Wpływ herbicydów stosowanych do zwalczania chwastów kukurydzy na zawartość węgla organicznego w glebie

ZDZISŁAW GONET, ROMAN CZUBA

W PŁYW HERBICYDÓW STOSOW ANYCH

DO ZW ALCZANIA CHW ASTÓW KUKURYDZY NA ZAWARTOŚĆ W ĘGLA ORGANICZNEGO W GLEBIE

Z akład U p raw y R oli i P łod ozm ian ów IU N G W rocław

W prow adzone do pow szechnej p ra k ty k i rolniczej h erb icy d y oddziałują zapew ne nie tylko na zbiorow iska roślin w łanie upraw ny m , ale także na glebę. W pływ herbicydów n a glebę nie je st dokładnie poznany, a dotych­ czasowe prace idą przede w szystkim w k ie ru n k u zbadania ich oddziały­ w ania na życie m ikro flo ry glebow ej. D otychczasowe w yn iki nie w ykazują n a ogół ujem nego w pły w u herbicydów n a m ikroflorę, jeżeli daw ki tych środków są właściw e. H erbicydy m iędzy sobą różnią się przede w szystkim różną skalą selektyw nego działania. N iektóre, ja k np. stosow ane do zw al­ czania chw astów k u k u ry d zy „S im azin ” i „ A tra z in ”, m ają tak dalece zin­ dyw idualizow ane działanie selektyw ne, że niszczą w łonie k u k u ry d zy n iem al w szystką obcą roślinność z w y ją tk ie m k uk u ry d zy , na k tó rą od­ d ziału ją naw et sty m ulu jąco.

W ychodząc z założenia, że szata roślinna m a decydujący w pływ na dynam ikę procesów glebow ych, należy spodziew ać się, że herbicy d y dzia­ łające ta k rad y k a ln ie spow odują także zm iany w zaw artości w ęgla orga­ nicznego w glebie. Ten problem je st tem atem niniejszego doniesienia.

Je sie n ią 1960 r., po zbiorze trzech dośw iadczeń ścisłych nad chem icz­ nym zw alczaniem chw astów w k u k u ryd zy, przeprow adzonych przez P ra ­ cow nię Ekologii i Zw alczania C hw astów Z akładu U praw y Roli i Płodo- zm ianu IUNG w T echnikum Rolniczym w N am ysłow ie, w Zakładzie D o­ św iadczalnym IUNG w D obrogostow ie i w Zakładzie D ośw iadczalnym IUNG w Ławicy, o schem acie podanym w tablicy, pobrano ze specjalnie w yrów nanego pod w zględem glebow ym jednego podbloku z każdego obiektu (poletka) cztery pró b ki glebowe. N a jed n ą próbkę zebrano glebę z 12 m iejsc za pom ocą laski E gnera o długości ostrza 20 cm. W każdej próbce zrobiono oznaczenie zaw artości w ęgla organicznego m etodą T iurina.

W yniki oznaczenia zaw artości w ęgla na poszczególnych obiektach do­ św iadczenia n a tle uzyskanych plonów k u k u ry d z y przedstaw ia tablica.

748 Z. Gonet, R. Czuba

Zawartość węgla organicznego w mg/100 g gleby oraz plony kukurydzy w q/ha

Namysłów Dobrogostów Ławica

O biekt (p o le tk o ) _{a a >>}«J Zawartość С organicznego ф a a Zawartość С organicznego ф а с Zawartość organicznego 1—1 «—( co IX, ® а N mg lic z b y w zględ­ ne < —Hi—I CO cu ф a N mg lic z b y_względ­ ne — o a, ® а N mg _{w zględ­}lic z b y ne Bez oprysku, ręczna

p ie lę g n a c ja

Oprysk herbicydam i przed siewem kukurydzy

204 793 100 164 1,158 100 641 1,292 100

"Sim azin" 3 kg/ha 442 767 96,7 227 1,049 90,6 706 1,191 92,2 "A tra z in " 3 kg/ha

Oprysk herbicydam i w c z a s ie w egetacj i kukurydzy 424 769 99,5 243 1,122 96,9 728 1,221 94,5 " A tra z in " 3 kg/ha 353 768 96,8 226 1,175 101,5 733 1,366 105,7 " P i e l i k ” (2 ,4 D /l kg/ha) "Chwastoks" (NCPA) 207 987 124,5 185 1,127 -97.3 656 1,420 109,9 2 kg/ha 113 770 9 7,1 189 1,139 98,4 568 1,201 92,9

* Z Dełnego schematu dośw iadczenia opuszczono o b ie k ty ( p o le tk a ) , na k tó ry ch herbicydy stosowano ty lk o na pasach z ro ślin a m i kukurydzy (z pominięciem m ię d z y rz ę d z i), gdyż uzyskano z n ic h b a r- •dzo ro zb ieżn e wyniki wskutek tru d b o śc i p o b ran ia re p re z e n ta c y jn e j pró b k i g le b y do a n a liz y

W ynika z niej, że n a w szystkich trzech dośw iadczeniach zw alczanie chw a­ stów k u k u ry d zy za pom ocą „S im azin u” i „ A tra z in u ” w ilości 3 kg/ha, sto­ sow anych przed siew em , powodow ało obniżenie w ęgla organicznego w stosunku do obiektu kontrolnego, na k tó ry m zw alczano chw asty m echa­ nicznie za pom ocą ręcznej m otyczki. Stosow ane herb icy d y działały różnie na zaw artość w ęgla organicznego, w e w szystkich jed n a k przypadkach ,.Chw astoks” pow odow ał obniżenie jego zaw artości.

In te rp re ta c ja uzyskanego w y n ik u jest tru d n a . M ożna go częściowo tłu ­ m aczyć w oparciu o bilans su b stan cji organicznej. Ilość w ęgla organicz­ nego w glebie w ty m przy p ad k u jest w ypadkow ą przychodu, n a k tó ry składa się h u m ifik acja resztek pożniw nych k u k u ry d zy i chw astów , oraz rozchodu, którego wielkość zależy od w y m y w ania próchnicy i jej m in e­ ralizacja. Na poletkach, na k tó ry ch stosow ano „S im azin” i „ A tra z in ” przed siew em , uzyskano w ysokie plony k u k urydzy, a zatem przychód z ulegających h u m ifikacji resztek pożniw nych m ógł być duży. Na obiek­ tach ty ch nie było jed n a k zupełnie chw astów i dlatego w początkach w e­ g etacji k u k u ry d zy nie zacieniona gleba m ogła podlegać inten syw niejszy m procesom w ym yw ającym i m in eralizu jącym próchnicę. N ależy wnosić, że w łaśnie te procesy dom inow ały.

Na p oletkach oprysk iw any ch w czasie pełnej w egetacji k u k u ry d zy stosow ane h erbicydy niszczyły już w y ro śn ięte chw asty, któ re ocieniały

W pływ herbicydów na С organiczny w glebie 749 glebę ograniczając w ym yw anie, a po zniszczeniu stanow iły przychód su b stan cji organicznej w glebie. N a obiektach ty ch uzyskano jed n a k z re ­ guły niższe plony k u k urydzy, a co się z ty m wiąże, niższy był przychód su bstancji organicznej pod postacią resztek pożniw nych. Te skom plikow a­ ne zależności dały w efekcie końcow ym różne zaw artości w ęgla organicz­ nego w glebie po sprzęcie k u k u ryd zy.

Przytoczone w y nik i badań w skazują, że istn ieje problem bezpośred­ niego bądź pośredniego w p ły w u herbicydów na glebę, w ty m p rzyp adk u na zaw artość w ęgla organicznego. P roblem te n należałoby w szechstron­ niej szczegółowo opracow ać, być może w dośw iadczeniach statycznych w ieloletnich.

P rzeprow adzone badania w ykazały, że:

1. „Sim azin” i „A tra z in ” stosow ane przed siew em k u k u ry d zy w ilości 3 kg /h a pow odow ały w sto su n ku do obiektu kontrolnego, k tó ry m była k u k u ry d za oczyszczona z chw astów m otyką, obniżenie zaw artości w ęgla organicznego w glebie.

2. D ziałanie herbicydów stosow anych w czasie w egetacji k u k u ry d zy było różne, jed n ak „C hw astoks” w ilości 2 kg/ha w e w szystkich p rzy p ad ­ kach obniżał zaw artość w ęgla organicznego.