Charakterystyka osadów piaskowca trzcinowego na Niżu Polskim

UKD 651.761.ł:551.S1'7+6ł5oI.5I'1:MUl1 (łS8:28U

lrel:la GAJEWSKA

Charakterystyka osadów piaskowca trzcinowego na

Polskim

WSTĘP

Artykul ma na, celu przedstawienie w krótkim zarysie charakterysty- ki osad6w piaskowca trzcinowego na Niżu Polskim. Zagadnienie pias- kowca trzcinowego 'nie·zos'tało dotychczas szerzej porllSZone

w

waniu tego ogniwa wposzczeg6lnych wierceniach oraz przy omawianiu stratygrafii kajpru jako całości (A. Szyperko-Sliwczyńska, 1960; l. Ga- jewska, 1962, 1964, 1965; W. Grodzicka-Szymanko, 1967; W. Grodzicka- -Szymanko, T. Orłowska-Zwolińska, 1972; H. Jurkiewicz, 1972). Obszer- niejsze omówienie piaskowca trzcinowego znajdujemy w literaturze nie- mieckiej, ale są to także prace o charakterze ogólnym (M. Schmidt, 1928;

O. Seitz, C. A. Wicher, 1951; J. Dockter, R. Langbein, G. Seidel, K. P.

Unger, 1970). Problematykę samego piaskowca trzcinowego omawia po raz pierwszy szerzej P. Wurster (1964). W. pracy tej stara się on wyjaśnić genezę piaskowca trzcinowego na podstawie wszechstronnych, ^{szczegóło­}

wych badań stratygraficznych, sedymentologicznych i petrograficznych.

Prace wiertnicze prowadzone' w ostatnich latach w Polsce w dużym

zakresie przez przemysł naftowy i Instytut Geologiczny dostarczyły wiele

interesującego materiału dokumentacyjnego. Materiał otrzymany z ponad 200 wierceń ma różną wartość. Najpełniejszych danych dostarczyły prze- de wszystkim otwory Instytutu Geologicznego oraz najstarsze otwory

przemysłu naftowegQ ze względu na duży zakres rdzeniowania osad6w piaskowca trzcinowego, (fig. l). Pozostałe otwory, w których na ogół nie rdzeniowano piaskowca trzcinowego, a które stanowią przytłaczającą większość, miały znaczenie tylko przy ogólnych rozważaniach dotyczą­

cych rozkładu miąższości i wykształcenia.

STRATYGRAFIA

Piaskowiec trzcinowy jest jednym z trzech ogniw kajpru górnego.

Ogniwo to wydzielone jest na podstawie przesłanek litologicznych, po-

Kw.arta·lnUt Geolotl!OIIllY. t. n, Dl' J. 1~ r.

KWarta·mik Geołoglamy - B

508

"

^,p/

Irena Gal6W9ka

o ~

"--.-.-.-.-

1 - !\\7W8dy 8Olne; J - 'izopachyty co ~o mi a - gr&Dlea akrt~ mlll.ęgu osad6w .pt.aIiIrowca 'tr.z;cl.nowego; ł - ~ profile plI8ak:owca ołr.roiIDoweg.o na NłdIu Pol~

iIkllm; K!P - !Kamień PoiIDOIl'8ld 1G-l, Go - IGoiclrDo W4. Bo - !BObol1c:e 3, P'Z - Pol ..

<!ZYll Zdrój I'G4. lOr - DzaWlDO, G - Gocrz6w IW'lkIp. r~ Oś - omo IGw.J, S-w - SwiebOl!dn l, P - PomOll'Bko, S - lSuIech.6w liG-l, Sto - eroda Wilkp. IG...z, KIl -

!K&ł.ą:t 1!G4, ,W - Wągrowiec .llG-t, SI; - SłrzellD.o IG-d. K - KIrołnle!9.ldlCe 'IG-l. Wł - Wieluń iKW l, iM - Mlloch6w :IG-l, O - Or2ełek ;PN .1, L - Lelł:na. J' - Jarkowo geo 1

509

nieważ wykształceniem swym wyraźnie odcina się od podścielających

i nadległych utworów iłowcowych i siarczanowych serii gipsowej dolnej i górnej. Są to na ogół utwory pia~zczyste i ilasto-mułowcowe, w prze-

ważającej części o barwach szarych, często zawierające szczątki orga-

niczne. .

Badania palinologiczne prowadzone w ostatnich latach przez T. Or-

łowską-Zwolińską i T. Marcinkiewicz dostarczą, być może, pewniejszych

przesłanek dla stratygrafii kajpru. Bardzo często w osadach piaskowca trzcinowego występuje zespół sporowo-pyłkowy: Ovalipol!is b,.eviformis W. K r., Aulisporites astigm.osus (L e s c h.) K l a u s, Annulisporo micTO- annulata de Jer s e y, A,.atrisporites pa,.aspinorus K l a u S, Leschikisporis

aduncus (L e s c h.) P o t., Cama,.ozonosporites (C. rodis (L e s c h.) K l a u s (T. Orłowska-Zwolińska, 1972). Pojedyncze gatunki z tego zespołu

spotyka się także w innych ogniwach kajpru, jednak w dużej ilości i w ta- kim zestawieniu są .one charakteryv;;tyczne dla piaskowca trzcinowego.

Megasporę Biharisporites haTriBi R e i n h a r d t et F r i c k e zaobser- wowano tylko w osad!1ch piaskowca trzcinowego (T. Marcinkiewicz - mat. arch.). Mikroszczątki roślinne spotyka się nie we wszystkich typach . osadów. Najliczniejsze są one w utworach ilasto-mułowcowych, charak-

terystycznych dla stref zastoiskowych. W osadach piaszczystych szcząt-

ków tych brak. . .

Oprócz mikroszczątków roślinnych spotyka się także faunę - Ano- plophoro lettica V'ar. ooalis Z e 11 e r, A. brew S c h a u r., A. lettica Q u e n s t., Myocoocha gastTOchaena D u n k., Estheria laxitexta S a n d b.

Nie ma ona jednak znaczenia stratygraficznego ze względu ną swoją długowiecznoŚĆ.

Dolna granica piaskowca trzcinowego nie budzi wątpliwości. Ogniwo to z reguły rozpoczyna się utworami piaszczystymi lub piaszczysto-ilas- tymi, znaczącymi się bardzo wyraźnie także na krzywych pomiarów geo- fizycznych. Problem natomiast często stanowi jego górna granica. W gór- nej części profilu piaskowca trzcinowego wzrasta udział materiału ilaste- go, pojawiają się barwy czerwone, pojedyncze wpryśnięcia anhydrytu lub gipsu, świadczące o zarysowujących się już zmianach klimatycznych.

Drobne przewarstwienia piaskowców i mułowców, sporadyczne szczątki roślinne, rdzawe fukoidy i konkrecje żelaziste, jakie nadal występują w tej

części profilu, wskazują jeszcze na dalszy ciąg sedymentacji typu pias- kowca trzcinowego. Wszystkie te drobne cechy litologiczne można śle­

dzić w otworach o pełnym rdzeniowaniu i wyznaczenie górnej granicy w tych otworach jest możliwe, mimo iż nie zarysowuje się ona tak wy-

raźnie jak dolna. W otworach, z których do dyspozycji mamy tylko po- miary geofizyki otworowej, granica ta wyznaczana jest w wielu przy- padkach z bardzo dużym przybliżeniem, a czasem wyznaczenie jej jest

wręcz niemożliwe.

1 - aaJ:t pite; J - i80pachytes » ^ID aprt: J - ~ ot ł.he Pl'B8EIlt-day extent ot .tbe :-eed-e8Indstone d~; ł - mme ~tant proWee ol creed...-Idatal.e 1n tbe PoH&b LoMaDd.: KP - KlMDl.eń PUi:tGL8IrrJ. lG-l, Go - IGcJjcino JG...l !BO..:... Boboi1ce 3 PL _ P~n Zd.r6j IG-Il, D:r - Dr.a.wno, G - GOIr'E6w w~ .tG-l. Oś -

o.no

0 -

K - JCr-o&nlerwice IG-1. Wf - W.ieluń KW d, :M - !MiIJoełlbw lG-1r O

0 _

L - LełDot., :t - J"arkowo ceo ol ' o> o o >

510 lrena Gajewska

OBSZAR WYSTĘPOWANIA I ROZKŁAD MIĄZSZOSCI

Na północy i. wschodzie obrzeżenie zbiornika stanowiła·> platforma wschodnioeuropejska. W rejonie tym pierwotny zasięg piasko..yca ,trzci- nowego trudny jest do określenia tylko w oparciu o analizę miąższości

i wykształcenia., omawianego ogniwa (strefa delty,. późniejsze erozje w retyku i jurze). AnaliZUjąc jednak profile całego kajpru, w których obserwuje się duże redukcj e miąższości poszczególnych ogniw i zmiany w wykształceniu, moźna wnios)<ować, że pierwotny zasięg piaskowca trzcinowego zapewne niewiele odbiegał od obecnego. , Na południu obrzeżenie basenu stanowiły Sudety i ich przedgórze.

Pełny rozwój' całego kajpru w tym. rejonie, brak. wyraźnych zmian w miąższościach, pos;u:zególnych ogniw mogą prowadzić do wniosku, że

pierwotny zasięg· .piaskowca trzcinowego' był zapewne znacznie szerszy

niż obecny, ukształtowany ,w wyniku erozji starotrzeciorzędowej. .

Miąższość osadów piaskowca trzcinowego na .Niżu Polskim rozkłada się w bardzo. interesujący sposób (fig .. 1), pozwalający na wysuwanie pewnych . sugestii dotyczących charakteru zbiornika. Obserwujemy· tu dwie strefy':' ,miąższościach powyżej 80 m: północną - .hiegnącą od

Krośniewic > przez Strzelno do Gościna i południową - rozciągającą się

od Gryfina przez Pławno, Srem do Jarocina. Strefy te rozdzielone są pa- sem osadów o. miąższości poniżej 80 m.Największe ,miąższości omawianej serii (rzędu 130m) stwierdzono .dotychczas. w otworze Krośniewice ·IG-1 i Strzelno IG-l. W otworach tych obserwuje się także znaczny wzrost

miąższości pozostałych ogniw kajpru. Położone są 'one na obszarze o silnie

rozwiniętej tektonice solnej. Stałe obniżanie się dna zbiornika w tym re- jonie spowodowane przemieszczaniem. się soli cechsztyńskiej w strefy

rozluźnień tektonicznych były bezpośrednią przyczyną· gromadzenia się

znacznej grubości osadów kajpru między tworzącymi się wysadami i po- duszkami solnymi. > Duże miąższości ·osadów piaskowca trzcinowego. (rzę­

du .120 m) obserwuje się także w rejonie Wierzchowa. Zapewne wiąże się

to ze wzmożoną sedymentacją w strefie ujścia rzeki. We wschodniej częś­

ci monokliny przedsudeckiej i niecki łódzkiej miąższość piaskowca. trzci- nowego jest mało zróżnicowana i oscyluje w granicach 60 m.

WYKSZTAŁCENIE' LITOLOGICZNE

. Piaskowiec trzcinowy charakteryzuje się dużą zmiennością litologicz-

ną osadów. W posżczególnych profilach położonych blisko siebie obser- Wujemy zasadp.icze zmiany W wykształceniu. Spotykamy profile, w któ- rych piaskOWiec trzcinowy wykształcony jest prawie w całości jako piaskowce (Połczyn Zdrój W-l, Gościno 10-1, Wierzchowo, Orzełek PN l, Pomorsko, Wojciechów IG-1, Leśna) oraz profile, w których dominują

utwory ilasto-mułowcowe (Sulechów IG-1, Książ 10-2, Wągrowiec IG-1, Swiebodzin l, Kamień Pomorski IG-1, Bobolice 3).

Utwory piaszczyste to przeważnie piaskowce szarogłazowe, składające się głównie z kwarcu i skaleni, podrzędnie z okruchów skał osadowych (jak rogowce, mułowce żelaziste), okruchów skał wylewnych oraz łysz­

czyków - biotytu, muskowitu i chlorytu. Spoiwo tych skał tworzy sub- stanci.a żelażiata, węglanowa lub anhydrytowa (A. Arnold - mat. arch.).

iliady plallk0W'C8 tTzcimiwogo na NH", P<>lslolm 5U Materiał okruchowy wykazuje różny stopień obtoczenia, ale przeważają

ziarna dobrze obtoczone. Cechą charakterystyczną tych osadów jest bar- dzo liczne występowanie rozproszonego pyłu kaolinowego, szczególnie w profilach z południQWo-wschodniej i północnej częśli zbiornika ^(W oj- ciechów IG-l, Aleksandrów l, Orzełek PN l, Wierzchowo). Piaskowce nie

wykazują na og6ł warstwowania. Przekątne lub r6wnoległe warstwo- wanie występuje tylko na nieznacznych odcinkach, i· to. przeważnie

w strefach brzeżnych zbiornika. Zwęglony detryt roślin spotyka się

w tych osadach w małej ilości i ^dużym. rozproszeniu.

Utwory ilasto-muławcowe reprezentowane są przez iłowce, mułowce, muł~e piaszczyl!te, w części dolnej ciemnoszare, szarozielona we, miej- scami mierzwiste, ^wyżej 'brunainordzawe' i czerwone, niekiedy z zaznacza-

jącym się równoległym warstWowaniem .. Skład materilllu. okruchowego w

mułowcach je!!t ^zbliżony do ^składu mineralnego ^wyżej opisanych piaskow- c6w. Spoiwo jest przeważnie ilaste, ale spotyka się także ilasto-węglano­

we i ilasto-krzemionkowe. W przystropowych odcinkach mułowce mają często spoiwo gipsowe. Iłowce utworzone są z minerał6w ilastych z grupy hydrornik, czę!!to zawierają domieszkęwodorotleńk6w .. że1aza i węg1en6w.

Materiał okruchowy spotyka sięw"xnaiej ,lIośCi i reprezentowany jest

gł6wnie przez kwarc (M:. NoWicka, 1972). Osadom tym towąrzyszą· cien- kie, kilkuna!ltocentymetrowe ^wkładki margli dolomitycznych,. dolomit6w

mułowcowych. oraz miejscami· zlepi.eńc6w utworzonych z okruchów skII1 węg1enowych i ilagto-inarglistych.

Utwory i1esto-mułowcowe o barwach szarych i sZarobruilatnych za-

wierają obfity detryt zwęglonych i spirytyzowanycli roślin, liczny zesp6ł sporowo-pyłkowy, megaspory oraz szczątki małż6w, .ślimaków i ryb .

. ROZWOJ SEDYMENTACJI

Zbiornik sedymentacyjny piaskowca trzdnowegona Niżu Polskim ma charakter szerokiego.i stosunkowo płytkiego rozlewiska, do kt6rego z po-

łudnia, południowego' wschodu i p6łnocy uchodziły rzeki. Profile w re- gionach peryferycznych ^wykazują bardzo charakterystyczny ^rozkład osad6w pozwalający przypuszczać, w kt6rych miejscach były ujśCia rzek (fig. 2).

Rozmieszczenie stref facjalnych piaskowca trzcinowego w zachodniej

częśCi niecki pomorskiej wskazuje na występowanie w tym rejonie dobrze

rozWiniętej strefy delty, z szeregiem odn6g rzecznych, znaczących się

piaszczystymi jęzorami. W tych piaszczystych osadach na ogół nie obser- wujemy przekątnego war!ltwowania' charaktery!!tycznego dla tego typu osad6w. Wiąże się to zapewne z dużymi wahaniami poziomu zWierciadła

wody w zbiorniku. W takim przypadku tworzą się jedynie !!trefY dużych miąższośCi osad6w piaszczystych nie wamwowanych. Skośne warstwo- wanie może pojawiać się tylko sporadycznie.

. Między jęzorami piaszczystymi rozprzestrzeniają się strefy o spokojnej sedymentacji w6d zastoiskowych, charakteryzującej się osadem ilastym,

ilagto-mułowcowym, z licznym detrytem zwęglonych, czasem spirytyzo- wanych roślin, ze ś1edami żeroWisk (Bobolice 3). W rejonie tym wystę­

puje także strefa pozbaWiona osad6w piaskowca trzcinowego (Grzybnica IG-I). Na podstawie og6lnej analizy materiał6w geologicznych można

512 Irena Galew.sl!:a

- , -'---.-.

Fig. 2. SaJldc llItofacjalny pimi!row<la t=lo>owego na NIliu

_!dm

Uthofa.cla:l *eotdl ol "!he reed-oands1lolle :wIthdn tbe pofj!jh LowJand area

Osady plafllrow<:a tr:oclnowco na NJżu Poloklm 513

przypuszczać, że jest to brak osadu pierwotny, a nie powstały w wyniku

późniejszej erozji (fig. 3).

POOobne strefy delt obserwuje się także w południowo-zachodniej i po-

łudniowo-wschodniej Polsce - rejon· Pomorska l Leśnej. W centralnej

części basenu sedymentacja była spokojna. Przeważają tu ^skały ilasto-

-mułowcowe, a miejscami nawet ilaste, które były wymywane z przy-

brzeżnych osadów, a następnie składane w centralnej części zbiornika.

Warunki dla rozwoju flory i fauny w tej części zbiornika były zapewne

sprzyjające, ponieważ zachowały się stosunkowo liczne ich szczątki. W górnych odcinkach omawianego kompleksu skał spotyka się kilkuna&to- centymetrowe wkładki zlepieńców ilasto-węglanowych oraz szczeliny wy- sychania świadczące o ruchliwości dna zbiornika, a nawet okresowym jego. wynurzaniu.

PI.SIIDBNNlcrwo

DOOXTER J., LAN'GBEIiN R., SElDEL. G., UNGER K. P. (11li70) - Dl. Aosblldung des UDJIeMl 1lIld MiWem. Keupem :in ThOrlllg<Ol. Jb. Geaa., S, (litr I06!7) lP. 145--194. Bettin..

GAJEWSKA l. ~11163) - Stratygrafia Iorjpru 'W otwora<:"h G,,"ZÓW "Wakp. lG~ Dl'"

SUlechów IG-l w nawdązamlu 00 811oatygraf.ll. ka;pru n!emIe~ee<>. Prz.

gE<ll, 10, <p. 1110-.!95, ^Dr 4'-6. W ... WB.

GAJEWSKA L (11164) - Ret, Wa&:4eń m1BOlJawy d kBlP<>r w zac_lej i ~ az~ monoI<!Ii!Jny pr:z.eidsudeci<Jlej. Kwart. geoll., 8, P. 154l8-6OO, Dr S.

W ... wa.

GAJEWSKA L rt.966) - Nowe dane D IOzw,,'u wapienia muszlowegD I kajpru na F\oclll:w Zacl>adnIm. P= ged., D, Po ~ Dl" 6. W~

GRQDZICKA.-.sZl1'MANKO W. (196'1) - Sbll .. t')(~l_ - ó w kaiPr:u w lI1twIanze

~ l KW - WieJ.uń. BiUl ln8t. Goo1., 185, Po 6&--77. War-

-

GRODZICKA-BZYMA!NKO W., O~OWSKA-ZWOIJINSKA T. (19'1!2) - _~111.

gćm_ 1:r'I8su NE <r<ęścl ~ Gómoo\~ ZaiłOlbia Węgk>­

_ Kwart. geo1., 16, <p. 3l&--,Z28, nr 1. Werwswa

.ruRKIEWICZ H.

'(;1-" -

"W Iiwile1lle no.wych materiał6w ddk:umen iacy·Jnych. PIZ. 11001., 20, p. 1I8~

- . Dr 6. Wamzawa.

NOWICKA M. ~1I7l1) - ()pmck>wanlie ~ """,dów <pstręgo piasirowca I ,kaJpru w wleroeniu SuJecllów IG~. Pralu" głębokicb otworów wiertnl-

<:Zydl !G. Zesrz3'I Ił. _ _ GEoL W~

ORLOWSKA-Z'WIOLIRSIDA T. (Um) - w,nik:i _~ .1Iratygraficrmydl ; ps:Linnlo- a!lcznyCh osad6w kajpru I re~ w ,plofllach wlereeń Bulech6w, Zbą- 8zynek i iMiędzych6d. Prall1egłtibcrkich otworów wieltnlaych l. G. Ze- szyt ~. Insi:. Gro1. WamtaWa.

514 Irena Gajewska

SCHMIDT M. {1928) - Dle ~It lJDI!IE!rU TrIIas. OIuingen.

SEITZ O, WICHER C. A. tllHil) - tlber die !im llereIch der T .... pe1buo:ger SłzuIrlur

11"' _ _ . ~ und ;me ^{Bedeutung fill"} Stratlgraphle und

PaoJeoog""łl\l"flPlńe der 'I1r!.a6. Ge!>l. Jlb. 65, p. 4~6. BerIIf<l..

SZYFERKO-SLIWCZyRSKA A. (1960) - O .n.r.atygmru I rozWlOju Ir.ajpru w FlaIsce.

Kw<li:lt.II<!dl., t, p. '1'Ul-711!, nr 3. WoBnIzaw&

WURSTER P. (1_) - ~ de ~. Mitt GeoI. sta.rbilIIIIt., H. 33.

:IIamburg.

HpoBa rAEBCKA

XAPAKTEPHcnt:KAOTJl0lICEHHR1"POC'l'HHlCOBOroIł1llECl'WlXAHAnoJILCICoR H1DMEHHocru

Ha OCBOB8JDIH reonOI'1AeCXlrx MaTCPBaJIOB no OKOJIO 200 6ypoBHM: CJ:B8lIIlfBaM, J:IPCAC'I'8BJICo

.mttOJIOIFIecB:oe CTPoeBllC, OCBOBloI C"Ipa'IHrpaq)lUl H pacuptAe.JIeH.He ~ TPOC1'BJIK()BOrO IIOC'IlII!Da Ha nolll>CIOł; lIIDMeBBocni.

"l"pocTIottom.dt lIOC'IaIIliI, SlBJr&"rC.: 01\llllM 1113 TJlCX Or.1l."oB BepXm:ro J:dincpa. OB _

lUleTCJl no JIIITOJIOI1lB'. npOBO,u;HM&lC B nocn;e,zurec :BpCMJI na.mmOJIoI"IRCCXHe ~ÓBaBliJł, B03MOlItHO JIi!.lrYT 60JICC T01JBHe Dpe.EtIlOCI.IJIDt ,1ln'Jl CTpaTHI'pa4llAecJ.:Oro p8.C'łJIeBcmm. XapaJ:·

Tq)m.IMB MI: ODRciDaeMOro TPQC'I'lIUOBOro neC'ł3lIIiDCa nmaol'CJ[ 06aapyzemre B 3l'Itx OTJlo- :EIIIDIX ....,.-aawp .. : Bi/rarlsporllU /rmri3i Reinhardt et Fricke, a TIOXe CDOpo~

rpynna: Ovaltpolli. m,lformu W. Kr., Auluporll ... a.llgmosus (Lesch.) Klaus, AnIIuIispora microannu/ata de Jersey, Aratrisporltu paraapinoslIJ Klaus, ·Leschikisporls adu1lCłlS (Lesch.) Pot. CammOzOIWBporll •• (C.) "ulil (LeBch.) Klaus. H3 ojIa)'BH 3.1ICCI> liMcKm:JI o6"""",e

.1IOJIrOBO'lllHO ,pop .... : Anop/ophora lettica var. ovalil Zeller., A. mYlI Schaur., A. lettIm Quenst., MyocolłClra KfUlroclWena Dun:r:er., Eatńeria laxitexta Sandb.

M~ TPocTlD/J:OBOI"O IIOC'IAJIBn J:oJI06Jt=g OT 130 1/,0 40 M ("'B!". 1). 1'pocnotJ<0BhIIl aecD.IIBI: OTJIIi'IIaeTC.JJ: OOm.moJt mtron:OI'JtlIecml: JOM~ OTJIOxemill: Dl: DO pa3pe3Y.

TaJ: .. no _ ("'Hr. 2, 4!Kr. 3). HaplI"lI,y c IlO'lTII """'" _ OTJJom:_, 38JImlIOT r.JIliB::Bc1l.lc B iJDlllBCXo-a.neBpOmttoBlrle nopo~.

~.mu.II 6a.cceA:B: tpOCTBJtr:OBoTO DeC'IaBBI:a Ba llom:.ao1t JlB'3MeHBoc:r:H BOCIlT xapanep mBpOIOI: noAMl.I. B XOTOpy!<) BJIa,It8JIIt peDt, ~c c lOra, IOro-BOCTOD • ceBepa

("' ... 2). P a _ 4>a'lU ... 30H TpoCTRIIKOBOI"O lJOC'WlJ[Sll B "..,.".;Boli 'iIICTII

n,,_olI

_ Ba MOaoxmiBalDll B palIoBO nOMOpCJ<O .. JIecwm, yD3WBIIOT Ba _ _ B :ma pallo-

BBX xopomo pa3BltI'ralX .qem.T. OTJJJ{UlOII:(Itxca _ JtlIolX8MR, ~ J:OTO~ pacuo-

Jl8l'IUO'I'CSl 30m.I CIIOD):IBoA ce.n;IrMe1lT8l((Di.

Slreszc.zenle Irena GAJEWSKA

DFSCJUPTION OF IU!ED-SANDSTONE DEPOSrrs IN THE POLISH LOWLAND ABEA

Summary

5150

Based an geological "",terdaJs from· about 200 bore holes !hi' &'UI!har presents, llthological development, bases of sbratigMphy, and facial ddatrlbution of the Teed- -sandstone in the Polish -Lowland area.

'l1he reed.."..",m1lone is 0Ile of the tbree mOlIlb"", of the Up_ Kooper. 'Ibis member has been dis...,"""ed ^(lO the _ of IIthologicaol evlciellc .... P~l!ogioal

examinations carried on In ·tile latOt years

....m

(Lesch.) POil, Camar""""""'l't •• (C.) rudU (Lesdl.y K1a·us IIII'e cllairaoter_c·

of tile ^IlllOOlb~ UDder <xlIlBIid ... atilOn. Among fauna representatives ... ioWld btinal.

allld [ong-lIve1d f<rlml!llke AnopIoophora Iettlca vox. ovalia Z e 11 er., A. brew Schau'l"., A. tettica QueoBt., MVOCOncha ga.stTochaena Dunkec.,.and Esrtheri4 Ia:titem S

B"

'11be thicikness of the reed-undslone series ranges frem 40 to about 130 meires.

(Fdg. 1). It Is dl6r""IOI'J.zed by a oon~e Utholog·kal vena.bIlIty both m verti- cal profile and On h _ t a l extent (Fjg. 2, Fig.. 3). Aio<lig """-th the e:lmost ooly arenaceous depoSiJls. th~e are fo"",<I here "Iso clayey and c1ay-mudetone aneo.

The sedlimellJfa<y ·bssIn of thereed-sandeione within the POIl.sh Lowland ar ...

resOlIlbled a 'Wide fJat 'Water pool, 1n1o <wbdclJ. flowed all riv"",,, from ^oouth, 9Outh- -east end nal'lll (F;e. 2).

The di.iributlan of. faciel :000 . . of. the reed ... _ e :in the

w_ ^Part

PIlmeranian trough, ...-d _ 1be. m<lI1Odlne ... in the reglm of PomatlBlw and Lema, points to the """urr"""" of

wen