Kościół w świecie - po co i jak?

Henryk Witczyk

Kościół w świecie - po co i jak?

Verbum Vitae 10, 7-10

O

dredakcji

KOŚCIÓŁ W ŚWIECIE - PO CO I JAK?

Zmartwychwstały Pan posłał swoich uczniów z orę­ dziem Ewangelii do wszystkich narodów: „Idźcie więc i nauczajcie wszystkie narody” (Mt 28,19). W obliczu ta­ kiego charakteru Chrystusowego mandatu rodzi się wiele pytań. Czy przez uniwersalną misję apostołów Jezus nie pomniejszył roli narodu wybranego - Izraela? Jak rozu­ mieć tak stanowcze ukierunkowanie posłannictwa apo­ stołów i Kościoła apostolskiego na inne ludy ziemi? Dlaczego sami apostołowie, zwłaszcza św. Paweł, wręcz czują się przynagleni przez samego Jezusa, aby Ewange­ lię głosić tym, którzy przez całe wieki żyli bez radości, jaką daje Prawo - Tora, bez ufności płynącej z orędzia Proroków, bez światła Mądrości, a zwłaszcza bez Chry­ stusa i nadziei życia wiecznego?

To samo ukierunkowanie cechuje Kościół Chrystuso­ wy do dzisiaj. Wypada zatem, byśmy bardziej (na nowo) uświadomili sobie uniwersalizm wspólnoty eklezjalnej, zwłaszcza w kontekście coraz większych trudności i prze­ ciwności, z jakimi spotyka się misyjna działalność Kościo­ ła. W obliczu dzisiejszego pluralizmu religijnego pytanie o to, co jest wolą Jezusa staje się nie mniej dramatyczne niż w czasach pierwszej gminy: czy również dzisiaj z mocą wysyła On chrześcijan z orędziem Ewangelii do całego świata czy też godzi się na ich bierność apostolską z uwagi na współczesną wrażliwość i trudności związane ze świa­ domym wykluczeniem Chrystusa z życia nowoczesnego świata. Czy zamknięcie się chrześcijan wewnątrz „wspól­ noty wybranej”, zadowolonej z własnej wiary i bez ambi­ cji dawania świadectwa o Bogu tym, którzy już m ają własnych bogów, jest do pogodzenia z prawdą Ewangelii?

Niniejszy numer “Verbum Vitae” wychodzi naprzeciw tego rodzaju pytaniom i w słowie samego Boga szuka na

nie odpowiedzi. Prezentowane w jego pierwszej części ar­ tykuły podkreślają uniwersalizm powołania Abrahama i Izraela. Dzieje zbawienia, już od pierwszej stronicy Pię­ cioksięgu, rozpoczynają się opowiadaniem o człowieku jako takim (bez olo*eślenia jego narodowości lub przynależno­ ści etnicznej), a dopiero na tle tego opowiadania kształtują się dzieje Abrahama i Izraela (J. Lemański).

Jeszcze mocniej ukierunkowanie dziejów Izraela na zbawienie ludów pogańskich ukazane jest w całym Starym Testamencie, nawet jeżeli nie brak w nim tekstów, które mogły być rozumiane jako zachęta do separacji i wywyż­ szania się. Jeden z takich tekstów brzmi: „Oto lud, który mieszka osobno i nie zalicza się do narodów” (Lb 23,9b). Jednak odczytanie go na tle całego Starego Testamentu każe go rozmieć jako powołanie Izraela do wyjątkowej wierno­ ści Bogu Jahwe - dla dobra wszystkich narodów świata, co z całą precyzją wykazuje ks. A. Tronina, konkludując swą analizę cytowanego wyżej zdania, następującymi słowa­ mi: „Wiara w wybraństwo Izraela prowadziła do przeko­ nania, że Jahwe jest wyłączną własnością Izraela i na odwrót. Pwt nie wspomina nawet o tym, że Izrael ma zada­ nia wobec goj im. Są jednak w Starym Testamencie teksty ukazujące inną linię: Jahwe po to wybrał sobie lud, aby za jego pośrednictwem doprowadzić cały świat do poznania Chwały Bożej. Począwszy od podstawowej obietnicy Rdz 12 i późniejszych słów Wj 19, linia ta prowadzi aż do Iz 60. Ale i tu niełatwo Izraelowi pokonać świadomość reli­ gijnej wyższości. Trzeba wejść głębiej, aby zdobyć właści­ we spojrzenie na błogosławione zadania Izraela względem gojim. Niewola i diaspora odegrały tu pozytywną rolę. Sługa Jahwe jest światłem dla gojim (Iz 49,6), dla całej ludzko­ ści; cierpienie dla zbawienia świata dochodzi tu do świa­ domości narodu wybranego bardziej niż kiedykolwiek.

Aby być ludem Bożym, świętym, nie można zamykać się w egoizmie i nienawiści do pogan; potrzeba do tego wiary i służby zbawieniu pogan. Nie można tu być samot­ nym, lecz należy iść zawsze razem z Jahwe. Bóg zachowu­ je wolność nawet w wyborze swego ludu: chce ostatecznie

śnie jest Mu potrzebna posługa Izraela. Taka postawa służ­ by oznacza coś największego, co Izrael mógł dać w swej relacji do innych narodów: otwarcie na nowe dzieło Boże, leżące poza zasięgiem możliwości Izraela. Tak doszliśmy od starożytnych wyroczni Balaama do progu Ewangelii”.

Tę ważną prawdę w dużym stopniu objawiali Izraelo­ wi prorocy, głosząc kary Boże na niewiernych (jak np. Edom), a zarazem rysując perspektywę ich przyszłego zbawienia za sprawą Izraela, również oczyszczonego i od­ nowionego przez Jahwe, Boga Przymierza (M. Raszewski). Uniwersalistyczne idee z trudem znajdowały zrozumie­ nie w Jerozolimie i Judzie po odbudowaniu świątyni, o czym świadczy treść takich Ksiąg jak Ezdrasza i Nehemiasza: „Wszyscy ludzie nie pochodzący z Judy i Beniamina są przeciwnikami i rywalami” (Ezd 4,1-5; Ne 13,23-27)” (ks. T. Tułodziecki).

Ostatecznie, za sprawą Jezusa z Nazaretu zarysowany w Starym Testamencie uniwersalizm zbawczej woli Boga dojdzie w pełni do głosu w Nowym Przymierzu. Bodaj naj­ wyraźniej widać to w Jego działaniu dla dobra kobiety ka- nanejskiej (Mt 15,21-28), w której odkrywa autentyczną wiarę - zaufanie powiększoną przez jej zdumiewającą cier­ pliwość i pokorę (A. Paciorek).

Jeszcze mocnej swój stosunek do innych narodów ob­ jawia Jezus w Ewangelii św. Jana. To On sam niesie swoją

Ewangelię i ofiaruje swoją Osobę mieszkańcom schizma- tyckiej Samarii (H. Witczyk).

Kościół apostolski dobrze zrozumiał sens wspomnia­ nych wyżej gestów Jezusa (wobec poganki i wobec Sama­ rytan). Dlatego już w drugiej połowie I wieku kontynuował rozpoczętą przez Jezusa misję głoszenia Ewangelii poza Jerozolimą i Judeą, opłacając j ą wielką ceną krwawych prześladowań.

„Życie chrześcijańskie - pisze W. Popielewski anali­ zując przesłanie Apokalipsy św. Jana - jest nie do pogo­ dzenia z tym, co proponuje Bestia i Nierządnica; spotyka się z wrogością i narażone jest na prześladowanie. Dlatego Jan wzywa wspólnoty chrześcijańskie do świadectwa aż do przelania krwi. Zwycięstwo dokonuje się przez zjedno­

czenie z Barankiem Paschalnym; chrześcijanie stają się zwycięzcami przez obmywanie szat we krwi Baranka i przez słowo swojego świadectwa (7,17). Ten, który walczy - Wierny i Prawdziwy, odziany je st w szatę we krwi skąpa­ ną, a nazwano Go imieniem Słowo Boga i to On sprawi, że u kresu ludzkiej historii zostaną pokonane wszelkie siły wrogie Bogu. Narzędziem chrześcijan w walce z bałwo­ chwalstwem imperium i z gniewem narodów jest wierność tajemnicy paschalnej. Uczniowie Baranka są wezwani do dawania świadectwa aż po męczeństwo i śmierć: jeśli kto do niewoli je st przeznaczony, idzie do niewoli. Jeśli kto na śmierć od miecza - musi od miecza zginąć. Tu okazuje się wytrwałość i wiara świętych” (13,10).

O pojmowaniu uniwersalizmu zbawienia w Kościele na przestrzeni wieków pisze ks. Bardski, który spośród nie­ zliczonych alegorii osnutych na motywach biblijnych, przedstawiających relację pomiędzy Izraelem a narodami pogańskimi włączonymi w Kościele do ludu Bożego, wy­ brał pięć, które pod pewnymi względami mogą wydawać się reprezentatywne (zwiadowcy powracający z Kanaanu; góry Tabor i Hermon; Lea i Rachela - żony Jakuba; namio­ ty Kedara i zasłony Salomona; pasterze i trzej mędrcy). Z jednej strony zawierają one ciekawe treści teologiczne, mogące zainteresować również współczesnego człowieka, z drugiej zaś nie kryją w sobie podtekstów deprecjonują­ cych naród żydowski.

Niezwykle złożony problem relacji Kościół - świat (inne religie) w świetle najnowszej myśli teologicznej (m.in. < pism kard. J. Ratzingera) analizuje A. Dańczak. Proponuje on rozumienie Kościoła jako wspólnoty reprezentującą (na zasadzie pars pro toto) całą ludzkość w dziele zbawienia. Słusznie - w nawiązaniu do orędzia Biblii - zauważa, że „cała katolicka teologia wydatnie akcentuje powiązania międzyludzkie. Mediatio i communio są cechami charak­ terystycznymi katolickiego rozumienia roli Kościoła jako reprezentanta świata w kierowanych przez Boga dziejach zbawienia.

Ks. Henryk Witczyk