Mikrospory starszego paleozoiku z otworu Uszkowce 1

Ludmiła JAGIELSKA

Mikrospory starszego paleozoiku z otworu Uszkowce 1

WSTĘP

W pracy podano wyniki

^badań

mikropaleofitologicznych, przeprowa- dzonych dla osad6w starszego paleozoiku,

występujących

w otwor·ze Uszkowce 1. Wiercenie to- usytuowano w

południowo-ws-chodniej

Polsce, w

od.l.egłości około

9 km na

^północny

zachód od Lubacrowa (fig. 1).

Opracowanie to wykonano w ramach

pracŚwiętokrzyslciej

Stacji Terenowej IG w Kielcach.

^Podstawą

opracowania

stały się materiały

przekazane autorce przez H. Tomczyka, który na podstawie

^zespołów

makrofaunistyczny;ch

opra-eował stratygrafię

osadów starszego paleo- zoiku otworu Uszkowce 1. Ogólne dane

odn<~śnie

do budowy geologicz- nej tego- ohszaru przedstawione

^są

w pracach P. Karnkowskiego i E.

^Gło­

wackiego

(1961)

i W. Mory,ca

(1961).

Badaniamikrosporowe osadów starszego paleozoiku .w

południowo­

-wschodniej

^-części

Polski nie

^były

dotychczas przeprowadzane, a otrzy- mane wyniki

^są

w tym zakresie pierwsze.

^Dotycżą

one utworów dolnego ordowiku i 'kambru.

Za

przekażanie

próbek z otworu

^Usżkowce

1 i

materiałów

geologicz- nych

dotyczących

tego terenu autorka

^składa

serdeczne

podziękowania

dr H. Tomcz.ykowi.

Przy

^wstępnym

oznaczaniu mikrospor z omawianego wiercenia autorka

konsultowała się

z B. W. Timofiejewem, kierownikiem pracoWni mikropaleofitolog1cznej WNIGRI w Leningradzie, za co wymienionemu serdecznie autorka

^dziękuje.

UWAGI

o

LITOLOGII I STRATYGRAFII

W profilu otworu wiertniczego Uszkowce 1 utwory :starszego paleo- zoiku odkryto na

głębokości

1088,4+1203,0 m.

^Mają

one

miąższość około

103+108 m. H. Tomczy'k

ustalił, że występują

tu utwory syluru (dolny wenlók), górnego (aszgil)

i

dolnego (tremadok) ordowiku oraz o:sady kambru.

W omawianym profilu utwory ordowiku pod

^względem

litolo, gicz-

nym

i

stratygraficznym

składają się

z dwóch

^odrębnych

kompleksów

(H. Tomczyk,

1962)ó

Mikrospory' z· otworu Uszkowce 1 .331

,Górna

^część

ordowiku, tak zwane . warstwy uszkowskie,

^około

20 m

miąższości, wykształcone. są

w postaci Howców( mu!owoow i

^oąpowia­

dają

dolnej

^części

bry(yjskiego

^piętra

Ashgillian. O takim wieku osadów decyduje charakterystyczna fauna graptolitów, trylobitów, ramienio,

no.gów,

małżoraczków

i konodontów. ;

.Fig.). Lokalizacja otworu Uszkowce 1 Situation ofbore-hole Uszkow- ce 1

1 - otwór wiertniozy; 2 - granica

pa,ńsVwla.

1 - bare-hole; 2 - frontler ·llne

II .·S _10tm

.~

l)1 \2

JAROStAW

OCieszalto.

thzkowce l (>

Dolna

^część

ordowiku, tak zwan€ , warstwy lubaczowskie, które w tym pro.filu

mają około.

25 m

miąższości, wykształcone są

w postaci piaskowo:.

, ców drobnoziarnistych z glaukonitem, z - cienkimi

wkładkami

ilastymL

.Zostały

on€ zaliczone przez H. Tomczyka (1962) dooo1nego

tr€madoku~

W osadach tych fauna jest bardzo rzadka i reprezentuje, jak

stwierdził

R. Tomczyk, przewodn:ie formy Dictyonema flabeiHforme palonica

H. Tom. . .

Utwory kambru w profilu otworu Uszkowce

l wyrażone są łupkami

z

liczną fauną

Lingula i Lingulella lepis S a l t e . r. W

środkowych

partiach tych

łupków pojawiają się już

pi€rwsze

wkładki piaąkoWlCÓw

kwarcytowych. W warstwach

^spągowYch

natomiast

wyątępują przeważ­

nie

łupki szarogłazowe

i

wtrącenia piaszczysto-szarogłaZlOwe .z, wkład­

kami piaskowców kwarcytowych.

^{Miąższość}

na.wierconego kaw' bru wy- nosi

około

55 m.

J€dnakże

osady kambru w tym profilu nie

dostarc~ły

pewnych podstaw makro.faunistycznych w celu

ściślejszego ust,alepią

wi'eku.

Podkreślić należy również, że

kontakt

^między

utworami kambru .a

^dołnego

ordowiku nie jest w tym o.tworze

^bli'żej

zIlany z€ . .

^w~ędą.

na brak rdzeniowania , warstw , granicznych.

CHARAKTERYSTYKA ZESPOŁÓW MIKROSPOROWY·cH

. . .

Badania mikrosporowe przeprowadzone w ^{warstwach '} ~ko,wskich :(aszgil dolny)

^pozwoliły

autorce

stwierdzić

jedynie

o:ł)ecność

..

^c2Jteręch

: gatunków mikrospor, a mianowicie:

Protoleiospha~ridium congl-ątinat'lLm

Ti m., Leiosphaeridium eis:enacki T

i

m., Trachy'spnaeridium

",~pensk'yi

T

i

m., Hystrichosphaeridium bT'ev.ispinosum E ts. (tab . . l).

Pie1."'W'ązy

z nich,

według

B. W. Timofiejewa (1959), ma bardzo

dużY zasięg

stra- . tygraficzny,

^gdyż

j€st znany

^począwszy

od, proterozoiku dogór:p.ego . or- dowiku

włącznie. Pozostałe

trzy gatunki

też

nie

mają '1IViększ~go.

zn.a'cze-:- nia stratygraficznego,

gdyż występują ,\lirę wązystkich. piętra9h.(:)J;dowi~u.

Warstwy lubaczowskie (tremadok dolny)

'W:profiluqtwor:uJ.~~ówe:ę

i

były

zbadane

dość szczegółowo

pod

w~!ęd,elll·~~~~leQ:fit.o.łogicznym:

Pobrane do

badań

próbki z

różnych głębokośct· 4Q~tąJ4:!~ły',Qogatych

332

^{Ludmiła Jagielska}

Tabela 1

WystępoWIlIlie mikrospor " utworach starszego paleozoiku" otworze Uszko"ce 1

I

^{aszgil Ordowik tremadok l}

Lp. .

Nazwa gatunku (warstwy dolny (warstwy dolny Kambr uszkow- lubaczow-

skie) skie)

l-s

-·1-1

2 3 4

l Protoleiosphaeridium c01lKIlltinfltum Tim.

+ I

2 Protoleiosphaerldium~s~.

+ +

3 Symplassosphaeridium tncrustatum Tim.

+

I

4 Leiosphaeridium sp.

+

5 Leiosphaeridium eisenacki Tim.

+ r

6 Trachysphaeridium uspenskyi Tim.

+ +

7 Archaeohystrlchosphaerldium arenigum Tim.

+

8 Archaeohystrlchosphaeridium bifurcatum Tim.

+

9 Archaeohystrichosphaeridium

er.

operculatum Tim.

+ +

l

10 Archaeohystrithosphaerldium solitare Tim.

+

11 Archaeohystrlchosphaeridium papiliosum Tim. ^{.. .}

+

12 Archaeohystrlchosphaeridium duplicativum Tim.

+

13 Archaeohystrlchosphaeridium pungens Tim.

+

14 Archaeohystrichosphaeridium zalesskyi Tim.

+

15 Archaeohystrichosphaeridium girof1eum Tim.

+

^,

16 Archaeohystrlchosphaeridium dentatum Tim.

+

17 Archaeohystrlchosphaeridium adligans Tim.

+

f-

18 Archaeohystrichosphaeridium denticulatum·Tim.

+

^I

19 Archaeohystrlchosphaeridium minimum Tim.

+ I

20 Archaeohystrichosphaeridium genu/num Tim.

+ I

21 Archaeohystrlchosphaeridium .imperfectum Tim.

+

22 Archaeohystrlchosphaerldium sp.

+

I.

23 Hystrichosphaeridium longispinosum Ei s.

+ +

I

24 Hystrichosphaerldium hi"sutoides Bis.

+

25 HystrlchosphaertlJium brevispinostun Eis.

+ +

26 Hystrichosphaerldiiun trlspicularis Jag.

+

I

27 Hystrichosphaerltllwn sp.

+

28 Trachydiacrodium produetum Tim.

+ I

29 Trachydiacrodium mOxImum Tim.

+

30 Trachydiacródium legiminiforme Tim.

+

31 Lophorytidodiacrodium

er.

^{valdaicum Tim.}

+

32 Lophorytidodiacrodium obversum Tim.

+

33 Acanthodiacrodium uniforme Tim.

+ +

34 Acanthodiacrodium hebetatum Tim.

+

35 Aeanthodiacrodium micronatumTim.

+

36 ^. AcanthodJacrodJ'um partiale Tim.

+

37 . Acaltthodiacrodium lasianthum Tim.

+

·38, Aca1iiT,.odiacrodium sp.

+

Mikrospory z. otworu Uszkowce l

333

c.d. tab!. 1

,

^Ordowik

!

aszgil tremadok

Lp. Nazwa gatunku (warstwy) (warstwy dolny dolny Kambr uszkow- lubaczow-

sicie) sicie)

---I _, .. 2 3 4 ·S

I

39 Acanthorytidodiacrodium prolongatum T i m.

+

40 Acanthorytidodiacrodium serotinum Tim.

+

41 Acanthorytidodiacrodium rigidulum Tim.

+

42 Acanthorytidodiacromitm pfipilliforme Tim.

+

43 Acanthorytidodiacrodium patulumTim.

+

44 Acanthorytidodiacroa;um )/ulgare Tim.

+

4S ₄₆

I

I ^ł Acanthorytidodiacrodium diffusum Acantllorytidodiaerodiumdecip.ief/s Tim. Tim.

+ +

47

I

Acanthorytidodiacrodiu;" echiiiati.im Tim.

I ⁺

48 ^I Acanthorytidodiacrodium lanatum Tim.

+

49 Acanthorytidodiacrodium sp. ^I

+

SO Dasydiacrodium ordovicum sp. ńov.

+

51 Dasyrytidodiacrodium mulilatum Tim.

+

52

I

Trachyoligotriletuni obsoletum (Naum.) Tim.

+

S3 Trachyoligotriletum planum Tim.

+ +

54 Trychyoligotriletum asperatum (Naum.) Tim.

I +

55 Trachyoligotriletum minutum (Naum.) Tim.

+

56 Ocridoligotriletum kryshtofo)/ichi (Naum.) Tim.

+

57 Ocridoligotriletum co"ugatum Tim.

+

I

58 Lopholigotriletum sp.

+ +

59 Acantholigotri/etum setaceum Tim.

+

60 Acantholigotriletum sp.

+

61 Stenozonoligotriletum torosum Tim.

+

62 Stenozonoligotri/etum sp.

I +

zespołów

mi'krosporowych.

^Zespoły

te

^są

do siebie bardzo

^zbli'ŻOne

i za- sadniczo nie

różnią się między sobą.

Dlatego

^też

na ich podstawie nie

można było przeprowadzić dokładniejszego podziału

warstw lubaczow- skich.

Ogółem zespół

mikrosporowy z tych warstw reprezentuje 58 gatun- ków (tab.

1),

z których

większość była już

opisana przez B. W. Timofie- jewa (1959) z utworów paleozoiku platformy rosyjskiej. Trzy gatunki:

Hystrichosphaeridium longispinosum E i s, (tab!. III, fig. 12).Hystricho- sphaeridium brevispinosum

E

i s. i Hystrichoshpaeridium hirsutoides E i s.

opisał A.

E i s e n a c k z utworów starszego paleozoiku

północnej części

Niemiec.

Fonna Hystrichosphaeridium trispicularis Ja g. :znana jest tylko

z utworów ordowiku Brzezin i Zbrzy w Górach

Swięto,krzyskich.

Forma

Dasydiacrodium OTdovicum sp. nov. opisana

^została po

raz pierwszy.

334 Lul.'lmiła Jagielska

Rodzina DIACRODIACEAE T i m o f i ej ew 1958

Podrodzina BETERODIACRODIACEAE T i m.

Rodzaj Dasydiacrodium T im.

Dasydiacrodium

ordo~icum

sP: . nov.

(Tab!. li, fig. 10; tab!. IV, fig. 9) Wielkość: 40-45~.

O P i s.

^Kształt

elipso.idalny asymetryczny. Egzyna

ścisła. ~a

jednym biegunie

^występują

rzadko. rozmieszczone cienkie, krótkie kolce, ' prze..j.

chodzące

w

^częściach

peryferyjnyoh tego bieguna w krótkie, grube wy- rostki -

^kolce~

Podobne < wyrostki, ale

gęściej ułożone, występują

na biegunie

przeciwległym.

Na centralnej

^części

opisywanej formy wyrostki

zanikają

lub

^występują

bardzo rzadko.

Powierzchniaegżyny

chropowata;

barwa

ciemnożółta.

Stan zachowania

^dość

dobry.

^Występuje

rzadko.·

W y s _t

ę

P o wa n i e: Uszkowce, dolny tremadok. ; Wszystkie mikrospory w wymienionym zespole zaliczono,

^według

klasyfikacji B. W. Timofiejewa (1959), do czterech rodzin: Leiosphaerida, ceae, Hystrichosphaeridaceae, Diacrodiaceae

_i SphaeroligotriL'etaceCII~. l

Rodzina Leiosphaeridaceae reprezentowana jest zaledwie przez cztery gatunki: Protoleiosphaeridium sp. (tab!. III, fig. 1), SympZassosphaeridium incrustatum T i m. (tabl. III, fig. 2), Leiosphaeridium sp. (tabl. III, fig. 4) i Trachysphaeridium uspenskyi T

i

m. (tab!. III, fig. 3), z których tylko SymplasS'osphaeridium incrustatum T i m. jest · gatunkiem przewodnit:ri dla warstw z Dietyonema,

<według podziału

B. W. Timofiejewa, a pozo';'

stałe

gatunki

^występują

we wszystkich

^piętrach

ordowiku

i

dlatego

^nię

mają dużego

znaczenia stratygraficznego. ,

Rodzin:a Hystrichosphaeridaceae jest w zespole

^dość

li, czna,

^ponieważ

reprezentuje

^ją

21 gatunków, które

^należą

do dwóch rodzajów: Archaeo-;

.hystrichospha: eridium _i Hystrichosphaeridium . .

^Wśród

wszystkich tych fo.rm tylko trzy

^są

przewodnie dla warstw dictyonemowych.

^{Są t~}

ArchCZ!eohystrich,Osphaeridium solitare T i m.

^'~tab1.

III, fig. 8, 13);

Arcthaeohystrichosphaeridium minimum T i m. (tabl. III; fig. ^5),

^Archaeo~

hystrichosphaeridium imperfectum T i m (tabl. l, fig. 2).

^Porostałe

ga- tunki powszechne

^są

w

różnych piętrach

ordowiku

i,

kambru i dlatego

mają

niewielkie znaczenie stratygraficzne. Takie . gatunki, jak Hystri- chospha'eridium longispinosum E i

^S.,

Hystrich'oS'pha·eridium . hirsutoid.es

E i s, i lIystrichosphaeridium brevispinosum E i s.

^opisał

A. E is e n a ck.

Forma . Hystrichosphaeridium trispiculciris Jag. jest znana . tylko w utworach (>rdowiku Brzezin i Zbrzy (warstwy brzezinslrie i

zbr.zańskię)

. w Górach

Świętokrzyskich.

. ..

^{,~ .}

Najliczniejszą

' w zespole jest rodzina Diacrodiaceae, reprezentowana przez 6 rodzajów

i

25 gatuhków,

^wśród

których znajduje

^się

:LO . gatJm7' ków przewodnich .dla warstw z Dietyonema.

Największy

rozwój

WY'lta-

zują

mikrospory

należące

do rodzajów Acanthodiacrodium i Acantho. ry;"

tidodiacrodium, . dobrze

rozwiniętych

pod

względem morfołogicznyin.

Forma Dasydiacrodium ordovicum sp. nov.

^występuje

w tych

^o~~cl;l

. sporadycznie. . . . ' . .

Mikrospory

^należące

do rodziny Sphaeroligotriletaceae

^liczą.

10 ga- tunków,

^wśród

których nie ma form przewodnich. Wszystkie

^{onę: są}

.długowieczneJ

nie

odgrywają większej

roli

stratygrc;tf.i~zP.ej,

.

Mikrospory z otworu Uszkowce 1

335

---

.. Wycinkowe badanie utworów kambru

^wykazało

bardzo nieliczne

?,zczątki

mikroflory,

^wśród

których oznaczono. 8 ' gatunków mikrOBpor.

Słaby

stan zachowania

większości

z nich nie

^pozwolił

na

^dokładne

okre-

ślenie

gatunków.

W zespole mikrospor kambru w tym profilu nie ma form przewod- nich. Tyllro gatunek Archaeohystrichosph'aeridium operculatum T im.

znany jest,

^według

B. W. Timofiejewa, z utworów

środkowego

i górnego kambru platformy rosyjskiej,

pozostałe zaś mają

znacznie

większy

za':'

sięg

stratygraficzny.

WNIOSKI STRATYGRAFICZNE I POROWNANIA

Badania mikrosporowe utworów starszego paleozoiku Przedgórza Karpat

^zostały

dopiero

zapoczą.tkowaIle.

Otrzymane dotychczas, i w tej pracy .przedstawione, . wyniki tych

badań dotyczące ąta.rs.zego

paleozoiku

·otworu Uszkowce 1 nie

^dają

podstaw dla

szczegÓłowego

'rozpoziomowa- nia tych utworów.

^{Mogą być}

one jednak wykorzystan.e jako wyniki pomocnicze przy

określaniu

stratygrafii w oparciu o

^zespoły

faunistyczne , szczególnie osadów tych

^pięter,

w których brak jest przewodniej makro- fauny. W osadach aszgilu w profilu otworu Uszkowce 1 stwierdzono ubogi

^zespół

mikrospor, który nie

określa dokładnie

pozycji stratygra- ficznej tych osadów,

^ponieważ

nie zawiera form przewodnich. W Górach

Świętokrzyskich

badania mikrosporo we osadów tego wieku nie

^były

dotychczas przeprowadzane i w .chwili obecnej . nie ma podstaw do ko- relacj'i

pod względem

mikrof.loryS'tycznym utworów aszgilu z Uszkowk i Gór

Świętokrzyskich.

. .

W profilu Uszkowce 1 osady tremadoku

^zawierają

bardzo bogaty

z€lSpół

mikrosporowy, . w którym autorka

wyróżniła aż

58 gatunków.

Z tego

^zespołu

14 gatunków jest

^uważanych

przez B. W. Timofiejewa (1959) za formy przewodnie dla warstw z Dictyonema na obsza:rze plat- formy rosyjskiej.

Naj.większe

znaczenie stratygraficzne w oma, wianym zespole

^mają

mikrospory

^należące

do rodziny Diacrodiaceae.

Wśród

nich znajduje

^się

10 form przewodnioh zaliczonych w

większości

do rodzajów Acanthodiacrodium i Acanthorytidodiacrodium, które

^obejmują.

najbar- dziej

rozwinięte

pod

^względem

morfologicznym mikrospory tej rodziny.

W zespole znajduje

^się

jeden nowy gatunek Dasydiacrodium ardovicum sp. nov. Ponadto

^ważne

w tym zespole

^są

mikrospory

^należącę

do ro- dziny. Hystrichosphaerid, aceae, _a

wśród

nich do rodzaju Archae: ohystri- chosphaeridium, z którego jednak tylko 3 gatunki

^{mogą być}

..

^uważane

za przewodnie dla warstw ' z Dietyonema. Przedstawiciele rodzaju Hystrichosphaeridium,

według

B. W. Timofiejewa (1959),

pojawiają się

po raz pierwszy w utworach górnego kambru, a w dolnym ordowiku nie

^są

one jeszoze szeroko rozpowszechnione. Z rodzaju HystrichosphQ#- ridium stwierdzono

występowanie

5 gatunków o

dużym zresztą zasięgu

stratygraficznym.

Mikrospory

^na'leżące

do rodzin Leiosphaeridaceae

i Sphae~oligbtri­

letaceae nie

^odgrywają

istotnej roli w zespole,

ponieważ wśród

nich.

nie ma form przewo,dnich.

^Według

B. W. Timofiejewa (1959),

^Sph~ro­

ligotriletaceae

występują

w utworach proterozoiku i starszego paleo-

zoiku. Ich

^iłość

maleje tylko w dolnym ordowiku. NatomIast . pierwsze

336

^{Ludmiła Jagielska}

Tabela 2

Występowanie mikrospor w utworach dolnego ordowiku w· otworze Uszkowce 1 i okolic Brzezin

Lp.

2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 13 12 14 15 16 17 18 20 19 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37

I I

I

I

Nazwa gatunku

2 Protoleiosphaeridiwn-conglutinatum T i m.

Protoleiosphaeridium sp.

Symp1llssosphaeridium incrustatum Tim.

Leiosphaeridium eisenacki Tim.

Leiosphaeridium sp.

Trachysphaeridium uspenskyi T im.

Lophosphaeridium rarum Tim.

Lophosphaeridium plicatum Tim.

Orygmatosphaeridium ruminatum Tim.

Vavososphaeridium michai/ovskyi Tim.

Z01lQsphaeridium obscurum Tim.

Archaeohystrichosphaeridium arenigum Tim. ^I _I Archaeohystrichosphaeridium bifurcatum Tim.

I

Archaeohystrichosphaeridium operculatum Tim.

Archaeohystrichosphaeridium duplicativum Tim.

Archaeohystrichosphaeridium solitare Tim.

Archaeohystrichosphaeridium papillosum T im.

Archaeohystrichosphaeridium pungens Tim.

Archaeohystrichosphaeridium zalesskyi Tim.

Archaeohystrichosphaeridium girof/eum T im.

Archaeohystrichosphaeridium pellicidum Tim.

Archaeohyslrichosphaeridium dentatum Tim. .

Arśhaeohystrichosphaeridium ad/igans T im.

Archaeohyslrichosphaeridium denneulatum Ti m.

Archaeohystrichosphaeridium minimum Tim.

Archaeohystrichosphaeridium po"ectum Tim.

Archaeohystrichosphaeridium luber Ti in. _I Archaeohyslrichosphaeridium genuinum' Ti m.

Archaeohystrichosphaeridium imperfectum Tim.

Archaeohystrichosphaeridium c~arnockii sp. nov.

Archaeohyslrichosphaeridium sp.

Hystrichosphaeridium longispinosum Eis.

Hystrichosphaeridium hippocrepicum Tim.

Hystrichosphaeridium pateum Tim.

Hystrichosphaeridium hirsutoides Eis.

Hystrichosphaeridium arreclum T im.

Hyslrichosphaeridium nudatum Tim.

Podłoże

Zapadli- ^Gąry

Iska Przed- ^Święto-

karpac-. krzyskie kiego

•.

Brzeziny

I

Uszkow- ce 1

3

I

⁴ t

+ +

+ +

+ + + + + + + + +

+ +

+ +

I

+ +

+ +

..L ^I

I

+ + +

+ +

+ +

+ +

+ +

+ +

+ +

+ +

+ + + + + I

+ +

I

+ +

Mikrospory z otworu Uszkowce 1

337

c.d. tabl. 2

1

^Podłoże

1

^{Zapadli- Góry}

! sb Przed- Swi.ęto-

·1

i

Lp. Nazwa gatunku karpac- krzyskie

i

_! ^kiego

t

Uszkow- Brzeziny

I ce l

1

_,

---

_.1 ^----- ₂ ^.. _{3 4}

I

HystrichosplUleridium cognitum Tim.

I

^{38 39} Hystrixosphaeridium brevispinosum Eis.

+ ⁺ +

I 40 Hystrichosphaeridium acu/eatum Tim.

+

I 41 ₄₂ Hystrichosphaeridium spinescens Ti m. Hystrichosphaeridium rjab/nini Tim.

. + +

41 Hystrichosphaeridium spicularis sp. nov. _T ,

I

₄₅ ⁴⁴ Hystrichosphaeridium sp. Hystrichosphaeridium trispicu/aris Jag.

+ + +

46 Trachydiacrodium productum Tim.

+

l

⁴⁷ Trachydiacrodium maximum Tim.

+

48 ^I Tracllydiacrodium /egiminiforme Tim.

+

i

. ,

I 49

i

Lophorytidodiacrodium cf. valdaicum Tim.

+

I

⁵⁰

I

Lophorytidodiacrodium obversum Tim.

+ +

!

⁵¹ Lophorytidodiacrodium rotundum Tim.

+

52

I

Lophorytidodiacrodium bilatera/e Tim.

+

53

I

Acanthodiacrodium uniforme Tim.

+

!

⁵⁴ Acanthodiacrodium hebetatum Tim.

+

55 Acanthodiacrodium micronatum Tim.

+

i

56 Acanthodiacrodium partiale T im.

+

,

₅₇ Acanthodiacrodium lasianthum Tim.

+

58 Acanthodiacrodium sp.

+

59 Acanthorytidodiacrodium prolongatum T im.

+ +

60 Acanthorytidodiacrodium serotinum Tim.

+

61

I

Acanthorytidodiacrodium rigidulum Tim.

+

62 Acanthorytidodiacrodium papiIliforme T i m.

+

63 Acanthorytidodiacrodium patu/um Tim.

+

64 Acanthorytidodiacrodium vu/gore Tim.

+

65 AcanJhorytidodiacrodium diffusum Tim.

+

66 Acanthorytidodiacrodium decipiens Tim.

+

67 Acanthorytidodiacrodium echinatum Tim.

+

68 Acanthorytidodiacrodium lanatum Tim.

+

69 Acanthorytidodiacrodium sp.

+

70 Dasydiacrodium ·ordovicum sp. nov.

+

7l Dasyrytidodiacrodium mutiIatum Tim.

+

72 Bothro!igotriletum exasperatum Tim.

+

73 Trachyoligotriletum minutum (Naum.) Tim.

+ +

74 Trachyo/igotriletum obsoletum (Naum.) Tim.

+ +

75 Trachyoligotri/etum asperatum (Naum.) Tim.

+ +

76 Trachyoligotriletum incressatum (Naum.) Tim.

+

33"8 ^{Ludmiła' Jagielska}

c.d. tab J. 2

I ^I

_{I Zapadli-}^Podłoże

Góry ska Przed- _Święto- karpac- krzyskie

Lp. Nazwa gatunku kiego

Uszkow- Brzeziny ce l

- --^{~-_ .. _,.}

l 2 3 4

77 Trachyoligotriletun! nevl!lense Tim.

+

78 Trachyoligotriletum planum Tim.

+ +

79 Ocridoligotriletum kryshtofovichi (Naum.) Tim.

+

80 Ocridoligotriletum corrugatum T im.

+

81 Lopholigotriletum grumosflm Tim.

+

82 Lopholigotriletum sp.

+

83 Acantholigotri/etum setaceum Tim.

+

84 Trematoligotri/etum emarginatum Tim.

+

85 TrematoligotrUetum brzezinensis sp. nov.

+

86 Stenozonoligotriletum torosum Tim.

+ +

87 &tnozonoligotriletum sok%vi Tim.

+

Występowanie mikrospor w utworach kambru Gór Św;ę Góry Świętokrzyskie

Kamieniec Bazów

(według R. Michniaka, 1959) Protoleiosphaeridium sp.

Leioligotriletum minutissimum _(N aum).

, Leioiigotriletum crassum (Naum.)

I

Leioligotriletum nitidum Tim.

Trachyoligotriletum minutum (Naum.) Trachyoligotriletum incrassatum (Naum. Trachyoligotriietum hyalinum (Naum.) . Trachyoligotriletum obso/etum _(N a um.) Trachyoligotriletum neveiense Tim.

Trachyoligotriletum laminaritum Tim.

Trachyoligotriletum asperatum (N a um.) Trachyoligotriletum arrilatum Tim.

Trachyoligotriletum pianum Tim.

Trachyoligotriletum sp.

Ocridoligotriletum kryshtofovichi _(N a um.) Acantholigotriletum primigenum _(N a u m. ) Acantholigotriletum sp.

Stenozonoligotriletum sp.

Leiosphaeridaceae

pojawiają się

i

naJwiększy

rozwój

^osiągają

w wiku.

Proto/eisophaeridium sp.

Leioligotriletum crassum (N a um.) Mycteroligotriletum marmoratum Tim.

Trachyoligotriletum minutum (Naum.) Trachyoligotriletum incressatum (N aum.) Trachyoligotriletum obsoletum (Naum.) Trachyoligotriletum nevelense Tim.

Trachyoligotriletum asperatum (N aum.) Trachyoligotri/etum /aminoritum Tim.

Trachyoligotriletum sp.

dopiero w utworach dolnego 'ordowiku

utworach

środkowego

i górnego ordo-

Mikrospory· z otworu Uszkowce 1

339 -Stwierdzenie w omawianym profilu tak

dużej ilości

mikrospor w

^war~

ewaćh

lubacZO'wskich (trema dok dolny) ma

^duże

znaczenie,

^ponieważ

nakrofauna w osadach tego wieku

^należy

do

^rzadkości

i

raczefwystę~

?uje

spoi'ad~ZIllie.

H. Tomczyk (1962)

^baru~.jąc

te osady tylko na jednej

płaszczyźnie łupkowatości obserwował

kilka okazów Dictyonema flabel- liforme polonica H. T o m.,

00 umożliwiło

mu za,liczenie tych war-sUw do dOl In ego tremadoku.

Podany

powyżej zespół

mikroflory z'Y'larstw lubaczowskich potwier- dza ten wiek,

^ponieważ

jest on

^zbliżony

do

^'Zespołu

mikrospor z warstw dictyónemowych z obszaru platformy rosyjskiej, które

stanowić inogą~

przynajmniej

wczęści,odpowiedniki

warstw lubaczowskich, a

^więc

dol";'

nego tremadoku. .

W Górach

ŚwiętokrżyS'kich

w osadach dolnego ordowiku · (tak

^żwane

warstwy

brzezińskie odpowiadające

brytyjskiemu arenigowi wedtug H. Tomczyka, 1962)

^występuje

nieco inny

^zespół

mikrosporowy. PoróW- nania

^pomiędzy

tym

^zespołem

a oznaczonym z warstw dolnego ordowiku otworu Uszkowce 1 przedstawia tab. 2.

W zespole mikrospor warstw

brzezińskich

.

główną rolę odgrywają

gatunki

^należące

do rodzin Leios'Phaeridaceae

i

Hystrichosphaeriaadea'e.

Tabela J.

tokrzyskich ^podłoża Zapadliska Przedkarpackiego Otwór Jeleniów 3

I ^Podłoże

Zapadliska·

Przedicarpac~~~~~f

I

Otwór Uszkowce 1

_____________ C_w_e_dłu_g_L_.,...J_a_g_ie_Is_ki_·e_j) ____________ 1 .

.I.

Protoleiosphaeridium _sp.

Trachyoligotriletumplanum Tim.

Bothroli!{otri/etum exasperatum _Tim.

Lopholigotriletum grumosum _Tim.

Protoleiosphaeridium _sp.

Archaeohystrichosphaeridium opercula- tumTim.

Archaeohystrichosphaeridiumsp.

Acanthodiacrodium uniforme _Tim.

Trachyoligotriletum planum _Tim.

Lopholigotriletum _{sp .}

. Acantholigotriletum _sp.

Stenozonoligotri/etum _sp.

Pierwsze z nich,

^według

B. W. Timofiejewa (1959),

osiągają największy

rozwój w utworach arenigu. W warstwach

brzezińskich została

ozna-,

czona

duża ilość

gatunków

należących

do rodziny

Leiosphaeridace~e"

.340

^{Ludmiła Jagielska}

które

^należą

do 7 rodzajów. Natomiast w

^osad~ch

dolnego trema doku, w

^profiłu

otworu Uszkowce 1, oznaczono , zaledwie 4 gatunki,

^wśród

któ- rych tylko jedna forma Trachysphaeridium uspenskyi T

i

m. jest znana

również

w Górach

Świętokrzyskich.

To wszystko potwierdza,

że

utwory tremad()lku w Uszkowcach

są

starsze

niż

. warstwy

brzezińskie.

W warstwadh

'brzeiińskich

gatunki

^należące

do rodzaju Hystricho- . . sphaeridium

osiągają

znacznie

^wię!kszy

rozwój w porównaniu z ·

^osa~

darni I/;remadoku w profilu Uszkowce 1. Z . warstw

brzezińskich

znanych jest bowiem 13 ' gatunków, podczas gdy w profilu wiercenia Uszkowce 1

wyróżniono

tylko 5, w tym Hystrichosphaeridium trispicularis J a g., który po raz pierwszy

^został

opisany z osadów dolnego ordowiku okolic Brzezin.

Rodzinę

Diacrodiaceae w warstwach '

brzezińskich reprezentują

tylko 3 formy, a w tremdoku w Uszkowcach jest iCh znacznie

wię<:ej,

bo

aż

25, z których . na

uwagę zasługują

Lophorytidodwcrodium obv' ersum T i m. (tabl. IV, fig. 5, 7) i Acanthorytidodiacrodium prolongatum T i m.,

ponieważ występują

zarówno w osadach dolnego ordowiku Brzezin w Górach

Świętokrzyskich

jak w dolnym ordowiku okolic Lubaczowa.

JeżeliClhodzi

o

^rodzinę

Sphaeroligotriletaceae, to mikrospory nale-

żące

do tej rodziny tak w warstwach

brzezińskich,

jak

^również

i w war- stwach lubaczowskich nie

mają większego

znaczenia stratygraficznego,

ponieważ

nie

reprezentują

gatunków przewodnich. . W osadach kambru w profilu Uszkowce 1

^występuje

nieliczny

^zespół

mikrosporowy. Mikrospory

^występują

sporadycznie i

^{są słabo}

zacho- wane, wskutek czego

^większość

z nich nie da

^się

gatunkowo

^określić.

Wśród

oznaczonych gatunków mikrospor

największe

znaczenie straty- graficzne ma Archa'eohystrichosphaeridium operculatum T i m., który

według

B. W. Timofiejewa (1959) znany jest tylko z osadów

środkowego

i górnego kambru,

pozostałe zaś

gatunki

^mają

znacznie

większy zasięg

stratygraficzny. W

^związku

z tym

^zespół

mikroflory kambru tego otwo- ru nie

^określa

, wieku tych osadów. W chwili obecnej autorka przepro- wadza badanie mikrosporo we osadów kambru z

różnych

otworów na -obszar:?e Zapadliska Przedkarpackiego. Wyniki tych

badań będą

oma-

wiane w

^następnej

pracy.

Niektóre utwory kambru

G6rŚwiętokrzyskich były również

badane palynologicznie przez

autorkę

oraz przez R. Miohniaka (1959). Autorka

wykonała

badania kambru z

Wąworkowa koło

Opatowa i kambru z ka-

mieniołomu Wiśniówka.

, Badania te jednak

^dały

wyniki negatywne. Po- nadto

zapoczątlrowano

badania miktopaleofitologkzne kambru z . wierce- nia Jelenibw 3, gdzie w próbkach z

głębokości

od 130+170 m znaleziono 4 gatunki mikrospor: Protoleiosphaeridium sp., Trachyoligotriletum pla- num Ti m., Bothroligotriletum exasperatum T

i

m., Lopholigotriletum grumosum T im. Tylko ostatnia forma znana jest

^według

B. W. Timo- iiejewa (1959) z utWorów

środkowego

i górnego kambru, a

^pozostałe

mają większy zasięg

stratygraficzny. Te

^wstępne

wyniki

^badań

mikro- paloofifulogicznych otworu J· eleniów 3 nie

^dają

jeszcze pod.Sltawdla

-określenia

stratygrafii · tych osadów i porównania

^zespołu

mik;rospor

.zutworó'W' kambru Jeleniowa z

^zespołem

mikrospor otworu Uszkowce L

Mikrospory z otworu Uszkowce 1

341

Ta bela 4 Występowanie mikrospor z utworów prekambm Gór Świętokrzyskich

i ^podłoża Zapadliska Prz!ldkarpackiego

Góry Świętokrzyskie Kotuszów

(według R. Michniaka, 1959)

i Protoleiosphaeridium sp.

Leioligotriletum crassum (N aum.) Leioligotriletum nitidum Tim.

Leioligotriletum minutissimum (Na um.) Leioligotriletum compactum Tim.

Mycteroligotriletum marmaratum Tim.

Trachyoligo'triletum minufum (Na um.) Trachyoligotriletum illcressatum (Naum.) , Trachyoligotriletum nevelense Tim.

l

Trachyoligotriletum sp.

Acantholigotriletum sp.

Podłoże Zapadliska Przedkarpackiego Otwory: Wola Raniżowska 1, Jarosław 4,' Hucisko 2, Nieczajna Dolna 3, Kamień 1,

Podborze 10.

(według L. Jagielskiej)

Leioligotriletum minutissimum (Naum.) Tim.

Leioligotriletum compactum Tim.

Mycteroligotriletum marmaratum Tim.

Bothroligotriletum exasperatum Tim.

Trachyoligotriletum minutum (Naum.) Tim.

Trachyoligotriletdin nevelense Tim.

Lopholigotriletum sp.

Stenozonoligotriletum sokolovi Tim.

'Stenozonoligotriletum sp.

Dalsze ' badania mikrosporowe osa,dów otworu J eleniów 3

^będą

kontynuo-

'wane w dalszym

^ciągu.

'

R. Michniak (1959)

przeprowadził

'badania mikrosporo we utworów :kambru vi okolicy Bazowa i

Kamieńca.

W osadach

wykształconych

w postaci

^łupków

ilastych z

^wkładkami

,drobnoziarn:istyc'hpiaskowców i kwarcytów

^znalazł

on liczne mikro-

:spory, które

po.z.woliły

mu

^ustalić

dolnokambryjski Wiek tych osadów.

Zespoły

mikrospor z utworów kambru Gór

Swiętokrzyskich

i otworu Vszkowce 1 przedstaWione

^są

na tab. 3.

Na Przedgórzu Karpat przeprowadzono (l"ówmez badania mikro- .sporowe osadów pretkambru. Autorka

^.zbadała

18 próbek

pochodzących

:z

k:illru ^wierceń

przeprowadzonych przez

Przedsiębiorstwo Pos2lUkiwań

Naftowych. W preparatach niektórych tylko osadów prekambryjskich z otworów Wola

Raniżowska

1,

Jarosław

4, Hucisko 2, Nieczajna Dolna 3,

Kamień

1, -Podborze 10 znaleziono

^ogółem

9 gatunków mikrospor, które nie

^określają

dolcladnie wieku tych osadów,

^gdyż

wszystkie

^{mają duży}

:zasięg

stratygraficzny.

^Należy

jednak

podkreślić, że według

B. W. Timo- fiejewa (1959) wszystkie stwierdzone tu gatunki

^należą

do pospolitych forni w utworach prekambru platformy rosyjskiej.

Badania mi.krosporowe utworów prekambru Gór

Swiętokrzyskich przeprowadzał również

R.

^Michniąk

(1959). Autor ten w osadach zalicw- ' nych przez siebie do

piętra Kotuszówoznaczył

11 gatunków mikrospor, :z których 5 gatunków

występuje również

w prekambrze Zapadliska

.Przedkarpackiego. -

Ta'bela 4 przedstawia

pierwszą próbę

korelacji

^zespołów

mikrospor

~z

utworów prekambru Gór

Swiętokrzyskich

i Przedgórza Karpat.

-Świętokrzyska. Stacja Terenowa I. G.

'Ntldesła.no dnia. 22 styC2lIl1a 1962 r.

:Kwartalnik GeologlclllllY - 7

342

^{lAldmiła Jagielska}

~---

PISMIENNlCTWO

EISENACK A. (19M) - Ober Hystrichosphaerideen und andere Kleinformen aus dem baLtischen Silur und. Kambrium: SenckEmbergfana, 32, nr 1-4, p. 167-204. Frankfurt a. M.

EISENACK A. 01954) - Mi:krofossiien aus Phosphoritendes Samllindischen Un- teroligoz1ins und fiber die Einheitlichkeit der Hystrichosphaerideen.

Palaeont., 105, [AJ, p. 49-90. Stuttgart.

JAGIELSKA L. (1002) - Wstępne opracowanie mikrospor· z ordowiku Brzezin.

Biul. Inst. Geol., 174 (w dru~u). Warszawa.

KARNKOWSKI P., ^GŁOWACKI E. (1001) - O budowie geologicznej utworów pod-

mioceńskich przedgórza Karpat środk<lwych. Kwart. geol.. 5, p. 3712-4'18,

nr

2. Warszawa.

MICHNIAK R. (11009) - Notes on the Petrography and Micropalaeophytology in . the Olde"St Strata of the Holy Cross Mts. Bull. Acad. Pol. Sc., 7, nr 6.

p. 45'7-462. Warszawa.

MORYC W. (1'9611) - Budowa geologiczna rejonu Lubaczowa. R<lcz. Pol. Tow, Geol.,3i, p. 4'7---83, nr 1. Kraków.

HAYMOBA C. H. (1949) - CnopbI HM:lKHerO KeM6pMJI. J13B. AH CCCP, cep. reoi.

N2 4. M;OCKBa.

HAYMOBA C. H. (1959) - CnopbI HM:lKHero CMJlypa. Tp. Ccec. KOH<p. no cnopoBo- -TIbIJlbQeBOMy 'aHaJlM3y. J13;A. Mr'Y.

TJJMOFIEJEWB; W. (1008) ~ Ober das Alter sachsischer Grauwacken. Geologie, 7, nr ^~, p. ^82~. Berlin.

TJ1M04>EEB B. B. (.1959). - .IĘpeBHeHIIIaJI cpJlopa IIpH6aJlTmof. rOCTOnTeXHM3~aT JIemmrp~.

TOMCZ'YK' H. (1l962) .-" Stratygrafia , osadów staropaleozicznych z wiercenia w US'zkoweach koło Lubaczowa. Acta geol. pol. Księga pamiątkowa

,}ru 'czci profesora Jana Samsonowicza, p. 123-142. Warszawa.

JIłO~Jla .f.Il'EJIbOKA

MHKPOCllOPbI PABBErO DAJlE030a Jf3 BYPOBO:R CKBA1KHBLI .YIlIKOB~ l

Co;«eplKaHHe

.' Pa60Ta cO;AeplKWl' pe3yJlbTaTbI MMKpOnaJIeo<PWl'OJIorK'lecIrnx MCCJle~OBaHUH npo- M3Be~eHHhIX B 06paaoBammx paHHero naJ1eo30JI M3 6ypOBOił ĆKBa:.!KHli:brYIIIKOBqe

i

OKOJlO, .iIIó6aąesa. B pa6<l'l"e COnOCTaBJleHbI TalOKe MXKJ)O<!flopoBble KOMnJleKCbt H3 STOO CKB8lKHHbI H ~yrHX 6YPOBbrx CKBCUIqmHa npe~opbe KapnaT c KOMIi.1Iea:- caMH MHXpocnop 'M3 oopaaOBaHHił pamrero naJle030R: li ~OKeM6pHH CBeHTOKIIIHCJqfX rop.

,B paCCMaTPHBaeMOO 6ypoBOił CKBSlKHHe 6bIJlM M3yqeHbI OTJlOlKemrJI HM:lKHero alIII'HJIJIa ('1'aK' aa3bIBaeMbIe ynnWai!'KHe CJlOH) H HmKHerO orpeMa~OKa (TaK Ha3bI- BaeMbIe JII06aąOBCKHe CJlOH) a TaxOKe Bepxuero KewPMJI.

B OTJlOOKeHHJIX alIII'HJlJla· 06HapYlKeu ^CKy~brił KOMnJleKC MHKpocnop (Ta6mm;a 1), He onpe;AeJtmo~ TO'łHO CTpa~H'łecKoe nOJlOJKeHHe ~THX C.iIoeB, nOCKOJIbKY'

Streszczenie 343.

BHe CO,l(ep:lKHT PYKOBO,l\~X <pOpM. OTJIO:lKeHHR TPeMaAOKa B 6YPOBOH CKBaJKHHe 'lIlKoBn;e 1 cOAep:lKaT 60raTbIH KOMnJIeKC MHKpocnop ^\Ta6JIH~a 1), COCTORIIJ;HH H3 i8 BH,l\OB, cpeA~ KOTOpbIX 14 BHAOB B. B. 'fHMo<t>eeB (1959) c<IJfTaeT PYKOBOARIIJ;J1Mn

!lJIR CJIOeB C Dictyonema Ha TePPHTOPHH PyCCKOH nJIaT<t>opMbI. OAHa <popMa B 9TOM lWMlTJIeKce - Dasydiacrodium ordovicum sp. novo OnHCaHa BrrepBbIe.

06HapY:lKeHHe B paCCMaTpHBaeMOM npo<PHJIe TaKoro 60JIbWOl'O KOm1'1ecTBa r.m:KPocnop B JII06a'leBCKJ>!X CJIORX (HH:lKHHt1 TpeMMOK) HMeeT 60JIbWoe 3Ha'leHHe, TaK KaK MaKPo<t>aYHa BC'l'pe'laeTCR B OTJIO:lKeHnRX 9TorO BOOpaCTa cnOpa,!{H'IeCKH.

KOMnJIeKC MIi1Kpocnop 1i13 JII06a'lOBCKIi1X CJIoeB CXOAeH C KOMOJIeKCOM MJfiq)OC110p

>f3 ,l\I1KTHOHeMOBbIX CJIoeB H3 TepPHTOpID-1 PyCCKOH nJIaT<i>opMbI, KOTopble MorYT, 00 KpaHHeH Mepe 'IaCTH'lHO, RBJIRTbCR 3KBIi1BaJIeHTOM JII06a'leBCKHX CJIoeB, TO eCTb HH:lKHerO TpeMaAOKa.

B CBeSTOKIIIKCKHX ropax npoBOAHJIHCb HCCJIeAOBaHHJi OTJIOlKeHH:ii HH:lKHerO Op,l(OBHKa (TaK Ha3blBaeMble 6:lKe3HHCKHe CJIo:i1:) CO<Yl'BeTCTBY1O~e 6PHTaHCKOMY apemrry (Ta6JIHn;a 2) Ha COAep:lKaHHe MHKPocnop. YCTaHOBJl'eHO, "'ITO 3Aecb BCTpe- 'IaeTCl'I O'leHb 60raTbrH MHKpocnOPOBbIH KOMIIJIeKC, YKa3bmaIO~ Ha TO, '1TO OTJIo- :lKeHHl'I TpeMaAOKa B YlIlKOBn;ax APeBHee 6:lKe:3HHCKHX CJloeB.

KeM6pHHCKI1t1 MI1R:pOCnopOBblH KOMIIJIeKC H3 6ypoaoi;i CKBa:lKI1HbI YlIlKOBn;e 1 He onpeAeJIReT TO'IHO BoopaCTa 3THX OTJIO:lKeHH:ii, nOCKOJIbKYOH O'leHb HeMHorO'lH- CJIeH (Ta6Jmn;a 1) H He CO,Ilep:lKHT PYKOBO,IlRIIJ;HX <popM.

HeKOTOpbIe' KeM6pMHCKHe ooPa30BaHHR CBeHTOKlIlHCKJ{X rop 6bIJIH TaK:lKe HCCJIe- ,'.:\OBaHbI naJIHHOJIOrH'IecKH aBTOpOM (KeM6pn:ii H3 BOHBopKOBa H Kapbepa BHCHIOB- KM - pe3YJIhTaTbI OTpMn;aTeJIbHble)· H P. MnxHl'IKOM (1959). KpoMe TorO 6bum Ha'laTbI MIi1KpocnopoBble HCCJIeAOBaHHR KeM6pnR H3 6YPOBOH CKBaJKHIfi,I EJteHlOB 3 (Ta6JUH~a 3), I'Ae 6bIJIH HaH,IleHbl HeMHorO'rnCJIeHHbIe Mmq)OCnopbL 3TH HCCJIe,Il<>'- BaHHl'I 6YAYT npo,l\OJI:lKaTbCR.

B npeArOp'bH KapnaT TaK:lKe nposeA8HbI npe,l(BapHTeJIbHble· MHKPQCnOPoBble HCCJIe,IlOBaHHR ,l\oKeM6PHHCKHX oTJIOOKeHHH. B npooax H3 6YPOBbIX CKBalKKH Hati!-'-

,l\8Hb1 HeMHoro'IHcJieHHble MmtpOCIIOpbI, He onpe,IleJIsuo~e TO"'lHO BoopaCTa 9THX OTJIO:lKeHm1: (Ta6JIHIJ;a 4), nocKOJIbKY Bce HMeIOT 60JIl.moe CTpaTHrpa<pM"'IecKHe pac- npoCTpaHeHHe. Pe3YJIbTaTbI 9THX HCCJIe,llOBaHHH 6bIJIH COnOCTaBJl'eHbI C pe3YJIbTa- TaTaM}l nOJIy-qe!HHbIMH P. MHXHl'IKOM (1959) H3 AOKeMt>PnHCKHX 06pa3OBaHHH CBeH- TOKnrnCKHX rop. CJIe,l(y'eT O,l\HaKO no~epKHYTb, "'ITO corJIaCHO B. B. 'fHMo4!eeBY (1959) BceYCTaHOBJIeHHbIe B ,l\OKeM6pnn npe,l(ropbSl Kapna'l' BHAhI npHHa,l(JIelKa'r K pacnPOC'r.PaHeHHbIM <POPMaM 06hI"mbl:M B ,l(oKeM6pnHCKHX 06pa3PBaHHRX PYCCKOO IIJIaT(j>0pMbl.

MICROSPORES OF THE OLDER PALAEOZOIC FROM BORE-HOLE USZKOWCE 1

Summary

This paper deals with the results ,obtained in roicropalaeophytological investigations carried out in sediments of the Older Palaeozoic from bore-hole Uszkowce 1 near Lubacz6w. The author compares here microspore assemblages from this and other bore-holes drilled in the fore-field of t,he CarpaJthians wi·th microspore assemblages from sediments of the Older Palaeozoic and the Pre- Cambrian of the Swi~ty Kirzyz .M'Ountains.

344

Ludmila Jagielska

In the bore-hole UiIlder discussion, the author examined, the sediments of the Lower Ashgillian (the so-called Uszkow.ce beds) and of the Lower Tremadoc (the' Lublllcz6w beds), as well as' of the Upper Cambrian.

_ In the Ashgillian sediments she found a scanty micr()&pore assemblage (Table 1) failing to define accurately the -stratigraphical position of these sediments due to not contailIling any index forms. The Tremadoc sedimtlnts from bore-hole US7Jkow- re -I, on the other hand, .contain a very ample assemblage of mi.crospores (Table 1) ccmsisting of 58 species among which 14 species B. W. Timofiejew (1959) considers to be index forms of the Dictyonema beds found in the area of the Russian Plat- form. One of the forms of this assemblage - Dasydiacrodium ordovicum sp. novo - has been described for ,the first <time.

The finding of so large a number of microspores in the Lubacz6w beds (Lower Tremadoc) is of maMed significance, since in sediments of this age ,a macrofauna appears but sporadically. The microspore assemblage from the Lubacz6w beds

r~embles the microspore assemblage from the Dictyonema beds ()f the Russian Platform which, partly at least, may be the equivalent of the Lubacz6w beds, thus of the Lower Tremadoc.

l'n the Swi~y Krzyz Mountains the author examined the c()ntent of micro- spores of sediments of the Lower Ordovician, the so-called Brzeziiny beds which correspond to the British Arenig Rocks (Table 2). She ascertained that here a very ample assemblage of mlicrospores appears indicating that at Uszkowce the Tre- madoc sediments a!l"e older than 'the Brzeziny beds.

The microspore a-ssemblage of the Cambrian in bore-hole Uszkowce 1 fails to deitennine. a.ccurately the age of thE!5e sediments, in view of the fact tha,t it is very s-canty (Table 1) and does not .cootain any index forms.

Some Cambrian sediments of the ^Swi~ty Knyz Mountains have also 'been examined paay.nO'logically by the author of the present paper (the Cambrian hom Wllworek and from the WiSniawka quarry, but both with negative results), and by R. Michniak(1959). Furthermoa.-e, mi'Crospore examilIlatioos of Cambrian sedi- ments from bore-hole Jeleni6w 3 were started (TalYle 3); here microspores were diS'CoveTed sporadi.cally. These examinatiOlIl's are going to be .continued.

In the forefield of the Carpathians, preliminary microspore examinations of the Pre-Cambrian sediments were ail.'Somade; In samples taken from 6 bore-holes, soliJtary microspm:es were found which, however, do not indicate clearly the age' of :these sediments (Table 4), since all of them are of wide stratigraphical ranges.

They were compared with the results obtained by R. Miochniak (1959) from the Pre-Cambrian sediments of the Swi~ty Krzyz Mountains. It must be pointed out, however, that according to B. W. Timofiejew (1959) all the species found in the Pre-Cambriari of the forefield of the Carpathians belong to comm()n forms oQCurring in 'the Pre-Cambrian sediments of the Russian Platform.

TABLICA I

Fig. 1. ArchaeohystTichosphaeTidium trispicularis Jag.

Fig. 2. Archaeohystrichosphaeridium imperfectum T'i m.

Fig. 3. Archa.eohystrichosphaeTidium papHlosum T i'ID.

Fig. 4. Trachydiacrodium maximum T i m.

F~g. 5. Trachydiacrodium legiminiforme T i-m.

Fig. 6. Acanthodiacrodium micronatum Ti m.

Fig. 7. Aoonthodiacrodium uniforme T i m.

Fig. 8. Acanthodiaerodium lasitmthum T i m.

Warstwy lubaczowskie (Lubaczaw beds); 12,5 X 40

.wart. geol., nr 3, 1962 r. TABLICA I

2

3 ⁴

5 6

8 LudmUa JAGlELSKA - Mlkrospory -starszego paleozolku z otworu Uszkowce

TABLICA II Fig~ 1. Acanthorytidodiacrodium lanatum Ti m.

Fig. 2. Acanthorytidodiacrodium diffusum T i m.

Fig. 3. Acanthorytidodiacrodium echinatum

T

i m.

Fig. 4. Acanthorytidodiacrodium papiHiforme T i m.

Fig. 5. Acanthorytidodiacrodium serotinum T j m.

Fig .. 6. Acanthorytidodiacrodium vulgare T i m.

Fig.,7. Acanthorytidodiacrodium decipiens T i m.

Fig. 8. AcanthorytidodiacTodium patulum T i m.

Fig. 9. Dasyrytidodiacrodium muttlatum T i m.

Fig. 10. DasydiacTodium ordovicum sp. nov.' Warstwy lubaczQwskie (Lubacz6w beds); 12,5 X40

:wart. geo!., nr 3, 1962 r. TABLICA IT

2

:> 5

b 8

9 10

Ludmlla JAGLELSKA - Mlkrospory starszego paleozolku z otworu Uszk<lwce 1

. TABLICA III Fig .. 1. Protoleiosphaeridium sp.

Warstwy lubacz()wskie (Lubacz6w beds) Fig. 2. Symplassosphaeridiumincrustatum T i ^{ID •}

. ' Warstwy lubacz()wskie (Lubacz6wbeds) Fig. 3 .. Trachysphaeridium uspenskyi . T i m.

Warstwy uszkowskie i lubaczowskie (Uszl!::owce and· Lubacz6wbeds) Fig. 4. Leiosphaeridium . sp.

Warstwy lubacz()wskie (Lubacz6wbeds) Fig. 5. Archaeohystrichosphaeridium minimum T i m.

Warstwy lubacz()wskie (Lubacz6wbeds) Fig. 6. Archaeohystrichosphaeridium arenigum T i m.

Warstwy lubacz()wskie (Lubacz6w beds) Fig. 8. Archaeohystrichosphaeridium solitareT i m.

Warstwy lubacz()wskie (Lubacz6w beds) Fig. 9. Archaeohystrichosphaeridium genuinum T i m.

Warstwy lubacz()wskie (Lubacz6w beds) Fig. 10. Archaeohystrichosphaeridium genuinum T ⁱ m.

Paratyp (para type), warstwy lubaczowskie (Lubacz6w beds) Fig. U.Dasydiacrodium ordovicum sp. novo

Warstwy lubaczowskie (Lubacz6w beds) Fig. 12. Hystrichosph~ridium longispinosum Eis:

Warstwy lubacz()wskie (Lubacz6w beds) Fig. 13. Archcteohystrichosphaeridium soli tare T i m.

Paratyp(paratype), warstwy lubaczowskie (Lubacz6w beds) Fig. 14. Archaeohystrichosphaeridium sp.

Warstwy lubaczowskie 1 kambr (otw6r Uszkowee 1) Lubacz6w beds and Cambdalll (bore-hole Uszkowce 1) Pow. 12;5 X 40

Enl. 12,5 X 40

:_. , . _;

art. geol., or 3, 1962 r. TABLICA III

2

3

5 4

9

6 8

7 11

o

12 13 14

Ludmila JAGIELSKA - Mikrospory starszego paleozoiku z otworu USlZkowce 1

TABLICA IV Fig. 1. Archa-eoh1lstrichosph~ridium papillosum T i m.

Warstwy l'ubaezowskie (Lubacz6W beds), 10 X 40 Fig. 2. Hystrichosphaeridium trispicularis .J a g.

Wars-twy lubaczowskie (Lubacz6w beds), 12,5 X 40 Fig.

3 :

Trachydiacrodium productumTi m.

Warstwy lubaczowskie (Lubacz6w beds), 12,5 X 40 Fig. 4. Lophorytidodiacrodium cf. ^valdaicum T i m.

Warstwy lubaczowskie (Lubacz6w beds), 12,5 X 40 Fig .. 5. Lophorytidodiacrodium obversum T i

m.

Warstwy lubaczowskie (Lubacz6w beds), 12,5 X 40 Fig. 8. Acanthodiacrodium partiale T i m.

Warstwy lubaczowskie (Lubacz6w'beds), 12,5 X 40 Fig. 7. Lophorytidodiacrodium obversum T i m.

Warstwy lubaczowskie (Lubacz6w beds), 12,5 X 40 Fig. 8. Lophorytidodiacrodium valdaicum T i m.

Paratyjp (para·type), warstwy lubaczowskie (Lubaez6w beds), 12,5 X 40 Fig. 9. Dasydiacrodium ordovicum sp. novo

Paratyp (paraiyPe), warstwy lubaczowskie (Lubacz6w beds), 16 X 40 Fig. 10. Stenozonoligotriletum sokolovi T i m.

Prekambr - otw6r Podborze 10 (Pre-Cambrian - bore-holePodborze 10, . 12,5X40

Fig. 11-. Trachyoligotriletum obsoletum (Na u m.)T i m.

Warstwy lubaczowskie (Lubacz6w beds), 12,5 X 40 Fig. 12, LeioUgotritetum compactum T i

m.

Prekam:br - otw6r JMoslaw 4 (Pre-Cambrian - bore-hole Jaroslaw' 4), 12,5 X 40

Fig. 13. Stenozonoligotiletum sp.

Prekambr - otw6r US7lkowce 1 (Pre-Cambrian - bore-hole Uszkowce 1),

12,5 X 40 ..•. l

·rt. geo!., llF 3, 1962 r. TABLICA IV

3 ₂

4

•

₅

6

7

8

10 9

13 Ludmila .JAGIELSKA - Mlkrospory starszego paleozolku z otworu Uszkowce 1