Nowoprogramowy rozkład materjału nauczania : ze wszystkich przedmiotów na klasę VII-ą szkoły powszechnej : materjał rozprowadzony na poszczególne miesiące roku szkolnego i zaopatrzony odpowiedniemi wskazówkami praktycznemi

P. T. Koleżanki i Koledzy!

Rok szkolny 1935/36 obejmie nowoprogramowym\materjąłem nauczania i Masę VIM. Na nim kończy

niejednokrotnie nasz wychowanek całą swoją edukację. Zwróćmy tedy baczną swą uwagę' tak na sam materiał

jak i na jego wysokowartościowe walory wychowawcze. Połóżmy • usilnych starań, by został on. w całej pełni

wykorzystany, z życiem praktycznem ^wychowanka spojony i był wykładnikiem jego przyszłych poczynań

obywatelskich. Nowoprogramowy materjał daje bogatą i wszechstronną ku temu możność.

W niniejszej broszurce daję P. T. Koleżeństwu rozłożenie jego głównych wskazań i zasad minister­

ialnego projektu programu z nieznacznemi własnemi uzupełnieniami natury już czysto praktycznej. Niejedno­

krotnie powtarzają się te zasady w poszczególnych. -miesiącach. Powtarzać się one jednak muszą, gdy mają

spełnić swe zadanie i być nam drogowskazem /'"przewodnikiem całorocznej naszej pracy w klasie. Stąd też

karta danego miesiąca stawia nam je ciągłe i stałe przed nasze oczy. Resztę uzupełni codzienne planowanie

poszczególnych lekcyj i podręczniki szkolne. ' .*.. :-.*'

Baczmy też pilnie, by z tego ramowego planu ; niczego nie uronić, gdyż jego pełnia stanowi o osią­

gnięciu celu wychowawczego, zakreślonego nowym programem,

laki też rozkład winien być wpisywany do dziennika lekcgjnego. Obszerniejszą jego treść (np. z jęz,

polskiego pisać należy w skróceniu. Z zajęć praktycznych zaś, po wyborze jednego z wariantów nie będzie go

wiele, choć zakres wydaje się być zbyt obszerny. Przerabiany zaS codziennie szczegółowy materjał przedmio­

towy, znajdzie swój wyraz w codziennych zapiskach dziennika.

Kombinacje moich rozkładów dają każdej chwiii pełny pogląd na strukturę programu ze wszystkich

przedmiotów, pozwalają należycie orientować się w jego ckłokształcie, pomagaiąc równocześnie bardzo wydatnie

przy układaniu codziennych, korelujących ze sobą, planów lekcyjnych.

Z nauki religii daję materjał staroprogramowy do dziś obowiązujący. Materiał styczniowy łączę celo­

wo z lutowym. To samo robię z materiałem z maj"a i czerwca, W zasadzie powinniśmy uporać się z

maierja-łem tak do 10 czerwca, by resztę czasu poświęcić na zebranie całości materiału, choć Jedną większą wycieczkę

po Polsce i prace związane z końcem roku szkolnego.

Wkońcu zaznaczam, że program ten obowiązuje szkoły trzeciego stopnia organizacyjnego, (tj. o pię­

ciu, sześciu i siedmiu siłach nauczycielskich.

W szkołach zaś drugiego i pierwszego stopnia organizacyjnego, a raczej w szkołach o 4^Ł &£ł 2-£i

i figm nauczycielu nie przewiduje instrukcja ministerialna z r. 1934/35 VII oddziału. Gdyby coś podobnego

zaistniało, zrozumiałą jest rzeczą, że program ów, mógłby być realizowany w zakresie planu organizacyjnego

i tych szkół.

Z koleżeńskiem pozdrowieniem

' - - — 4 — Miesiące: © OB

»

N

U

Październi

k

R e l i g i a

2 godz. tyg.

Program ogólny:

W odpowiedzi na py­

tanie : „Co ludzkość

w ostatnich 19 wiekach

pod wpływem nauM Je­

zusa Chrystusa rzeczy­

wiście uczyniła", daje­

my szkic działalności

Kośeioła w obrazach,

skupiających w sobie

pewną część życia Ko­

ścioła, a przy tem po­

wtarzamy zasadnicze

prawdy katechizmowe,

w związku z temi obra­

zami.

Równolegle z pracą

na-ukowo-religijną wspól­

ną kształci się młodzież

przez prywatną lekturę

dzieł religijnych, nad

ezem czuwa nauczyciel

reiigj i.

Program szczegółowy :

Materjał.

Kościół — sposób za­

łożenia — cel — zna­

miona.

Program szczegółowy:

Materjał. Organizacja

Kośeioła — stan obecny

na podstawie dat sta­

tystycznych i geogra­

ficznych — hierarchja

Kościoła.

Przyezyny szybkiego

rozrostu Kościoła i prze­

szkody, tamujące ten

rozrost; czas największej

powagi i świetności Ko­

ścioła i stan obecny

(stosunek państw, na­

rodów i warstw społecz­

nych do Kościoła).

P r o g r a m o g ó l n y

i lektura dzieł religij­

nych, jak w miesiącu

wrześniu.

J ę z y k polski

5 e w e u t . 6 godz. t y g . n a u M zależnie od i ości nauczycieli 1 z a s t o s o w a n e g o warjanta ins. rukc.

Materjał:

1. Nawiązanie do przerobionego materiału z klasy

{odzia-łu) szóstej z pomocą mówienia, czytania i pisania łącznie

z ćwiczeniami ortografleznemi i nauką ó wyrazie. Wypowia­

danie się dziatwy na tematy, zaczerpnięte z lektury lub bie­

żącego życia, podane przez nie lub nauczyciela.

2. Czytanie głośne i eiehe odpowiednio!dobranych utworów

poetyekieh i prozaicznych w całości iub wyjątkach, z

u-względnieniem arcydzieł naszej rodzimej! literatury: Kocha­

nowskiego „Pieśń świętojańska o sobótce* (pieśń XII.), Mic­

kiewicza fragment z „Dziadów" cz. 11. (od początku do seeny

z aniołkami włącznie).

Omawianie treści ezytanych utworów, wyróżnianie postaci

ieh czynów i pobudek działania,- przebiegu wydarzeń, obra­

zów; dzielenie dłuższych utworów na wyodrębniające się czę­

ści, a w związku z tem tworzenie planu, nawiązywanie tre­

ści czytanyeh utworów do przeżyć młodzieży. Wiadomości o

najwybitniejszych autorach w związku z lekturą ich utworów.

Zaprawianie do samodzielnej lektury. Tworzenie własnej,

klasowej bibljoteezki z prowadzeniem jej zapisków. Samo­

dzielne czytanie wybranych utworów, związanych z zaintere­

sowaniami młodzieży.

_3, Pisanie. Pisanie ze słuchu, jako sprawdzian znajomości

pisowni, opowiadań na tematy z życia bieżącego oraz opisów

na podstawie wspomnień i obserwaeyj. Pisanie protokołów

zebrań organizacyj uczniowskich.

Tematy, związane z czytaniem, mówieniem i pisaniem :

Obrazy z życia i twórczości wielkich pisarzy (Kochanowski,

Mickiewicz) i artystów (np. Moniuszko).

Materjał.

1. Dalsze czytanie głośne i ciche odpowiednia dobranych utworów po­ etyckich i prozaicznych w całości iub wyjątkach.

Ciąg dalszy Dziadów Mickiewicza fragment cz. II. (od początku do sce­ ny z aniołkami włączniej; Reduta Ordona i Mika wyjątków z „Pana Tade­ usza". Omawianie treści czytanych utworów, wyróżnianie postaci, ieh czy­ nów i pobudek, działania, przebiegu wydarzeń, obrazów oraz nawiązywa­ nie treści czytanyeh utworów do przeżyć młodzieży, j a k we wrześniu. Wiadomości o najwybitniejszych autorach w związku z lekturą ich utworów Zaprawianie do samodzielnej łefctury przez czytanie wybranych u t w o ­ rów związanych z zainteresowaniami młodzieży. Tworzenie i prowadzenie w ł a s n e j klasowej biblioteczki.

2. Mówienie. "Wypowiadanie się młodzieży n a tematy, podane przez na­ uczyciela lub przez młodzież, zaczerpnięte z lektury i bieżącego życia, krót­ kie przemówienia i dyskusje. Wygłaszanie wierszy n a pamięć.

3. Pisanie. Pisanie ze słuchu, jako sprawdzian znajomości pisowni, wy­ pracowali n a łatwe tematy, zaczerpnięte z lektury.

Pisanie protokołów, zebrań organizacyj uczniowskich i listów w związ­ ku z potrzebami życia.

Układanie i zapisywanie planów opowiadań, przemówień, czytaneto i t p . Materjał ortograficzny: utrwalanie znajomości pisowni wyrazów, najczę­ ściej używanych w życiu.

Tematy, związane z czytaniem, mówieniem i pisaniem; domy iudowe, czytelnie i instytucje oszczędnościowe. [

Geografia as Mstorją

W I, półroczu 3 ew. 4 godz. geografii w I I . półr. 4 godz, tyg. historji

Materjał nauczania:

Kawiązanie do materjału z tych

przedmiotów z klasy (oddziału)

szóstej.

1. Ziemia i człowiek w Polsce,

Obszar Polski. Położenie Pol­

ski w Europie. Obronność gra­

nic; granice lądowe i morska.

Krainy naturalne.. Przewo­

dnie rysy ukształtowanania

pionowego Polski i podział na

krainy.

2. Życie gospodarcze Polski

ze szczególnem uwzględnieniem

najbliższej okolicy.

Rolnictwo. Czynniki jego ro­

zwoju. Najbardziej typowe gle­

by, ich rozmieszczenie i war­

tość. Uprawa zbóż, ziemniaków

i roślin przemysłowych. Wy­

dajność naszej gleby i środki

jej podniesienia. Meljoracja,

komasacja, użycie nawozów

sztucznych, zastosow. maszyn.

Pomoce: Arkusze obserwaeyj mete­ orologicznych do codziennych zapi­ sków, opadomierz, mapa fizyczna Pol­ ski, atlasy, (konieczny byłby też atlas Głowa, urzędu Statystyczn.) i mapki k o n t u r o w e Polski. Wycieczki.

W ciągu całego roku szk. czytanie w y k r e s ó w oraz notowanie n a m a p ­ kach konturowych różnych elemen­ tów naszego życia gospodarczego.

Materjał nauczania:

1. Obserwacje meteorologiczne. P a ń s t w o w y I n s t y t u t Meteorologiczny (P. I. M ) E l e m e n t a r n e wiadomości i objaśnienia map pogody; ich znacze­ nie d l a rolnika, rybaka, żeglarza i lotnika.

Cechy klimatu Polski

2. Hodowla: łąki, pastwiska, p a s t e r ­ stwo górskie. Środki ulepszenia h o ­ dowli. Ogrodnictwo, sadownictwo, bartnictwa,rybołóstwo. Przemysł spo­ żywczy, wywóz produktów rolnych

Lasy. Rozmieszczenie ich w P o l s c e . Przemysł drzewny. Powszechna osz­ czędność. Gromadzenie kapitałów, po­ pieranie wytwórczości VrajOwej.

Pomoce, j s k we wrześniu. Prócz te­ go mapki izoterm t e m p e r a t u r y .

Hanka o przyrodzie

4 godz, tyg.

Materjał nauczania. I. półro­

cze. Nauka o przyrodzie mar­

twej.

1. Przetwory ze zbóż, ziem­

niaków, buraków. Mąka, chleb.

Krochmal. Cukier.

Spirytus.Na-poje alkoholowe i bezalkoho­

lowe.

2. Przetwory z mleka. Jaja.

Tłuszcze. Owoee. Części skła­

dowe mleka. Przetwory z mle­

ka. Mleko i chleb w odżywia­

niu. Części składowe jaja. Dzia­

łanie na białko: ogrzewania,

spirytusu względnie KwaBu oc­

towego. Tłuszcze zwierzęce 1

roślinne. Ich zastosowanie.

S. Przetwory z węgla kamien­

nego. Sucha destylacji węgla

kamiennego. Fabrykacja gazu

świetlnego; schemat gazowni.

Ciężar gazu świetlnego w sto­

sunku do ciężaru powietrza.

Główne części składowe gazu

świetlnego. Obchodzenie się z

instalacją gazową i jej konser­

wacją. Koks. Smoła pogazowa.

Pomoce: Wycieczki do mły­

nów, gorzelń, krochmalni, cu­

krowni, mleczarń i gazowni.

Obrazy.

Materjał nauczania.

4. Ropa naftowa. Jej główne

przetwory: nafta, benzyna, pa­

rafina, smary. Środki ostrożno­

ści przy obchodzeniu się z ben­

zyną i naftą. Środki ratowni­

cze w chwili przypadkowego

zapalenia się benzyny, nafty i

innych łatwopalnych materia­

łów.

5. 0 obronie przeciwgazowej.

Praktyczne wskazówki: użycie

maski, zachowanie się w schro­

nie. Znaczenie silnego lotnic­

twa dla obrony przeciwgazowej.

Pomoce. Obrazy, okazy prze­

tworów masek i wycieczki (np.

do rafinerji i schronu, gdy wa­

runki temu sprzyjają).

A r y t m e t y k a as g e o m ,

4 godz. tyg.

Materjał nauczania. Arytmetyka. 1. Ugruntowa­ nie sprawności rachunkowej a a liczbach całko w i tych i u ł a m k o w y c h .

Powtórzenie i ugruntowanie znajomości działań na licz­ bach całkowitych i ułamko­ wych, ze szczególnem u-względnieniem przybliżeń dziesiętnych n a zadaniach czerpanych z życia praktycz­ n e g o oraz dostępnych dla uczniów dziedzin nauki i tech­ niki.

4. Z obliczeń p r o c e n t o w y c h : Powtórzenie obliczeń pro­ centowych; wyznaczanie procentu d a n e | wielkości i wielkości z danego proeen-tu, wyznaczenie s t o s u n k u procentowego jednej wiel­ kości do drugie) i s t o s u n k u procentowego części składo­ wych do całości. Przedsta­ wiane składu procentowego n a diagramie prostokątnym. Geometrja i . Ćwiczenia w kreśleniu geometry eznem, o p a r t e m na symetrii osiowej.

S y m e t r | a osiowa na płasz­ czyźnie, E l e m e n t a r n e kon­ strukcje, oparte n a symetrji osiowej przepołowienie od­ cinka, przepołowienie kąta, k r e ś l e n i e figury symeiryez-nej do dasymeiryez-nej *igury wzglę­ dem danej osi.

Ćwiczenia i zadania.

Materjał nauczania. 1. Ugruntowanie sprawno­ ści rachunkowej na liczbach całkowitych i ułamkowych.

Zmianj wyników działań w zależności od zmiany da­ nych, przybliżone szacowa­ nie wyników przez zaokrągle­ nie liczb danych w zadaniu, uproszczenia rachunkowe,

"2. Znakowanie literowe-"Wprowadzenie znakowania literowego przy budowie wzorów na w y r a ż e n i e związku między wielkościami, użycie nawiasów i kreski ułamkowej. "Wyznaczanie liczbowej war­ tości wyrażeń literowych.

8. S t o s u n e k wielkości j e ­ dnorodnych, wielkości w p r o s t i odwrotnie proporcjonalne.

Powtórzenie wiadomości o stosunku wielkości jednorod­ n y c h . Podział wielkości n a części w danym s t o s u n k u . 4. Obliczenia p r o c e n t o w e , jak we wrześniu, Geometrja. 1 Ćwiczenia w k r e ś l e n i u geometry eznem, o p a r t e m n a symetrji osiowej.

PoszukiwBnie osi symetrji n a Ścianach sprzętów i wy­ tworów technicznych oraz w o r n a m e n t a c h płaskich. K r e ś l e n i e łatwych o r n a m e n ­ tów jako zastosowanie kon-strukcyj geometrycznych.

Ćwiczenia i zadania.

Zajęcia praktyczne

4 względnie 3 godz. tyg, zależnie od nauczycieli i z a s t o s . warjanta.

Materjał nauczania,

A. Zajęcia rękodzielnicze- 1 a. Chłopcy do wyboru; roboty % blachy i walcówki albo r o b o t y z drzewa. W braku urządzeń i narzędzi do wymienionych powy­ żej rodzajów robót, zwłaszcza n a wsi — k o s z y k a r s t w o wiklinowe, e w e n t u a l n i e ! trzcinowe.

Warjant t . Wytwarzanie pomocy n a u k o w y c h i przedmiotów użytkowych z metali.

Materjały; b l a c h a żelazna cynowana i czarna c gru­ bości nie przekraczającej ł mm- oraz waleówka.

Przy wykonywaniu różnych przedmiotów uczniowie winni się zapoznać- z cięciem i wyginaniem blachy i walcówki, oraz łączeniem tych materjałów zapomocą lutowania i nitowania fna zimno).

Orientacyjne przykłady tematów; blachy do ciasta, d e c y m e t r y sześcienne i t. p. Naprawa różnych przy­ rządów i przyborów, między innemi zamków.

Warjant S. "Wytwarzanie z drzewa przedmiotów u-żytkowych. Uczniowie winni się zapoznać z łączeniem drzewa na w p u s t , na widłowanie i na s t y k . Nauczyć się .ostrzenia pil i struga, zaznajomić się ze sposoba­ mi barwienia i konserwowania drzewa. Orjenlaeyjne przykłady tematów; taborety, szafeczki na narzędzia i t. p .

"Warjant 3. Koszykarstwo wiklinowe. W sprzyjają­ cych warunkach trzcinowe. Przedmioty do wyrobu; koszyki do owoców i t. p .

i b. dziewczęta. Szycie i roboty dziane. Szycie z materiałów nowych lub s t a r y c h odświeża­ nych następujących części ubrania: (zależnie od miej­ scowych w a r u n k ó w ) : fartuch do p r a c y (z rękawami), bluza s p o r t o w a .

Tam, gdzie będzie maszyna do szycia, utrzymanie jej w porządku oraz zaznajomienie z użyciem.

Roboty % różnych materjałów (dla dziewcząt i chłopców).

''-Orjentacyjne przykłady t e m a t ó w : "W korelacji z przyrodą martwą; model dzwonka elektrycznego. Dla celów nauki o przyrodzie żywej; gabloty, oraz ł a t w a n a p r a w a pomocy naukowych i róźnyeh narzędzi.

B. Wyłącznie dla dziewcząt w szkołach, posiadają­ cych odpowiednie warunki: Gospodarstwo domowe. Przyrządzanie zup z wywarów jarzynowych i owoco­ wych, podprawionych z zastosowaniem dwueh różnych technik — r o s ó ł i kleiki dla chorych. J a r z y n y jako p o t r a w a i jako dodatek do mięsa. S a ł a t y z jarzyn su­ rowych. Mięsa.- gotowane, smażone, pieczone (na wsi ze specjaloem uwzględnieniem p o t r a w z mięsa króli­ ków i gołębi]. Zestawianie racjonalnych obiadów i po­ siłków całodziennych. Zapasy n a zimę pomidory, szczaw, ogórki, marmolady i powidła. Suszenie rumianku, grzybów i owoców;

C. Zajęcia gospodarcze i hodowlane.

Każdą szkołę obowiązuje w odpowiednich w a r u n ­ kach [posiadanie ogrodu, odpowiednich pomieszczeń do ehowuj wybór po jednym temacie z trzech g r u p : I gru­ p a . Poletko i okazowe; a| poletka nawożone i nienawo-ż o n e . II grupa. Zajęcia do wyboru, zalenienawo-żnie nietylko od w a r u n k ó w miejscowych, a l e i od umiejętności na­ uczyciela; a) chów drobiu b) chów królików, c| pasieka i u p r a w a roślin miododajnych. I1L grupa, tjprawa r o ś l i n propagandowych, tj. mających duże odżywcze znaczenie dla szerokich m a s , lub wybitne znaczenie gospodarcze, n p . kukurydzy na ziarno, żywokostu na paszę, soji, porzeczek, malin, rumianku jako rośliny lekarskiej.

W szkołach bez ogrodu; u p r a w a roślin ozdobnych w skrzynkach i doniczkach.

S t t L w

2 godsj. tyg.

Materjał naa czania. Powtarzanie i pieśni z lat poprzednich *]przedewsssyst-kiem pieśni, k^ó.re mają zna­ czenie dla pfii aiejszego życia młodzieży,

"Wyuczenie jednej nowej pieśni Judowt i n a jeden lub dwa i trzy gto sy» że szezegól-nem uwzględ aieniem środo­ wiska regjomalnego dzieci. Może to być pieśń obyczajo­ wa z rodzaj^ dożynkowych lub weselnych oraz tanecz­ nych (łącznie z objaśnieniami dotyeząeemi tańcówf.

Pozatem śpiew nieśni reli­ gijnych na trzy, dwu i jeden g ł o s z n u t .

Uwaga. Przy wykonywaniu i opracowywaniu pieśni n a l e ­ ży dbaó o s t a r a n n e wykoń­ czenie, właściwą interpreta­ cję oraz utrwalanie s p r a w ­ ności technicznych i wiado-ffltoici inabytyeh w latach po­ przednich. Dbać o umiejętność* posługiwania się nutami w śpiewie. |

I

R y s u n k i

2 godz. tyg.

Materjał nauczania.

Rysunek z pamięci. Szkicowanie no obserwacji przedmiotów o zna­ czeniu gospodarczem, z uwydatnie­ niem t y p o w e g o kształtu i c h a r a k t e ­ rystycznych cech. Orjentacyjne przy­ kłady t e m a t ó w : narzędzia rclnicze.

B y s u n e k z n a t u r y . Rysowanie i malowanie przedmiotów użytkowych o niezbyt złożonych kształtach brył wielościennych i obrotowych n . p. dom m u r o w a n y i t. d-I

Kysunek % wyobraźni obejmujący projektowanie wywieszek i godeł rzemieślniczych z zastosowaniem od­ powiednich napisów.

Prócz tego w ciągu całego r. szk. wycieczki do zbiorów, magazynów i muzeów. Tamże obserwacje i oma­ wianie wartości estetycznej przed­ miotów użytkowych, okazów sztuki ludowej, wnętrz mieszkalnych mebli współczesnych i zabytkowych, ory­ ginałów lub reprodnkeyj dzieł mala­ rzy polskich; Matejki, Grottgera, "W. Kosaka, W y s p i a ń s k i e g o , Chełmoń­ skiego, Tetmajera i innych.

Szkice terenowe podczas wycieczek.

Ćwiczenia c i e l e s n e

2 godz. tyg. p o n a d t o 10 min, ćwiez. codz.

Materjał z działu A. Zabawy,

gry ruchowe i drużynowe.

Zabawy o charakterze oży­

wiającym i rekreacyjnym, Bp:

polowanie, niedźwiedź.

Z gier bieżnych, np. walka

o sztandary.

B) Ćwiczenia porządkowe.

Tworzenie szachowej kolumny

ćwiczebnej z dwuszeregu.

z miejsca i w marszu; two­

rzenie kolumny ćwiczebnej

z dwójek I trójek w zależności

od miejsca ćwiczeń.

Ćwiczenia kształtujące

koft-eryn górnych, dolnych, tuło­

wia i szyi.

Ćwiczenia koordynacyjne.

Wytrzymywanie łatwych po­

staw z biegu.

Ćwiezenia stosowane. Krót­

kotrwałe zwisy na drabinie

i tramie, ewent. na prymityw­

nych przyrządach. Mocowanie

się dwójkami.

C) Sporty. Pływanie. Gdzie

tylko warunki na to pozwolą

organizować naukę pływania

w formie zabaw, szybowania

i systemat. pływania.

Materjał nauczania. Dalsze powtarzanie pieśni z lat noprzednich, jak w e wrześniu. Wyuczenie dwu n o ­ wych pieśni z działu ludo­ wych różnych regjonów, r e ­ ligijnych, narodowych o zna­ czeniu obywatelsko p a ń s t w o -w e n , oryginalnych naszych kompozytorów, w szczegól­ ności Moniuszki i Noskowskie­ go i pieśni żołnierskich. XJ-względniaó n a l e ż y przedew-szystkiem pieśni z regjonu dziatwy. Bgdą to pieśni oby­ czajowe, w e s e l n e oraz t a n e ­ czne IJąoznie z objaśnieniami tańeów| okolicznościowe i in­ n e . Z okolicznościowych, n p . pieśń oszczędnościowa.

Śpiewać zaś n a j e d e n - lub dwa i trzy głosy przy pomo­ cy n u t i ze s ł u c h u . Insceni­ zacja odpowiednich pieśni z wyzyskaniem inicjatywy mło­ dzieży.

Uwagi, |&k w e wrześniu.

Materjał

nauczania-Kysunek z pamięci, jak w e wrze­ śniu. (Orientacyjne przykłady tema* tów: narzędzia rolnicze i typy roli i •. V-\

Rysunek z n a t u r y , jak w e wrześniu z uwzględnieniem skrótów p e r s p e ­ ktywicznych i cieni.

Rysunek z wyobraźni, obejmujący przedstawianie linją i plamą barw­ ną b r y ł i przedmiotów użytkowych w położeniu pionówem. z uwzględnie­ niem skrótów perspektywicznych, n a podstawie pomysłu ucznia lub opisu podanego przez nauczyciela.

Orjentaeyjne przykłady t e m a t ó w ; skrzynki.

Wycieczki i szkiee t e r e n o w e , jak w e wrześniu.

Materjał z dziatu A. Zabaw rucho­ wych i drużynowych, n p : poczta, różne odmiany berka i t. p., dlk. dziewcząt również zabawy taneczne, n p . t a n c e pajaców, ułani.

Z gier rzutnych n p : wyścigi pi­ łek, sztafety % piłką i t. p,

Z gier z podbijaniem i drużyno­

wych, np.: pacanka, kiczki, podaj dalej, pitka więzienna itp. B) Kombinacje ćwiczeń porządko­

wych, jak we września. Prócz tego elementy musztry formal­ nej, ćwiczeń kształtujących, ko­ ordynacyjnych i stosowanych,

Z ówiczeft koordynacyjnych, próez

wrześniowych — trudniejsze ruchy kończyn tułowia w postawach rów­ noważnych. Ze stosowanych: skoki wolne (wdał i wzwyż,; w formie za­ bawowej i ścisłej z ograniczonym biegiem, miejscem odbicia i doskoku.

-8 —

Insiin:

_{2 godz. tyg.}

R e l l g j a

J ę z y k polski H

5 e w e n t . 8 godz. t y g . uautó zależnie- ©4 ilości nauczycieli i zastosowanego warjanta ufstrufee.

G e o g r a f ja z h i s t o r i ą

f L półroczu 3 ew, 4 godz. geografii w I i . półr, i godz. t y g . historii

Manka o przyrodzie

4 godz. tyg.

•a

e

Program szczegółowy.

Materjał.

Kościół • obrońcą lu­

dów, ogniskiem nauki

i sztuki,

Program o g ó l n y

i lektura dziel religij­

nych, |ak w miesiącu

wrześniu.

Materjał.

1. Czytanie głośne i ciche odpowiednio dobranych utworów poetyckich i prozaiczaycłi w całości lub -wyjątkach. j

Ciąg dalszy opracowywania wyjątków % „Patta Tadeusza*. Omawianie ich treści, wyróżnianie postaci, icli czynów i pobudek omiatania, przebiegu wydarzeń, obrazów, oraz nawiązywanie treści czytanych utworów do przeżyć młodzieży. J

P r y w a t n a lektura. Samodzielne czytanie wybranych utworów, związa­ nych z zainteresowaniami młodzieży. Tworzerile i prowadzenie .własnej feiasowfej hibljoteczki. |

2. Mówienie. Wypowiadanie się młodzieży n a tematy, podane przez sie­ bie lab nauczyciela,' zaczerpnięte z lektury i b i j ą c e g o życia.

Krótkie przemówienia i dyskusje. Opowiadania na tle czytanych ksią­ żek, w-ycinków z pism i dziennikowa

Opisy przedmiotów, osób, sytuaoyj i krajobrazów na podstawie bezpo­ średniej obserwacji i wspomnień. Wygłaszanie k a pamięć wierszy. Wia­ domości o najwybitniejszych autorach w związki z lektura ich utworów.

3. Pisanie. Pisanie ze słuchu, jako sprawdzian . znajomości pisowni, opi­ sów z obserwaeyj i wsponraiert, wypraeowsu na ł a t w e teniaty, zaczerpnię­ t e z lektury, protokołów zeorari organ, uczniowskich, Jistów 40 firm i p r ó ś b .

Materjał ortograficzny, jak w październiku.

W związku z czytaniem, Ułowieniem i pisaniem wzbogacanie czynnego słownika młodzieży: nazywanie dostępnych dla niej stanów życia we­ wnętrznego, ( n p . uczttó i ich objawów); grupowanie różnych wydarzeń, n p . z dziedziny rolnictwa, ogrodnictwa, budownictwa ) komunikacji.

Tematy, związane z czytaniem, mówieniem i pisaniem. Życie gospodar­ cze i kulturalne w środowisku: .praca w poszczególnych zawodach (ce­ chy wyróżniające dane środowisko). Obrazy z życia i twórczości wielkich pisarzy i uczonych. - *

Materjał nauczania.

1. Cyrkulacja wród, W o d o s t a n y i r e ­ gulacja rzek; gospodarcze znaczenie rzek. Kanały. Wyzyskiwanie siły wód płynących. J e z i o r a . Bagna i ich osu­ szanie.

Świat roślin i zwierząt, Zaieżuośó świata roślinnego od klimatu i pod­ łoża. Wpływ ezłowieka na zmiany szaty roślinnej t zwierzostanu,

%. Górnictwo i przemysł. Główne

gałęzie produkcji górniczej. W ł a s n e surowce mineralne, roślinne i zwie­ rzęce. Drobny przemysł i rzemiosło. Wielki przemysł, jego gałęzie i roz­ mieszczenie. Kota gospodarcza Ślą­ ska, Możliwości podniesienia prze­ mysłu. Komunikacje. Rodzaje i użyt­ kowość dróg; gęstość sieei drogowej wr różnych okolicach Polski. Sieć ko­ lejowa w Polsce, P r o g i woeiue. Ko­ munikacja morska. Gdynia, Gdańsk, Puck.

Komunikacja lotnicza. Kozwój dróg komunikacyjnych jako środki ułat­ wienia zbytu.

Pomoce, jak we wrześniu.

Materjał nauczania.

6. Mywanie ciał. Prawo

Ar-ehiraedesa dla wody i powie­

trza, Areome-łr, balon. Zasady

czynnego pływania, samolot,

7. Najważniejsze przyrządy

optyczne. Soczewka. Lupa,

0-kulary: daleko i krótkowzrocz­

ność.

8. Prąd indukcyjny i Jego za­

stosowania. Hposoby otrzymy­

wania prądu indukcyjnego.

Mo-„del prądnicy; elektrownia. Mo­

tor, Instalacja oświetJeniona,

Telefon, radjodbiornik.

Pomoce, Jak w październiku.

• © NI

s

l i

Program szczegółowy,

Materjał,

Kościelna „służba Bo­

ża", jej objawy — ro­

dzaje •— miejsce —

święta.

Program o g ó l n y

i lektura dzieł religij­

nych jak w miesiącu

wrześniu.

Materjał. 1. Czytanie głośne i ciche, orktz omawianie czyta­

nych utworów jak w miesiącu listopadziel

Z literatury; Słowackiego wyjątki z .Ballady", (legenda o

polskiej koronie i początek sceny drugiej z aktu I, (Skierka,

Chochlik, Goplana). Wiadomości o najwybitniejszych autorach

w związku z lekturą ich utworów. Tworzenie i prowadzenie

własnej klas. biblioteczki, a w związku i tem zaprawianie

do samodzielnej lektury utworów wybranych.

2. Mówienie, jak w listopadzie. Prócz tego sprawozdania

z łatwych książek, artykułów Itp. Oglądanie i omawianie tre­

ści przystępnych dzieł sztuki, ze szczególnem uwzględnie­

niem sztoki ludowej danego środowiska.

3. Pisanie, jak w listopadzie.

W związku z czytaniem, mówieniem i pisaniem dalsze

wzbogacanie czynnego słownika młodzieży; nazywanie dostęp­

nych dla niej stanów życia wewnętrznego, (np. uczuć i ich

objawów); dalsze grupowanie różnych wyrażeń, np. z dziedzi­

ny gospodarczej (rolnictwa, ogrodnictwa, warzywnictwa) bu­

downictwa i komunikacji. "Wyszukiwanie i wyjaśnianie zna­

czenia wyrazów bllskoznawezych 1 wieloznawezych; wyjaśnia­

nie i zastosowanie zwrotów językowych, a także

posznkiwa-nle zwrotów zastępczych.

Tematy, związane z czytaniem, mówieniem i pisaniem.

W dalszym ciągu życie gospodarcze i kulturalne w środo­

wisku: działalność instytucyj opiekł społecznej (szpitale,

u-bezpieczalnie, zakłady ubezpieczeń itp,), chóry, koła młodzie­

ży, świetlice, związki sportowe, przysposobienie wojsk, itp.

Materjał nauczania.

1. iSwiał roślin i zwierząt.

Ochrona przyrody, rezerwaty i

parki natury.

Ludność. Narodowości 1 wy­

znania. Ludność i osiedla naj­

bliższej okolicy,

2. Handel. Jarmarki, targi,

giełdy i banki. Spółdzielczość.

Handel zagraniczny: główne ar­

tykuły naszego wywozu i przy­

wozu. Gospodarcze znaczenie

morza.

Charakterystyka gospodarcza

Polski. Charakter rolniczy kra­

ju. Stan przemysłu i komuni­

kacji.

Pomoce, jak we wrześniu.

Materjał nauczania.

9. Zjawiska elektryczne w

atmosferze. Błyskawica, Iskra

z maszyny elektrostatycznej;

jej działanie. Gromnik. Środki

ostrożności przy obchodzeniu

się z prądem; środki ratowni­

cze w wypadku porażenia prą­

dem.

10. Mierzenie czasu. Waha­

dło, Zasady budowy zegara wa­

hadłowego i sprężynowego,

11. Silniki, Głów

T

ne zasady

budowy i działania wiatraka,

maszyny parowej i turbiny

wodnej.

Przegląd przykładów zasto­

sowania silników.

A r y t m e t y k a z g e o m . 4 godz. t y g .

Materjał nauczania. i. Dalsze powtórzenie i u -gruntowanie znajomości dzia­ łań n a liczbach całkowitych i ułamkowych ze szczególnem uwzględnieniem przybliżeń dziesiętnych — n a zadaniach czerpanych z życia praktycz­ nego,

Uproszczenia r a c h u n k o w e .

2. Znakowaniu Ziterowe, jak

w październiku. Prócz tego obliczenia objętości brył wy­ mienionych w programie geo-metrji.

3. Stosunek wielkości j e d n o ­ rodnych, wielkości wprost i odwrotnie proporcjonalne.

Powiórzenie wiadomości o s t o s u n k u wielkości jednorod­ nych. Podział wielkości na części w danym stosunku. Porównawc/.e przedstawianie kilku - wielkości zapomocą diagramów p r o s t o k ą t n y c h , przedstawienie podziału wiel­ kości na części na diagramie prostokątnym. "Wykresy zmian wielkości.

4. Obliczenia procentowe, jak we wrześniu. Prócz tngo obliczanie oprocentowania pieniędzy w czasie. Oblicze­ nia kapitału, czasu oprocen­ towania i s t o p y procentowej.

Geometria, jak w paździer­ niku. Ćwiczenia, i zadania. Materjał n a u c z a n i a . 1. Dalsze u g r u n t o w y ­ w a n i e znajomości dzia­ ł a ń n a liczbach całych i u ł a m k o w y c h z "uwzględ­ n i e n i e m p r z y b l i ż e ń dzie­ s i ę t n y c h . Przybliżone sza­ c o w a n i e w y n i k ó w p r z e z z a o k r ą g l e n i e liczb w za­ d a n i u . U p r o s z c z e n i a r a ­ c h u n k o w e . 2. Z n a k o w a n i e l i t e r o ­ we, j a k w l i s t o p a d z i e . 3. S t o s u n e k w i e l k o ś c i j e d n o r o d n y c h , w i e l k o ś c i w p r o s t i o d w r o t n i e p r o ­ p o r c j o n a l n e . W y k r e s y z m i a n w i e l k o ś c i , n p . t e m p e r a t u r y (powyżej i p o n i ż e j zera), cen r y n ­ k o w y c h i t p . 4. O b l i c z e n i a p r o c e n ­ t o w e j a k w l i s t o p a d z i e . Z a d a n i a p r a k t y c z n e . G e o m e t r j a . P o s z u k i w a ­ n i e p ł a s z c z y z n symetrji w s p r z ę t a c h , w y t w o r a c h t e c h n i c z n y c h f o r m a c h o r g a n i c z n y c h i o r n a m e n ­ t a c h p l a s t y c z n y c h . ć w i c z e n i a w w y k o n y ­ w a n i u zdjęć ł a t w y c h pla­ n ó w d o m u i obejścia g o s p o d a r s k i e g o wraz z p o d a n i e m o p i s u cyfro­ w e go. Z a j ę c i a p r a k t y c z n e

4 względ. 3 godz. t y g . zależnie od ilości nauczycieli i z a s t o s . z warjanta.

Materiał nauczania. A Zajęcia rękodzielnicze.

1 a. Chłopcy. W a r i a n t 1. Wytwarzanie pomocy nau­ kowych i przedmiotów użytkowych z metali,

Órjentacyjne przykłady tematów: młynki Segiera. lampki spirytusowe i t. p . Także n a p r a w a różnych przyrządów i przyborów, między innemi zamków.

"Warjant 2. Wytwarzanie z drzew przedmiotów u-żytk^wych. Órjentacyjne przykłady tematów: szuszarki do owoców, saneczki i narty.

Warjant 3. Koszykarstwo wiklinowe, w s p r z y ­ jających warunkach trzcinowe. Przykłady: Koszyki do ziemniaków, do węgli i t. p .

P o d s t a w y m e b l a r s t w a koszykowego, ew. podstawy szczotkarstwa.

1 b. Dziewczęta. Szycie i roboty odziane. Szycie z materjałów nowych lub starych, odświe­ żanych następujących części ubrania, zależnie od miej­ scowych warunków: szycie spódnicy plisowanej, koszuli lub fartucha według miejscowych wzorów.

Przy wykonywanych wskazanych części ubrania zaznajomienie się z odrysowanietn i przystosowywaniem gotowych form do figury. Najłatwiejsze ściegi ozdobne na kołnierzykach, s e r w e t k a c h .

Zaznajomienie się z użyciem maszyny i utrzyma­ niem jej w porządku.

Roboty z różnych materjałów (dla dziewcząt i chłopców).

Órjentacyjne przykłady tematów:

W korelacji z przyrodą martwą: model | upro­ szczony] telegrafu elektromagnetycznego [aparat na­ dawczy i odbiorczy]

Łatwa n a p r a w a pomocy naukowych, różnych na­ rzędzi i przyrządów z metalu i z drzewa w domu i w g o s p o d a r s t w i e

W związku z rćżnemi zainteresowaniami młodzieży,

!

potrzebami szkoły i środowiska: sprzęt sportowy i h a r c e r s k i [stojaki do gier, kije hokejowe, laski skau-towskie, paliki do namiotów, kajaki i t . ~p.\: budowa I scenki szkolnej.

B. Wyłącznie dla dziewcząt w szkołach, posiadają­ cych odpowiednie warunki;

Gospodarstwo domowe. Zestawienie racjonalnych obiadów i całodziennych posiłków zgodnie z zasadami dietetyki i możliwościami 1'inansowemi, oraz robienie kalkulacji z uwzględnieniemartości produktu i koszta opału.

Potrawy mięsne i z ciasta zagniatanego- Wypieka­ nie z ciasta i wypiekanki z kasz z dodatkiem jarzyn lub owoców.

Zapasy n a zimę ; dołowanie warzyw w piwnicy, palenie żyta i żołędzi n a kawę itp.

C. Zajęcia gospodarcze i hodowlane.

Każdą "szkołę obowiay.uje w odpowiednich warun­ kach [posiadanie ogrodu odpowiednich pomieszczeń do chowuj wybór po jednym temacie z trzech grup;

Grupa I. Poletka pokazowe ; a) poletka nawożone i nienawożone. b | poletka, n a których stosowano jeszcze zabiegi w stosunku do roślin ( n p . pielenie i okopy w a u i e | l u b ich nie s t o s o w a n o .

Grupa II. Zajęcia do wyboru, zależnie nietyfko od w a r u n k ó w miejscowych, ale i od umiejętności i zami­ łowań nauczyciela;

A) chów drobiu.

bj chów królików.,

c] pasieka i u p r a w a roślin miododajnych [mających równocześnie jakieś inne gospodarcze znaczenie].

Grupa III. Uprawa roślin propagandowych, n p . ku­ kurydzy n a ziarno, .żywokostu n a paszę, soji, porze­ czek, malin, rumianku jako rośliny lekarskiej.

"W szkołach bez ogrodu; u p r a w a roślin ozdobnych w skrzynkach i doniczkach. 2 g o d i t y g . Materjal nauczania. Dalsze powt z l a t poprzed wrześniu. Wyuczenie d-śni, n a jedeni cłosy z dział wych różnych] jących obiaz p| ziemiach Polsl nem uwz' arzanie pieśni nich, jak we TU nowych pie-lub dwa i trzy i pieśni

ludo-regjonów, da-eśniarstwa n a j ri, ze

szczegól-niem środo­ wiska dzieci]! a śpiewanych przy pomocy fflut i ze słuchu. Będą to pieśni obyczajowe) weselne oraz tjineczne (z obja­ śnieniami, dojtycząoemi tań­ ców) i okolicznościowe. Jedna z tych pieśniJ śpiewanych z n u t może b3jć z działu reli­ gijnego, narodowego o zna­ czeniu obywaftelsko-państwo-wem, żołnier|jkiem lub towa-rzyskiein, Inscenizacje tych pieśni z wyzyskaniem ini­ cjatywy młodzieży.

Uwagi. Prz;y wykonywaniu i opracowywaniu tych dbać należy o s t a r a n n e wykończe­ nie z-właściwrą interpretacją. Należy także : u t r w a l a ć i uzu­ pełnić sprawności techniczne i wiadomości poprzednio na­ byte, dbając równocześnie o umiejętność posługiwania się nutami w śpiewie.

R y s u n k i

2 godz. t y g .

Materjał nauczania.

Rysunek z pamięci. Po obserwacji szkicowanie przedmiotów o znacze­ niu gospodarczem z uwydatnieniem typowego k s z t a ł t u i charakterystycz­ nych cech. |Orjentacyjne przykłady tematów: wzorowe kurniki, gołębni­ ki i karmiki dla ptaków].

Rysunek z n a t u r y . Rysowanie i ma­ lowanie przedmiotów użytkowych o niezbyt złożonych kształtach brył wielościennych i obrotowych z n-wzglę dnieniem skrótów perspekty­ wicznych i cieni.

Rysunek z wyobraźni, obejmujący przedstawianie linją i plamą barwną brył i przedmiotów użytkowych w położeniu pionowem. uwzględnieniem skrótów perspektywicznych, n a pod­ stawie pomysłu ucznia lub opisu na­ uczyciela. (Órjentacyjne przykłady tematów: pudełka i t. p.)

Szkice terenowe podczas wycie­ czek. Wycieczki do magazynów, zbio­ rów i muzeów dla obserwacji i oma­ wiania wartości estetycznych przed­ miotów użytkowych, okazów sztuki ludowej, wnętrz mieszkalnych mebli zabytkowych i współczesnych, ory­ ginałów lub reprodukcyj dzieł mala­ rzy polskich: >Iiitejki, Grottgera, W . Kossaka, Wyspiańskiego, Chełmoń­ skiego. Tetmajera i innych,

Ć w i c z e n i a c i e l e s n e

2 godz. tyg. ponadto 10 minut ćwicz, cod-z.

M>terj;ił nauczania. Powtarzanie opanowanych już pieśni i to takich, które mają znaczenie dla później­ szego życia młodzieży (z l a t i miesiący poprzednich.)

Wyuczenie jednej lub dwu nowych pieśni z działu ludo­ wych i to różnych regjonów, śpiewaczych n a jeden lub dwa i trzy głosy przy pomocy n u t i ze słuchu.

J e d n a z tych pieśni może być z działu religijnego lub oryginalnych pieśni naszych kompozytorów, w szczegól-Moniuszki i Noskowskiego tub z działu pieśni

towarzyskich-Inscenizncja tych pieśni [gdy j e s t możliwa] z wyzyska­ niem inicjatywy młodzieży.

Uwagi, jak w listopadzie.

Materjał nauczania

Rysunek z pamięci. Po obserwacji szkicowanie dalsze przedmiotów o znaczeni u gospodarczem w uwydat­ nieniem typowego kształte i charak­ terystycznych cech. (Órjentacyjne przykłady tematów dalsze rysowanie wzorowych kurników, gołębników, karmjków dla ptaków i t . p . jak w mieś. listopadzie.

Rysunek z. natury dalsze ry­ sowanie i malowanie przedmio­ tów użytkowych o niezbyt złożo­ nych kształtach brył wielościennych i obrotowych, z uwzględnieniem skrótów perspektywicznych i cieni. :

[Órjentacyjne przykłady tematów np. balje, wiadra i t. p.)

Rysunek z wyobraźni, obejmujący przedstawienie linją i plamą barwną brył i przedmiotów użytkowych w po­ łożeniu pionowem, z uwzględnieniem skrótów perspektywicznych, n a pod­ stawie pomysłu ucznia lnb opisu nau­ czyciela. Órjentacyjne przykłady t e ­ matów: pudełka, półki i t. p.

Spince terenowe i wycieczki, jak w listopadzie. M a t e r j a ł z d z i a ł u A. p r z y k ł a ­ dy z a b a w , n p . : zbóje, gry z p i ł k ą , wybijanfca, p i ł k a b r a m ­ k o w a , w dwa ognie i t. p . B) k o m b i n a c j e ćwiczeń porząd­ k o w y c h , k s z t a ł t u j ą c y c h (ćwi­ c z e n i a k o ń c z y n g ó r n y c h , d o l n y c h , t u ł o w i a i szyi), k o ­ o r d y n a c y j n y c h p r ó c z p o ­ p r z e d n i c h — p r z e c h o d z e n i e p o r ó w n o w a ż n i do w y s o k o ś c i p a s a z p o d r z u c a n i e m w o ­ r e c z k ó w l u b piłeczek, oraz ćwiczeń s t o s o w a n y c h (prócz p o p r z e d n i c h ) t a k ż e s k o k i m i e s z a n e przez ł a w e c z k ę , u s t a w i o n ą poziomo i s k o ś n i e . S k o k i p r z e z t r a m , s k r z y n i ę i k o z ł a , lub s k o k i n a t u r a l n e . C) j a z d a n a s a n e c z k a c h (bez o s t r y c h wiraży), gdy w a r u n ­ k i a t m o s f e r y c z n e już t e m u sprzyjają. Materjał z działu A. Z a b a w y o c h a r a k t e r z e ożywiającym, b i e ż n y m , r z u t n y m i drużyno* w y m , n p . : B) ćwiczenia p o r z ą d k o w e , j a k w e w r z e ś n i u i p a ź d z i e r n i k u oraz e l e m e n t y m u s z t r y for­ m a l n e j , k o n i e c z n e j do m a ­ n e w r o w a n i a o d d z i a łe m. Z w r o t y n a miejscu i w m a r ­ szu, z m i a n a k i e r u n k ó w w m a r s z u , m a r s z e w dwu­ s z e r e g u z r ó w n a n i e m i k r y ­ ciem, zbiórki w miejscu i w m a r s z u w r ó ż n y c h p o ­ s t a c i a c h — p o n a d t o dla dziewcząt p r o s t e k o r o w o d y . K o m b i n a c j e ćwiczeń k s z t a ł ­ t u j ą c y c h , k o o r d y n a c y j n y c h i s t o s o s o w a n y c h . C) j a z d a n a s a n e c z k a c h , łyż­ w a c h i n a r t a c h (bez o s t r y c h w i r a ż y ) .

Miesiące: R e l i g i a

2 godz. tyg. 5 e w e n t . 6 godz, _{i zastosowanego}

J ę z y k polski f.

r

tyg. nauki zależnie o d ! lości nauczycieli

arjanta i c s t r u k e .

=T=

G e o g r a f j a z h i s t o r j ą

•w I. półroczu 3 ew. 4 godz. geografii w II. półr. 4 godz. tyg. historii

N a u k a o p r z y r o d z i e 4 godz. t y g .

a*

50

P r o g r a m szczegółowy. Materjał. Z a k o n y , zgromadzenia i b r a c t w a w Kościele — ich rozwój aż do naj­ nowszych czasów — znaczenie społeczne. P r o g r a m o g ó l n y , j a k w miesiącu wrze­ śniu. P r o g r a m szczegółowy. Materjał. Ogólne w i a d o m o ś c i o soborach, Ojcach, Do­ k t o r a c h , P i s a r z a c h Ko­ ścioła; ich znaczenie w Historji Kościoła. P r o g r a m o g ó l n y i l e k t u r a dzieł religij­ nych, j a k w miesiącu styczniu. Materjał. •, 1. Czytanie głośne i ciche odpowiednio d o b r a n y c h u t w o ­ r ó w poetyckich i prozaicznych w całości lub wyjątkach, j a k w miesiącu listopadzie. Z l i t e r a t u r y : Sienkiewicza „ L a t a r n i k " lub „Bartek zwycięzca", „Trylogja" (wyj4tki).

Tworzenie i prowadzenie w ł a s n e j k l a s o w e j bibljoteczki, a w związki z t e m z a p r a w i a n i e do samodzielnej l e k t u r y u t w o ­ rów w y b r a n y c h . Wiadomości o wybitniejszych a u t o r a c h w związku z l e k t u r ą ich utworów. Omamianie ich treści, wy­ różnianie postaci, ich c z y n o w i p o b u d e k ] d z i a ł a n i a , przebiegu wydarzeń, obrazów, oraz nawiązywanie! treści czytanych li­ tworów do przeżyć młodzieży. !

2. Mówienie. W y p o w i a d a n i e się młodzieży n a t e m a t y , po­ d a n e przez siebie lub 'nauczyciela, zaczerpnięte z bieżącego życia lub l e k t u r y . Opowiadania n a tle cjzytanej l e k t u r y , wy­ cinków z dzienników i p i s m . Opisy osób, [przedmiotów, sytua-cyj i krajobrazów n a p o d s t a w i e b e z p o ś r e d n i c h w s p o m n i e ń i obserwacyj. K r ó t k i e przemówienia i dyskusje.

Wygłaszanie wierszy n a p a m i ę ć . \

3. Pisanie. P i s a n i e w y p r a c o w a ń n a łatvj,re t e m a t y , p r o t o k o ­ łów zebrań organizacyj uczniowskich, plodań, próśb, listów, u p o w a ż n i e ń i p o k w i t o w a ń . Opracowanie k r ó t k i e g o własnego

życiorysu. r Dalsze u t r w a l a n i e znajomości pisowni wryrazów, najczęściej

u ż y w a n y c h w życiu p r a k t y c z n e m . W związku z czytaniem, mówieniem i p i s a n i e m wzbogacanie czynnego s ł o w n i k a mło­ dzieży, w y j a ś n i a n i e i zastosowywanie zwrotów językowych, p o s z u k i w a n i e zwrotów zastępczych; rozróżnianie gwary i ję­ zyka w a r s t w wykształconych.

P o w t ó r z e n i e najważniejszych wiadomości gramatycznych, n a b y t y c h w poprzednich klasach, ze szczególnem uwzględnie­ n i e m n a u k i o zdaniu.

Tematy, związane z czytaniem, m ó w i e n i e m i pisaniem. Życie gospodarcze i k u l t u r a l n e środowiska: działalność in-stytucyj opieki społecznej, chóry, k o ł a młodzieży, świetlice, związki sportowe, przysposobienie wojskowe i t. p .

Prócz tego przejawy życia gospodarczego i k u l t u r a l n e g o w różnych regjonach Polski: k o p a l n i e , fabryki i u p r a w y .

Także obrazy z życia i twórczości wielkich pisarzy i uczo­ nych (np. Słowackiego, Sienkiewicza, Prez. Mościckiego itp.

Materjał nauczania. 1. Współżycie ludzi w pań­ stwie — ustrój P a ń s t w a Pol­ skiego. P o t r z e b a silnej organi­ zacji p a ń s t w o w e j n a p r z y k ł a ­ dach z dziejów Polski. Koniecz­ n o ś ć podziału czynności; wła­ dza i p o d w ł a d n i , k a r n o ś ć i przy­ mus.

Podział stanowy w dawnej Polsce, a r ó w n o ś ć o b y w a t e l s k a w Polsce współczesnej. Grupy społeczne w dzisiejszej Polsce. Ich w z a j e m n a zależność; k o ­ nieczność współdziałania i po­ s z a n o w a n i a każdej pracy. To­ lerancja narodowościowa i wy­ z n a n i o w a w Polsce współcze­ s n e j .

P r e z y d e n t Rzeczypospolitej głową P a ń s t w a . Władza i pra­ ce Rządu. Rola Sejmu i Sena­ t u w dawnej i dzisiejszej Pol­ sce. Podz!ał administracyjny P a ń s t w a . Główne . zadanie sa­ morządu; gmina wiejska i wiej­ s k a .

Pomoce: Arkusze codzien­ n y c h obserwacyj meteorolo­ gicznych, opadomierz, m a p a polityczna i fizyczna Polski, atlasy Homera u uczniów, (tak­ że a t l a s Gł. Urz. S t a t . W-wa. choć j e d e n n a klasę) i m a p k i k o n t u r o w e Polski do n o t o w a ń różnych e l e m e n t ó w naszego ży­ cia gospodarczo - ustrojowego. Wycieczki (gdy możliwe są w t y m czasie). N a u k a o człowieku łącznie z higjeną. Materjał n a u c z a n i a . 1. Higjena p o s t a w y w związ­ k u z ogólnem u k s z t a ł t o w a n i e m ciała.

2. Ruchy kończyn dolnych. Udział k o ś c i i m i ę ś n i w r u ­ c h a c h kończyn dolnych. Staw k o l a n o w y , j a k o p r z y k ł a d r u ­ chomego zestawienia kości. Zmęczenie m i ę ś n i . P o k a z do­ raźnej pomocy w razie stłucze­ n i a k o l a n a , zwichnięcia, złama­ n i a kości na p r z y k ł a d a c h koń­ czyny dolnej.

3. Ruchy kończyny górnej, udział w nich kości i mięśni. Higjena paznokci. O p a t r y w a n i e drobnych r a n . 4. P o k a r m y człowieka. Prze­ r ó b k a p o k a r m u w żołądku i je­ l i t a c h . Higjena w y b o r u , _ przy­ g o t o w a n i a i przyjmowania po­ k a r m u .

- 9 — "

A r y t m e t y k a % %e&m*

4 godz, tyg.

Zajęcia p r a k t y c z n e

4 względnie 3 godz. tyg, zależnie od nauczycieli

i z a s i o s . warjanta.

śpifw

2 godzi tyg.

Rysunki

2 godz. tyg,

Ćwiczenia c i e l e s n a

2 gods. tyg. ponadto 10 min. świcz. ciel.

Materjał nauczania. i . Daisze ugruntowywanie sprawności działań rachunko­ wych na liczbach całych i u-łamkowyeh, ze szczegdlitem uwzględnieniem przybliżeń dziesiętnych. Zmiany wyni­ ków działań w zależności od zmiany d a n y c h . Uproszczenia r a c h u n k o w e ,

2. Znakowanie literowe przy budowie wzorów n a wyraże­ nia związku między wielko­ ściami oraz obliczenia według gotowych wzorów, n p . wzo­ rów n a obliczanie objętości brył, wymienionych w pro­ gramie geometrii.

3 Dalsse w y k r e s y zmian wielkości, jak w grudniu. Prócz tego, przykłady wiel­ kości w p r o s t proporcjonal­ nych; wyznaczanie współ­ czynnika pr^porcjonainośei-Bnzwiązywanie zagadnień na wielkości wprost proporcjo­ nalne.

4. Obliczenia procentowe. P a l s z e obliczanie kapitału, czasu oprocentowania i stopy procentowej. Prócz tego, wia­ domości o zobowiązaniach dłużnych ! o w e k s l a c h . Ćwi­ czenia i zadania.

G«ometrja. Opis niektórych brył |np. o s t r o s ł u p ó w pełnych 1 ściętych |. Ćwiczenia w obli­ czania objętości brył, danych w n a t u r z e lub przy pomocy szkiców technicznych, przy z a s t o s o w a n i u odpowiednich wzorów, n p . obliczanie po­ jemności skrzyni n a wozie (do przewożenia plaska, ciemnia­ ków, węgW). Obliczanie obję­ tości Stosu kamienia tłuczone­ go, piasku i t p .

Materjał nauczania. Zajęcia p r a k t y c z n e . A. Zajęcia rękodzielnicze. Materjał nauczania, ł a. Chłopcy.

Warjant t . -wytwarzanie pomocy naukowych i przedmiotów użytkowych z metali,

Orientacyjne przykłady tematów; szufelki do śmie­ ci, pudełka dla drobin, pudełka n a drobiazgi i t p ,

Z waieówki; podstawki do palniftów, wycieraczki do obawia, saneczki itp. Również n a p r a w a różnych przyrządów i przyborów, między innemi zamków.

Warjant 2. Wytwarzanie przedmiotów użytkowych z drzewa:

Grje.ataeyjne przykłady tematów, saneczki, n a r t y rysownice itp,

Warjant 3. Koszykarstwo wiklinowe oraz w sprzy­ jających warunkach trzcinowe. Przedmioty do wyrobu, koszyki, kobiałki do obroków, kołyski i t p . Także pod­ s t a w y m e b l a r s t w a koszykowego, e w e n t . podstawy szczotkar stwa.

1 b . Dziewczęta. Szycie i roboty dziane. Szycie z materjałów nowych lub s t a r y c h , spódnicy plisowanej lub koszuli według miejscowych wzorów. Obchodzenie slg z maszyną i airzymanie jej w po­ rządku. Nadto wszędzie — sukienka dziecięcia, wy­ p r a w k a dla niemowlęcia.

j Roboty z różnych materjałów. Orjentacyjne przykłady tematów ;

W korelacji z przyrodą martwą, ł a t w e a p a r a t y radjowe.

Dla celów nauki o przyrodzie żywej wiwarja, n p . akwarium, terarjum, różne gabloty,

Łatwa napraw-t zepsutych pomocy naukowych oraz narzędzi. W związku z różnemi zainteresowaniami młodzieży, potrzebami szkoły i środowiska; sporządza­ nie okien Inspektowych, palików o g r o d o w y c h , ' uli, drogowskazów', ewent. budowa scenki szkolnej, kulis, szycie kostjumów itp.

B. Wyłącznie dla dziewcząt w szkołach, posiada­ jących odpowiednie warunki.

Gospodarstwo domowe.

Zestawianie r a c j o n a!n y c h obiadów i całodziennych posiłków oraz robienie kalkulacji z uwzględnieniem wartości produktu i kosztu opału.

Wypiekanie z ciast i wypieksnki z kasz z dodatkiem jarzyn luh owoców z zastosowaniem dogotowywania.

C. Zajęcia gospodarcze i

hodowlane-Każdą szkołę obowiązuje w odpowiednich warun­ kach [posiadanie ogrodu, odpowiednich pomieszczeń do chowu) wybór po jednym temacie z trzech g r u p .

Grupa I. Polet&a pokazowe jw czasie wiosny i je­ sieni] a] poletka n a w o ż o n e i nienawoźone, b] poletka, na których stosuje się pewne zabiegi w s t o s u n k u do roślin [ n p . siekanie, pielenie, okopywanie! lub ich nie stosowano*

Grupa II. Zajęcia do wyboru; a) chów drobiu, b | królików, ej pasieka i uprawa roślin miododajnych [posiadających też inne jakieś znaczenie gospodarczej.

Grupa" III, P r o p a g a n d o w a uprawa roślin \z wiosną i jesienią I mających d u ż e znaczenie odżywcze dla m a s iub znaczenie wybitnie gospodarcze, n p . kukury­ dzy n a ziarno, soczewicy, sou, łubinu, żywokostu na paszę, rnroiaskUs malin, porzeczek, t r u s k a w e k i t p .

W szkołach bez ogrodu hodowla roślin ozdobnych w skrzynkach i doniczkach.

Materjał mauczania.

Dalsze

śpiewany cli

(szczególnie

powtarzanie

Już pleśni

takich, któ­

re mają znaczenie dla

późniejszego życia mło­

dzieży) z poprzednich lat

i ostatnich (miesięcy,

Wyuezenija trzech do

cztereeh pifśni, śpiewa­

nych na jemen łub dwa

i trzy głosy* przy pomo­

cy nut i ze słuchu. Mo­

gą to być pieśni ludowe

różnych re^jonów, dają­

ce obraz pieśmarstwa na

ziemiach Polaki, ze

szeze-gólnem uwzględnieniem

środowiska regionalnego

młodzieży, bieśni obycza­

jowe, religijne, narodo­

we o znaczeniu obywa­

tel »ko-pansL-wowera, ory­

ginalne naszych kompo­

zytorów, w| szczególności

Moniuszki g Noskowskie­

go, oraz towarzyskie i

żołnierskie. Będą to pie­

śni trzy, dwu i jednogło­

sowe, śpiewane z nut.

Odpowiednie ich insceni­

zacje (gdy nadają się do

tego) z wyzyskaniem

i-nicjatywy młodzieży.

Uwaga. Przy wykony­

waniu i ich opracowy­

waniu dbać o staranne

wykończenie i właściwą

interpretację, utrwalanie

oraz uzupełnianie spraw­

ności technicznych i wia­

domości nabytych w la­

tach poprzednich. Umie­

jętność posługiwania się

w śpiewie nutami.

p

Materjał nauczania.

Kysunek z pamięci. Po ob­

serwacji dalsze szkicowanie

przedmiotów o znaczeniu

go-spodarczem, z uwydatnieniem

typowego kształtu i charakte­

rystycznych cech. Orjentacyj­

ne przykłady tematów: budyn­

ki gospodarskie itp.

Rysunek % natury. Rysowa­

nie i malowanie przedmiotów

użytkowych o niezbyt złożo­

nych kształtaeh brył wielo­

ściennych i obrotowych (np.

wiadro, bal ja itp.), z uwzględ­

nieniem skrótów perspekty­

wicznych i cieni.

Rysunek z wyobraźni, obej­

mujący przedstawianie linją i

plamą barwną brył i przedmio­

tów użytkowych w położeniu

pionowem, z uwzględnieniem

skrótów perspektywicznych, na

podstawie pomysłu ucznia lub

opisu nauczyciela, Orjentacyj­

ne przykłady tematów: stoliki,

taborety itp.

Projekty różnych wywieszek,

godeł rzemieślniczych,

akce-sorjów teatralnych i t. p. z za­

stosowaniem odpowiednich

o-plsów.

Materjał % działu C. Sporty.

Jazda na saneczkach, łyżwach

i nartach,

W razie niesprzyjających

warunków atmosferycznych

lekcje z kombinacją ćwiczeń

z działu A i B—jak w grudniu).

-'—10—

Iłltsigtt:

Keligja

2 godz. tyg.

J ę z y k polski

5 eweaŁ, 6 godz, t y g . nauki zależnie o ! ilości naaezycieli i zastosowanego w a r j a a t a Sistrakc.

Geografia % U s t o r j ą

i I. półroczu 8 ew. Ł godz. geografii

w U. Rółr, 4 godz, tyg. historii

Manka o przyrodzie

4 godz. tyg.

S

Program szezegółowy.

Materjal.

Miłosierdzie w

dzie-ach Kościoła.

Program o g ó l n y

i lektura dziel religij­

nych, jak w miesiącu

styczniu.

Materjał. I

1. Czytanie głośne 1 ciche odpowiednio dobranych utwo­

rów poetyckich i prozaicznych w całbści lub w wyjątkach.

Z dzieł Konopnickiej kilka wybranych liryk, Prusa „Placów­

ka*. Dalsza tworzenie i prowadzenie biblioteczki klasowej,

a w związku z tem zaprawianie do samodzielnej lektury utwo­

rów wybranych. Tworzenie planu czytanych utworów. Wia­

domości o wybitniejszych autorach czytanych utworów.

Omawianie treści utworów, jak w poprzednich miesiącach.

Porównywanie utworów. |

2. Mówienie. Dalsze wypowiadanie się młodzieży na tema­

ty, podane przez siebie lub wychowawcę, zaczerpnięte z bie­

żącego życia lub lektury. Opowiadanie ba tle czytanej lektu­

ry, wycinków z dzienników i pism. Opity osób, przedmiotów,

sytuacyj i obrazów.

Przemówienia i dyskusje. Wygłaszania napamięe wierszy.

3. Pisanie. Pisanie wypracowań na łafwe tematy, protoko­

łów zebrań organizaeyj uczniowskich, ipodan, próśb, listów,

pokwitowań i upoważnień. Dalsze utrwalanie znajomości pi­

sowni trudniejszych wyrazów, najczęściej używanych w ży­

ciu praktycznem.

Wzbogacanie czynnego słownika młodzieży. Rozróżnianie

gwary i języka warstw wykształcanych). Dalsze powtarzanie

najważniejszych wiadomości gramatycznych, ze szezególnem

uwzględnieniem nauki o zdaniach. . i

Tematy, związane z czytaniem, mówieWem i pisaniem. Ży­

cie gospodarcze i kulturalne środowiska, oraz jego przejawy

w różnych regjonach Polski. Np. instytucje społeczne:

ludowe, teatry, zajęcia, obyczaje, stroje Jtp.

Najcenniejsze zabytki sztuki ludowej środowiska i

nu, oraz obrazy z życia i twórczości wiejkich pisarzy,

domy

regjo-

uczo-ttych i innych.

_L

Materjał nauczania..

2. Obowiązki obywateli polskich wo­

bec Państwa, Przynależność do Pań-sima i gminy. Obywatelstwo, Obowią­ zek wierności, obowiązek ofiary krwi i mienia, posłuszeństwa, obowiązki publiczne.

Nasze granice i ich obronność; kor­ pus Ochrony Pogranicza. Powszechna służba wojskowa (ulgi), pobór wojsko­ wa; nasza srmja, rodzaje broni. Przy­ sposobienie wojskowe — organizacje lokalne i powiatowe, Obrona przeciw­ lotnicza i przeciwgazowa. Liga Obro­ ny Powietrznej Państwa (L. O. P. P.}, Czerwony Krzyż.

Podatki: na co państwo potrzebuje podatków; (z uwzględnieniem środo­ wiska); kto je piąci i w jaki sposób. Odwołania to sprawach podatkowych. Podatki pośrednfe: monopole i cła.

Obowiązek posłuszeństwa. Ustawy i rozporządzenia; jak powstają i kie­ dy obowiązują: sposoby ogłaszania ustaw i rozporządzeń Władz.

Do jakich obowiązków (fuhcyj) pu­ blicznych może być powołany obywa­ tel i jak winien je spełniać: w samo­ rządzie gminnym i powiatowym? w komisji wyborczej, w sądzie przy­ sięgłych, w stowarzyszenia spółdziel-czem Ud.

Pomoce: arkusze codziennych obser-wacyj meteorologicznych, opadomierz mapa polityczna Polski, atlasy Home­ ra u uczniów, (atlas Gł. Urz. Siat.

Warszawa, choć jeden na Masę) i mapki konturowe Polski do notowań różnych elementów naszego życia go-spodsrczo-nstrojowego,

Wycieczki (np, na granicę gdy jest to możliwe) i Korpusu Ochr. Pogran. miejscowego Kota Loppn, Przyspos. mojsk. Czerw. Krzyża, Urzędu skar­ bowego, spółdzielni, sądu przysięgłe­ go i t. p.

Materjał nauczania.

5. Wędrówka raaterjałów od­

żywczych z krwią w związku

z najważniejszemi narządami

krążenia. Pierwsza pomoe w

skaleczeniu głębszem i krwo­

toku. Męczenie się serca. Hi­

gjena pracy fizycznej i spor*

tów. Działanie trucizn na ser­

ce (nikotyna),

6. Wydalanie z organizmu

dwutlenku węgla, wody i mo­

czu, Utlenianie się organizmu

Temperatura ciała ludzkiego.

Oddychanie płucne.. Znaczenie

klatki piersiowej. Jako

ochro-ny kostnej płac i serca. Zna«

ezenie krwi przy oddychaniu*

Higjena dróg oddechowych.

Czynności wydzfelnleze nerek.

Oddychanie i wydalanie skór­

ne. Zmysły skórne. Higjena

skóry.

Program szezegółowy.

Materjał.

Kościół w Polsce od

966 — 1583 r., t. j . do

końca soboru tryden­

ckiego.

Program o g ó l n y

1 lektura dzieł religij­

nych, jak w styczniu.

Materjał.

1. Czytanie, jak w miesiącu marcu. Tworzenie planu czyta­

nych utworów. Z literatury: Reymonta „Z ziemi chełmskiej",

(wyjątki). Ponadto wybór poezji legjonowej.

Lektura wybranych utworów -związanych z zainteresowa­

niami młodzieży. Zaprawianie do samodzielnej lektury. Po­

równywanie utworów o podobnej i różnej treści. Czytanie

odpowiednio dobranych krótszych utworów popularno-nau­

kowych w całości lub utworów dłuższych we fragmentach.

2. Mówienie, jak w miesiącu marcu. Prócz tego sprawo­

zdania z łatwych książek, artykułów i t. p. Oglądanie i

o-mawianie treści przystępnych dzieł sztski, ze szezególnem

uwzględnieniem sztuki ludowej.

3. Pisanie, jak w miesiącu marcu. Prócz tego zwięzłe stre­

szczenia przeczytanych całości oraz przygotowanie

materja-łu do przemówień.

Materjał ortograficzny, jak w marcu.

W związku z czytaniem, mówieniem i pisaniem dalsze wy­

jaśnianie i zastosowanie zwrotów językowych, wyszukiwa­

nie zwrotów zastępczych, rozróżnienie gwary i języka warstw

wykształconych. Na tle kilku urywków, pisanych gwarą,

zwrócenie uwagi na główne różnice między gwarą a mową

warstw wykształconych w zakresie wymowy, odmiany i słow­

nika (bez wchodzenia w szczegóły i jakichkolwiek uogólnień).

Tematy. Dalsze obrazy z życia i twórczości wielkich pisa­

rzy, artystów, uczonych i innych, oraz najcenniejsze zabytki

sztuki lndowej środowiska i regjonn.

Materjał nauczania.

3. Prawa obywateli polskich

i opieka Państwa nad nimi.

Równość obowiązków i praw.

Zabezpieczenie wolności oso­

bistej. Prawo do właściwego

sądu. Wolność słowa (pracy)

i zabezpieczenie jej przed na­

dużyciem. Ochrona mienia i

własności indywidualnej (po­

licja, straż pożarna.) Stan wy­

jątkowy i stan wojenny.

Wolność zarobkowa i wol­

ność zawodu. Główne rodzaje

zawodów w Polsce i przygoto­

wanie do nich (z uwzględnie­

niem środowiska).

Poradnictwo zawodowe.

Wyeieczki i inne pomoee

naukowe, jak w miesiąeu mar­

cu.

Materjał nauczania.

Pierwsza pomoc w razie

o-mdlenia, uduszenia, zatrucia

gazem świetlnym lub zacza­

dzenia, zamarznięcia, odmro­

żenia, porażenia słonecznego,

utonięcia.

7. Głowa, jako siedlisko

większości narządów umysło­

wych. Ochrona kostna narzą­

dów zmysłów. Czynności oka

i związane z niemi szczegóły

budowy. Higjena oczu. Czyn^

ności ucha i związane z niemi

szczegóły budowy. Niewidomi

i głuchoniemi. Stosunek ezło»

wieka normalnego do upośle­

dzonego.

8. Znaczenie mózgu i rdze­

nia w ustroju ludzkim.

Zmęczenie układu nerwowe­

go. Sen. Higjena układu ner­

wowego, Stosunek człowieka

normalnego do psychicznie

u-pośłedzonego i chorego.