30 menedżer zdrowia październik 7/2007
Pierwszy przygotowano projekt prezydencki. Opra- cował go zespół parlamentarno-związkowy Komisji Krajowej NSZZ Solidarność. Drugi był projekt rządowy, stworzony przez zespół prof. Ryszarda Jacka Żochow- skiego, ministra zdrowia i opieki społecznej. Ten ostat-
ni posłużył członkom sejmowej komisji nadzwyczajnej za wzór do przygotowania wspomnianej ustawy.
Dwa zespoły, dwa projekty
Zgodnie z programem rządu Bezpieczeństwo socjalne obywateli, przyjętym przez Radę Ministrów 22 wrze- śnia 1992 r., minister zdrowia i opieki społecznej miał do 31 grudnia 1992 r. przedstawić projekt zakresu świadczeń gwarantowanych przez państwo. Ponadto rezolucja Sejmu RP z 30 października 1992 r., poza zo- bowiązaniem rządu do przedstawienia tego projektu, nałożyła na Radę Ministrów obowiązek przedstawienia Sejmowi do 31 grudnia 1992 r. założeń finansowania opieki zdrowotnej w 1993 r. oraz w latach następnych, uwzględniający utworzenie systemu ubezpieczeń zdro- wotnych.
Prawdopodobnie z powodu różnic w koncepcjach politycznych wśród członków rządu koalicyjnego (co było z pewnością trudne do zrozumienia), prace przygo-
Powszechne ubezpieczenia zdrowotne – historia nie powtarza się
Dawno temu w... Polsce
Andrzej Koronkiewicz
fot. Bartłomiej Kudowicz/Forum
6 lutego minęła 10. rocznica uchwalenia przez parlament i podpisania przez prezydenta Rze- czypospolitej Polskiej ustawy o powszechnym ubezpieczeniu zdrowotnym. Dziś niewiele osób pamięta, że nim powstał ten dokument, w lip- cu 1995 r. ówczesny prezydent Lech Wałęsa wniósł do laski marszałkowskiej dwa projekty.
Przypominamy burzliwą historię projektu rzą-
dowego i prac poprzedzających jego powstanie.
październik 7/2007 menedżer zdrowia 31
u b e z p i e c z e n i a z d r o w o t n e
towawcze rozpoczęły prawie równocześnie dwa zespoły Komitetu Społecznego Rady Ministrów i Międzyresor- towego Zespołu ds. Reform Zabezpieczenia Społeczne- go utworzonego przez premier Hannę Suchocką.
W grudniu 1992 r. pod obrady Komitetu Społecz- nego Rady Ministrów wniesiono dwa projekty założeń ubezpieczeń zdrowotnych:
• projekt zespołu ekspertów Komitetu Społecznego Ra- dy Ministrów (Z. Woźniak, W. Majewska, J. Sobiech);
• projekt Międzyresortowego Zespołu ds. Reform Za- bezpieczenia Społecznego (M. Balicki, I. Wóycicka, H. Góralska).
Bez porozumienia
Projekty dość istotnie różniły się i mimo wielu dys- kusji ich autorom trudno było dojść do porozumienia.
W końcu po jednym z posiedzeń Komitetu Społeczne- go Rady Ministrów zdecydowano o konieczności przy- gotowania nowych wersji. W marcu 1993 r. Komitet pod przewodnictwem wicepremiera Pawła Łączkow- skiego 2-krotnie omawiał poprawione wersje obu pro- jektów, nie podejmując jednak żadnej decyzji w spra- wie wyboru.
Na kolejnym posiedzeniu Komitetu Społecznego Rady Ministrów w maju 1993 r. przedstawiono także projekt zespołu parlamentarno-związkowego NSZZ So- lidarność Założenia ubezpieczeń zdrowotnych w Polsce (E. Se- ferowicz, T. Kamińska, S. Grzonkowski i inni).
Mimo prowadzonych następnie rozmów ministrów pracy i polityki socjalnej, finansów oraz zdrowia i opieki społecznej, do czasu nowych wyborów parlamentarnych i zmiany rządu Rada Ministrów nie podjęła żadnych konkretnych decyzji w sprawie świadczeń gwarantowa- nych (koszyka) i ubezpieczeń zdrowotnych.
W listopadzie 1993 r., już pod nowym kierownic- twem prof. Ryszarda Jacka Żochowskiego, w Mini- sterstwie Zdrowia i Opieki Społecznej powstał zespół ds. przygotowania założeń i projektu ustawy o po- wszechnym ubezpieczeniu zdrowotnym. Zespół ten został zlokalizowany w jednostce budżetowej MZiOS – Centrum Organizacji i Ekonomiki Ochrony Zdro- wia, kierowanej przez dyrektorów Andrzeja Koronkie- wicza i Janusza Halika, pod nadzorem podsekretarza stanu Krzysztofa Kuszewskiego.
fot. Ewa Grochowiak/Corbis Sygma fot. Archiwum PAP
Pierwszy przygotowano projekt prezydencki. Opracował go zespół parlamentarno-związkowy Komisji Krajowej NSZZ Solidarność
Drugi był projekt rządowy, stworzony przez zespół prof.
Ryszarda Jacka Żochowskiego, ministra zdrowia i opieki społecznej. Ten ostatni posłużył członkom Sejmowej Komisji Nadzwyczajnej za wzór do przygotowania wspomnianej ustawy
” Z powodu różnic w koncepcjach politycznych koalicyjnego rządu projekt zakresu świadczeń gwarantowanych przez państwo przygotowały dwa zespoły
”
32 menedżer zdrowia październik 7/2007
Strategia dla zdrowia
W kwietniu 1994 r. zespół przedstawił konsultantom ministra zdrowia pierwszy projekt ustawy. W czerw- cu 1994 r. do przyjętego przez Sejm RP dokumentu programowego Strategia dla Polski (w którym zapisano konieczność kompleksowej reformy systemu ubezpie- czeń społecznych, w tym stworzenie ubezpieczeń zdrowotnych) minister zdrowia przygotował komple- mentarny dokument Strategia dla zdrowia, omawiają- cy szczegółowo projekty założeń ustaw o świadczeniach gwarantowanych przez państwo z funduszy publicznych i o powszechnym ubezpieczeniu zdrowotnym.
Uchwałą Rady Ministrów nr 50/94 z 12 lipca 1994 r.
powołano międzyresortowy zespół węzłowy nr 2 ds. re- form systemu zabezpieczenia społecznego, pod prze- wodnictwem podsekretarza stanu w MPiPS Lesława Nawackiego. Zespół ten 7-krotnie spotykał się, analizu- jąc kolejne, 5-krotnie zmieniane wersje założeń projektu ustawy o powszechnym ubezpieczeniu zdrowotnym.
23 listopada i 27 grudnia 1994 r. projekty ustaw o świadczeniach gwarantowanych przez państwo i po- wszechnym ubezpieczeniu wraz z programem reform w ochronie zdrowia przedstawiono partnerom społecz- nym na spotkaniach komisji trójstronnej. Negocjacje w sprawie gwarancji socjalnych państwa zakończyły się podpisaniem wspólnego dokumentu.
Fundamenty reformy
10 stycznia 1995 r. Rada Ministrów przyjęła zało- żenia obu ustaw oraz zobowiązała ministrów zdrowia i finansów do przeprowadzenia kompleksowego ra- chunku ekonomicznego, w tym kosztów ponoszonych przez zakłady pracy, z uwzględnieniem racjonalizacji wydatków budżetowych i zmniejszenia ciężarów po- datników potencjalnie obciążanych nową składką na ubezpieczenie zdrowotne.
19 kwietnia 1995 r. projekt ustawy o powszechnym ubezpieczeniu zdrowotnym został przesłany do uzgod- nień międzyresortowych oraz do central związkowych i instytucji samorządów zawodów medycznych.
Projekty ustawy były 2-krotnie przedstawiane i omawiane na posiedzeniach Klubu Parlamentarnego SLD, Klubu Senatorów PSL, Senackiej Komisji Polity- ki Społecznej i Zdrowia.
13 czerwca 1995 r. ustawa była przedmiotem wspól- nego posiedzenia Komitetu Społeczno-Politycznego Rady Ministrów i Komitetu Ekonomicznego Rady Mi- nistrów, podczas którego postanowiono, że wspólny zespół ministrów zdrowia i finansów określi skutki fi- nansowe wprowadzenia powszechnych ubezpieczeń zdrowotnych. Ponadto w projekcie uwzględniono po- prawki nadesłane przez Radę Legislacyjną przy Prezesie Rady Ministrów i 184 uwagi do poszczególnych zapisów ustawy, przesłane z resortów i urzędów centralnych.
Do wykonywanej wspólnie z ministrem finansów symulacji finansowej naniesiono niezbędne poprawki, usuwając rozbieżności w rachunku symulacyjnym.
26 czerwca projekt ustawy o powszechnym ubezpiecze- niu zdrowotnym omawiano na wspólnym posiedzeniu komitetów ekonomicznego i społeczno-politycznego Rady Ministrów i uzyskał on rekomendację do rozpa- trzenia go przez rząd. 30 czerwca i 1 lipca 1995 r. Ko- misja Prawnicza w Urzędzie Rady Ministrów dokonała ostatecznych poprawek i uzgodnień do zapisów usta- wy, które uwzględniono w wersji ustawy przedkłada- nej Radzie Ministrów.
4 lipca 1995 r. rząd przyjął ostateczne teksty ustaw i zdecydował o przekazaniu ich marszałkowi Sejmu.
Tym samym zakończono przygotowanie dwóch aktów prawnych o fundamentalnym znaczeniu w procesie re- form ochrony zdrowia.
Droga przez mękę
Tyle prawdy historycznej i chronologii wydarzeń.
Nikt wówczas nie przewidywał, że jest to dopiero po- czątek drogi przez mękę, sporów politycznych i mery- torycznych, a także kontrowersji, jakie do dziś towa- rzyszą ubezpieczeniom zdrowotnym.
Zespół powołany przez ministra zdrowia praco- wał praktycznie przez 4 lata (1993–1997), a w gru- pach roboczych oprócz polskich specjalistów uczest- niczyli eksperci z Niemiec, Holandii, Francji, Węgier i Czech. Projekt był też pozytywnie zaopiniowany przez krajowe i zagraniczne instytuty zajmujące się problematyką ubezpieczeń społecznych, w tym Komitet Problemów Pracy i Polityki Społecznej Polskiej Akademii Nauk, Instytut Pracy i Polityki Socjalnej oraz GvG z Kolonii i Hoges Schol van Amsterdam z Holandii.
Niesłychanie ważny, a dziś zapomniany, był też ra- chunek symulacyjny do projektu ustawy o powszech- nym ubezpieczeniu zdrowotnym. Prace nad nim trwały ponad 2 lata. Zdaniem wielu ekspertów, fakt częściowego tylko wykorzystania w pracach Sejmo- wej Komisji Nadzwyczajnej (powołanej w listopadzie 1995 r. do rozpatrzenia projektów prezydenckiego i rządowego) jego rzetelnych i udokumentowanych wyników, a następnie zupełne ich pominięcie przy nowelizacji z 1998 r. ustawy wprowadzającej kasy chorych (skutkujące zmniejszeniem o 25 proc.
wyliczonych przychodów systemu na starcie w 1999 r.
przez zmniejszenie z 10 proc. do 7,5 proc. wymiaru składki zdrowotnej), było z pewnością główną przy- czyną trudności implementacyjnych. Może być także przyczyną obecnego stanu finansów polskiej służby zdrowia.
Autor był dyrektorem Mazowieckiej Regionalnej Kasy Chorych
