą ssącą (P). Ten sam układ zasysający wymusza przepływ aerozolu pyłowego przez badaną próbkę.

P

V

H

SH FA

F FS

M

A T

S

W E

R

R 2

1

Dzięki podłączeniu nawilżacza ultradźwiękowego (W) do komory pyłowej stworzono warunki do wykonywania pomiarów przy wilgotności względnej ośrodka od 50% do 100%. Warunki mikro- klimatu monitoruje się higrometrem elektronicznym (H), wyposażonym w sondę pomiarową (SH), zabezpieczoną filtrem siatkowym przed wnikaniem aglomerujących cząstek pyłu. Sondę higrometru umieszcza się wewnątrz komory pyłowej, w przestrzeni pod badaną próbką, co umożliwia ciągłe monitorowanie wilgotności powietrza w ośrodku pomiarowym.

Zawartość pyłu w próbce materiału filtracyjnego (Dp) oblicza się według wzoru:

Dp = (mp/mm) × 100%

mp – masa pyłu [g],

mm – masa próbki materiału filtracyjnego [g].

Do badań przeżywalności mikroorganizmów używa się próbek o powierzchni 4 cm² pobranych w sterylnych warunkach z napylonych próbek materiałów filtracyjnych. Badania prowadzić można przy dowolnej zawartości wilgoci w materiałach filtracyjnych, w zależności od wymagań modelo- wych mikroorganizmów. Założoną zawartość wilgoci w próbkach uzyskuje się poprzez dodawanie odpowiedniej objętości 0,85% NaCl oraz inokulum drobnoustrojów zawieszonych w 0,85% NaCl.

Badania przeżywalności można prowadzić z wykorzystaniem mikroorganizmów modelowych wytypowanych na podstawie analizy środowiska pracy. Przeżywalność mikroorganizmów należy ocenić po 24 godzinach inkubacji w warunkach temperatury T = 28±2°C i wilgotności względnej po- wietrza RH = 80%. W celu ustalenia liczby początkowej mikroorganizmów należy pobrać próbki w czasie 0 h („czasie zero”). Oznaczenie przeżywalności mikroorganizmów w napylonych materia- łach filtracyjnych wykonuje się metodą testową AATCC 100-2004⁸.

Współczynnik przeżywalności drobnoustrojów na materiale filtracyjnym w każdej godzinie inkubacji (S) należy wyznaczyć według wzoru:

S=(Nt/N0) × 100%

N0 – liczba drobnoustrojów obecna na materiale filtracyjnym w czasie t = 0 h [jtk/próbkę],

Nt – liczba drobnoustrojów obecna na materiale filtracyjnym po określonym czasie inkubacji (t = 8, 24, 48, 72, 120 h) [jtk/próbkę].

8 AATCC 100-2012 Antibacterial Finishes on Textile Material.

Procedurę symulacji zjawisk zachodzących w materiałach filtracyjnych podczas ich stosowania w środowisku szkodliwych bioaerozoli stosuje się do badań służących producentom sprzętu ochrony układu oddechowego, w celu uszczegółowienia zapisów w instrukcji producenta, na etapie badania typu oraz podczas kontroli jakości materiałów filtracyjnych.

Może być ona także wykorzystana przez pracodawców do określenia czasu stosowania konkret- nego, używanego przez pracowników sprzętu, przy symulacji warunków środowiska pracy. Pozwoli to na uściślenie procedur stosowania sprzętu, ze szczególnym uwzględnieniem czasu jego bezpiecz- nego stosowania.

4. Przykładowe wyniki badań

Badane włókniny zostały napylone dwoma rodzajami pyłów: z Kompostowni z Łodzi oraz z Cementowni w Chełmie. Charakterystykę pyłów przedstawiono w tabeli 1.

Tabela 1. Charakterystyka pyłów stosowanych do oceny przeżywalności mikroorganizmów w zapylonych materiałach filtracyjnych

Nr pyłu Opis Skład (%)

C N P H S C:N

2 pył z cementowni (Chełm) pobrany w hali przenośnika

transportującego klinkier 1,5 0,14 0,01 1,4 0,01 10,71

3 pył z kompostowni (Łódź) pobrany w hali homogeniza-

cji odpadów 58,2 0,59 0,18 5,4 0,02 98,64

Badaniom poddano pięć włóknin filtracyjnych stosowanych do konstrukcji sprzętu ochrony układu oddechowego opisanych w tabeli 2.

Tabela 2. Opis badanych włóknin

Rodzaj tworzywa Technologia (przeznaczenie)

PPQ melt-blown (filtracyjna)

PP spun-bonded (osłonowa)

PP igłowana, kalandrowana (konstrukcyjna)

PP – polipropylen; PPQ – polipropylen ładowany elektrostatycznie

Do oceny przeżywalności mikroorganizmów na włókninach filtracyjnych wykorzystano mikroor- ganizmy przechowywane w Kolekcji Czystych Kultur ŁOCK 105 Instytutu Technologii Fermentacji i Mikrobiologii (tabela 3).

Tabela 3. Mikroorganizmy wykorzystane do badania ich przeżywalności w zapylonych włókninach filtracyjnych

Mikroorganizmy Gatunek Numer kolekcyjny

Bakterie Escherichia coli ATCC 10536

Grzyby drożdże Candida albicans ATCC 10231

pleśnie Aspergillus Niger ATCC 16404

ATCC – American Type Culture Collection

Na rysunku 2 przedstawiono przeżywalność bakterii E.coli na badanych włókninach w obecności pyłu z kompostowni i cementowni o różnych stężeniach.

Rysunek 2. Przeżywalność bakterii E.coli na włókninach filtracyjnych

Na rysunku 3 przedstawiono przeżywalność drożdży C. albicans na badanych włókninach w obecności pyłu z kompostowni i cementowni o różnych stężeniach.

Rysunek 3. Przeżywalność drożdży C. albicans na włókninach filtracyjnych

Na rysunku 4 przedstawiono przeżywalność pleśni A. niger na badanych włókninach w obecno- ści pyłu z kompostowni i cementowni o różnych stężeniach.

Rysunek 4. Przeżywalność pleśni A. niger na włókninach filtracyjnych

Na zapylonych PP włókninach filtracyjnych obserwowano przeżywanie wszystkich badanych mi- kroorganizmów: E. coli, C. albicans, A. niger. Intensywność przeżywania zależała od rodzaju włók- niny. Przeżywalność mikroorganizmów na badanych włókninach w obecności różnych pyłów była największa dla bakterii: E. coli (N = 132-16055%), mniejsza dla drożdży C. albicans (N = 21-952%), najmniejsza dla pleśni A. niger (N = 24-128%). Obserwowano zwiększenie przeżywalności bakterii E.

coli i pleśni A. niger wraz ze wzrostem stężenia pyłu. Obecność pyłu nie zwiększyła przeżywalności drożdży C. albicans, co więcej pył z cementowni zmniejszył istotnie przeżywalność drożdży na bada- nych włókninach.

5. Praktyczne wykorzystanie wyników badań

Przykładowo na podstawie przedstawionych powyżej wyników badań producent może w instrukcji użytkowania filtrującego sprzętu ochrony układu oddechowego wprowadzić następu- jący zapis:

Sprzęt jest przeznaczony do ochrony układu oddechowego przed wszelkimi aerozo- lami, ze szczególnym uwzględnieniem bioaerozoli. W przypadku pracy na stanowisku, gdzie występują szkodliwe bakterie może dojść do szybkiego ich namnażania się w materiale filtracyjnym, co może stanowić dodatkowe źródło zagrożenia dla pracow- nika. Zjawisko to będzie potęgować wzrost zawartości wilgoci w materiale filtracyj- nym oraz nagromadzony pył, gdy w jego składzie znajduje się znaczna ilość węgla (powyżej 50%).

W związku z powyższym zaleca się wymianę sprzętu po każdorazowej przerwie w jego stosowaniu. Podczas zdejmowania i zakładania sprzętu należy zachować szczególną ostrożność, np. w celu poprawy bezpieczeństwa stosować jednorazowe niesterylne rękawice. Konieczne jest dokładne mycie rak po każdym kontakcie ze sprzętem (np.

po jego dopasowaniu).

Filtrujący sprzęt ochrony układu oddechowego nie może być stosowany przez kilku użytkowników. Rekomendowane jest przechowywanie sprzętu, w przerwach między kolejnym użyciem, w papierowych pojemnikach, w niskiej wilgotności powietrza (poniżej 50%).