JustynaȱRuteckaȱ
IIȱrokȱNiestacjonarnychȱStudiówȱDoktoranckichȱWEȱUGȱ
WpÙywȱbankuȱcentralnegoȱnaȱutrzymanieȱȱ stabilnoïciȱsystemuȱfinansowegoȱȱ
naȱprzykÙadzieȱwybranychȱbankówȱcentralnychȱ
Wst¿pȱȱ
Wȱ ciguȱ ostatnichȱ trzydziestuȱ latȱ systemyȱ finansoweȱ krajówȱ przeszÙyȱ wieleȱ zmian.ȱPost¿pujcaȱglobalizacjaȱiȱliberalizacjaȱprzepÙywówȱkapitaÙowychȱuczyniÙyȱ systemyȱfinansoweȱwraČliwymiȱnaȱzaburzenia.ȱStabilnoï°ȱsystemuȱfinansowego,ȱ jegoȱbezpieczeÚstwoȱiȱsprawneȱfunkcjonowanieȱstaÙoȱsi¿ȱaktualnieȱprzedmiotemȱ troskiȱ bankówȱ centralnych.ȱ PrawidÙoweȱ funkcjonowanieȱ systemuȱ finansowegoȱ warunkujeȱwzrostȱgospodarczy,ȱnatomiastȱkryzysȱfinansowyȱniesieȱzaȱsobȱbrakȱ zaufaniaȱdoȱinstytucjiȱfinansowychȱorazȱzachwianiaȱwȱgospodarceȱkraju.ȱȱ
Celemȱ artykuÙuȱ jestȱ próbaȱ ukazaniaȱ roliȱ bankówȱ centralnychȱ wȱutrzymaniuȱ stabilnoïciȱ systemuȱ finansowego.ȱ Wȱ pierwszejȱ kolejnoïciȱ omówionoȱ istot¿ȱ iȱstruktur¿ȱ systemuȱ finansowego.ȱ Wȱ drugiejȱ cz¿ïciȱ artykuÙuȱ uwag¿ȱ skoncentroȬ wanoȱ naȱ problemieȱ utrzymaniaȱ stabilnoïciȱ systemuȱ finansowego,ȱ zeȱ szczególȬ nymȱ uwzgl¿dnieniemȱ dziaÙaÚȱ podejmowanychȱ przezȱ bankiȱ centralneȱ wȱ okresieȱ kryzysuȱfinansowego.ȱWȱpracyȱzastosowanoȱmetod¿ȱopisow,ȱanaliz¿ȱliteraturyȱ iȱaktówȱprawnych.ȱ
1.ȱSystemȱfinansowyȱȱ
SystemȱfinansowyȱwȱgospodarceȱrynkowejȱstanowiȱelementȱsystemuȱekonoȬ micznego,ȱ któryȱ jestȱ cz¿ïciȱ systemuȱ spoÙecznego.ȱ Mimoȱ powizaÚȱ systemuȱ fiȬ nansowegoȱ zȱ innymiȱ systemami,ȱ naleČyȱ wskaza°ȱ naȱ jegoȱ specyfik¿.ȱ Stanowiȱ onȱ mechanizm,ȱ dzi¿kiȱ któremuȱ ïwiadczyȱ si¿ȱ usÙugiȱ pozwalajceȱ naȱ krČenieȱ siÙyȱ nabywczejȱ wȱ gospodarce1.ȱ Systemȱ finansowyȱ pozwalaȱ naȱ wspóÙtworzenieȱ pieȬ nidzaȱ przezȱ podmiotyȱ gospodarcze,ȱ któreȱ moČnaȱ okreïli°ȱ jakoȱ niefinansowe.ȱ Ponadtoȱ umoČliwiaȱ onȱ przepÙywȱ pienidzaȱ mi¿dzyȱ tymiȱ instytucjami.ȱ PrzytoȬ czonaȱdefinicjaȱwskazujeȱnaȱto,ȱČeȱsystemȱfinansowyȱnaleČyȱdoȱsferyȱfinansowej,ȱ
1ȱȱ SystemȱfinansowyȱwȱPolsce,ȱred.ȱB.ȱPietrzak,ȱZ.ȱPolaÚski,ȱB.ȱWoĊniak,ȱWydawnictwoȱNaukoweȱPWN,ȱ Warszawaȱ2003,ȱs.ȱ17.ȱ
któraȱobejmujeȱobszarȱgospodarki,ȱwȱktórymȱodbywaȱsi¿ȱkreowanieȱiȱruchȱstruȬ mieniȱpieni¿Čnych.ȱSferaȱfinansowaȱjestȱpoj¿ciemȱszerszymȱniČȱsystemȱfinansowy.ȱ Obokȱ wspomnianejȱ sferyȱ finansowejȱ pojawiaȱ si¿ȱ teČȱ drugaȱ sferaȱ (realna),ȱ któraȱ obejmujeȱ przedsi¿biorstwaȱ iȱ gospodarstwaȱ domoweȱ orazȱ ichȱ funkcjonowanie.ȱ Jednȱzȱcz¿ïciȱsferyȱfinansowejȱjestȱgospodarkaȱfinansowaȱpodmiotówȱsferyȱrealȬ nej.ȱ Podmiotyȱ niefinansoweȱ korzystajȱ zȱ elementówȱ systemuȱ finansowego,ȱ aleȱ ichȱgospodarkiȱfinansowejȱnieȱzaliczaȱsi¿ȱdoȱsystemuȱfinansowego,ȱponiewaČȱsȱ podmiotamiȱsferyȱrealnej.ȱȱ
Wȱ ramachȱ systemuȱ finansowegoȱ wyodr¿bniaȱ si¿ȱ dwaȱ segmenty:ȱ rynkowyȱ systemȱfinansowyȱiȱpublicznyȱsystemȱfinansowy.ȱRozróČnienieȱtoȱwynikaȱzȱfaktu,ȱ ČeȱusÙugiȱdostarczaneȱpodmiotomȱsferyȱrealnejȱprzezȱsystemȱfinansowyȱsȱïwiadȬ czoneȱzaȱ poïrednictwemȱmechanizmówȱ rynkowychȱ orazȱwȱtrybieȱ publicznym2.ȱ JednakČeȱ niektóreȱ zȱ nichȱ ïwiadczoneȱ sȱ wȱ drodzeȱ wspóÙdziaÙaniaȱ elementówȱ sektoraȱrynkowegoȱiȱpublicznego.ȱ
Systemȱ finansowy,ȱ opróczȱ wspomnianejȱ juČȱ funkcjiȱ wspóÙtworzeniaȱ iȱ przeȬ pÙywuȱstrumieniȱpieni¿Čnych,ȱrealizujeȱjeszczeȱtakieȱfunkcjeȱjak:ȱmonetarna,ȱkapiȬ taÙowoȬredystrybucyjnaȱiȱkontrolna3.ȱȱ
Funkcjaȱ monetarnaȱ zapewniaȱ dost¿pȱ doȱ pieni¿dzyȱ orazȱ umoČliwiaȱ dokonyȬ wanieȱpÙatnoïci.ȱZȱkoleiȱdrugaȱzȱfunkcji,ȱkapitaÙowoȬredystrybucyjna,ȱpolegaȱnaȱ tym,ȱČeȱsystemȱzapewniaȱalokacj¿ȱïrodkówȱpomi¿dzyȱtymi,ȱktórzyȱposiadajȱnadȬ wyČkiȱ finansoweȱ aȱ tymi,ȱ którzyȱ znajdujȱ najlepszeȱ rozwizanieȱ naȱ produktywneȱ inwestowanieȱtychȱzasobówȱfinansowych.ȱPonadtoȱwȱramachȱswoichȱdziaÙaÚȱsysȬ temȱidentyfikuje,ȱoceniaȱiȱzarzdzaȱryzykiemȱfinansowym.ȱFunkcjaȱkontrolnaȱpoleȬ gaȱ naȱ monitorowaniuȱ zainwestowanychȱ ïrodkówȱ wȱ celuȱ ocenyȱ prawidÙowoïciȱ ichȱwykorzystania.ȱObejmujeȱonaȱkontrol¿ȱfinansowȱorazȱoddziaÙywanieȱinstyȬ tucjiȱiȱrynkówȱfinansowychȱnaȱzachowanieȱpodmiotówȱniefinansowych4.ȱ
GÙównȱ rolȱ systemuȱ finansowegoȱ jestȱ ïwiadczenieȱ podmiotomȱ niefinansoȬ wymȱ usÙug,ȱ któreȱ sprzyjajȱ rozwojowiȱ sferyȱ niefinansowej.ȱ Sprawneȱ dziaÙanieȱ systemuȱ finansowegoȱ maȱ duČeȱ znaczenieȱ dlaȱ gospodarkiȱ iȱjejȱ stabilnoïci.ȱ MoČeȱ onȱ nap¿dzi°ȱ wzrostȱ gospodarczy,ȱ aleȱ teČȱ moČeȱ by°ȱ ĊródÙemȱ niestabilnoïciȱ ekoȬ nomicznej.ȱȱ
ȱ ȱ ȱ
2ȱȱ Ibidem,ȱs.ȱ20.ȱ
3ȱȱ Ekonomiïciȱ wyróČniajȱ takČeȱ inneȱ funkcjeȱ systemuȱ finansowego,ȱ np.ȱ funkcj¿ȱ mobilizowaniaȱ oszȬ cz¿dnoïci,ȱ alokacjiȱ kapitaÙuȱ czyȱ zarzdzaniaȱ ryzykiemȱ –ȱ zob.ȱ Financeȱ forȱ Growth:ȱ Policyȱ choicesȱ inȱ aȱVolatileȱWorld,ȱTheȱWorldȱBank,ȱPolicyȱResearchȱReport,ȱWashingtonȱ2001.ȱȱ
4ȱȱ O.ȱSzczepaÚska,ȱP.ȱStomskaȬKrzysztofik,ȱM.ȱPawliszyn,ȱA.ȱPawlikowski,ȱInstytucjonalneȱuwarunkoȬ waniaȱstabilnoïciȱfinansowejȱnaȱprzykÙadzieȱwybranychȱkrajów,ȱ„MateriaÙyȱiȱStudia”ȱ2004,ȱnrȱ173,ȱs.ȱ15.ȱ
2.ȱStabilnoï°ȱsystemuȱfinansowegoȱ
WȱliteraturzeȱmoČnaȱodnaleĊ°ȱróČneȱdefinicjeȱstabilnoïciȱsystemuȱfinansoweȬ go.ȱ Szerokȱ definicj¿ȱ stabilnoïciȱ finansowejȱ proponujeȱ H.ȱCrockett.ȱ Stabilnoï°ȱ systemuȱfinansowegoȱtoȱwedÙugȱniegoȱsytuacja,ȱwȱktórejȱdziaÙalnoï°ȱgospodarczaȱ nieȱ jestȱ zakÙóconaȱ przezȱ zmianyȱ cenȱ aktywów,ȱ aniȱ przezȱ problemyȱ instytucjiȱ fiȬ nansowychȱ wȱ wywizywaniuȱ si¿ȱ zȱichȱ zobowizaÚ5.ȱ T.ȱ PadoaȬSchioppaȱ zȱ koleiȱ opisujeȱ stabilnoï°ȱ systemuȱ jakoȱ stan,ȱ któryȱ moČeȱ przetrwa°ȱ pewneȱ zachwianiaȱ bezȱzakÙóceÚ.ȱȱ
KolejnaȱdefinicjaȱujmujeȱzaÙoČeniaȱtrzechȱpowyČszychȱdefinicjiȱwskazujcȱnaȱ to,ȱ Čeȱ stabilnoï°ȱ oznacza,ȱ iČȱ systemȱ finansowy,ȱ jakoȱ caÙoï°ȱ nieȱ wykazujeȱ cechȱ trwaÙejȱutratyȱpÙynnoïciȱi/lubȱniewypÙacalnoïci6.ȱOznaczaȱto,ȱČeȱinstytucjeȱfinanȬ soweȱsȱwȱstanieȱprowadzi°ȱnieprzerwanȱdziaÙalnoï°,ȱaȱtransakcjeȱinstrumentaȬ miȱ finansowymiȱ sȱ realizowaneȱ wȱ sposóbȱ cigÙy.ȱ Poj¿cieȱ stabilnoïciȱ finansowejȱ jestȱteČȱpodobnieȱokreïlaneȱprzezȱbankiȱcentralne.ȱNarodowyȱBankȱPolskiȱokreïlaȱ jȱ jakoȱ stan,ȱ wȱ którymȱ sektorȱ finansowyȱ peÙniȱ swojeȱ funkcjeȱ wȱ sposóbȱ cigÙyȱȱ iȱefektywny,ȱnawetȱwȱprzypadkuȱwystpieniaȱnieoczekiwanychȱiȱniekorzystnychȱ zaburzeÚȱ oȱznacznejȱ skali7.ȱ Kolejnyȱ autorȱ wskazujeȱ natomiastȱ naȱ koniecznoï°ȱ speÙnieniaȱ trzechȱ funkcji,ȱ abyȱ mówi°ȱ oȱ osigni¿ciuȱ stabilnoïciȱ finansowej.ȱȱ G.J.ȱShinasiȱpodkreïla,ȱČeȱsystem,ȱbyȱbyÙȱstabilny,ȱmusiȱby°ȱzdolnyȱwypeÙni°ȱtakieȱ funkcjeȱjak:ȱefektywneȱiȱsprawneȱdokonywanieȱalokacjiȱïrodkówȱodȱoszcz¿dzajȬ cychȱ doȱ inwestorów,ȱ prawidÙowoȱ ocenia°ȱ ryzykoȱ finansowe,ȱ Ùagodnieȱ absorboȬ wa°ȱszokiȱrealneȱiȱfinansowe8.ȱȱ
Wȱ w¿Čszymȱ uj¿ciuȱ zjawiskoȱ toȱ rozpatrujeȱ O.ȱ SzczepaÚska,ȱ któraȱ ograniczaȱ problemȱ stabilnoïciȱ doȱ sektoraȱ bankowego.ȱ Twierdziȱ ona,ȱ Čeȱ stabilnoï°ȱ sektoraȱ bankowegoȱ toȱ warunekȱ koniecznyȱ doȱ zachowaniaȱ stabilnoïciȱ caÙegoȱ systemuȱ finansowego9.ȱȱ
Inniȱ autorzyȱ wyjaïniajȱ zjawiskoȱ stabilnoïciȱ finansowejȱ jakoȱ brakȱ kryzysu.ȱ DlategoȱteČȱwaČneȱjestȱwskazanie,ȱcoȱrozumiejȱoniȱpodȱpoj¿ciemȱkryzysuȱfinanȬ sowego.ȱM.ȱBordoȱiȱpozostaliȱautorzyȱzjawiskoȱtoȱokreïlajȱjakoȱepizodȱgwaÙtowȬ nychȱzmianȱnaȱrynkuȱfinansowym,ȱzwizanychȱzȱniedoboremȱpÙynnoïciȱiȱniewyȬ pÙacalnoïciȱ uczestnikówȱ rynku,ȱ i/lubȱ interwencjamiȱ wÙadzȱ publicznychȱ
5ȱȱ H.ȱCrockett,ȱTheoryȱandȱPracticeȱofȱFinancialȱStability,„EssaysȱinȱInternationalȱFinance”,ȱ1997,ȱȱnrȱ203,ȱ s.ȱ2.ȱ
6ȱȱ Zarzdzanieȱwartoïciȱinstytucjiȱfinansowejȱnaȱintegrujcymȱsi¿ȱrynkuȱfinansowymȱ–ȱrolaȱradyȱnadzorczejȱ iȱzarzdu,ȱGdaÚskaȱAkademiaȱBankowa,ȱGdaÚskȱ2003.ȱȱ
7ȱȱ P.ȱSzpunar,ȱRolaȱpolitykiȱmakroostroČnoïciowejȱwȱzapobieganiuȱkryzysomȱfinansowym,ȱ„MateriaÙyȱiȱStuȬ dia”ȱ2012,ȱnrȱ278,ȱs.ȱ9.ȱȱ
8ȱȱ G.J.ȱShinasi,ȱSafeguardingȱFinanacialȱStabilityȱ–ȱTheoryȱandȱPractice,ȱwww.imf.orgȱ[dost¿p:ȱ02.03.2017].ȱ
9ȱȱ O.ȱ SzczepaÚska,ȱ Stabilnoï°ȱ finansowaȱ jakoȱ celȱ bankuȱ centralnego,ȱ Wydawnictwoȱ Naukoweȱ Scholar,ȱ Warszawaȱ2008,ȱs.ȱ37.ȱ
majcychȱtemuȱzapobiec10.ȱRozpatrujcȱzjawiskoȱstabilnoïciȱwȱtenȱsposób,ȱmoČnaȱ zgodzi°ȱsi¿ȱzȱpogldemȱA.ȱSÙawiÚskiego,ȱČeȱoȱstabilnoïciȱfinansowejȱmoČnaȱmóȬ wi°ȱwtedy,ȱgdyȱnieȱwyst¿pujȱzaburzeniaȱwȱfunkcjonowaniuȱsystemuȱpoïrednicȬ twaȱfinansowego,ȱktóreȱwpÙywaÙybyȱniekorzystnieȱnaȱfunkcjonowanieȱgospodarȬ ki11.ȱJeszczeȱszerzejȱnaȱtoȱzjawiskoȱpatrzyȱE.ȱRosengren,ȱktóryȱprzezȱniestabilnoï°ȱ finansowȱrozumieȱsytuacj¿,ȱgdyȱpojawiajȱsi¿ȱproblemyȱwȱinstytucjach,ȱnaȱrynȬ kach,ȱ wȱ systemachȱ pÙatnoïciȱ lubȱ caÙymȱ systemieȱ finansowym,ȱ któreȱ wȱsposóbȱ znaczcyȱ zaburzajȱ dostarczanieȱ usÙugȱ poïrednictwaȱ kredytowego,ȱ iȱwȱ tenȱ spoȬ sóbȱmajȱwpÙywȱnaȱrozwójȱgospodarkiȱrealnej12.ȱȱ
Definicjeȱ stabilnoïciȱ finansowejȱ wȱ corazȱ wi¿kszymȱ stopniuȱ odnoszȱ doȱ ciȬ gÙegoȱprocesu.ȱStabilnyȱsystemȱfinansowyȱtoȱsystem,ȱktóryȱnaȱkaČdejȱpÙaszczyĊȬ nieȱdziaÙaȱwȱsposóbȱcigÙy,ȱefektywnyȱiȱbezpieczny.ȱJegoȱfunkcjonowanieȱpowinȬ noȱ by°ȱ nieprzerwaneȱ nawetȱ wȱ sytuacjiȱ pojawieniaȱ si¿ȱ zakÙóceÚȱ oȱ róČnejȱ skaliȱ nasilenia.ȱ
Stabilnoï°ȱ systemuȱ finansowegoȱ determinujeȱ prawidÙoweȱ funkcjonowaniaȱ gospodarki.ȱ Niestabilnoï°ȱ systemuȱ uniemoČliwiaȱ dziaÙanieȱ instytucjiȱ finansoȬ wychȱ iȱ podmiotówȱ poïrednictwaȱ finansowego.ȱ Kryzysȱ finansowyȱ spowalniaȱ wzrostȱgospodarczyȱiȱobniČaȱdobrobytȱspoÙeczny.ȱȱ
3.ȱStabilnoï°ȱsystemuȱfinansowegoȱjakoȱcelȱbankuȱcentralnegoȱ
Stabilnoï°ȱ systemuȱ finansowegoȱ jestȱ przedmiotemȱ szczególnegoȱ zainteresoȬ waniaȱNarodowegoȱBankuȱPolskiegoȱzeȱwzgl¿duȱnaȱpowierzoneȱbankowiȱustaȬ woweȱ zadaniaȱ dziaÙaniaȱ naȱ rzeczȱ stabilnoïciȱ krajowegoȱ systemuȱ finansowegoȱ orazȱ ksztaÙtowaniaȱ warunkówȱ niezb¿dnychȱ doȱ rozwojuȱ systemuȱ bankowego13.ȱ ZaangaČowanieȱ Narodowegoȱ Bankuȱ Polskiegoȱ przejawiaȱ si¿ȱ wȱpracyȱ naȱ rzeczȱ stabilnegoȱ funkcjonowaniaȱ systemuȱ finansowegoȱ przezȱ powierzenieȱ temuȱ orgaȬ nowiȱ zadaniaȱ organizacjiȱ rozliczeÚȱ pieni¿Čnych.ȱ Podstawoweȱ funkcjeȱ bankówȱ centralnychȱ naȱ ïwiecieȱ koncentrujȱ si¿ȱ naȱ realizacjiȱ dwóchȱ kluczowychȱ celów:ȱ stabilnoïciȱcenȱiȱstabilnoïciȱsystemuȱfinansowego.ȱZgodnieȱzȱart.ȱ227ȱKonstytucjiȱ RzeczpospolitejȱPolskiejȱNarodowyȱBankȱPolskiȱodpowiadaȱzaȱwartoï°ȱpolskiegoȱ pienidza14.ȱUstawaȱzȱ29ȱsierpniaȱ1997ȱr.ȱoȱNarodowymȱBankuȱPolskimȱwȱart.ȱ3ȱ
10ȱȱ M.ȱBordo,ȱB.ȱEichengen,ȱD.ȱKlingebiel,ȱM.S.ȱMartinezȬPeira,ȱIsȱCrisisȱProblemȱGrowingȱMoreȱSevere?,ȱ EconomicȱPolicy,ȱ„AȱEuropeanȱForum”ȱ2000,ȱnrȱ32,ȱs.ȱ55.ȱ
11ȱȱ A.ȱ SÙawiÚski,ȱ Podstawoweȱ funkcjeȱ bankówȱ centralnychȱ [w:]ȱ Politykaȱ pieni¿Čna,ȱ red.ȱ A.ȱ SÙawiÚski,ȱ C.H.ȱ Beck,ȱWarszawaȱ2011,ȱs.ȱ51.ȱ
12ȱȱ M.ȱZygierewicz,ȱStabilnoï°ȱfinansowa,ȱwww.bazhum.muzhp.plȱ[dost¿p:ȱ02.03.2017],ȱs.ȱ688.ȱ
13ȱȱ D.ȱKadÙubowski,ȱBezpieczeÚstwoȱrynkuȱfinansowegoȱ–ȱrolaȱNarodowegoȱBankuȱPolskiegoȱ[w:]ȱBezpieczeÚȬ stwoȱ Rynkuȱ Finansowego,ȱ red.ȱ E.ȱ FojcikȬMastalska,ȱ E.ȱ RutkowskaȬTomaszewska,ȱ Uniwersytetȱ WroȬ cÙawski,ȱWrocÙawȱ2010,ȱs.ȱ31.ȱ
14ȱKonstytucjaȱRzeczpospolitejȱPolskiejȱzȱdniaȱ2.04.1997ȱr.ȱ(Dz.ȱU.ȱNrȱ78,ȱpoz.ȱ483ȱzȱpóĊn.ȱzm.).ȱ
ust.ȱ1ȱstanowiȱnatomiast,ȱČeȱpodstawowymȱcelemȱNarodowegoȱBankuȱPolskiegoȱ jestȱutrzymanieȱstabilnegoȱpoziomuȱcen,ȱprzyȱjednoczesnymȱwspieraniuȱpolitykiȱ gospodarczejȱ rzdu,ȱ oȱ ileȱ nieȱ ograniczaȱ toȱ podstawowegoȱ celuȱ NBP15.ȱ WpÙywȱ bankuȱ centralnegoȱ naȱ utrzymanieȱ stabilnoïciȱ systemuȱ finansowegoȱ pokazujeȱ rysunekȱ1.ȱ
ȱ Rysunekȱ1.ȱWpÙywȱbankuȱcentralnegoȱnaȱutrzymanieȱstabilnoïciȱfinansowejȱ
ródÙo:ȱOpracowanieȱwÙasne.ȱ
JakoȱstabilizatorȱsystemuȱfinansowegoȱinstytucjaȱtaȱmaȱdoȱwypeÙnieniaȱkonȬ kretneȱ zadania.ȱ Wȱ przypadkuȱ Narodowegoȱ Bankuȱ Polskiegoȱ b¿dȱ toȱ zadaniaȱ zwizaneȱzȱksztaÙtowaniemȱiȱrealizacjȱpolitykiȱpieni¿Čnej16.ȱCelemȱpolitykiȱpieȬ ni¿Čnejȱjestȱutrzymanieȱrównowagiȱpieni¿Čnej.ȱJednakČeȱrównieȱistotnymiȱzadaȬ niamiȱ jestȱ utrzymanieȱ stabilnoïciȱ cenȱ iȱ bezpieczeÚstwaȱ systemówȱ pÙatniczych.ȱ ZakÙóceniaȱ wȱ systemieȱ finansowymȱ mogȱ utrudni°ȱ utrzymanieȱ stabilnegoȱ poȬ ziomuȱcen.ȱBankȱcentralnyȱmaȱzaȱzadanieȱnadzorowa°ȱsystemyȱpÙatnicze,ȱaȱjedȬ nymȱzȱwarunkówȱprawidÙowegoȱichȱdziaÙaniaȱjestȱbezpieczeÚstwoȱtworzcychȱjeȱ instytucji.ȱNiestabilnoï°ȱiȱzachwianiaȱwȱsystemieȱpÙatniczymȱpowodujȱnegatywȬ neȱkonsekwencjeȱdlaȱpÙatnoïciȱiȱhandlu.ȱ
Bankȱ centralnyȱ dzieliȱ swojȱ odpowiedzialnoï°ȱ zaȱ utrzymanieȱ stabilnoïciȱ fiȬ nansowejȱ zȱ instytucjami,ȱ któreȱ naleČȱ doȱ takȱ zwanejȱ siatkiȱ bezpieczeÚstwa17.ȱ Tworzȱ j:ȱ bankȱ centralny,ȱ instytucjeȱ nadzoruȱ nadȱ systememȱ finansowym,ȱ sysȬ
15ȱȱ Ustawaȱzȱdniaȱ29.08.1997ȱr.ȱoȱNarodowymȱBankuȱPolskimȱ(tekstȱjedn.:ȱDz.ȱU.ȱzȱ2005ȱr.ȱNrȱ1,ȱpoz.ȱ2ȱȱ zȱpóĊn.ȱzm.ȱȱ
16ȱȱ E.ȱKowalewska,ȱRolaȱBankuȱCentralnegoȱwȱutrzymaniuȱstabilnoïciȱsystemuȱfinansowego,ȱ„ZeszytyȱNauȬ koweȱUniwersytetuȱSzczeciÚskiego”ȱ2014,ȱnrȱ812,ȱs.ȱ414.ȱ
17ȱȱ V.ȱ KaÙuziÚska,ȱ Bankȱ centralnyȱ wobecȱ kwestiiȱ stabilnoïciȱ systemuȱ finansowego,ȱ „Ruchȱ Prawniczy,ȱ EkoȬ nomicznyȱiȱSocjologiczny”ȱ2009,ȱz.ȱ1,ȱs.ȱ133.ȱ
temȱ gwarantowaniaȱ depozytów,ȱ rzdȱ (któryȱ dysponujeȱ publicznymiȱ ïrodkamiȱ wȱprzypadkuȱkoniecznoïciȱnadzwyczajnegoȱwsparciaȱfinansowego).ȱȱ
Bankȱ centralnyȱ maȱ szczególnȱ rol¿ȱ wȱ utrzymaniuȱ stabilnoïciȱ finansowejȱ zgodnieȱzȱzapisemȱwȱKonstytucjiȱRzeczpospolitejȱPolskiej.ȱMaȱonȱzaȱzadanieȱkreȬ owa°ȱpolityk¿ȱpieni¿Čn,ȱutrzymywa°ȱstabilnoï°ȱcenȱiȱutrzyma°ȱbezpieczeÚstwoȱ systemówȱ pÙatniczych,ȱ coȱ wpÙywaȱ naȱ utrzymanieȱ stabilnoïciȱ wȱ systemieȱ finanȬ sowym.ȱ
4.ȱDziaÙaniaȱpodejmowaneȱprzezȱbankiȱcentralneȱwȱokresieȱȱ ȱȱȱȱkryzysuȱfinansowegoȱ
Instytucjeȱ publiczneȱ odpowiedzialneȱ zaȱ stabilnoï°ȱ systemówȱ bankowychȱ wȱobliczuȱsytuacjiȱkryzysowejȱsȱstawianeȱwobecȱdylematu:ȱponosi°ȱkosztyȱratoȬ waniaȱ zagroČonychȱ upadÙoïciȱ bankówȱ lubȱ ogÙosi°ȱ ichȱ bankructwo.ȱ JednakČeȱ rolȱ bankówȱ centralnychȱ wȱ tymȱ okresieȱ byÙoȱ utrzymanieȱ zaufaniaȱ doȱ instytucjiȱ finansowychȱiȱuspokojenieȱnastrojówȱrynkowychȱiȱspoÙecznych.ȱȱ
Wȱ obawieȱ przedȱ niekorzystnymiȱ nast¿pstwamiȱ brakuȱ pÙynnoïci,ȱ bankiȱ cenȬ tralneȱ zmuszoneȱ zostaÙyȱ doȱ zasileniaȱ systemówȱ bankowychȱ wȱ pÙynnoï°ȱ naȱ nieȬ spotykanȱ dotdȱ skal¿.ȱ WspieraÙyȱ oneȱ napÙywȱ kredytówȱ doȱ gospodarkiȱ wȱceluȱ przeciwdziaÙaniaȱ recesji.ȱ Instytucjeȱ teȱ byÙyȱ wȱ stanieȱ zapewni°ȱ pÙynnoï°ȱ wȱ nieoȬ graniczonejȱ iloïci.ȱ Bankiȱ centralneȱ jakoȱ kredytodawcyȱ ostatniejȱ instancjiȱ braÙyȱ udziaÙȱ wȱ operacjachȱ dokapitalizowaniaȱ banków.ȱ PrzeciwdziaÙaÙyȱ tymȱ samymȱ upadÙoïciomȱ instytucjiȱfinansowychȱorazȱdestrukcjiȱcaÙegoȱsystemuȱbankowego,ȱ doȱ któregoȱ mogÙobyȱ dojï°ȱ naȱ skutekȱ brakuȱ pÙynnoïci.ȱ UdroČnienieȱ pÙynnoïciȱ wȱsektorzeȱ bankowymȱ staÙoȱ si¿ȱ wȱokresieȱ kryzysuȱ kluczowymȱ zadaniemȱ wieluȱ bankówȱ centralnychȱ naȱ ïwiecie,ȱ poniewaČȱ warunkiemȱ koniecznymȱ utrzymaniaȱ stabilnegoȱ systemuȱ finansowegoȱ jestȱ pÙynnoï°ȱ caÙegoȱ sektoraȱ bankowegoȱ iȱ wyȬ pÙacalnoï°ȱpojedynczychȱbanków.ȱ
Jednȱzȱpierwszychȱodpowiedziȱnaȱwybuchȱïwiatowegoȱkryzysuȱwȱrokuȱ2008ȱ byÙoȱ stworzenieȱ pomi¿dzyȱ bankamiȱ centralnymiȱ liniiȱ swapowych.ȱ UmoČliwiaÙyȱ oneȱ bankomȱ zȱ innychȱ krajówȱ zakupȱ walutyȱ bezpoïrednioȱ uȱemitenta,ȱ coȱ byÙoȱ taÚszeȱniČȱzakupȱwalutȱnaȱrynkachȱmi¿dzybankowych.ȱEuropejskiȱBankȱCentralȬ nyȱoferowaÙȱinnymȱbankomȱswapyȱnaȱeuro.ȱZȱumówȱtegoȱtypuȱkorzystaÙȱNaroȬ dowyȱBankȱPolski.ȱWȱokresieȱkryzysuȱprzydatnymȱrozwizaniemȱokazaÙoȱsi¿ȱteČȱ oknoȱ dyskontowe,ȱ czyliȱ tanieȱ iȱkrótkoterminoweȱ poČyczkiȱ udzielaneȱ bankom.ȱ Bankiȱcentralneȱwieluȱ paÚstwȱuruchamiaÙyȱliczneȱprogramyȱwsparciaȱdlaȱinstyȬ tucjiȱfinansowych.ȱBankiȱcentralneȱStanówȱZjednoczonych,ȱAnglii,ȱAustralii,ȱKaȬ nady,ȱSzwajcariiȱczyȱNorwegiiȱodȱwrzeïniaȱ2008ȱr.ȱzacz¿Ùyȱaktywnieȱdostarcza°ȱ pÙynnoïciȱwȱramachȱoperacjiȱotwartegoȱrynku.ȱBankiȱAnglii,ȱNiemiecȱiȱSzwajcariiȱ ogÙaszaÙyȱkomunikatyȱoȱgotowoïciȱwsparciaȱsytuacjiȱnaȱrynkuȱfinansowym.ȱȱ
Europejskiȱ Bankȱ Centralnyȱ wȱ 2010ȱ rokuȱ zdecydowaÙȱ si¿ȱ skupowa°ȱ zȱrynkuȱ obligacjeȱ niektórychȱ paÚstwȱ zȱ peryferiiȱ strefyȱ euro.ȱ DziaÙaniaȱ teȱ miaÙyȱ naȱ celuȱ stabilizowanieȱsytuacjiȱnaȱeuropejskimȱrynkuȱdÙugu.ȱEuropejskiȱBankȱCentralny,ȱ wȱodpowiedziȱnaȱzwi¿kszonyȱpopytȱzeȱstronyȱbankówȱkomercyjnychȱnaȱïrodkiȱ zȱrachunkówȱbieČcych,ȱprzeprowadziÙȱszeregȱoperacjiȱotwartegoȱrynku.ȱZapewȬ niaÙȱonȱpÙynnoï°ȱnaȱrynku,ȱstosujcȱ operacjeȱdostarczajce.ȱOdȱ momentu,ȱkiedyȱ kryzysȱnasilaÙȱsi¿,ȱEBCȱwprowadziÙȱwieleȱniestandardowychȱrozwizaÚȱwȱzakreȬ sieȱ politykiȱ pieni¿Čnejȱ iȱ zarzdzaniaȱ pÙynnoïci.ȱ 7ȱ majaȱ 2009ȱ r.ȱ Radaȱ Prezesówȱ EuropejskiegoȱBankuȱCentralnegoȱpostanowiÙaȱobniČy°ȱoprocentowanieȱkredytuȱ wȱ bankuȱ centralnymȱ doȱ poziomuȱ 1,75%,ȱ natomiastȱ oprocentowanieȱ depozytuȱ pozostaÙoȱ naȱ poziomieȱ 0,25%.ȱ Europejskiȱ Bankȱ Centralnyȱ przezȱ swojeȱ dziaÙaniaȱ miaÙȱnaȱceluȱzwi¿kszy°ȱakcj¿ȱkredytow,ȱktóraȱmaȱduČeȱznaczenieȱwȱfinansowaȬ niuȱgospodarki.ȱȱ
Wȱ Polsce,ȱ wȱ obliczuȱ symptomówȱ kryzysuȱ finansowegoȱ zaobserwowanychȱ wȱdoïwiadczeniachȱ innychȱ paÚstw,ȱ 13ȱ paĊdziernikaȱ 2008ȱ r.ȱ dlaȱ przywróceniaȱ zaufaniaȱ iȱ umocnieniuȱ sektoraȱ bankowego,ȱ Narodowyȱ Bankȱ Polskiȱ iȱ MinisterȬ stwoȱFinansówȱopracowaÙyȱdwaȱprojektyȱdziaÙaÚ.ȱPierwszyȱpakietȱ„PakietȱreguȬ lacyjnyȱdlaȱstabilnoïciȱfinansowej”ȱzakÙadaÙȱzwi¿kszenieȱlimituȱochronyȱdepozyȬ tówȱ zȱ 22ȱ 500ȱ EURȱ doȱ 50ȱ 000ȱ EUR,ȱ zȱ peÙnȱ gwarancjȱ depozytów.ȱ Ponadtoȱ obejmowaÙȱwzmocnienieȱwspóÙpracyȱinstytucjiȱfinansowychȱwȱzakresieȱefektywȬ negoȱ wpÙywaniaȱ naȱ stabilnoï°ȱ finansow.ȱ Drugiȱ pakietȱ „Pakietȱ zaufania”ȱ obejȬ mowaÙȱ realizacj¿ȱ celów,ȱ takichȱ jak:ȱ pozyskanieȱ przezȱ bankiȱ ïrodkówȱ naȱ okresȱ dÙuČszyȱniČȱjedenȱdzieÚ,ȱczyȱpozyskanieȱïrodkówȱwalutowych.ȱ
Bankȱ Angliiȱ wȱ kwietniuȱ 2008ȱ r.ȱ wprowadziÙȱ programȱ pÙynnoïciowy,ȱ któryȱ umoČliwiaÙȱ wymian¿ȱ naȱ bonyȱ skarboweȱ trudnychȱ doȱ sprzedaniaȱ papierówȱ zaȬ bezpieczonychȱkredytamiȱhipotecznymi.ȱWȱreakcjiȱnaȱzjawiskaȱkryzysoweȱBankȱ Angliiȱ zwi¿kszyÙȱ podaČȱ pienidzaȱ naȱ rynku.ȱ Zwi¿kszyÙȱ onȱ sum¿ȱ bilansowȱȱ zȱ 100ȱ mldȱ GBPȱ doȱ 300ȱ mldȱ GBP.ȱ PrzeprowadziÙȱ równieČȱ nast¿pujceȱ operacje:ȱ redukcjeȱ stopyȱ procentowej,ȱ operacjeȱ dostarczaniaȱ pÙynnoïci,ȱ poszerzenieȱ puliȱ aktywówȱ b¿dcychȱ zabezpieczeniemȱ wȱtransakcjachȱ zȱ bankiemȱ centralnym,ȱ wzrostȱpÙynnoïciȱdolarowejȱbezȱograniczeÚ,ȱmoČliwoï°ȱzakupuȱobligacjiȱskarboȬ wychȱprzyȱszerokiejȱpuliȱakceptowalnychȱzabezpieczeÚ.ȱPodsumowanieȱdziaÙaÚȱ bankówȱcentralnychȱwȱokresieȱdestabilizacjiȱfinansowejȱpokazujeȱtabelaȱ1.ȱ
Okazujeȱsi¿,ȱČeȱbankiȱstosowaÙyȱpodobneȱstrategieȱwȱwalceȱzȱkryzysemȱiȱcoȱ waČne,ȱïciïleȱzeȱsobȱwspóÙpracowaÙy.ȱWȱkaČdejȱfazieȱkryzysuȱinstytucjeȱteȱsi¿gaȬ Ùyȱpoȱinneȱinstrumenty,ȱcoȱwskazujeȱtabelaȱ2.ȱȱ
ȱ
Tabelaȱ 1.ȱ Kluczoweȱ dziaÙaniaȱ podejmowaneȱ wȱ czasieȱ kryzysuȱ przezȱ bankiȱ centralneȱ wybranychȱpaÚstwȱ
Bankȱ PodejmowaneȱdziaÙaniaȱ
BankȱStanówȱZjedȬ noczonychȱ
–ȱzawarcieȱumówȱswapowychȱ –ȱobniČenieȱstópȱprocentowychȱ –ȱskupowanieȱrzdowychȱobligacjiȱ –ȱudzielanieȱpoČyczekȱ
BankȱAngliiȱ –ȱredukcjaȱstopyȱprocentowejȱ –ȱprogramȱpÙynnoïciowyȱ
–ȱemisjaȱpienidzaȱrezerwowegoȱbankuȱcentralnegoȱ –ȱwymianaȱnaȱbonyȱpapierówȱzabezpieczonychȱkredytamiȱȱ ȱȱȱhipotecznymiȱ
BankȱNorwegiiȱ –ȱobniČenieȱstopyȱprocentowejȱ
–ȱdostarczanieȱpÙynnoïciȱnaȱrynkuȱfinansowymȱ
–ȱkontrolaȱnajwi¿kszychȱbankówȱNorwegiiȱ(staÙeȱzbieranieȱdanych)ȱ –ȱuruchomienieȱsystemuȱlokowaniaȱnadwyČekȱfinansowychȱ BankȱJaponiiȱ –ȱzasilenieȱrynkuȱ
–ȱobniČenieȱstopyȱprocentowejȱ
–ȱzakupȱobligacjiȱemitowanychȱprzezȱprzedsi¿biorstwaȱ NarodowyȱBankȱPolskiȱ –ȱoperacjeȱswapoweȱ
–ȱoperacjeȱotwartegoȱrynkuȱ EuropejskiȱBankȱCentralnyȱ –ȱoperacjeȱrefinansujceȱ
–ȱoperacjeȱotwartegoȱrynkuȱ –ȱskupȱobligacjiȱ
–ȱobniČenieȱstópȱprocentowychȱ
ródÙo:ȱ Opracowanieȱ wÙasneȱ naȱ podstawieȱ J.ȱ W¿cÙawski,ȱ Wielkieȱ bankiȱ iȱ ichȱ rolaȱ wȱ kryzysieȱ finansoȬ wym,ȱwww.journals.umcs.plȱ[dost¿p:ȱ02.03.2017].ȱ
Tabelaȱ2.ȱDziaÙaniaȱstosowaneȱprzezȱbankiȱcentralneȱwȱposzczególnychȱfazachȱkryzysuȱ
Fazaȱkryzysuȱ Instrumentyȱ
Iȱ
–ȱobniČenieȱstópȱprocentowychȱ
–ȱintensyfikowanieȱoperacjiȱotwartegoȱrynkuȱ(wȱceluȱuratowaniaȱpÙynnoï°ȱȱ ȱȱȱrynkuȱmi¿dzybankowego)ȱ
IIȱ
–ȱdostarczanieȱpÙynnoïciȱnaȱdÙugieȱokresyȱ
–ȱwprowadzanieȱswapów,ȱpapierówȱwartoïciowych;ȱ
–ȱdopuszczanieȱnowychȱrodzajówȱzabezpieczeÚȱwȱoperacjachȱzȱbankamiȱȱ ȱȱȱkomercyjnymiȱ
IIIȱ
–ȱkupowanieȱprzezȱbankȱcentralnyȱkomercyjnychȱpapierówȱwartoïciowychȱ –ȱwykupywanieȱakcjiȱinstytucjiȱfinansowychȱ
–ȱudzielanieȱbankomȱkomercyjnymȱpoČyczekȱpodporzdkowanychȱ
ródÙo:ȱ Opracowanieȱ wÙasneȱ naȱ podstawie:ȱ Antykryzysoweȱ dziaÙaniaȱ bankówȱ centralnych,ȱ www.banȬȱ kier.plȱ[dost¿p:ȱ11.02.2017].ȱ
Poȱ pierwszejȱ fazieȱ kryzysuȱ okazaÙoȱ si¿,ȱ Čeȱ dziaÙaniaȱ zaȱ poïrednictwemȱ stópȱ procentowychȱ (bliskichȱ zeru)ȱ nieȱ przyniosÙyȱ oczekiwanychȱ skutków.ȱ WymusiÙoȱ toȱ koniecznoï°ȱ zastosowaniaȱ niestandardowychȱ instrumentówȱ politykiȱ pieni¿ČȬ nej,ȱbyȱmócȱprzywróci°ȱrównowag¿ȱiȱpÙynnoï°ȱsystemuȱfinansowego.ȱȱ
Rolȱ bankówȱ wȱ okresieȱ kryzysuȱ byÙoȱ zastosowanieȱ instrumentówȱ iȱ rozwiȬ zaÚ,ȱktóreȱmiaÙyȱpoprawi°ȱsytuacj¿ȱnaȱrynkuȱfinansowym,ȱiȱpomócȱbankomȱkoȬ mercyjnymȱ wȱ nowejȱ rzeczywistoïci.ȱ Programyȱ wdraČaneȱ przezȱ bankiȱ róČnychȱ paÚstwȱ miaÙyȱ naȱ celuȱ pobudzenieȱ gospodarkiȱ iȱ aktywnoïciȱ naȱ rynkuȱ finansoȬ wym.ȱ Wȱ celuȱ zarzdzaniaȱ kryzysemȱ bankiȱ centralneȱ wzi¿Ùyȱ naȱ swojȱ odpowieȬ dzialnoï°ȱdziaÙaniaȱzwizaneȱzȱÙagodzeniemȱiȱpowstrzymywaniemȱskutkówȱkryȬ zysów.ȱ Bankiȱ teȱ dostarczaÙyȱ pÙynnoïciȱ finansowej,ȱ obniČaÙyȱ stopyȱ procentoweȱ celemȱzmniejszeniaȱcenȱnieruchomoïciȱjakoȱpodstawowychȱzabezpieczeÚȱnaȱrykuȱ kredytówȱ hipotecznych,ȱ udzieliÙyȱ gwarancji,ȱ wprowadziÙyȱ pakietyȱ ratunkowe18.ȱ NiestandardoweȱrozwizaniaȱmiaÙyȱnaȱceluȱprzywrócenieȱzaufaniaȱiȱudroČnienieȱ systemuȱ bankowego.ȱ JednakČeȱ programyȱ ratowaniaȱ gospodarekȱ opieraÙyȱ si¿ȱ naȱ zwi¿kszeniuȱinterwencjiȱpaÚstwȱorazȱbudowaniuȱpopytu.ȱWȱdÙuČszejȱperspektyȬ wieȱmogȱoneȱnieȱprzynieï°ȱoczekiwanychȱskutków,ȱjeïliȱzmianyȱstrukturalneȱnieȱ zacznȱ zachodzi°ȱ wȱ gospodarkach,ȱ likwidujcȱ zaburzenia,ȱ któreȱ byÙyȱ przyczyȬ namiȱkryzysu19.ȱȱ
Podsumowanieȱ
Rolaȱ bankówȱ wȱ okresieȱ niestabilnoïciȱ okazaÙaȱ si¿ȱ by°ȱ znaczca.ȱ DziaÙaniaȱ podj¿teȱprzezȱbankiȱwȱokresieȱkryzysuȱmiaÙyȱnaȱceluȱutrzymanieȱpÙynnoïciȱiȱzaȬ pobieČenieȱnegatywnymȱskutkomȱkryzysu.ȱBezȱudroČnieniaȱsystemuȱiȱjegoȱpÙynȬ noïciȱ nieȱ moČliweȱ byÙobyȱ caÙoïcioweȱ utrzymanieȱ stabilnoïciȱ systemu.ȱ Podj¿teȱ dziaÙaniaȱ okazaÙyȱ by°ȱ si¿ȱ skutecznymi,ȱ poniewaČȱ nieȱ dopuïciÙyȱ doȱ dÙugofaloȬ wych,ȱ destrukcyjnychȱ konsekwencjiȱ wȱgospodarkachȱ wieluȱ paÚstwȱ iȱ ichȱ systeȬ machȱ finansowych.ȱ JednakČeȱ waČneȱ jestȱ wprowadzanieȱ takichȱ rozwizaÚȱ przezȱ bankiȱ centralne,ȱ któreȱ zapobiegnȱ wȱ przyszÙoïciȱ przyczynomȱ pojawiajcychȱ si¿ȱ niestabilnoïciȱwȱsystemieȱfinansowym.ȱȱ
Bibliografiaȱ
Adamczykȱ M.,ȱ WspóÙczesnyȱ kryzysȱ finansowyȱ –ȱ przyczynyȱ iȱ konsekwencjeȱ dlaȱ gospodarkiȱ ïwiatowej,ȱ„PraceȱiȱMateriaÙyȱInstytutuȱHandluȱZagranicznego”ȱ2012,ȱnrȱ31.ȱ
18ȱȱ J.ȱTrembiÚska,ȱDziaÙaniaȱpodejmowaneȱprzezȱbankiȱcentralneȱwȱkontekïcieȱkryzysuȱfinansowego,ȱ„Zeszytyȱ NaukoweȱUniwersytetuȱSzczeciÚskiego”ȱ2009,ȱnrȱ569,ȱs.ȱ362.ȱȱ
19ȱȱ J.ȱW¿cÙawski,ȱWielkieȱbankiȱiȱichȱrolaȱwȱkryzysieȱfinansowym,ȱwww.journals.umcs.plȱ[dost¿p:ȱ2.03.2017],ȱ s.ȱ228.ȱȱ
AntykryzysoweȱdziaÙaniaȱbankówȱcentralnych,ȱwww.bankier.pl.ȱ
BezpieczeÚstwoȱRynkuȱFinansowego,ȱred.ȱFojcikȬMastalskaȱE.,ȱRutkowskaȬTomaszewskaȱE.,ȱ UniwersytetȱWrocÙawski,ȱWrocÙawȱ2010.ȱ
Bordoȱ M.,ȱ Eichengenȱ B.,ȱ Klingebielȱ D.,ȱ MartinezȬPeiraȱ M.S.,ȱ Isȱ Crisisȱ Problemȱ Growingȱ MoreȱSevere?,ȱEconomicȱPolicy,ȱ„AȱEuropeanȱForum”ȱ2000,ȱnrȱ32.ȱ
Crockettȱ H.,ȱ Theoryȱ andȱ Practiceȱ ofȱ Financialȱ Stability,ȱ „Essaysȱ inȱ Internationalȱ Finance”ȱ 1997,ȱnrȱ203.ȱ
KadÙubowskiȱ D.,ȱ BezpieczeÚstwoȱ rynkuȱ finansowegoȱ –ȱ rolaȱ Narodowegoȱ Bankuȱ Polskiego,ȱ UniwersytetȱWrocÙawski,ȱWrocÙawȱ2010.ȱ
KaÙuziÚskaȱV.,ȱBankȱcentralnyȱwobecȱkwestiiȱstabilnoïciȱsystemuȱfinansowego,ȱ„RuchȱPrawniȬ czy,ȱEkonomicznyȱiȱSocjologiczny”ȱ2009,ȱz.ȱ1.ȱ
Konstytucjaȱ RzeczpospolitejȱPolskiejȱ zȱdniaȱ2.04.1997ȱ r.ȱ (Dz.ȱ U.ȱ Nrȱ 78,ȱ poz.ȱ 483ȱ zȱ póĊn.ȱ zm.).ȱ
Kowalewskaȱ E.,ȱ Rolaȱ Bankuȱ Centralnegoȱ wȱ utrzymaniuȱ stabilnoïciȱ systemuȱ finansowego,ȱ
„ZeszytyȱNaukoweȱUniwersytetuȱSzczeciÚskiego”ȱ2017,ȱnrȱ812.ȱ Shinasi,ȱSafeguardingȱFinanacialȱStabilityȱ–ȱTheoryȱandȱPractice,ȱwww.imf.org.ȱ SÙawiÚskiȱA.,ȱPolitykaȱpieni¿Čna,ȱCH.ȱBeck,ȱWarszawaȱ2011.ȱ
SystemȱfinansowyȱwȱPolsce,ȱred.ȱB.ȱPietrzak,ȱZ.ȱPolaÚski,ȱB.ȱWoĊniak,ȱWydawnictwoȱNauȬ koweȱPWN,ȱWarszawaȱ2003.ȱ
SzczepaÚskaȱ O.,ȱ Stabilnoï°ȱ finansowaȱ jakoȱ celȱ bankuȱ centralnego,ȱ Wydawnictwoȱ Naukoweȱ Scholar,ȱWarszawaȱ2008.ȱ
SzczepaÚskaȱO.,ȱSotomskaȬKrzysztofikȱP.,ȱPawliszynȱM.,ȱPawlikowskiȱA.,ȱInstytucjonalneȱ uwarunkowaniaȱ stabilnoïciȱ finansowejȱ naȱ przykÙadzieȱ wybranychȱ krajów,ȱ „MateriaÙyȱ iȱStudia”ȱ2004,ȱnrȱ173.ȱ
SzpunarȱP.,ȱRolaȱpolitykiȱmakroostroČnoïciowejȱwȱzapobieganiuȱkryzysomȱfinansowym,ȱ„MateȬ riaÙyȱiȱStudia”ȱ2012,ȱnrȱ278.ȱ
TrembiÚskaȱJ.,ȱDziaÙaniaȱpodejmowaneȱprzezȱbankiȱcentralneȱwȱkontekïcieȱkryzysuȱfinansowego,ȱ
„ZeszytyȱNaukoweȱUniwersytetuȱSzczeciÚskiego”ȱ2009,ȱnrȱ569.ȱ
W¿cÙawskiȱJ.,ȱWielkieȱbankiȱiȱichȱrolaȱwȱkryzysieȱfinansowym,ȱwww.journals.umcs.pl.ȱ ZygierewiczȱM.,ȱStabilnoï°ȱfinansowa,ȱwww.bazhum.muzhp.pl.ȱ
Streszczenieȱ
WȱartykuleȱukazanoȱwpÙywȱbankówȱcentralnychȱnaȱutrzymanieȱstabilnoïciȱfinansowej.ȱ Kryzysyȱfinansowe,ȱktóreȱpojawiaÙyȱsi¿ȱnaȱprzestrzeniȱlat,ȱpokazaÙy,ȱjakȱwaČneȱsȱdziaȬ Ùaniaȱmajceȱnaȱceluȱutrzymanieȱstabilnoïci.ȱOwaȱstabilnoï°ȱrozumianaȱjestȱróČnorodnie.ȱ Niektórzyȱautorzyȱpostrzegajȱjȱjakoȱbrakȱkryzysu,ȱinniȱjakoȱsytuacj¿,ȱwȱktórejȱsystemȱ jestȱ wȱ stanieȱ wȱ sposóbȱ cigÙyȱ iȱ efektywnyȱ peÙni°ȱ swojȱ rol¿,ȱ mimoȱ pewnychȱ zawahaÚ.ȱ Sytuacjaȱ kryzysuȱ wȱ systemieȱ finansowymȱ powodujeȱ spadekȱ wzrostuȱ gospodarczego.ȱ Zaburzeniaȱwȱomawianymȱsystemieȱpowoduj,ȱČeȱbankiȱcentralneȱmuszȱwdraČa°ȱszeȬ regȱ rozwizaÚ,ȱ abyȱ zapobiecȱ upadkomȱ bankówȱ komercyjnych,ȱ zapobiecȱ spadkowiȱ goȬ spodarczemuȱ iȱ spadkowiȱ zaufaniaȱ doȱ systemuȱ finansowego.ȱ Wȱ rokuȱ 2008ȱ bankiȱ wieluȱ paÚstwȱsi¿gaÙyȱpoȱrozwizania,ȱtakieȱjak:ȱoperacjeȱotwartegoȱrynku,ȱredukcjeȱstópȱproȬ
centowych,ȱ operacjeȱ dostarczaniaȱ pÙynnoïci.ȱ DziaÙaniaȱ teȱ miaÙyȱ naȱ celuȱ poprawienieȱ sytuacjiȱwȱsektorzeȱbankowymȱiȱsystemieȱfinansowym.ȱȱ
SÙowaȱkluczowe:ȱsystemȱfinansowy,ȱstabilnoï°ȱfinansowa,ȱbankȱcentralny,ȱbankiȱkomerȬ cyjne,ȱkryzysȱfinansowyȱ
CENTRALȱBANK’SȱIMPACTȱONȱTHEȱMAINTENANCEȱȱ OFȱTHEȱFINANCIALȱSYSTEM’SȱSTABILITYȱTHEȱEXAMPLEȱȱ OFȱSELECTEDȱCENTRALȱBANKSȱ
Summaryȱ
Inȱ theȱ articleȱ itȱ isȱ shownȱ theȱ impactȱ ofȱ centralȱ banksȱ toȱ maintainȱ financialȱ stability.ȱ FiȬ nancialȱ crisesȱ thatȱ occurredȱ overȱ theȱ yearsȱ haveȱ shownȱ theȱ importanceȱ ofȱ measuresȱ toȱ maintainȱstabilityȱThatȱstabilityȱisȱvariouslyȱunderstood.ȱSomeȱauthorsȱseeȱitȱasȱaȱlackȱofȱ crisis,ȱothersȱasȱaȱsituationȱwhereȱtheȱsystemȱisȱableȱtoȱcontinuouslyȱandȱeffectivelyȱfulfillȱ itsȱrole,ȱdespiteȱsomeȱhesitation.ȱTheȱsituationȱofȱcrisisȱinȱtheȱfinancialȱsystemȱinfluenceȱ onȱ theȱ aȱ declineȱ inȱ economicȱ growth.ȱ Disturbancesȱ inȱ thisȱ systemȱ causeȱ thatȱ centralȱ banksȱmustȱimplementȱaȱrangeȱofȱsolutionsȱtoȱpreventȱfallsȱofȱtheȱcommercialȱbanks,ȱtoȱ preventȱ theȱ economicȱ declineȱ andȱ confidenceȱ inȱ theȱ financialȱ system.ȱ Inȱ 2008,ȱ banksȱ inȱ manyȱcountriesȱusedȱsolutionsȱsuchȱasȱopenȱmarketȱoperations,ȱtheȱreductionȱofȱinterestȱ rates,ȱliquidityȱprovisionȱoperations.ȱTheseȱactivitiesȱwereȱaimedȱatȱimprovingȱtheȱsituaȬ tionȱinȱtheȱbankingȱsector,ȱbutȱalsoȱstrengtheningȱtheȱfinancialȱsystem.ȱ
