Stanisław Rospond
Jan Goldman
Pamiętnik Literacki : czasopismo kwartalne poświęcone historii i krytyce literatury polskiej 36/1-2, 165-166
Jain G oldm an urodził się dnia 12. V. 1907 r. w Krakowie. Gim nazjum IV im. H en ry k a Sienkiew icza ukończył w 1925 r. W tym że roku zapisał się na U niw ersytet Jagielloński z z a m iarem studiow ania rom anistyki. D oskonałe prak ty czn e o p a nowanie jęz y k a francuskiego, zdobyte w szkole lingw istycznej R. A nsona (tj. jego ojca Stanisław a G oldm ana) o ra z utrw alone potem pobytem w e F rancji, ułatw iło mu studiow anie tego działu hum anistycznego.
E ncyklopedyczne zam iłow anie do nauki, zapał do p rac y naukow ej (przez całe lata studiów uniw ersyteckich i potem był codziennym gościem lektorium Biblioteki U niw ersyteckiej) posiadał zdum iew ające. T oteż zak res jego zainteresow ań nau kow ych był obszerny. Nie tylk o rom anistyka, ale i polonistyka, slaw istyka, indoeuropeistyka, anglistyka b y ły przedm iotem jego zainteresow ań i pow ażnych studiów naukow ych. Sio stra jego, k tó ra u rato w ała się w raz z m ężem i synkiem przez ucieczkę n a W ę g ry (Irena H aberow a, inż. H. H aber), z pietyzm em przechow uje jego z eszy ty z w ykładam i uniw er syteckim i. W y sta rc z y p rzy p atrzeć się treści ich, aby zoriento wać się, że przeszed ł i ku rs sanskry tu , i język a staroperskiego, i z a ry s historycznej g ram a ty k i języ k a łacińskiego, nie m ów iąc o innych zainteresow aniach historyczno-literackich. Lingw i sty k a bowiem interesow ała go obok studiów histo ryczno -lite rackich. J. R ozw adow ski kształcił jego um ysł obok romani- stów prof. S. W ędkiew icza i Folkierskiego, u k tó rych w 1929 r. uzy sk ał d o k to rat z rom anistyki, na podstaw ie p rac y : „Les o ri gines de la philologie rom ane et celles de la philologie indo- européenne“.
T en w ach larz jego zainteresow ań z w yraźnym pociągiem do polonistyki i język oznaw stw a w ycisnął piętno na gruntow - ności jego w iedzy i p racy naukowej. W stosunku do p o siad a nej w iedzy m ało drukow ał. B ył bowiem skrom ny i bardzo w y m ag ający wobec swoich prac. Ale dlatego to, co w ydał, nosi znam iona jego pracow itości i dokładności. M am na m yśli owoc jego benedyktyńskiej p rac y (wiem, ile lat trud u
w ata go ta p rac a ) dzieło: „L a philologie rom ane en P o log ne“, K raków 1937, str. 333.
W y s ta rc z y p rz y p a trz e ć się ru b ryce p rze jrz a n y c h czaso pism i w ydaw nictw , ażeby się przekonać o rozm iarze włożonej w to dzieło p ra c y . Dzieło to jest bibliografią p rac rom anisty cz- nych w P o lsce od czasów najdaw niejszy ch do najnow szych.
Nie jest to alfabetyczne w yliczenie p rac ro m anistycznych w P olsce, ale c h a ra k te ry s ty k a rom anistyki w P olsce w edług rozdziałów : 1) Les études rom anes en P ologne jusqu’à la fon dation de la prem ière ch aire de philologie rom ane en 1892 z poddziałam i: a) L a renaissance, b) le siècle philosophique; 2) L a philologie rom ane en Pologne 1892— 1935.
U lubionym auto rem francuskim jego b ył A ndré Gide, to też w „P rzeg ląd zie W sp ółczesn ym “ (1932) napisał recenzję p ra c y R. F e rn a n d e z a : „Andre G ide“. W spólnie z d r L. K rz y ż a now skim opracow y w ał „Słow nik ję z y k a angielskiego“, k tó ry m iał się u k azać nakład em T rzask i, E v e rta i M ichalskiego. Z a jęcia p rak tyczn o-zarob k ow e, tzn. prow adzenie szk o ły języków obcych Ansona, poch łan iały m u dużo czasu, ale nie do tego stopnia, żeby nie znalazł choć chwili czasu pójścia do ulubio nego lektorium Biblioteki U niw ersyteckiej.
W ybuch w ojny w 1939 r. zm usił go do ucieczki w raz z żoną i m aleńkim dzieckiem do Lwowa, gdzie na u n iw ersy tecie! wykładaił do 1941 r. p rz y k a te d rze rom anistycznej. Z w kroczeniem Niemców do Lw ow a w 1941 r. zaczęły się dla niego i jego ro d zin y (zn alazła się tam i jego m atka o raz ojciec) k oszm arn e dni. M ało m iał zm ysłu p rak ty czn ego, życiow ego, ażeby się w ym knąć hitlerow com , k tó rz y w 1942 r. zabrali go z ulicy do obozu Janow skiego. Z pew nością z a ra z go tam ro z strzelano , g d y ż jeden z „obozow iczów “ w idział go tam jednego dnia, a potem stra c ił go z oczu. A wiadom o, że w obozie J a now skim pod Lw ow em odbyw ało się m asow e m ordow anie Żydów .
Sta nislaw R ospond
