Informacja o sytuacji społeczno-gospodarczej województwa wrocławskiego w 1993 r. [Informacja roczna]

WOJEWÓDZKI URZĄD STATYSTYCZNY WE WROCŁAWIU

- ---

INFORMACJA O SYTUACJI

SPOŁECZNO-GOSPODARCZEJ WOJEWÓDZTWA WROCŁAWSl

W1993 R

/^BIBLIOTEKA W NR 1NW . //'

WROCŁAW KWIECIEŃ 1994

INFORMACJA O SYTUACJI

SPOŁECZNO-GOSPODARCZEJ

WOJEWÓDZTWA WROCŁAWSKIEGO W 1993R.

fes?

WOJEWÓDZKI URZĄD STATYSTYCZNY

WROCŁAW 1994

WYJAŚNIENIA METODYCZNE

Dane o pracujących obejmują osoby pełnozatrudnione i niepełnozatrudnione w głównym miejscu pracy, nie obejmują pracujących w rolnictwie indywidualnym.

Do pracujących zaliczono:

- osoby zatrudnione na podstawie stosunku pracy-pracownicy najemni, - osoby wykonujące pracę nakładczą,

- agentów oraz osoby zatrudnione przez agentów, - członków rolniczych spółdzielni produkcyjnych,

- właścicieli i współwłaścicieli zakładów łącznie z pomagającymi członkami ich rodzin.

Dane o przeciętnym zatrudnieniu obejmują osoby zatrudnione na podstawie stosunku pracy w pełnym wymiarze czasu pracy oraz w niepełnym, po przeliczeniu na pełnozatrudnionych.

Dane o bezrobotnych obejmują osoby które są zarejestrowane w biurach pracy.

Wynagrodzenia obejmują wynagrodzenia osobowe, wypłaty z zysku do podziału i z nadwyżki bilansowej w spółdzielniach oraz nagrody z zakładowego funduszu nagród. Dane o wynagrodzeniach od 1992 r. podaje się w ujęciu brutto, tj. bez potrąceń z tytułu podatku dochodowego od osób fizycznych oraz netto - po potrąceniu podatku dochodowego od osób fizycznych.

Dane o pracujących, zatrudnieniu i wynagrodzeniach w gospodarce narodowej dotyczą jednostek sfery mate­

rialnej o liczbie pracujących powyżej 5 osób oraz sfery poza produkcją materialną bez względu na liczbę pracujących.

Przeciętne wynagrodzenia miesięczne brutto i netto przypadające na 1 zatrudnionego obliczono przyjmując:

- wynagrodzenia osobowe,

- wypłaty z zysku do podziału i z nadwyżki bilansowej w spółdzielniach, - nagrody z zakładowego funduszu nagród.

Dane o warunkach pracy dotyczą podmiotów gospodarczych o liczbie pracujących w przemyśle i budownictwie powyżej 50 osób, w pozostałych działach powyżej 20 osób.

Dane o wynikach finansowych przedsiębiorstw obejmują jednostki (z wyjątkiem rolnictwa i leśnictwa) prowa­

dzące działalność gospodarczą i jednocześnie zobowiązane do prowadzenia ksiąg rachunkowych - w zakresie przemysłu i budownictwa obejmują podmioty, których liczba pracujących przekracza 50 osób, w pozostałych działach przekracza 20 osób.

Przychody z działalności gospodarczej obejmują otrzymane i należne kwoty w faktycznie uzyskanych cenach:

- ze sprzedaży wyrobów i usług, - ze sprzedaży towarów,

- z operacji finansowych (przychody ze sprzedaży obcych papierów wartościowych, przychody z udziałów, dywidendy i odsetki od kredytów i pożyczek, dyskonto przy zakupie weksli, czeków obcych i papierów wartościowych, dodatnie różnice kursowe),

- ze sprzedaży składników majątkowych (środków trwałych, materiałów i innych składników), - z dotacji przedmiotowych i innych zwiększeń.

Przychody ze sprzedaży wyrobów, robót i usług obejmują otrzymane i należne kwoty za sprzedane na zewnątrz przedsiębiorstwa:

- wyroby gotowe własnej produkcji, - roboty budowlano-montażowe, - wykonane usługi,

- prace naukowo-badawcze, projektowe, geodezyjno-kartograficzne,

- zryczałtowan ą odpatność agenta - w przypadku zawarcia umowy na warunkach zlecenia, - pełne przychody agenta, w przypadku zawarcia umowy agencyjnej.

Koszty uzyskania przychodów obejmują:

- koszt własny sprzedanych wyrobów, robót i usług,

-wartość w cenach zakupu (nabycia) sprzedanych towarów, - koszty operacji finansowych,

- podatek obrotowy i inne obciążenia, - pozostałe koszty uzyskania przychodów.

Wynik finansowy brutto (zysk lub strata) stanowi różnicę pomiędzy przychodami z działalności gospodarczej a kosztami uzyskania tych przychodów, skorygowaną o saldo strat i zysków nadzwyczajnych.

Wynik finansowy netto (zysk lub strata) wynika z pomniejszenia zysku brutto o obowiązkowe odpisy (tj. podatek dochodowy, podatek od wzrostu wynagrodzeń, dywidendę od funduszu założycielskiego) lub powiększenia straty brutto o obowiązkowe odpisy (tj. dywidendę od funduszu założycielskiego, podatek od wzrostu wynagrodzeń).

Majątek obrotowy obejmuje:

- zapasy,

- należności i roszczenia, - środki pieniężne,

- rozliczenia międzyokresowe.

Druk: Oddział Poligraficzny WUS we Wrocławiu, zatn. 94/94, nakład 60, cena 30 000 zł.

WSTĘP

Według stanu na koniec grudnia 1993 roku ludność województwa wrocławskiego wynosiła 1134327 osób i w porównaniu do grudnia 1992 r. była większa o 2767 osób, tj. o 0,3% (w kraju ludność ogółem wzrosła o 0,2%).

W miastach mieszkało 840,1 tys. osób, tj. 74,1% ludności województwa.

W 1993 roku umocniły się tendencje wzrostu aktywności gospodarczej przy wolniejszym niż w 1992 roku wzroście cen konsumpcyjnych i narastającym bezrobociu. Odzwierciedleniem trwających przekształceń są zmiany w liczbie i strukturze jednostek.

Według stanu na 25 grudnia 1993 roku w systemie

zarejestrowanych było 68916 jednostek (bez jednostek wewnętrznych), z tego 98,0% działało w sektorze prywatnym. W porównaniu do stanu z grudnia 1992 r. liczba jednostek ogółem zwiększyła się o 20,5%, w tym w sektorze prywatnym o 21,1% i to przede wszystkim firm prowadzonych przez osoby fizyczne (o 20,6%) oraz spółek prawa handlowego (o 23,8%), w tym spółek z udziałem kapitału zagranicznego (o 65,2%). W sektorze publicznym w wyniku procesów przekształceniowo-likwidacyjnych zmniejszyła się liczba przedsiębiorstw państwowych o 19,3%.

Do końca grudnia 1993 r. prywatyzacją w województwie wrocławskim objęto 113 przedsiębiorstw państwowych, z tego 24 metodą kapitałową a 50 poprzez likwidację na podstawie ustawy o prywatyzacji przedsiębiorstw państwo- wych.Zakończono likwidację w 35 przedsiębiorstwach. Na bazie prywatyzowanych przedsiębiorstw powstały 33 spółki pracownicze i 22 spółki z udziałem Skarbu Państwa.

Rok 1993 był kolejnym, w którym powstawały, oprócz zakładów produkcyjnych i usługowych, inne instytucje sprzyjające rozwojowi, należą do nich przede wszystkim banki.

Według stanu na koniec grudnia w województwie działalność depozytowo-kredytową prowadziło 25 banków kredy­

towych (poza Oddziałem Okręgowym NBP), które obsługiwały klientów poprzez sieć 47 oddziałów, 33 banków spółdzielczych, 2 filie, 17 ekspozytur i 1 agencja.

Stan zasobów pieniężnych w bankach zwiększył się w ciągu 1993 roku o 2128,4 młd zł, co oznacza nominalny wzrost o 23,1%, natomiast realnie (po uwzględnieniu krajowego wskaźnika wzrostu cen wynoszącego 135,3%) spadek o ok. 10,5%.

Środki nagromadzone na rachunkach walutowych będące w zdecydowanej większości (w ok. 99%) środkami ludności wyniosły na koniec grudnia 407,6 min USD, tj. o 21% więcej niż w grudniu 1992 r.

Zadłużenie ogółem w bankach wyniosło na koniec roku 11911,0 mld zł i było wyższe w stosunku do stanu sprzed roku o 3308,3 mld zł, tj. o 38,0%.

Przeciętne miesięczne wynagrodzenie brutto w gospodarce narodowej (w jednostkach sfery produkcji material­

nej o liczbie pracujących powyżej 5 osób oraz sfery poza produkcją materialną bez względu na liczbę pracujących) wyniosło 3831 tys. zł i było nominalnie wyższe o 972 zł, tj. o 34,0% ale realnie było niższe o 1,0%, wynagrodzenie netto ukształtowało się na poziomie 3142 tys. zł (w 1992 r. 2405 tys. zł). Przeciętna miesięczna wysokość świadczenia emerytalno-rentowego wyniosła 2246 tys. zł i była nominalnie wyższa o 35,0%, natomiast realnie utrzymała się na poziomie 1992 r. Relacja przeciętnej emerytury pracowniczej, kombatanckiej i pochodnej razem w województwie w stosunku do przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce narodowej w kraju wyniosła 59,0% i obniżyła się w porównaniu do 1992 roku o 0,7 pkt.

Na rynku pracy sytuacja była bardzo trudna. Liczba pracujących (298,8 tys. na koniec roku) w prawdzie wzrosła

w porównaniu do stanu z grudnia 1992 r. o 3,1% ale przeciętne miesięczne zatrudnienie było niższe o 4,1% i wyniosło

285,6 tys. osób.

Wstęp

W końcu grudnia 1993 r. w woj. wrocławskim zarejestrowanych było 64,6 tys. bezrobotnych, w tym 36,2 tys. kobiet;

było to więcej o 13304 osoby (o 25,9%) niż w 1992 r. Skala i tempo bezrobocia w 1993 r. były zróżnicowane, najmniej bezrobotnych zarejestrowano w II kw. (21,4%), najwięcej w III kw. (30,8%). Średnio w miesiącu liczba zarejestro­

wanych bezrobotnych wzrastała o 1109 osób, podczas gdy w 1992 r. o 949 osób. Odsetek bezrobotnych bez prawa do zasiłku zwiększył się z 44,2% w 1992 r. do 50,1% w 1993 r. Współczynnik bezrobocia w województwie w grudniu 1993 r. wyniósł 13,2% (w 1992 r. 10,2%), w kraju 15,7% (w 1992 r. 13,6%).

W 1993 roku 23,9 tys. osób (11,4% ogółu zatrudnionych) pracowało w warunkach zagrożenia czynnikami szkodliwymi dla zdrowia w środowisku pracy, gdzie dopuszczalne normy zostały przekroczone, a w warunkach szkodliwych dla zdrowia ale w ramach dopuszczalnych norm pracowało ponad 159 tys. osób, gdyż tyle właśnie osób skorzystało z różnego rodzaju świadczeń z tego tytułu. W zakładach pracy wydarzyły się 3592 wypadki, w tym 27 zbiorowych. Było to o 859 (o 31,4%) więcej niż w 1992 r., przy czym bardziej wzrosły wypadki w sektorze prywatnym niż w publicznym, choć udział sektora prywatnego wyniósł tylko 25,4%. We wszystkich wypadkach poszkodowanych zostało 3636 osób, tj. o872 osoby więcej niż rok wcześniej. W wyniku wypadków przy pracy i chorób zawodowych wypłacono 1426 odszkodowań na łączną kwotę 12,9 młd zł (o 43,4% więcej niż w 1992 r.).

Wyniki finansowe przedsiębiorstw w 1993 r. były nieco gorsze niż w 1992 r. ale nieco lepsze niż w kraju. Wyższe tempo wzrostu kosztów uzyskania przychodów niż przychodów ogółem wpłynęło na wzrost wskaźnika poziomu kosztów z 95,6% do 95,8% w 1993 r. (w kraju zmniejszył się z 96,8% do 96,1%). Wzrósł udział przychodów przedsiębiorstw wykazujących stratę brutto w przychodach ogółem, mimo zmniejszania się liczby tych przedsię­

biorstw. W drugim półroczu zaczęły pogarszać się wskaźniki rentowności i zyskowności. W 1993 r. wskaźnik rentowności wyniósł 3,9% wobec 4,4% przed rokiem (w kraju 2,9% wobec 2,2%). Zyskowność (wynik finansowy netto na 1000 zł przychodów ogółem)wyniosła 3 zł i pozostała na tym samym poziomie jak przed rokiem (w kraju wyniosła odpowiednio -5zł i -15 zł). W 1993 roku nie zanotowano także poprawy w zakresie zdolności płatniczej przedsiębiorstw; w większym stopniu wzrosły zobowiązania niż należności.

Przedsiębiorstwa przemysłowe (o liczbie pracujących powyżej 5 osób) w 1993 r. osiągnęły przychody ze sprzedaży wyrobów i usług w wysokości 31792,2 młd zł i było to w cenach bieżących o 35,2% więcej niż w poprzednim roku, natomiast w cenach stałych więcej o 5,2% (a w kraju więcej o 7,4%). Dynamikę produkcji kształtowały przemysły:

elektromaszynowy, chemiczny i spożywczy, których łączna produkcja stanowiła ok. 74% produkcji województwa.

W porównaniu do 1992 roku zmianom uległa struktura gałęziowa produkcji. W największym stopniu wzrósł udział przemysłu metalowego (o 1,9 pkt.) i energetycznego (o 1,0 pkt.) a zmniejszył się udział przemysłu spożywczego (o 1,5 pkt.).

Sytuacja finansowa przedsiębiorstw przemysłowych (o liczbie pracujących powyżej 50 osób) w 1993 r. nieco się pogorszyła w porównaniu z 1992 r.; wzrósł wskaźnik poziomu kosztów z 94,7% w 1992 r. do 95,2% w 1993 r., wskaźnik rentowności wyniósł 4,3% wobec 5,4% w 1992 r. Na 1000 zł przychodów ogółem przedsiębiorstwa przemysłowe, podobnie jak w 1992 r., poniosły stratę w wysokości 1 zł.

Jednostki budowlane (o liczbie pracujących powyżej 5 osób) osiągnęły przychody w wysokości 7277,2 mld zł;

przychody w cenach bieżących były wyższe o 12,2%, w tym produkcja podstawowa przedsiębiorstw budowlano- montażowych wykonana na terenie kraju, stanowiąca 82,2% przychodów ogółem, w cenach bieżących wzrosła o 34,6%, a szacuje się że w cenach stałych wzrosła o ok. 8%.

Największy wzrost odnotowały przedsiębiorstwa budownictwa specjalistycznego, realizujące 31% produkcji, nato­

miast spadek jednostki budownictwa produkcyjno-usługowego.

Sytuacja finansowa przedsiębiorstw budowlanych (o liczbie pracujących powyżej 50 osób) była w 1993 r. gorsza niż

w roku poprzednim. Wskaźnik rentowności wyniósł 3,6% wobec 5,6% w 1992 r., wskaźnik poziomu kosztów wzrósł

Wstęp

z 94,9% do 96,1% w 1993 r. Zyskowność przedsiębiorstw budowlanych była znacznie niższa niż przed rokiem, tj. na każde 1000 zł przychodów ogółem jednostki budowlane otrzymały zysk w wysokości 9 zł (w 1992 r. 16 zł)

Efekty budownictwa mieszkaniowego w 1993 r. należały do jednych z niższych jakie uzyskano w ostatnich latach.

Ogółem w 1993 roku oddano 4453 mieszkania, tj. o 6,2% mniej niż w 1992 r. (w kraju mniej o 35,4%). Nadal maleje 1 iczba budynków w budowie; w 1993 r. rozpoczęto budowę 862 mieszkań w 80 budynkach mieszkalnych, tj. o 48,6% mniej niż w 1992 r.

Powierzchnia ogólna gruntów użytkowych w województwie wynosiła 627392 ha, z tego użytków rolnych było 405274 ha (65,0% powierzchni ogólnej). W stosunku do 1992 r. zmniejszyła się ogólna powierzchnia gruntów ornych o 467 ha (o 0,1%), łąk o 572 ha (o 1,2%), pastwisk o 280 ha (o 0,1%) i sadów o 158 ha (o 3,8%). W związku ze zmniejszeniem się w 1993 r. powierzchni gruntów odłogowanych i ugorowanych o 3289 ha wzrosła powierzchnia zasiewów i wyniosła 306836 ha.

W strukturze zasiewów wystąpiły zmiany; wzrosła powierzchnia zasiewów uprawy zbóż i ziemniaków a pozostałych upraw zmniejszyła się.

Rok 1993 okazał się korzystniejszy w produkcji roślinnej w stosunku do lat poprzednich. Plony zbóż w województwie (wyższe od średnich krajowych o ok. 9,5 dt/ha) były o 25% wyższe od uzyskanych w 1992 r. (który był rokiem klęskowym dla produkcji polowej), a w porównaniu do średniego plonowania w latach 1986-1990 były niższe 0 4,1%. Wyższe zbiory zbóż uzyskano wskutek zwiększenia powierzchni zasiewów. Uzyskany plon ziemniaków (229 dt/ha) był o 94,1% wyższy niż w 1992 r. a plon buraków cukrowych (372 dt/ha) wyższy o 36,2%.

Korzystna sytuacja produkcyjno-rynkowa po zbiorach w 1993 r. dla chowu zwierząt wpłynęła na zainteresowanie się rolników kupnem prosiąt i poprawę wskaźnika krycia loch. Znalazło to odzwierciedlenie w kształtowaniu się pogłowia zwierząt w 1993 r.; zaobserwowano w IV kw. wyhamowanie głębokigo regresu w chowie zwierząt gospo­

darskich. Roczne tempo spadku pogłowia trzody chlewnej zmniejszyło się z 30,2% we wrześniu do 27,2% w grudniu, a bydła odpowiednio z 17,6% do 16,1%. Na spadek pogłowia w całym rolnictwie złożyło się głównie zmniejszenie pogłowia w sektorze publicznym, gdzie pogłowie bydła było niższe niż przed rokiem o 27,1% a pogłowie trzody chlewnej o 45,3%, w sektorze prywatnym niższe odpowiednio o 8,2% i o 15,6%.

Skup żywca rzeźnego był o 23,1% niższy niż w 1992 r. i wyniósł 30,8 tys. ton. Skup ziemniaków był prawie pięciokrotnie wyższy i wyniósł w 59,6 tys. ton (90% pochodziło od rolników indywidualnych). Więcej skupiono rzepaku, owoców 1 warzyw. W okresie sześciu m-ty br. gospodarczego skup zbóż podstawowych wyniósł 2261 tys. ton (55,2% to skup od rolników indywidualnych) i był wyższy o ponad 70%.

Według stanu na koniec roku na terenie województwa zarejestrowanych było 324,3 tys. pojazdów samocho­

dowych, więcej niż w 1992 roku o 10,1 tys., tj. o 3,2%. Liczba samochodów osobowych wzrosła o 11,4 tys. (o 5,1%).

Jednostki transportu samochodowego (o liczbie pracujących powyżej 20 osób) przewiozły 1920 tys. ton ładunków, tj. o 5,0% więcej niż w 1992 roku.

W handlu postępowały dalsze zmiany, powstawały nowe firmy, zmieniali się właściciele i branże prowadzonych przez nich sklepów. Według stanu na koniec roku w systemie

zarejestrowanych było 31,5 tys. podmiotów gospodarczych prowadzących działalność handlową. W porównaniu ze stanem z grudnia 1992 roku liczba prywatnych firm handlowych wzrosła o 18,5%.

Szacuje się, że sprzedaż detaliczna jednostek handlowych (w których pracuje więcej niż 5 osób) w 1993 roku wyniosła ok. 7,9 bin zł. Oprócz jednostek handlowych sprzedaż realizowana była w 21 % w jednostkach niehandlowych, z których największy udział miały przedsiębiorstwa i firmy przemysłowe (tj. 17% sprzedaży detalicznej ogółem i ok.

81% sprzedaży w jednostkach niehandlowych).

Wstęp

Według stanu na koniec roku na terenie województwa działały 332 placówki biblioteczne. Liczba placówek zmniejszyła się o 36 (o 9,8%), w tym bibliotek i lilii o 6,7%. Placówki biblioteczne dysponowały księgozbiorem 3928,5 lys.

woluminów, mniejszym w porównaniu do 1992 roku o 122,8 tys. (o 30%). W 14 muzeach i oddziałach muzealnych zorganizowano 76 wystaw czasowych i 19 objazdowych, które łącznie zwiedziło 704,3 tys. osób, ponadto 7 wystaw własnych zagranicą. Teatry i instytucje muzyczne dały 1984 przedstawienia i koncerty, a obejrzało je i wysłuchało 428,6 tys. widzów i słuchaczy. Czynnych było 19 kin na 8148 miejsc. Filmy wyświetlane były na 10910 seansach a obejrzało je 464,9 tys. widzów. W porównaniu do 1992 r. miejsc było mniej o 101 (o 1,2%), seansów mniej o 328 (o 2,9%). W 18 galeriach sztuki zorganizowano 195 wystaw, które obejrzało 272,8 tys. osób, w porównaniu do 1992 r.

było to mniej o 55,8 tys. osób (o 25,7%).

W roku szkolnym w 1993/94 we wszystkich typach szkół uczy się 223,2 tys. młodzieży i dorosłych, tj. 19,7%

ludności województwa. We wrześniu rozpoczęło naukę w klasach pierwszych szkół podstawowych 16,5 tys. dzieci, tj.

o 7,6% mniej niż w poprzednim roku szkolnym, a ukończyło szkoły podstawowe 17,3 tys. absolwentów, tj. o 0,4%

więcej niż w roku szkolnym 1991/92. W strukturze kierunków dalszego kształcenia po szkole podstawowej wzrósł odsetek absolwentów szkół podstawowych kontynujących naukę w liceach ogólnokształcących oraz w średnich szkołach zawodowych. Mury szkół ponadpodstawowych opuściło 14,7 tys. absolwentów z roku 1992/93, tj. o 27,8%

więcej niż rok wcześniej.

W 9 uczelniach wrocławskich studiuje 48,3 tys. studentów, tj. o 11,6% więcej. Na studiach doktoranckich studiuje 372 osoby, w tym 123 kobiety, a otwarte przewody doktorskie ma 147 osób.

W 1993 roku w zakładach służby zdrowia świadczących usługi na rzecz ludności (bez prywatnej praktyki lekarskiej) zatrudnionych było 3797 lekarzy medycyny (o 1,3% więcej niż w 1992 r.), 787 lekarzy dentystów (o 0,5% więcej), 758 farmaceutów ( o 9,5% więcej), 7428 pielęgniarek (o 0,5% więcej).

Czynne były 254 przychodnie, w tym 93 rejonowe. Liczba przychodni prywatnych zwiększyła się w ciągu roku z 18 do 27. Szpitale ogólne (34) dysponowały 10593 łóżkami (o 3,2% więcej niż w 1992 r.), a liczba leczonych wzrosła 0 8,0%. Karetki, którymi dysponują działy i oddziały pomocy doraźnej w 1993 r. wyjeżdżały do 13074 wypadków (w 1992 r. do 12276) i do 110402 zachorowań (w 1992 r. do 107753). Wzrosła liczba aptek w ciągu roku z 156 do 187, w tym przybyło 38 aptek prywatnych.

Dalszemu zmniejszeniu uległa liczba żłobków, na koniec roku było ich 39 i dysponowały one 2170 miejscami (w 1992 roku 2298 miejscami). W ciągu całego roku opieką żłobkową objętych było 4231 dzieci (o 75 dzieci mniej).

W szczycie sezonu turystycznego w 126 obiektach noclegowych turystyki było 9,9 tys. miejsc (o 235, tj. o 2,4%

więcej niż przed rokiem). Wykorzystane one zostały w 36,1%. Z obiektów tych skorzystało w okresie styczeń-wrzesień 1993 roku 324,4 tys. osób, tj. o 54,5 tys. więcej, w tym 119,8 tys. cudzoziemców (36,9% ogółu korzystających).

Najwięcej turystów skorzystało z hoteli i domów wycieczkowych.

W 1993 roku odnotowano spadek przestępczości; stwiedzono 37678 przestępstw, tj. o 0,8 mniej niż w 1992 r.

W strukturze przestępstw stwierdzonych zdecydowanie najliczniejsze były przestępstwa o charakterze kryminalnym.

Wzrosły przestępstwa drogowe (o 11,2%) natomiast znacznie zmniejszyły się przestępstwa gospodarcze (47,8%).

W skali całego roku wszczęto 32380 dochodzień i śledztw, tj. o 6,3% więcej niż w 1992 r. Liczba wszczętych dochodzeń 1 śledztw stanowiła 85,9% ogółu stwierdzonych przestępstw. Wskaźnik wykrywalności przestępstw wyniósł w 1993 roku 47,2% (w 1992 r. 49,6%)

Wydarzyło się 1317 wypadków drogowych, w których zginęło 168 osób a 1503 zostały ranne; w porównaniu do 1992 roku było to o 1,5% więcej wypadków. Liczba ofiar śmiertelnych zmniejszyła się o 11 (o 5,1%).

Straż pożarna brała udział w gaszeniu 2448 pożarów (w 1992 roku 2789). Głównymi przyczynami pożarów były

nieostrożność i podpalenia. Straty materialne powstałe na wskutek pożarów oszacowano na kwotę 52,1 mld zł.

I.WARUNKI ŻYCIA LUDNOŚCI

mmmm

mmmmmm

mam

ii Si: iii liii

w i ^{11 m I# I II mp I* ill}

Według stanu na 31 XII 1993 r. ludność województwa wrocławskiego wynosiła 1134327 osób i w porównaniu do grudnia 1992 r. zwiększyła się o 2767 osób. Roczny przyrost ludności wynoszący 0,24% był nieco większy niż przed rokiem - 0,17%. W miastach mieszkało 840,1 tys. osób (tj. 74,1%) z ogółu ludności i było to o 0,3% więcej niż przed rokiem, natomiast na wsi - 294,2 tys. osób (25,9% ogółu), tj. o 0,05% więcej niż przed rokiem.

Liczba zawartych małżeństw wyniosła 5742, tj. o 0,2% mniej niż przed rokiem.

Struktura ludności według płci jest w miarę ustabilizowana i podobnie jak w latach poprzednich na 100 mężczyzn przypadało w województwie 107 kobiet, przy czym w miastach 110 a na wsi 100 kobiet na 100 mężczyzn.

Ludność w wieku produkcyjnym (mężczyźni w wieku 18-64 lata, kobiety w wieku 18 - 59 lat) stanowiła w 1993 roku 59,9% (w 1992 roku 59,7%) ogółu ludności, w wieku przedprodukcyjnym (0 -17 lat) - 26,3% (w 1992 r. - 26,8%) oraz w wieku poprodukcyjnym -13,8% (w 1992 r. -13,5%). Na każde 100 osób w wieku produkcyjnym przypadało, podobnie jak w roku ubiegłym, 67 osób w wieku nieprodukcyjnym (przedprodukcyjnym i poprodukcyjnym), przy czym w mieście 63 osoby i na wsi 80 osób.

W 1993 roku urodziło się 12223 dzieci, tj. o 1,8% mniej niż w roku 1992. Utrzymała się występująca od 1983 roku stała tendencja malejąca liczby urodzeń, chociaż tempo spadku w 1993 roku było mniejsze niż rok wcześniej.

Współczynnik urodzeń (na 1000 ludności) wyniósł 10,8%« (przed rokiem 11,196«), przy czym podobnie jak w latach ubiegłych był zdecydowanie większy na wsi - 14,5%o (przed rokiem 14,8%«) niż w mieście - 9,5%« (przed rokiem 9,8%«).

W 1993 roku zmarło 10657 osób (54,1% to mężczyźni), tj. o 0,3% więcej niż przed rokiem. Współczynnik zgonów (na 1000 ludności) kształtował się na poziomie roku poprzedniego i wyniósł 9,4%«. W ogólnej liczbie zgonów 1,9% stanowiły zgony niemowląt. Liczba zgonów niemowląt wynosząca 202 (w tym w miastach 136) była o 8,0%

większa niż przed rokiem. Na każde 1000 żywo urodzonych dzieci przypadało więc 16,5 zgonów niemowląt podczas gdy w 1992 roku 15,0 zgonów niemowląt.

W roku 1993 nadal utrzymała się występująca od 1984 roku tendencja pogarszania się relacji między liczbą urodzeń i zgonów. Saldo przyrostu naturalnego wyniosło 1566 osób i było o 252 osoby mniejsze niż rok wcześniej, ale aż ponad 2 razy mniejsze niż w roku 1990 i ponad 6 razy mniejsze niż w 1984 roku. W miastach saldo przyrostu naturalnego wyniosło w 1993 roku 250 osób, a na wsi 1316 osób, tj. w stosunku do roku 1992 było odpowiednio mniejsze o 105 osób w mieście i o 147 osób na wsi, a w stosunku do roku 1984 ponad 25 razy mniejsze w mieście i prawie 3 razy mniejsze na wsi. W 1993 roku wystąpiło ujemne saldo przyrostu naturalnego: we Wrocławiu (-465 osób), w mieście Oborniki Śląskie (-16 osób), w gminie Malczyce (-6 osób) i w gminie Święta Katarzyna (-1 osoba).

Saldo migracji, drugi z czynników bezpośrednio wpływających na liczbę ludności, wyniosło 1206 osób i było prawie 6 razy większe niż rok wcześniej. W ogólnym saldzie migracji dodatnie było tylko saldo migracji wewnętrznej, natomiast saldo migracji zagranicznej było ujemne i wyniosło 305 osób. W wyniku przemieszczania się ludności, w 1993 roku ludność miast zwiększyła się o 2379 osób, natomiast liczba ludności wsi zmniejszyła się o 1173 osoby.

tys 22500 20000 17500 15000 12500 10000 7500 5000 2500

przy

urodzenia

H im

1985

0 i—

1980

Przyrost naturalny ludności

1990 1993

8 Ludność

TABL. 1 LUDNOŚĆ WEDŁUG WIEKU W 1993 R.

WIEK

Ogółem Miasta Wieś

razem w tym

kobiety razem wtyrn

kobiety razem wtym

kobiety W liczbach bezwzględnych

OGÓŁEM ... 1134327 587111 840085 440055 294242 147056

0-2... 37944 18477 24820 12066 13124 6411

3-6 ... 57915 28190 38863 18963 19052 9227

7-14 ... 147336 71770 104196 50664 43140 21106

15-17 ... 54964 26688 40942 19832 14022 6856

18-19 ... 36317 17820 27216 13412 9101 4408

20-24 ... 83701 41516 63026 31742 20675 9774

25-29 ... 69217 34149 49822 24954 19395 9195

30-34 ... 80842 40441 58399 29998 22443 10443

35-39 ... 102709 51889 77117 40037 25592 11852

40-44 ... 102757 52168 80183 41987 22574 10181

45-49 ... 71466 36535 56585 29546 14881 6989

50-54 ... 50547 27129 40067 21778 10480 5351

55-59 ... 56550 31109 44045 24404 12505 6705

60-64 ... 58789 32970 44713 25028 14076 7942

65-69 ... 52952 31775 39993 23845 12959 7930

70-74 ... 35516 21123 25693 15251 9823 5872

75-79 ... 15436 9742 10815 6902 4621 2840

80 lat i więcej ... 19369 13620 13590 9646 5779 3974

W % ogółem

OGÓŁEM ... 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0

0-2 ... 3,3 3,2 3,0 2,7 4,5 4,4

3-6 ... 5,1 4,8 4,6 4,3 6,5 6,3

7-14 ... 13,0 12,2 12,4 11,5 14,6 14,3

15-17... 4,8 4,6 4,9 4,5 4,8 4,7

18-19... 3,2 3,0 3,2 3,1 3,1 3,0

20-24 ... 7,4 7,1 7,5 7,2 7,0 6,6

25-29 ... 6,1 5,8 5,9 5,7 6,6 6,2

30-34 ... 7,1 6,9 7,0 6,8 7,6 7,1

35-39 ... 9,0 8,8 9,2 9,1 8,7 8,1

40-44 ... 9,1 8,9 9,5 9,5 7,7 6,9

45-49 ... 6,3 6,2 6,7 6,7 5,1 4,8

50-54 ... 4,5 4,6 4,8 4,9 3,5 3,6

55-59 ... 5,0 5,3 5,2 5,6 4,2 4,6

60-64 ... 5,2 5,6 5,3 5,7 4,8 5,4

65-69 ... 4,7 5,4 4,8 5,4 4,4 5,4

70-74 ... 3,1 3,6 3,1 3,5 3,3 4,0

75-79 ... 1,4 1,7 1,3 1,6 1,6 1,9

80 lat i więcej ... 1,7 2,3 1,6 2,2 2,0 2,7

Na terenie województwa comiesięcznym notowaniem cen detalicznych w 1993 r. objętych było 1776 reprezen­

tantów, z czego na towary i usługi konsumpcyjne przypada 1520, pozostałe to towary i usługi niekonsumpcyjne.

W strukturze reprezentantów 36% stanowią artykuły żywnościowe, 52% artykuły nieżywnościowe i 12% usługi.

W 1993 r. tempo wzrostu cen badanych towarów konsumpcyjnych w województwie, podobnie jak w kraju, było nieco wolniejsze niż rok wcześniej. W grudniu 1993 r. ceny towarów były o 34,7% wyższe niż w grudniu 1992 r. (w 1991 r.

o 39,8%). Wolniejsze tempo wzrostu dotyczyło zarówno artykułów żywnościowych jak i nieżywnościowych.

Ceny żywności w grudniu 1993 r. były wyższe niż przed rokiem o 33,5% (rok wcześniej wzrost wyniósł odpowiednio 41,5%), przy czym najwyższy wzrost cen żywności odnotowano w dwóch ostatnich miesiącach ub. roku.

Najbardziej podrożały jaja (o 148,7%) i warzywa (o 87,5%) a także mięso, drób i przetwory (o 47,6%). Tłuszcze jadalne w ciągu roku podrożały o 37,1 % a ryby i przetwory rybne o 26,1%. W znacznie mniejszym stopniu podrożały przetwory zbożowe oraz cukier i wyroby cukiernicze, tj. odpowiednio o 18,7% i o 18,2%.

Ceny artykułów nieżywnościowych w grudniu 1993 roku były wyższe w stosunku do grudnia 1992 roku o 36,2%

(rok wcześniej wzrost wyniósł 41,4%), przy czym tempo wzrostu było zróżnicowane dla poszczególnych grup towarów. W największym stopniu wzrosły ceny opału, tj. o 51,2% i odzieży o 39,5%. Artykuły wyposażenia mieszkań wzrosły o 35,5%, środki transportu i paliw o 35,1%, artykuły użytku kulturowego oraz sprzętu sportowego i turystycznego o 32,6% a obuwie o 31,9%.

Wzrost cen badanych usług w województwie w roku 1993 w porównaniu z rokiem 1992, był podobnie jak towarów, bardzo zróżnicowany. Najbardziej wzrosły ceny usług związanych z praniem i czyszczeniem, np. cena za oczyszczenie garnituru męskiego była w grudniu 1993 r. o 69,2% większa niż rok wcześniej, za upranie 1 kg bielizny domowej - o 78,9%.

Wzrosły również ceny usług fryzjerskich (np. strzyżenie włosów głowy męskiej o 58,5%, ufarbowanie włosów głowy damskiej o 60,1%), medycznych (np. wizyta u lekarza specjalisty II stopnia o 33,1%, zaplombowanie zęba o 42,1%), a także usług związanych z mieszkaniem (np. pobranie 1 m3 wody pitnej z miejskiej sieci wodociągowej o 67,6%, miesięczna opłata eksploatacyjno - remontowa za 1 m2 p.u. mieszkalnej w lokalu spółdzielczym - o 31,0%).

Zmiany cen i płac powodują zmianę siły nabywczej wynagrodzenia wyrażonej ilością towarów, które mogą być zakupione za to wynagrodzenie. W grudniu 1993 roku relacje przeciętnego wynagrodzenia netto (w 6 działach gospodarki) do cen wybranych artykułów były w niektórych przypadkach mniej korzystne niż przed rokiem ale w innych bardziej korzystne. Za przeciętne miesięczne wynagrodzenie (w 6 działach) można było kupić w grudniu 1993 roku mniej np. mięsa i wędlin, tj. 55 kg schabu (w grudniu 1992 roku 61 kg), 76 kg kiełbasy zwyczajnej (w 1992 roku 83 kg), ale więcej masła, tj. 420 kostek (w 1992 roku 342), chleba - 718 bochenków "Baltonowskiego" (w 1992 roku 676 bochenków), cukru - 436 kg (w grudniu 1992 roku 346 kg).

* %

środd myjące I piorące

■X--- )

Wskaźniki wzrostu cen w 1993 r.

10 Ceny

TABU 1/2/. WSKAŹNIKI CEN TOWARÓW KONSUMPCYJNYCH W 1993 R.

WYSZCZEGÓLNIENIE

1 III VI IX XII

XII 1992=100

11 1993=100

XII 1992=100

V 1993=100

XII 1992=100

VIII 1993=100

XII 1992=100

XI 1993=100

XII 1992=100 TOWARY

KONSUMPCYJNE... 103,1 101,6 108,2 101,3 112,9 102,4 121,2 105,0 134,7

żywność ... 103,1 101,7 106,3 100,3 108,6 103,2 118,9 107,0 133,5

w tym:

przetwory zbożowe ... 102,4 102,6 107,0 99,2 106,1 101,2 109,4 103,2 118,7

w tym pieczywo... 102,1 102,4 107,3 98,2 103,6 100,9 105,8 103,6 117,8

ziemniaki ... 101,9 100,8 102,7 89,8 93,9 91,2 31,8 110,1 32,9

warzywa ... 131,6 108,1 153,4 100,6 147,2 118,1 156,0 114,8 187,5

owoce krajowe ... 107,6 101,0 110,6 104,4 115,9 98,3 97,1 106,0 100,9

mięso, drób i przetwory--- 101,3 100,3 102,3 100,4 104,0 104,9 125,9 109,4 147,6

w tym:

mięso ... 101,1 99,8 100,9 100,3 101,7 106,2 130,5 109,6 152,7

wędliny ... 102,0 99,7 102,6 100,4 103,5 104,1 121,4 108,9 141,5

kurczaki ... 97,0 104,7 101,8 102,4 112,2 103,5 135,4 102,6 143,8

ryby i przetwory ... 109,5 103,0 108,9 99,8 110,6 106,8 119,0 103,4 126,1

tłuszcze jadalne ... 102,4 100,2 102,7 98,0 102,4 104,9 109,9 112,0 137,1

w tym masło... 102,4 100,0 101,5 97,4 100,5 100,9 103,7 107,2 111,8

nabiał ... 102,6 102,0 105,9 100,1 107,1 100,9 107,7 101,1 109,3

jaja ... 106,7 99,0 108,4 92,7 11,9 92,9 170,5 133,2 248,7

cukier i wyr. cukiernicze 100,6 101,0 103,4 101,1 ^{106,3 101,7} 115,2 101,3 118,2

używki... 101,1 104,9 107,9 104,9 122,5 101,2 129,0 106,8 142,3

w tym kawa extra selekt .. 102,9 105,6 111,2 108,8 127,0 102,7 137,5 103,4 142,4

napoje alkoholowe ... 104,9 100,6 114,2 100,7 116,2 100,0 119,5 107,5 134,4

w tym wyroby spirytusowe 105,3 100,0 115,7 100,0 115,7 108,0 115,7 109,8 133,6

wyroby tytoniowe ... 102,5 101,2 109,3 102,4 114,7 100,2 120,1 103,9 125,8

artykuły nieżywnościowe ... 102,8 101,9 108,3 102,3 115,9 1025 123,9 102,8 136,2

w tym:

odzież ... 102,2 1024 109,5 102,1 117,5 102,7 124,4 103,3 139,5

obuwie ... 99,8 100,8 103,1 103,3 109,9 102,5 117,0 103,8 131,9

artykuły wyposażenia

mieszkań ... 104,5 1026 111,1 101,2 119,0 1015 126,5 101,8 135,5

w tym:

meble ... 104,0 101,8 110,0 100,5 118,6 99,7 125,0 101,5 135,3

dywany ... 103,2 106,0 113,3 99,5 124,0 107,9 130,2 98,9 125,8

chłodziarki i zamrażar. ... 104,1 100,4 109,7 101,0 114,2 102,2 120,6 101,1 125,5

artykuły związane z hi- gieną osobistą i ochroną

zdrowia ... 103,1 104,4 110,7 101,0 1175 102,9 129,9 101,9 137,9

w tym:

środki myjące i piorące ... 104,4 104,4 110,4 99,7 120,0 104,5 129,3 100,6 138,1

art. farmaceutyczne ... 101,8 ^{103,6 108,7 101,3 113,5} 100,2 122,0 102,9 130,9

wyr. kosmet. i perfumeryjne .. 101,8 ^{106,1 113,5 103,5 123,9 104,1 139,4} 100,9 145,6

artykuły użytku kulturowego

oraz sprzęt sportowy i turyst. 101,5 101,1 106,9 102,8 113,0 102,6 120,8 103,4 132,6

w tym gazety i czasopisma 107,4 101,1 ^113,9 100,0 129,9 107,6 150,0 105,3 178,7

środki transportu i paliw ... 100,7 101,4 104,6 104,2 114,6 102,9 123,1 103,4 135,1

w tym paliwa i smary --- 101,1 100,8 107,6 100,3 113,3 1021 121,6 107,7 145,5

opał... 116,0 95,1 111,5 100,4 107,6 106,0 121,1 102,3 151,2

Ceny 11

TABL. 2/3/. RELACJA PRZECIĘTNEGO WYNAGRODZENIA MIESIĘCZNEGO BRUTTO W 6 DZIAŁACH GOSPODARKI

NARODOWEJ DO CEN DETALICZNYCH WYBRANYCH ARTYKUŁÓW WYSZCZEGÓLNIENIE

a-1992 b-1993

I III VI IX XI XII

Mięso wieprzowe - schab - kg ... a 49 55 54 48 55 61

b 52 62 61 53 55 55

Mięso wołowe bez kości - kg ...a 57 61 50 46 52 57

b 50 58 56 45 47 52

Szynka wieprzowa gotowana - kg ... a 28 31 29 28 32 35

b 29 35 34 31 32 32

Kiełbasa zwyczajna - kg ...a 67 79 72 69 74 83

b 70 82 83 71 73 76

Kurczę patroszone - kg...a 112 114 89 93 108 121

b 107 121 108 95 101 113

Masło o zawartości 73 % tł. w kostce 250 g . a 261 306 308 277 309 342

b 289 345 345 352 390 420

Chleb "Baltonowski" wagi 0,8 kg... a 656 726 649 576 609 676

b 531 625 677 725 666 718

Cukier biały kryształ ... a 324 356 347 259 307 346

b 304 349 328 302 354 436

Ziemniaki ... a 1222 1292 1254 810 888 960

b 807 947 951 2058 2400 2506

Wódka "Żytnia" 40° w butelkach 0,5 1 ...a 43 48 49 54 61 67

b 57 59 58 61 64 67

Kawa "Ekstra Selekt" w opak. 100 g...a 555 605 546 571 624 665

b 551 604 524 511 561 624

Benzyna silnikowa etylina 94...a 409 398 354 356 382 402

b 344 379 351 371 408 429

Odkurzacz domowy ... a 3,7 4,1 3,8 4,0 4,3 4,7

b 4,0 4,3 4,2 4,4 4,5 5,1

Żelazko z termoregulatorem ...a 16,0 17,7 14,2 15,5 16,4 19,7

b 16,0 18,4 16,9 15,3 17,4 19,1

Wizyta u lekarza specjalisty II stopnia ...a 34 31 31 30 34 37

b 29 34 33 30 32 37

Ubranie męskie 2-częściowe z tkaniny...a 2,9 3,2 3/3 3,2 3,3 3,2

b Miesięczna średnia opłata za 1 m2 powierzchni

2,8 3,1 2,7 2,3 2,2 2,6

użytk. mieszkalnej w lokalu ... a 1243 1376 1105 1210 1338 1463

b 1252 1226 1208 1244 1361 1565

Przeciętne miesięczne wynagrodzenie brutto w gospodarce narodowej (w jednostkach sfery produkcji material­

nej o liczbie pracujących powyżej 5 osób oraz sfery poza produkcją materialną bez względu na liczbę pracujących) w województwie wrocławskim w 1993 r. wynosiło 3831 tys. zł i w porównaniu do roku ubiegłego było nominalnie wyższe o 972 tys.zł, tj o 34,0%, ale realnie (po uwzględnieniu krajowego wskaźnika wzrostu cen) było niższe o 1,0%.

Wynagrodzenie netto (po wyeliminowaniu podatku dochodowego od osób fizycznych) ukształtowało się na poziomie 3142 tys. zł (w 1992 r. - 2405 tys. zł).

Z tytułu podatku dochodowego od osób fizycznych, podmioty wpłaciły do budżetu państwa 2362,3 mld zł i w porównaniu z 1992 r. było to więcej o 740,1 mld zł, tj. o 45,6%.

Powyżej przeciętnego wynagrodzenia w województwie zarabiali w 1993 r. zatrudnieni w jednostkach komunal­

nych (4653 tys. zł), w dziale nauka i rozwój techniki (4453 tys. zł), administracja państwowa i wymiar sprawiedliwości (5534 tys. zł) oraz finanse i ubezpieczenia (5748 tys. zł). We wszystkich pozostałych działach gospodarki narodowej przeciętne miesięczne wynagrodzenie było niższe niż średnie w województwie, przy czym najniższe wystąpiło w jednostkach zaliczanych do działu: kultura fizyczna, turystyka i wypoczynek (3087 tys. zł), rolnictwo (3226 tys. zł), handel (3466 tys. zł), leśnictwo (3491 tys. zł), oświata i wychowanie (3562 tys. zł) i ochrona zdrowia (3573 tys. zł).

Przeciętna miesięczna wysokość świadczenia emerytalno-rentowego brutto wyniosła w 1993 roku 2246 tys.

zł i była nominalnie wyższa niż w roku poprzednim o 35,0%, natomiast realnie utrzymała się na poziomie roku 1992.

Przeciętna liczba emerytów i rencistów, którym wypłacano świadczenia, wynosząca 235842 osoby była o 2,7%

większa niż rok wcześniej; 44,5% świadczeniobiorców to osoby pobierające emerytury pracownicze, 29,2% renty inwalidzkie, 11,5% renty rodzinne i pozostałe wypłacane przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych, natomiast 14,8%

to osoby pobierające emerytury i renty z Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego.

Relacja przeciętnej emerytury pracowniczej, kombatanckiej i pochodnej razem w województwie w stosunku do przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce narodowej w kraju wyniosła w 1993 roku 59,0% i obniżyła się w porównaniu z 1992 rokiem o 0,7 pkt, natomiast przeciętnej emerytury i renty rolników indywi­

dualnych - 40,0% była wyższa o 0,2 pkt.

Zasiłki z tytułu ubezpieczenia społecznego (rodzinne, opiekuńcze, chorobowe, macierzyńskie .. .) wypłacone przez ZUS i KRUS wyniosły 1627,4 mld zł i były o 25,4% wyższe niż w 1992 roku.

tys. zł 6000

4000

oświata i ochrona zdr.i administr. wymiar

przemysł budownictwo handel gospod.

komunalna wychowanie opieka spoi. państw, sprawiedliwości

Przeciętne miesięczne wynagrodzenie brutto w 1993 r.

Wynagrodzenia i świadczenia społeczne 13

TABL. 1/4/, WYNAGRODZENIA17 W1993 R.

DZIAŁY GOSPODARKI NARODOWEJ a - liczby bezwzględne

b-1992=100

Wynagrodzenia osobowe brutto w min zł^7

Przeciętne wynagrodzenie miesięczne w tys. zł

brutto netto

OGÓŁEM ... a 13129723 3831 3142

b 128,6 134,0 130,6

SFERA PRODUKCJI MATERIALNEJ ...a 8283673 —3791 3110

b 127,1 132,6 129,3

w tym:

Przemysł...a 3931223 3785 3101

b 131,2 136,2 132,7

Budownictwo... a 1331879 3716 3036

b 120,9 121,6 119,1

Rolnictwo ... a 467383 3226 2714

b 91,5 130,9 129,9

Leśnictwo...a 77293 3491 2924

b 105,2 139,0 137,3

Transport ... a 661124 4021 3299

b 138,9 143,6 139,9

Handel ...a 825757 3466 2835

b 144,0 131,9 128,5

Gospodarka komunalna ... a 493896 4653 3848

b 134,5 135,5 132,6

SFERA POZA PRODUKCJĄ MATERIALNĄ a 4846050 3901 3198

b 131,1 135,4 131,7

w tym:

Gospodarka mieszkaniowa oraz niematerialne usługi

komunalne ... a 245416 4053 3299

b 95,7 137,6 133,9

Nauka i rozwój techniki ... a 103601 4453 3728

b 96,3 136,2 135,9

Oświata i wychowanie ... a 1804705 3562 2947

b 136,5 137,1 133,8

Kultura i sztuka... a 141243 3731 3063

b 107,9 125,7 123,3

Ochrona zdrowia i opieka społeczna ... a 1335303 3573 2930

b 130,2 132,3 128,1

Kultura fizyczna, turystyka i wypoczynek ...a 37674 3087 2548

b 51,0 109,7 108,2

Administracja państwowa i wymiar sprawiedliwości a 561745 5534 4496

b 146,9 137,7 133,6

w tym:

administracja państwowa... a 374445 5383 4353

b 157,9 141,8 137,1

wymiar sprawiedliwości ... a 187300 5870 4808

b 128,8 131,9 129,0

Finanse i ubezpieczenia ... a 480781 5748 4592

b 161,0 134,9 129,7

Organizacje polityczne związków zawodowych

i inne ... a 53673 3091 2556

b 109,4 117,1 116,1

1/ Dane obejmują podmioty gospodarcze sfery produkcji materialnej, w których pracuje więcej niż 5 osób oraz sfery poza produkcją mate­

rialną bez względu na liczbę pracujących. 21 Łącznie z wypłatami z zysku i nadwyżki bilansowej oraz z nagrodami z zakładowego funduszu na­

gród.

14 Wynagrodzenia i świadczenia społeczne

TABL. 2/5/. EMERYTURY I RENTY W 1993 R.

WYSZCZEGÓLNIENIE a - liczby bezwzględne

b-1992=100

Przeciętna liczba emerytów i rencistów

Wypłaty emerytur i rent brutto

w min zł

Przeciętna miesięczna wypłata emerytury i renty w zł

brutto netto

OGÓŁEM ...a 235842 6357101 2246252 1889325

b 102,7 138,6 135,0 132,8

Pracownicze, pochodne i kombatanckie razem ...a 200919 5687552 2358972 197917

b 103,0 138,7 134,7 132,7

Emerytury... a 104856 3355699 2666913 2212515

b 104,4 139,8 133,9 132,2

Renty inwalidzkie... a 68770 1622969 1966656 1683351

b 100,3 135,2 134,8 132,4

Renty rodzinne...a 26108 682783 2179355 1844198

b 104,1 141,8 136,3 134,0

Emerytury i renty pozostałe...a 1185 26101 1835539 1548473

b 121,2 155,5 128,3 125,5

2/

Emerytury i renty rolników indywidualnych ... a 34923 669549 1597733 1369837

b

1/Dane Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. 2/Dane Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego.

TABL. 3/6/. RELACJE PRZECIĘTNEGO ŚWIADCZENIA EMERYTALNO-RENTOWNEGO DO PRZECIĘTNEGO WYNAGRODZENIA W GOSPODARCE NARODOWEJ

WYSZCZEGÓLNIENIE a-1992

b-1993

Kwartał

Rok

I II III IV

Pracownicze, pochodne i kombatanckie razem ... a 61,3 66,9 57,6 55,3 59,7

b 58,7 54,5 59,0

Emerytury ... a 70,0 76,0 65,6 62,6 67,9

b 66,3 61,4 66,8

Renty inwalidzkie ...a 51,3 55,8 48,0 46,0 49,7

b 49,0 45,5 49,2

Renty rodzinne ... a 55,7 61,1 52,3 50,8 54,5

b 54,3 51,3 54,6

Emerytury i renty pozostałe ...a 48,3 57,0 47,7 45,0 48,7

b 46,0 42,6 45,9

Emerytury i renty rolników indywidualnych ... a 41,1 44,5 38,1 37,2 39,8

b 40,8 42,2 40,2 37,3 40,0

Z ogólnej liczby zatrudnionych, objętych badaniem warunków pracy, w województwie wrocławskim 11,4%

(23,9 tys. osób) pracuje w warunkach zagrożenia czynnikami szkodliwymi dla zdrowia w środowisku pracy, gdzie dopuszczalne normy zostały przekroczone. Z danych zebranych na sprawozdaniu dotyczącym warunków pracy wynika, że odsetek osób zatrudnionych w warunkach szkodliwych w 1993 r. w stosunku do 1992 r. zmniejszył się o 1,1 punkta, co wydaje się nie mieć potwierdzenia w rzeczywistości, a wynika jedynie z nie przestrzegania przez pracodawców obowiązujących przepisów w zakresie warunków pracy i obowiązków pomiaru warunków zagrożenia.

Podejrzenie takie nasuwa wzrost w porównaniu z 1992 r. liczby poszkodowanych w wypadkach przy pracy - o 872 osoby, tj. o 31,5%.

Przyczynami wypadków w 1993 roku w 37,6%, podobnie jak i w 1992 r., były zagożenia czynnikami szkodliwymi dla zdrowia w środowisku pracy.

Pomimo zmniejszenia ogólnej liczby zatrudnionych w warunkach zagrożenia, w 1993 r. ujawniono 3169 nowych stanowisk pracy, na których wystąpiło zagrożenie czynnikami szkodliwymi. W porównaniu do 1992 r. było to mniej o 249 zagrożonych stanowisk, tj. o 7,3%. Z ogólnej liczby nowo ujawnionych zagrożonych stanowisk pracy 59,5%

występuje w sektorze publicznym a 40,5% w sektorze prywatnym. W tym samym czasie zakłady pracy zlikwidowały zagrożenia na 7691 stanowiskach pracy (w 1992 r. na 8643), z tego w sektorze publicznym na 5662 stanowiskach (co stanowi 73,6% ogólnej liczby).

W wyniku wypadków przy pracy i chorób zawodowych w 1993 r. wypłacono 1426 odszkodowań, o 97 (tj. o 7,3%) więcej niż w 1992 r., w tym z tytułu samych wypadków przy pracy otrzymały odszkodowania 1262 osoby, tj. 34,7%

poszkodowanych ogółem w wypadkach.

Łączna kwota świadczeń w 1993 r. była wyższa niż w 1992 r. o 3897,9 min z (tj. o 43,4%) i wyniosła 12,9 mld zł.

Średnia wysokość jednego świadczenia w 1993 r. wynosiła około 9 min zł, a jedno odszkodowanie z tytułu wypadków przy pracy kształtowało się na poziomie 7 min zł (w 1992 r. wynosiła 5 min zł).

Oprócz osób zatrudnionych na stanowiskach pracy, gdzie warunki zagrożenia przekraczają dopuszczalne normy około 159,8 tys. osób zatrudnionych było w warunkach szkodliwych ale w ramach dopuszczalnych norm, gdyż tyle właśnie osób korzystało w 1993 r. z różnego rodzaju świadczeń z tego tytułu.

Z ogólnej liczby osób korzystających ze świadczeń z tytułu pracy w warunkach szkodliwych i uciążliwych 30,9%

korzystało z dodatków pieniężnych, 27,5% z posiłków profilaktycznych oraz regeneracyjnych, 20,3% z innych środków odżywczych, 14,9% z uprawnień wynikających z pracy w szczególnych warunkach, 3,8% korzystało z dodatkowych urlopów i 2,6% ze skróconego czasu pracy.

W ciągu 1993 roku w zakadach pracy naszego województwa wydarzyły się 3592 wypadki przy pracy, w tym 27 zbiorowych. W porównaniu do 1992 r. liczba wypadków przy pracy zwiększyła się o 859 (tj. o 31,4%), przy czym zdecydowanie większą dynamikę odnotowano w sektorze prywatnym (wzrost o 57,2%) niż publicznym (o 24,5%).

Udział wypadków przy pracy w sektorze prywatnym w ogólnej liczbie wypadków w województwie wyniósł tylko 25,4%

(w 1992 roku 21,2%), pozostałe 74,6% wypadków miało miejsce w sektorze publicznym.

Największą liczbę wypadków przy pracy odnotowano w jednostkach zaliczanych do działu przemysł (1505 wypad­

ków), co stanowiło 58,1 % wszystkich wypadków, przy 29,7% zatrudnionych w tym dziale w ogólnej liczbie zatrudnio­

nych w województwie. Drugim działem gospodarki narodowej, w którym wystąpiła znaczna liczba wypadków przy pracy była ochrona zdrowia i opieka społeczna (324 wypadki, co stanowiło 9,0% ogólnej liczby wypadków).

We wszystkich wypadkach przy pracy w 1993 r. poszkodowanych zostało 3636 osób, w tym 71 osób w wypadkach zbiorowych. Liczba poszkodowanych w porównaniu do 1992 r. była większa o 872 osoby, tj. o 31,5%.

W ogólnej liczbie osób poszkodowanych w wypadkach przy pracy zmniejszyła się liczba osób, które poniosły

16 Warunki pracy

śmierć z 26 w 1992 r. do 18 w 1993 r. (spadek o 30,8%) oraz liczba osób z ciężkim uszkodzeniem ciała z 1.74 w 1992 r. do 135 osób w 1993 r. (spadek o 22,4%). Zwiększyła się tylko liczba osób, które w wyniku wypadków przy pracy doznały lżejszego uszkodzenia ciała z 2564 osób w 1992 r. do 3483 osób w 1993 r. (o 35,8%).

W 1993 r. wydarzyło się więcej wypadków przy pracy o charakterze tzw. lekkim, powodującym lekkie uszkodzenia ciała, aniżeli ciężkim. Udział wypadków powodujących lżejsze uszkodzenie ciała w 1993 r. w stosunku do 1992 r.

zwiększył się o 3,1 punkta i wynosił na koniec roku 95,8% wszystkich wypadków.

0.9%, 4,8 % 94,3%

_Jl992

0,5%^ 3,7% 95,8 %

Ü 1993

Ü śmierć § ciężkie uszkodzenie ciała □ lżejsze uszkodzenie ciała

Poszkodowani w wypadkach przy pracy

1992 1993

□ przemysł fl budownictwo ffl rolnictwo □ handel [S oświata i wychowanie □ ochr zdr. i op. spot.

Poszkodowani w wypadkach wg działów gospodarki narodowej

Warunki pracy 17

M

TABL. 1/7/. POSZKODOWANI W WYPADKACH PRZY PRACY W 1993 R.

WYSZCZEGÓLNIENIE a - liczby bezwzględne

b -1992=100

Poszkodowani w wypadkach

Liczba dni niezdolności

do pracy ogółem

powodujących

śmierć osoby poszkodowanej

ciężkie uszko­

dzenia ciała

lżejsze uszko­

dzenia ciała

OGÓŁEM ... a 3636 18 135 3483 72395

b 131,5 69,2 77,6 135,8 74,5

SFERA PRODUKCJI MATERIALNEJ ...a 2939 18 102 2819 56754

b 130,1 78,3 68,9 135,0 71,1

Przemysł ...a 1518 5 43 1470 25412

b 136,5 71,4 60,6 142,2 69,3

Budownictwo ... a 542 6 22 514 12518

b 124,9 66,7 71,0 130,5 7#

Rolnictwo ...a 259 1 15 243 6760

b 93,5 25,0 60,0 98,0 62,9

Leśnictwo ...a 34 2 2 30 730

b 91,9 200,0 X 83,3 53,0

Transport ...a 150 2 5 143 3221

b 194,8 200,0 5-krotnie 190,7 113,5

Łączność ...a 77 - - 77 1044

b 154,0 - X 157,1 82,5

Handel... a 150 1 10 139 3428

b 114,5 100,0 76,9 118,8 76,4

Pozostałe gałęzie produkci materialnej ... a 51 - - 51 809

b 182,1 - X 196,2 64,8

Gospodarka komunalna ... a 158 1 5 152 2827

b 139,8 X 125,0 139,4 71,9

SFERA POZA PRODUKCJĄ MATERIALNĄ .. a 697 ^- 33 664 15641

b 138,0 X 126,9 139,5 90,2

Gospodarka mieszkaniowa oraz niematerialne usługi

komunalne ...a 45 - 2 43 921

b 71,4 - 50,0 72,9 438

Nauka i rozwój techniki ... a 16 - 3 13 475

b 114,3 - X 92,9 131,2

Oświata i wychowanie ...a 190 - 11 179 4878

b 150,8 X 157,1 153,0 92,7

Kultura i sztuka ... a 28 - 1 27 614

b 3-krotnie - X 3-krotnie 3-krotnie

Ochrona zdrowia i opieka społeczna ...a 329 - 14 315 6456

b 144,3 X 107,7 147,2 88,8

Kultura fizyczna, turystyka i wypoczynek... a 18 - - 18 430

b 2-krotnie - - 6-krotnie 2-krotnie

Pozostałe branże usług niematerialnych ... a 14 - 1 13 268

b 175,0 - X 162,5 67,2

Administracja państwowa i wymiar sprawiedliwości . a 38 - 1 37 1052

b 77,6 - 50,0 78,7 74,3

Finanse i ubezpieczenia ...a 19 - - 19 547

b 3-krotnie - - 3-krotnie 3-krotnie

1/ Dane nie obejmują wypadków zaistniałych w indywidualnych gospodarstwach rolnych.

18 Warunki pracy

TABL. 2/8/. PRACOWNICY ZATRUDNIENI W WARUNKACH ZAGROŻENIA ZDROWIA W ŚRODOWISKU PRACY W 1993 R.

1/CZYNNIKAMI SZKODLIWYMI DLA

WYSZCZEGÓLNIENIE a - osobozagrożenia

b-1992=100

Zatrudnieni w warunkach zagrożenia^

w stosunku, do których zagrożenia

stan w dniu 31XII zlikwidowano lub ograniczono ujawniono /łącznie

z zagrożeniami nowo powstałymi/

razem w tym do poziomu

określonego normą

OGÓŁEM ... 7691 4042 3169 23853

b 89,0 93,9 92,7 88,4

Sektor publiczny ... 5662 2896 1886 18651

b 82,9 86,2 73,5 83,9

w tym własność:

państwowa ... 5469 2857 1806 17993

b 86,2 ^90,4 77,3 83,8

komunalna ... 29 26 41 125

b 193,3 185,7 69,5 69,4

Sektor prywatny ... 2029 1146 1283 5202

b 111,7 121,0 150,8 109,5

w tym własność:

prywatna krajowa ... 1791 1076 887 3564

b 110,3 121,4 132,6 99,2

zagraniczna ... 75 27 45 106

b X X X 46,1

Przemysł ... 3716 1981 1659 9645

b 72,5 80,2 93,9 90,8

Budownictwo... 1369 875 380 3555

b 108,1 148,3 52,1 93,6

Rolnictwo ... 752 377 128 2543

b 86,4 59,8 67,7 67,1

Leśnictwo... 459 20 18 624

b 192,9 X 75,0 86,2

Transport ... 87 66 331 1541

b 120,8 4 razy 147,8 78,3

Handel ... 422 304 229 698

b 71,5 87,4 186,2 94,3

Gospodarka komunalna ... 10 8 44 149

b 142,9 266,7 77,2 17,3

Nauka i rozwój techniki ... 245 6 14 597

b 189,9 6,4 28,3 96,9

Oświata i wychowanie ... 276 176 306 2766

b 98,9 177,8 129,1 107,6

Ochrona zdrowia i opieka społeczna ... 116 5 44 1406

b 170,6 8,8 231,6 109,2

1/ Dane dotyczą podmiotów gospodarczych o liczbie pracujących w przemyśle i budownictwie powyżej 50 osób, w pozostałych działach po­

wyżej 20 pracowników. 2/Na stanowiskach pracy, na których zostały przekroczone obowiązujące normy.

Warunki pracy 19

TABL. 3/9/. ŚWIADCZENIA^ Z TYTUŁU WYPADKÓW PRZY PRACY I CHORÓB ZAWODOWYCH ORAZ KOSZTY Z TYM

_____________ZWIĄZANE W1993 R. ____________________________________________________________

WYSZCZEGÓLNIENIE a - liczby bezwzględne b-1992=100

Liczba odszkodowań z tytułu wypadków przy pracy i

chorób zawodowych Koszty świad­

czeń z tyt.

wypadków przy pracy i chorób zawodowych

ogółem

W tym odszkodowania z tytułu

wypadków przy pracy i chorób zawodowych

dodatki wyrów­

nawcze z tyt.

przeniesienia do innej pracy

wskutek objawów choroby zawo­

dowej

zasiłki wyrównawcze

z tyt.

odbywania rehabilitacji

zawodowej ogółem

w tym z tytułu wypadków przy pracy

razem w tym z tytułu wypadków przy pracy w milionach złotych

OGÓŁEM ...a 1426 1262 12869,0 12109,3 8850,5 38,4 347,3

b 107,3 106,9 143,4 143,0 142,0 10-krotnie 108,8

Sektor publiczny ... a 1174 1027 10868,9 10391,8 7424,3 38,4 250,2

b 105,6 104,6 138,6 140,7 139,4 10-krotnie 79,8

w tym własność: państwowa___ a 1085 941 10067,6 9590,5 6709,7 38,4 250,2

b 104,9 103,3 136,2 138,3 132,7 10-krotnie 226,6

komunalna .. .a 68 67 562,0 562,0 550,7 - -

b 109,7 109,8 206,9 209,2 223,7 - -

Sektor prywatny ...a 252 235 2000,1 1717,5 1426,2 - 97,1

b 116,1 118,1 177,3 158,3 157,4 - 16-krotnie

Przemysł ... a 600 535 5148,6 4969,5 3368,5 38,4 119,8

b 116,1 121,6 122,1 127,8 135,4 10-krotnie 42,8

Budownictwo ...a 215 197 2257,6 1884,7 1569,1 - 154,3

b 104,4 98,5 170,6 156,1 139,2 X

Rolnictwo ... a 100 93 917,0 854,1 722,6 - 62,9

b 75,8 72,1 157,0 153,0 132,2 376,6

Leśnictwo ... a 14 12 244,1 244,1 203,8 - -

b 70,0 66,7 206,7 239,8 234,8

Transport ... a 63 60 662,5 552,6 480,9 - -

b 100,0 98,4 159,2 133,2 138,1

Łączność ... a 18 17 100,5 100,5 95,4 - -

b 105,9 106,3 95,6 95,6 108,7

Handel ... a 59 57 431,3 421,0 400,7 - 10,3

b 89,4 100,0 104,5 105,0 127,9 174,6

Gospodarka komunalna ...a 59 59 522,2 497,6 497,6 - -

b 86,8 88,1 166,9 159,1 171,3

Nauka i rozwój techniki ...a 8 8 70,2 70,2 70,2 - -

b 100 114,3 171,6 171,6 297,5

Oświata i wychowanie ... a 67 62 524,4 524,4 436 - -

b 104,7 103,3 121,1 121,1 123,4

Ochrona zdrowia i opieka ...a 206 145 926,7 1926,7 941,8 - -

b 122,6 115,1 191,2 191,7 166,0

1/ Dane dotyczą podmiotów gospodarczych o liczbie pracujących w przemyśle i budownictwie powyżej 50 osób, w pozostałych działach po­

wyżej 20 pracowników.