Porównanie próchnicy gleb górskich pow. Limanowa z próchnicą gleby Niziny Wielkopolskiej (Baborówko, pow. Szamotuły)

PORÓWNANIE PRÓCHNICY GLEB GÓRSKICH POW. LIMANOWA

Z PRÓCHNICĄ GLEBY NIZINY WIELKOPOLSKIEJ

(BABORÓWKO POW. SZAMOTUŁY)

K ated ra C hem ii R olnej W SR P oznań. K iero w n ik — prof, dr Z. T u ch ołk a

Ilość i jakość związków próchnicznych znajdujących się w glebie ma

obok zasobności w związki m ineralne decydujące znaczenie dla żyzności

gleby i wierności plonów. G leby z gromady Szczawa w pow. Limanow­

skim charakteryzują się niską ogólną wydajnością i średnią wydajnością

ziemniaków uprawianych na oborniku. Podstawową masę organiczną te­

go obornika stanowi w większości zielone igliw ie świerkowe.

Na podstawie badań Stacji Chemiczno-Rolniczej w Krakowie można

ogólnie stwierdzić, że 99,7% gleb tego rejomu ma pH poniżej 5; 96,7%

cierpi na niedostatek fosforu, a 33% na niedobór potasu.

Warunki klim atyczne Szczawy nie są zbyt srogie, rozpoczęcie w ege­

tacji jest jednak opóźnione. W normalnych latach żniwa rozpoczynają

się 15 sierpnia. Zdarzają się jednak lata, w których początek żniw przy­

pada we wrześniu. Szczawa znajduje się na wysokości 500 m n.p.m.,

a w szystkie pola leżą jeszcze wyżej i sięgają do około 800 m n.p.m.

Średni opad roczny mierzony w pobliskiej K am ienicy waha się oko­

ło 800 mm.

Gleby w gromadzie Szczawa mają 45— 60% części spławialnych

i 20— 25% części pyłowych, a straty na żarzeniu dochodzą do 20%.

G łównym celem niniejszej pracy było zbadanie związków próch­

nicznych w kilku glebach z rejonu Szczawy i porównanie ich z próch­

nicą przeciętnej gleby pobielicowej z W ielkopolski. Pozwoli to zorien­

tować się w potencjonalnych m ożliwościach produkcyjnych gleb gór­

skich Szczawy i najbliższego rejonu.

C H A R A K T E R Y S T Y K A P R Ó B E K G L E B Y

I D — d w u p o ló w k a , po p szen icy ozim ej, m iąższość w a r stw y p ró ch n iczn ej 18 cm, od 70 cm rum osz, n a c h y le n ie 15c ;

2 DO — d w u p o ló w k a , po ziem n iak ach , m iąższość w a r stw y p róch n iczn ej 18— 22 cm , rum osz, n a c h y le n ie o k o ło 35°;

3 D Ł — łą k a n aw ożon a co drugi rok o b orn ik iem , w a r stw a p róch n iczn a 8— 10 cm , teren p ła sk i, od 50 cm o g lejen ie;

4 D — tró jp o ló w k a , po k o n iczy n ie, 3 lata po oborniku, w a r stw a p róch n iczn a 15 cm , te r e n p łask i, od 90 cm o g le je n ie ;

5 К — p ięcio p o ló w k a , po o w sie. 5 lat po oborniku, w a r stw a p róch n iczn a 15 cm, od 40 cm rum osz, n a c h y le n ie około 12°;

6 KO — p ięcio p o ló w k a , po ziem n ia k a ch , w a r stw a p róch n iczn a 15 cm, od 50 cm rum osz, n a ch y len ie 15— 20°;

7 Ł — p a stw isk o (n ieu żytek ), w a r stw a p róch n iczn a 8— 10 cm, do 50 cm ru­ m osz na litej sk ale, n a c h y le n ie 45°;

8 G — tró jp o ló w k a (ugór, ow ies), w a rstw a p róch n iczn a 15 cm, n ig d y n ie n a ­ w o żo n a oborn ik iem , n a c h y le n ie 25°, o k o ło 800 m n.p.m .;

9 G — tró jp o ló w k a , po ziem n ia k a ch na oborniku, w a r stw a p róch n iczn a 10— 12 cm. n a c h y le n ie 25°, p ole około 800 m n.p.m .;

10 GŁ — łąk a (hala n ie naw ożona) w a r stw a p róch n iczn a 10— 12 cm, n a ch y len ie 25— 30°, 800 m n.p.m.;

11 В . — g leb a z B ab orów k a, w a r stw a p róch n iczn a 35 cm, od 10 la t b ez ob orn ik a, 7 la t bez N P K , po ow sie;

12 В 2/0 — g leb a z B ab orów k a, w a r stw a p róch n iczn a 35 cm, po o w sie, 2 la ta po ob orn ik u , 7 lat bez N PK .

W pobranych próbkach gleby oznaczono ogólną zawartość węgla me­

todą Lichterfeldea i azot ogółem. Ponadto sporządzono wyciągi glebowe

przy użyciu 0 ,ln NaOH przed hydrolizą w ln H

2

S 0

4

na gorąco i po

hydrolizie. W wyciągach alkalicznych i w w yciągu kw aśnym oznaczano

T a b l i c a 1

Ogólna za wa rt ość węgia w suchej masie gieDy i w wyciągach glebowych ^%) oraz sto su ne k C:N

Numer próby Gleoa Wyciąg I 0 , l n NaOH Wyci £ 0 , l n S S 09 _{l n H2}Wyci pH С C:N С С: К С C:N С С: К ICI н2 о 1 D 4 , 9 5 , 9 3 , 0 9 1 0 ,3 1 , 0 0 8 , 7 0 , 3 4 6 , 0 0 , 2 2 1 2, 0 2 DO 5 , 2 6 , 2 4 , 6 7 1 1 , 9 1. 1 9 8 , 5 0 , 4 4 5 , 3 0 , 3 4 15 ,6 3 DŁ 4 , 7 5 , 6 3 , 5 0 9 ,3 1 , 1 8 7 , 0 0 , 4 6 6 , 1 0, 3 3 И , 9 4 D 5 , 0 5 , 7 3 , 2 0 9 , 1 1 ,0 6 7 , 2 0 , 3 6 ' 6 , 0 0 , 2 2 15 ,3 5 К 5 , 2 6 , 2 2 ,5 8 9, 5 0 , 7 9 8 , 0 0 ,3 7 5 , 6 0, 2 3 15 ,6 6 KO 5 , 1 5 , 8 3 , 0 0 9 , 0 0 , 9 0 1 0 ,7 0 , 3 9 8 , 2 0 , 2 3 1 1 ,2 7 Ł 4 , 6 5 , 3 4 , 2 9 1 0, 5 1 , 4 1 7, 9 0 , 4 9 5 , 6 0 , 3 9 10, 8 8 G 4 , 8 5 , 9 2, 2 8 9 , 3 0 , 7 9 9 , 8 0 , 2 8 5 , 6 0 , 2 1 14, 8 9 GO 5 , 0 5 , 6 2 , 6 1 7 , 9 0 , 7 2 6 , 8 0 , 3 2 6 , 6 0 , 2 1 9 , 8 10 GŁ 4 , 6 .c ,6 4 , 2 3 1 1 , 6 1 , 2 2 1 0 , 0 0 , 4 4 6 , 8 0 , 3 4 1 3, 4 11 В 5 , 6 6 , 7 0 ,4 3 8 , 0 0 , 1 2 10 ,3 0 ,0 8 7 , 1 0 , 0 4 7 , 5 12 В 2 / 0 5 , 4 6 , 6 0 , 5 2 8 , 9 0 , 1 4 1 3 , 2 0 , 0 9 6 , 3 0 ,0 5 7 , 7

zawartość węgla zmodyfikowaną metodą Pacheco oraz azot. Z w ycią­

gów alkalicznych wytrącano kw asy hum inowe d w fulwokwasach ozna­

czano С i N, natomiast kw asy hum inowe poddano badaniom spektrofo-

tom etrycznym w św ietle w idzialnym i w ultrafiolecie. W yniki analiz

przedstawiono w tablicach.

T a b l i c a 2

Wartość e k s t y n k c j i kwasów huninowych oraz ich za wa rt ość w proc ent ac h ogól nej z a w a r t o śc i kwasów pr óc hnicznych Numer próby Wyciąg I Wyciąg I I % E475 (i 4 / 6 % E475 d 4 / 6 1 D 5 0 , 1 0 , 6 1 0 4 , 7 0 65 ,3 0 , 5 3 1 3 , 0 0 2 DO 5 3 , 5 0 , 7 3 0 5 , 3 6 6 0 ,4 0 ,6 2 0 •3,44 3 Dl. 5 2 , 3 0, 6 5 6 '5,29 61,3 0,3 94 2 , 7 0 4 D 5 2 , 1 0 , 7 0 0 5 , 9 8 61 , 5 0 , 5 0 2 3 , 1 6 5 К 5 2 , 5 0, 51 0 5 , 2 0 66 ,4 0 , 6 6 2 3 , 5 6 6 KO 5 5 , 7 0 ,7 3 4 4 , 7 7 6 8 , 2 0 ,6 2 0 3 , 3 1 7 Ł 5 8 , 8 1 , 4 6 0 5 , 1 8 6 2 , 6 0,473 2 , 8 2 8 G 5 6 , 0 0 ,5 9 2 4 , 3 2 6 3 ,5 0 0 ,6 0 0 3 , 3 0 9 GO 5 0 , 5 0,4 74 4 , 9 9 6 6 , 1 0 , 4 8 2 3 , 7 9 10 GŁ 5 7 , 2 • '0,858 5 , 0 4 64 ,3 0 , 4 7 6 3 , 5 2 11 В 4 2 , 8 0 ,0 6 9 4 , 0 1 7 1, 5 0 ,1 8 3 3 , 1 0 12 В 2 / 0 4 3 , 6 0, 084 4 , 4 7 7 0 , 7 0 ,1 8 8 3 , 2 0 T a b l i c a 3

Udz iał С i N z wyciągów w o gól ne j i l o ś c i węgla i az otu {%)

Numer próby С N 1 NaOH II NaOH I I I h2so4 ( I + I I ) : I I NaOH II NaOH I I I h2so4 ( I+II ) : I 1 D 3 2 , 5 11 ,5 7 , 2 135 ,4 3 8 , 6 19 ,7 6 , 2 150 ,9 1 DO 2 5 , 6 9 , 5 7 , 2 137,3 3 5 , 7 2 1 , 4 5 , 5 160,7 3 Dl 3 3 , 5 1 3 , 1 9 , 5 13 9 ,1 4 4 , 7 2 1 , 2 7 , 5 145,0 4 D 3 3 , 1 1 1 , 1 7 , 0 134 ,4 4 1 , 9 1 6 ,8 4 , 2 14 0,0 5 К 3 4 , 2 14 ,5 8 , 9 13 4,8 3 6 , 1 2 4 , 7 5 , 4 16 8,6 6 KO 3 0 , 0 12 ,9 7 , 6 142 ,5 25,3 1 4 ,4 6 , 2 156,7 7 Ł 3 3 , 3 1 1 ,5 9 , 3 134,5 4 4 , 1 2 1 ,4 9 , 0 148 ,6 8 G 3 4 , 5 12 ,4 7 , 9 13 5, 9 3 2 , 9 20 , 6 5 , 7 16 2, 6 9 GO 2 7 , 5 1 2 , 1 8 , 0 1 4 4 ,0 3 1 , 7 1 4 , 4 6 ,5 147,3 10 GŁ 2 8 , 9 10 ,4 8 , 0 1 3 5, 9 3 3 , 6 17 , 7 6 , 9 15 2, 6 11 В 2 7 , 1 18 ,5 9 , 8 16 8, 4 20 ,9 2 0 ,8 10 ,3 199,3 12 В 2 / 0 2 6 , 6 1 7 ,9 1 0 ,3 1 6 8, 5 2 2 ,6 2 5 , 1 1 1 ,9 24 0 ,0

Pomiary spektrofotom etryczne w nadfiolecie nie w ykazały większych

różnic jakościowych w wyciągu I z gleb ornych. Tylko kwasy huminowe

z nie nawożonych łąk m iały nieco inną strukturę (rys. 1).

K w asy hum inowe wyciągu II z gleby nizinnej mają krzyw e absorpcji,

różniące się zasadniczo od pozostałych krzywych (rys. 2). Krzywe te

potwierdzają różnice jakościowe ustalone na podstawie analiz

chemicz-R ys. 1. KrzywTe a b scrb cji św ia tła nad fio łk o w e g o k w a só w h u m in ow ych .

W y c i ą g I : 7 - 7 Ł ; S -8 G . lO -lO G ł, 11-11B , 12-12B 2 С

mp.

R ys. 2. K rzy w e ab sorb cji św ia tła n ad - fio łk o w e g o k w a só w h u m in o w y ch .

W y c i ą g I I : 3 -3 D Ł , 4 -4 D , 7 -7 Ł , 9 -9 G , 11-11B

nych. Odbiegająca dość znacznie od pozostałych krzywych krzywa absorp­

cji kwasu huminowe go z gleby nigdy nie nawożonej świadczy, że obok

procesów rozkładu próchnicy (tabl. 1) zmienia się także struktura kwasów

huminowych.

Różnice w jakości próchnicy zaobserwowane pomiędzy glebą górską

a nizinną nie są tak wielkie, aby tłum aczyły różnice w wysokości

plonów. W ydaje się, że gleby górskie pomimo nieco trudniejszych w a­

runków klim atycznych przy racjonalnej uprawie i nawożeniu m ogłyby

stać się glebami bardzo żyznymi.

М . А Н Д Ж Э Е В С К И С РА В Н Е Н И Е ГУМУСА ГО РНЫ Х П О ЧВ И З У Е З Д А Л И М А Н О В А С ГУМУСОМ ПО ЧВ ВЕЛ ЬК О П О Л ЬС К О Й Н И ЗМ ЕН Н О С Т И (Б А Б О Р У В К О , Р -О Н Ш АМ О ТУЛЫ ) К а ф е д р а А г р о х и м и и П о з н а н ь с к о й С е л ь с к о х о з я й с т в е н н о й А к а д е м и и

Р е з ю м е

A C O M PA R ISO N OF THE H U M U S OF H IL L SO ILS (SZCZA W A, L IM A N O W A D IST R IC T ) W ITH THE H U M U S

OF W IE L K O PO L SK A L O W L A N D (BA BO RÓ W K O , D IST R . SZAM O TU ŁY)

C h a i r o f A g r o c h e m i s t r y , C o l l e g e o f A g r i c u l t u r e , P o z n a ń

S u m m a r y

The so ils o f S zczaw a and B ab orów k o are not of sam e origin and cu ltiv a tio n is d iffe r e n t. It w a s fou n d th a t the h ill soils con tain abt. 5 to 8 tim es m ore carbon th an th e B a b orów k o p od soils. C on ten t of h u m ic com pounds so lu b le in N aO H and H2SO4 w a s n ea rly id e n tic a l in both soil ty p es, on ly fra ctio n II of the lo w la n d soils h a v in g a h ig h er carbon ratio th an th e h ill soils. U V sp ectra l a n a ly sis h as sh ow n a g a in th a t th e q u a lita tiv e d iffe r e n c e s in h u m u s com pounds o f fra ctio n I are in both so il ty p es sm a ll, w h ile th e y are fa ir ly d istin ct in fra ctio n II.

T he d iffe r e n c e s in h u m u s com pounds b e tw e e n (the tw o soil ty p e s are not sig n ific a n t. T he lo w crop y ield s of th e h ill so ils are n ot caused by lo w e r h u m u s c o n ten t b u t are due to th e a c tiv ity of Man.