Marian Borzyszkowski
"Encyklopedia Katolicka", T. VII, pod
red. Ireneusza Wielgusa, Jerzego
Duchniewskiego, Mirosława
Daniluka, Lublin 1997 : [recenzja]
Studia Warmińskie 38, 412-413
412 RECENZJE i OMÓWIENIA
A u tor w p rzy g o to w a n iu k sią żk i k o rzy sta ł z dorob k u h isto ry k ó w h o m ile ty k i n a Z a ch o d z ie , g łó w n ie w o d n ie s ie n iu d o śred n io w iecza . B rał p o d u w a g ę p rzy o p ra co w a n iu tem atu m o n o g r a fie w zak resu h isto rii K o ś c io ła . W y m a g a ło to p rzejrzen ia bogatej literatury tem atu, ab y d o jść d o sy n te z y c a ło ś c i. C en n e są p o d su m o w a n ia o m a w ia n y c h o k resó w .
W o m a w ia n y m o p ra co w a n iu A utor p rzed sta w ia d z ie je k a zn o d ziejstw a p o p rzez o k resy h is to r y c z n e i u jm u je j e n a p rzyk ład ach k a zn o d ziejsk iej d zia ła ln o ści. C a ło ść d ziejó w k a z n o d z ie jstw a d z ie li n a cztery okresy: sta ro ży tn o ść ch rześcija ń sk ą , śr e d n io w ie c z e , n o w o ż y - tn o ść i c z a s y n a jn o w sz e , g d z ie o m a w ia k a z n o d z ie jstw o X I X i X X w iek u . K sią żk a zaop atrzon a je s t w w y k a z literatury n a tem at d z ie jó w k a zn o d ziejstw a , a tak że w w y k a z tek stó w k la s y c z n y c h k a za ń w p rzek ład ach n a j ę z y k p o lsk i. D o te g o d o c h o d z ą in d ek sy o só b i n a zw g e o g r a fic z n y c h oraz w y k a z y sk rótów .
W y k ła d A u tora je s t ja s n y , lo g ic z n y . Z a w iera n a jw a ż n ie jsz e in fo rm a cje n a tem at o m a w ia n e g o okresu. N ie je s t to jed n a k o p ra co w a n ie p opularne. P o z w a la c z y te ln ik o w i na sk o rzy sta n ie z za łą c z o n y c h p r z y p is ó w d o źród eł i szerszej literatury tem atu.
A utor, ja k ju ż z a z n a c z y łe m , brał w s w o im o p ra co w a n iu p o d u w a g ę kryteria o so b o w e . K a za n ie je s t d z ie łe m c z ło w ie k a ja k o o so b y . S ło w o je s t p rzeja w em j e g o k ultury o so b o w e j. C z ło w ie k m ó w i d o c z ło w ie k a . S ło w o je s t tu p ła s z c z y z n ą p o ro zu m ien ia i o d d zia ły w a n ia o s o b o w e g o . W s ło w ie k a z n o d z ie i d o c h o d z i j e s z c z e s z c z e g ó ln a treść, która s ię g a E w a n g e lii. W ty m u jęciu zn a m io n a te g o s ło w a są p rzek a zem B o ż e g o p o sła n ia , sk iero w a n eg o do d ru g ieg o c z ło w ie k a .
A utor d o p row ad zając d z ie je k a z n o d z ie jstw a d o c z a s ó w w s p ó łc z e s n y c h , traktuje tę sz c z y tn ą p o s łu g ę K o ś c io ła ja k o za d a n ie otw arte i w ie lk ą m o ż liw o ś ć o d d z ia ły w a n ia w e w s p ó łc z e s n y m św ie c ie . O m a w ia n y tu to m d z ie jó w k a z n o d z ie jstw a n o s i o z n a c z e n ie c z ę ś c i p ierw szej, która traktuje o k a z n o d z ie jstw ie w K o ś c ie le p o w sz e c h n y m . B rak in fo rm a cji, ja k ie b ęd ą d a ls z e c z ę ś c i. N a o p ra co w a n ie c zek a ją d z ie je k a z n o d z ie jstw a p o ls k ie g o , ja k i w y b ran e tem aty z p o słu g i i ku ltu ry S ło w a B o ż e g o .
Ks. M arian Borzyszkow ski
Encyklopedia Katolicka, Tom VII, pod redakcją Stanisława W i e 1 g u s a, Jerzego
D u c h n i e w s k i e g o , Mirosława D a n i l u k a , Towarzystwo Naukowe KUL Lublin 1997, kol. 1456.
K ażd y k o lejn y to m Encyklopedii K atolickiej p rzy jm o w a n y je s t z d u ż y m z a in tereso w a n iem . O b ecn y , ju ż V II, za w iera h a sła o d Ignoratio elenchii d o Jędrzejów.
Jest r z e c z ą zro zu m ia łą , iż p rzy d o b o rze tak sz e r o k ie g o w a ch la rza h a se ł b y ła brana p od u w a g ę tem atyk a g łó w n ie relig ijn a , ch rześcija ń sk a . D la c z y te ln ik a szu k a ją ceg o o k r e ślo n e g o h a sła j e g o o p r a c o w a n ie p o w in n o d o sta rcza ć p o d s ta w o w y c h in fo rm a cji z m o ż liw o ś c ią ich ro z sz e r z e n ia w dodanej b ib lio g ra fii. J a k o ść te g o o p ra co w a n ia b ę d z ie w ie lo k r o tn ie sp raw d zan a p rzez c z y te ln ik ó w k o rzy sta ją cy ch z h asła.
Jak b y w a w k a żd y m to m ie e n c y k lo p e d ii, h a sła są ró żn e. N a jw ię c e j ty c h d rob n ych , b io g r a fic z n y c h , a le są te ż h a sła , d o k tó ry ch się g a ć b ę d z ie s ię c z ę ś c ie j. M a m tu n a m y ś li hasła: Jezus Chrystus, Jan P aw eł II, Jasna Góra, Jerozolima, je zu ic i c z y te ż lic z n a grupa h a se ł zw ią z a n y c h z p op u larn ym i im io n a m i Innocenty, Izydor, Jan. T o m p rzy n o si te ż h asła, d o k tóry ch c z y te ln ik b ę d z ie s ię g a ł n iejed n ok rotn ie. W y m ie n ię tu c h o c ia ż b y hasła: indeks ksiąg zakazanych, inkulturacja, inkunabuły, inkwizycja, instytuty, islam.
RECENZJE i OMÓWIENIA 413
S p oro je s t w o m a w ia n y m to m ie tem a ty k i filo z o fic z n e j, która zaw arta je s t w hasłach:
iluminacja, immanencja, indeterminizm, indukcja, indywidualizm, intelekt, intuicja, irrac jonalizm , istnienie, istota, a ta k ż e w h a sła c h b io g ra ficzn y ch : Ingarden Roman, Jaspers Karl.
Z p rob lem atyk i w arm iń sk iej i P o m o r z a W s c h o d n ie g o n ie m a z b y t w ie lu h a seł. Jest in form acja o Jezioranach, o d zieja ch m ia sta , p arafii, o ta m tejszy ch sio stra ch k atarzynkach. J est h a sło Iława, k tó re za w iera p rzesta rza łe in fo rm a cje o o rg a n iza cji parafialnej w m ie śc ie . H a s ło Islandia d a le k ie je s t o d P o lsk i, a le m iło w n im p rzeczy ta ć, iż w R ey k ja v ik u tam tejszy k lasztor z a s ie d liły w 1 9 8 4 r. k arm elitan k i b o s e z E lb ląga.
T o m za w iera k ilk a h a se ł b io g ra ficzn y ch . O d n o to w a n y j e s t k s. Jakub Jagałła C R rod em z K ie ź lin , a w n im n a w e t list E . L a ch z Tygodnika Powszechnego. S ą h a sła b io g r a fic z n e p o ś w ię c o n e k s. Janow i Jabłońskiem u, p r o b o s z c z o w i w B artągu i L e sin a c h , d z ia ła c z o w i p o ls k ie m u n a W arm ii, a ta k że k s. A ntoniem u Jagłowskiemu, o jc u d u ch o w n em u S em in a riu m D u c h o w n e g o i p r o b o s z c z o w i p arafii św . Jakuba w O lsz ty n ie .
D o tom u w e s z ło h asło: Jan z Kwidzyna, in fo rm u ją ce o ty m zn a k o m ity m śr e d n io w ie c z n y m te o lo g u i k iero w n ik u d u c h o w y m b ł. D o r o ty z M ą tó w .
W to m ie je s t h a s ło o b is k u p ie p o m o c n ic z y m p o zn a ń sk im Pawle Jedzinku, rodem z B ra n iew a , z a słu ż o n y m w b u d o w ie k o ś c io ła p a ra fia ln eg o w O lszty n k u . N a u w a g ę za słu g u je b io g ra m Bolesława Jeziołowicza, w latach 1 9 2 9 - 1 9 3 5 n a u c z y c ie la sz k o ły p o lsk iej z U n ie - sz e w a , ro zstrzela n eg o w 1 9 3 9 r. p rz e z h itle r o w c ó w w B y d g o s z c z y .
C o b u d zi p e w ie n n ie d o s y t? H a s ło Jan N epom ucen św. w y d a je m i s ię p o b ie ż n ie op ra co w a n e. S łab a je s t s z c z e g ó ln e b ib lio g ra fia . D o d a łb y m k siążk i: E. V lcek : Jan z Ротики (Sv. Jan Nepomucky. Jeho zivot, um uceni a slavne päsobeni ve svetle soucasne historie a antropologie) Praha 1 9 9 3 , s. 7 0 + 2 2 il.; J. H och leitn er: Pow iernik tajem nic królowej. K ult św. Jana N epom ucena na Warmii, E lb lą g 1 9 9 6 , s. 175.
H a s ło Jeńcy wojenni, j e ż e li ju ż s ię w to m ie z n a la zło , w y m a g a ło s z e r s z e g o p otrak tow an ia i o m ó w ie n ia p ro b lem ó w to w a r z y sz ą c y c h np. ek sterm in acji, rob ó t p r z y m u s o w y c h , d u sz p a s terstw a.
H a s ło iroszkoci, za m ia st w ątp liw ej ja k o ś c i s z c z e g ó łó w a sc e ty c z n y c h , m o g ło b y za w ierać w ię c e j in form acji o ich te o lo g ii d u c h o w o śc i. N ie k tó r e h a sła , ja k integralna katecheza, m o żn a b y ło p o d łą c z y ć d o bardziej o g ó ln e g o katecheza. P o d o b n ie h a s ło integracja em igrantów
m o g ło z p o w o d z e n ie m b y ć o m ó w io n e p rzy em igran tach .
Z b y t szero k o o p ra co w a n e w y d a ją m i s ię h a sła z p s y c h o lo g ii, np. immunologia, izolacja.
W tej m aterii m a m ie js c e sz y b k i p o stęp i o b sz e r n e h a sła s ię d ezak tu alizu ją.
W y d a n ie Encyklopedii K atolickiej, p r z y g o to w y w a n e staran iem T o w a rzy stw a N a u k o w e g o K a to lic k ie g o U n iw e r sy te tu L u b e lsk ie g o , z b liż a s ię d o p o ło w y . N ie je s t to ła tw e za d a n ie, g d y ż c z y te ln ik o c z e k u je n ie ty lk o so lid n ie o p ra co w a n eg o h a sła , a le ch cia łb y k o lejn e to m y Encyklopedii K atolickiej m ie ć ja k n a jszy b ciej d o sw o jej d y sp o z y c ji. S p ełn ien ia tych trudnych w y m a g a ń ż y c z ę red ak torom Encyklopedii K atolickiej T N K U L .
Ks. M arian Borzyszkow ski
Andreas L a un, Liebe und Partnerschaft aus katholischer Sicht, Franz-Sales-Verlag, Eichstätt 20006, ss. 223.
A n d reas Laun, w ie d e ń sk i m o ra lista i o b e c n y b isk u p p o m o c n ic z y d ie c e z ji w S alzb u rgu , w śro d o w isk u n ie m ie c k o ję z y c z n y c h m o r a listó w u zn a w a n y je s t z a s w e g o rodzaju enfant terrible. J e g o tw ó r c z o ść o b ejm u je k r y ty c z n e o p ra co w a n ia n a jn o w sz y c h i najbardziej k o n t ro w ersy jn y ch p ro b le m ó w e ty c z n y c h , za ś c e c h ą j e g o p isa rstw a je s t n ie ty lk o zro zu m ia ły ,
