European Ombudsman
Specjalne sprawozdanie Europejskiego Rzecznika
Praw Obywatelskich dla Parlamentu Europejskiego w związku z zaleceniem wstępnym dla Komisji
Europejskiej w sprawie skargi 185/2005/ELB
Raport specjalny
Sprawa 185/2005/ELB - Otwarta 16/02/2005 - Zalecenia w sprawie 31/03/2008 - Raport specjalny z 16/02/2005 - Decyzja z 04/12/2008
(Przygotowane zgodnie z art. 3 ust. 7 Statutu Europejskiego Rzecznika Praw Obywatelskich [1] )
Wprowadzenie
1. Rzecznik Praw Obywatelskich uważa, że niniejsza sprawa dotyczy ważnej, zasadniczej kwestii. Jego zdaniem Komisja narusza zasadę braku dyskryminacji ze względu na wiek, wprowadzając całkowity zakaz zatrudniania zewnętrznych pomocniczych tłumaczy konferencyjnych w wieku powyżej 65 lat. Mamy do czynienia z przypadkiem złego administrowania, o wadze którego świadczy złożenie specjalnego sprawozdania dla Parlamentu.
Kontekst skargi
2. Skarżący pracował dla instytucji europejskich przez ponad 35 lat jako zewnętrzny pomocniczy tłumacz konferencyjny, tłumacząc na język francuski z języka niderlandzkiego, angielskiego, niemieckiego, włoskiego i hiszpańskiego. Zewnętrzni tłumacze ustni są zatrudniani na poszczególne konferencje i spotkania. Okres każdego poszczególnego zatrudnienia jest krótki, zazwyczaj trwa nie więcej niż kilka dni.
3. W dniu 13 lipca 1999 r. Prezydium Parlamentu Europejskiego ustanowiło zasady
zatrudniania pomocniczych tłumaczy konferencyjnych (zwane dalej „zasadami z 1999 r.”). W dniu 28 lipca 1999 r. Komisja i Parlament podpisały umowę dotyczącą warunków pracy i systemu wynagradzania pomocniczych tłumaczy konferencyjnych (zwaną dalej „umową z 1999 r.”). Następnie w rozporządzeniu Rady nr 628/2000 [2] określono zatrudnianie pomocniczych tłumaczy konferencyjnych jako „ personelu pomocniczego ”.
4. W tym kontekście Komisja Europejska i Parlament Europejski postanowiły zaprzestać zatrudniania pomocniczych tłumaczy konferencyjnych w wieku powyżej 65 lat. Ich
odpowiednie decyzje zostały oparte na art. 74 Warunków zatrudnienia innych pracowników Wspólnot (zwanych dalej „Warunkami zatrudnienia”). [3] Następnie niektórzy pomocniczy tłumacze konferencyjni [4] wszczęli postępowania przed Sądem Pierwszej Instancji przeciwko Komisji i Parlamentowi (sprawy połączone T-153/01 i T-323/01 [5] sprawa T-275/01 [6] i sprawa T-276/01 [7] ).
5. W sprawach połączonych T-153/01 i T-323/01 Sąd Pierwszej Instancji orzekł między innymi, że:
„ (...) umowy zawierane z tłumaczami konferencyjnymi (…) charakteryzuje fakt, że są podpisywane na konkretne dni , przez co data rozpoczęcia i data wygaśnięcia umowy stanowią
podstawowe elementy przy zatrudnianiu wspomnianego personelu pomocniczego.
(...) ponieważ wygaśnięcie umowy jest zawsze ustanawiane poprzez wskazanie w umowie
konkretnych dni pracy, nie ma potrzeby stosować art. 74 ust. 1 lit. b) Warunków zatrudnienia w celu określenia zakończenia zatrudnienia (...) .
Wynika z tego, że art. 74 Warunków zatrudnienia jest jednym z przepisów tytułu III Warunków zatrudnienia, które Parlament pominął przy przyjęciu zasad z 1999 r .
Tym samym Komisja myli się, uznając, że art. 74 ust. 1 lit. b) Warunków zatrudnienia ma zastosowanie do strony skarżącej (...)
(...) wiek tłumacza ustnego nie jest istotnym elementem przy wykonywania odnośnych zadań.
W związku z tym zastrzeżenie dotyczące granicy wiekowej nie jest podstawowym elementem umowy tłumacza ustnego wymagającym zastosowania art. 74 Warunków zatrudnienia . " [8]
(podkreślenia własne)
6. W dniu 27 sierpnia 2004 r. Komisja wniosła apelację do Trybunału Sprawiedliwości (sprawa C-373/2004 P [9] ) od wyroku wydanego przez Sąd Pierwszej Instancji w sprawach
połączonych T-153/01 i T-323/01.
Przedmiot dochodzenia
7. Skarżący stwierdził, że Komisja, nawet po wydaniu decyzji przez Sąd Pierwszej Instancji, odmówiła mu zatrudnienia w roli pomocniczego tłumacza konferencyjnego. W tym
kontekście zarzucał on, że Komisja nie zastosowała się do art. 21 Karty Praw Podstawowych [10] i art. 5 ust. 3 Europejskiego Kodeksu Dobrej Praktyki Administracyjnej, [11] z których oba zakazują, między innymi, dyskryminacji ze względu na wiek.
8. Skarżący twierdził, że Komisja powinna położyć kres dyskryminacji, której ofiarą pada, odkąd ukończył 65 lat. Domagał się również odszkodowania w wysokości 14 619 EUR od Komisji (10 932 EUR odpowiada utracie dochodów, a 3 687 EUR składkom do „ Caisse de prévoyance des interprètes de conférence ”) i wycenił poniesioną przez siebie szkodę moralną na 20 000 EUR.
9. Skarżący zarzucał również, że Komisja nie zastosowała się do art. 19 Europejskiego Kodeksu Dobrej Praktyki Administracyjnej (dotyczącego informacji o możliwościach odwołania). Ponieważ ten element skargi nie dotyczy zasadniczej kwestii, Rzecznik Praw Obywatelskich zajmie się nim w decyzji zamykającej dochodzenie w sprawie tej skargi, która zostanie przesłana skarżącemu.
Dochodzenie
10. Skarżący złożył skargę w dniu 16 stycznia 2005 r. W dniu 8 czerwca 2005 r. Komisja
przesłała opinię, którą przekazano skarżącemu w celu przedstawienia uwag. W dniu 13 lipca 2005 r. skarżący przesłał swoje uwagi.
11. W dniu 13 grudnia 2005 r. Rzecznik Praw Obywatelskich zwrócił się do Komisji o
dodatkowe informacje. W dniu 20 marca 2006 r. Komisja odpowiedziała na jego wniosek. W dniach 2 kwietnia 2006 r. i 19 maja 2006 r. skarżący przesłał swoje uwagi.
12. W dniu 1 grudnia 2006 r. Rzecznik Praw Obywatelskich napisał do Przewodniczącego Komisji w nadziei na polubowne rozwiązanie dla skargi. Komisja odesłała odpowiedź w dniu 16 marca 2007 r., a skarżący przesłał uwagi w dniu 25 maja 2007 r.
13. W dniu 31 marca 2008 r. Rzecznik Praw Obywatelskich przekazał Komisji zalecenie wstępne. W dniu 26 czerwca 2008 r. Komisja przesłała szczegółową opinię odnoszącą się do tego zalecenia wstępnego. Skarżący przedstawił uwagi do opinii Komisji w dniu 31 lipca 2008 r.
Analiza i wnioski Rzecznika Praw Obywatelskich
A. Zarzut dotyczący ogólnej polityki dyskryminacji wobec pomocniczych tłumaczy konferencyjnych w wieku powyżej 65 lat i związane z nim roszczenie
Argumenty przedstawione Rzecznikowi Praw Obywatelskich
14. Komisja stwierdziła, że przed wejściem w życie umowy z 1999 r. w sprawie warunków pracy i systemu wynagradzania pomocniczych tłumaczy konferencyjnych nie istniało żadne formalne ograniczenie wiekowe w odniesieniu do tych tłumaczy. Dyrekcja Generalna ds.
Tłumaczeń Ustnych (DG ds. Tłumaczeń Ustnych) trzymała się jednak zasady zatrudniania pomocniczych tłumaczy konferencyjnych w wieku powyżej 65 lat tylko wtedy, gdy wymagały tego konkretne sytuacje. Czyniono tak w przypadku tzw. „ objazdowych misji ” lub w celu wywiązania się ze zobowiązań w zakresie tłumaczenia ustnego dla niektórych języków. Celem tej polityki było utrzymanie odpowiedniej podaży pracy dla nowo wykwalifikowanych
młodych tłumaczy ustnych, tym samym zapewniając podaż nowych osób w zawodzie wchodzących na rynek.
15. Komisja stwierdziła, że wraz z wejściem w życie umowy z 1999 r. pomocniczy tłumacze konferencyjni zaczęli mieścić się w zakresie Warunków zatrudnienia. Uznała, że byli w związku z tym przedmiotem prawnego ograniczenia wiekowego, o którym mowa w art. 74 Warunków zatrudnienia. [12] Tym samym stopniowo zaniechano zatrudniania
pomocniczych tłumaczy konferencyjnych w wieku powyżej 65 lat. Ponadto cofnięto im dostęp do systemu rekrutacji on-line „Web Calendar”.
16. Wykładnia, zgodnie z którą pomocniczy tłumacze konferencyjni mieszczą się w zakresie Warunków zatrudnienia, została zakwestionowana w sprawach połączonych T-153/01 i
T-323/01 Alvarez Moreno przeciwko Komisji . Sąd Pierwszej Instancji stwierdził, że ograniczenie wiekowe, o którym mowa w Warunkach zatrudnienia, nie ma zastosowania do tych tłumaczy.
Tym samym w celu zastosowania się do decyzji Sądu Pierwszej Instancji DG ds. Tłumaczeń Ustnych zezwoliła pomocniczym tłumaczom konferencyjnym w wieku powyżej 65 lat na dostęp do systemu rekrutacji (na indywidualny wniosek). Pomocniczy tłumacze
konferencyjni, którzy osiągnęli wiek 65 lat po wydaniu wyroku zachowują dostęp do systemu Web Calendar. Polityka zatrudniania, wprowadzona po wydaniu decyzji przez Sąd Pierwszej Instancji, była taka sama jak polityka zatrudniania prowadzona przed 1999 r. Komisja stwierdziła, że nadal będzie stosować się do tej polityki, do czasu ogłoszenia wyroku w wyniku apelacji złożonej do Trybunału Sprawiedliwości, który ma unieważnić wyrok Sądu Pierwszej Instancji.
17. W związku z powyższym Komisja ponownie rozpoczęła zatrudniać pomocniczych tłumaczy konferencyjnych w zależności od „potrzeb Służby”, biorąc pod uwagę kombinację językowa, miejsce zamieszkania i ogólne kompetencje. Polityka DG ds. Tłumaczeń Ustnych miała, jak tłumaczyła Komisja, zapewnić możliwie największe szanse zatrudnienia młodym tłumaczom. Komisja zauważyła, że ponieważ demograficzny rozwój w tej dziedzinie był niepokojący, podjęto kroki, by utrzymać odpowiedni i wykwalifikowany zespół zewnętrznych tłumaczy ustnych jako źródło zrównoważonego zatrudniania w długim okresie. Dla przykładu Komisja wytłumaczyła, że średni wiek w trzech największych kabinach językowych (j.
angielski, j. francuski i j. niemiecki) wynosił w przybliżeniu 50. Komisja wyjaśniła, że można by uciec się do innych argumentów na poparcie tej polityki. Obejmują one:
a) długoletnie i zróżnicowane wsparcie finansowe instytucji na szkolenie młodych tłumaczy ustnych;
b) konieczność zdobycia przez młodych przedstawicieli zawodu odpowiedniego
doświadczenia i praktyki, by mogli startować w przyszłych otwartych konkursach, mając rzeczywiste szanse w nich wygrać, a przez to ulepszyć piramidę wiekową; [13] oraz c) większe prawdopodobieństwo znalezienia się młodych tłumaczy ustnych w sytuacji pozwalającej na dodanie do swoich kombinacji językowych nowych języków, których Służba potrzebuje.
18. Zgodnie z wnioskiem o udzielenie informacji Rzecznika Praw Obywatelskich Komisja dostarczyła statystycznych danych wskazujących liczbę dni objętych umową dla
pomocniczych tłumaczy konferencyjnych w wieku powyżej 65 lat w wartościach absolutnych oraz udział dni objętych umową pomocniczych tłumaczy konferencyjnych dla każdego roku od 1987 do 2006.
Wstępne rozważania Rzecznika Praw Obywatelskich prowadzące do wniosku o polubowne rozwiązanie
19. Rzecznik Praw Obywatelskich przede wszystkim zauważył, że Trybunał Sprawiedliwości orzekł, iż zasada braku dyskryminacji ze względu na wiek, ustanowiona w art. 21 Karty Praw Podstawowych, stanowi ogólną zasadę prawa wspólnotowego. [14] Zgodnie z tą zasadą, gdy
Komisja rekrutuje pomocniczych tłumaczy konferencyjnych, nie może traktować kandydatów odmiennie ze względu na ich wiek, chyba że wykaże, że takie traktowanie jest odpowiednio uzasadnione, będąc właściwie dostosowanym w sposób służący słusznemu i wystarczająco ważnemu interesowi Wspólnoty.
20. W kontekście dochodzenia Rzecznika Praw Obywatelskich w sprawie niniejszej skargi Komisja wyraźnie przyznała, że gdy oferuje umowy dla pomocniczych tłumaczy
konferencyjnych, traktuje nieprzychylnie a więc odmiennie tłumaczy w wieku powyżej 65 lat.
Różnica w traktowaniu ze względu na wiek stanowi dyskryminację ze względu na wiek, chyba że różnica w traktowaniu jest obiektywnie uzasadniona. W związku z tym poproszono
Komisję o wykazanie, że to zróżnicowane traktowanie było odpowiednio uzasadnione.
21. Rzecznik Praw Obywatelskich zauważył, że w odpowiedzi na pismo od niego Komisja podkreśliła, że demograficzny rozwój w tej dziedzinie był niepokojący. Komisja twierdziła dalej, że różne traktowanie było uzasadnione potrzebą rekrutowania młodych tłumaczy ustnych i szkolenia ich, by utrzymać odpowiedni i wykwalifikowany zespół zewnętrznych tłumaczy ustnych jako źródło zrównoważonego zatrudniania w długim okresie. Różne traktowanie ulepszyło piramidę wiekową urzędników-tłumaczy ustnych. Ponadto młodzi tłumacze ustni mieli możliwość zdobyć odpowiednie doświadczenie i praktykę, by móc wygrywać w przyszłych otwartych konkursach.
W tym kontekście Rzecznik Praw Obywatelskich przyjął, że interes, na jaki powołała się Komisja, tj. tworzenie i szkolenie nowego pokolenia kompetentnych tłumaczy ustnych, był słusznym interesem Wspólnoty. Rzecznik Praw Obywatelskich zauważył jednak, że Komisja nie dostarczyła mu odpowiednich danych i dowodów na poparcie jej argumentu. [15]
Ponadto Komisja nie doprowadziła do wymaganej równowagi między interesami tłumaczy ustnych w wieku powyżej 65 lat a powyższym interesem. Zauważył, że cel polityki, jakim jest tworzenie i szkolenie nowego pokolenia kompetentnych tłumaczy, można by osiągnąć za pomocą środków, które są znacznie mniej uciążliwe dla tłumaczy ustnych w wieku powyżej 65 lat. Dla przykładu jednym z takich środków mogłaby być zrównoważona obniżka dni objętych umową przyznawanych wszystkim pozostałym, „niemłodym” kandydatom, bez względu na to, czy są w wieku poniżej, czy powyżej 65 lat, by w ten sposób stworzyć możliwości oferowania doświadczenia zawodowego „młodym” tłumaczom ustnym.
22. W świetle powyższych rozważań Rzecznik Praw Obywatelskich uznał, że Komisja nie uzasadniła odpowiednio traktowania przez nią tłumaczy ustnych w wieku powyżej 65 lat, takich jak skarżący. Mogłoby to stanowić przypadek złego administrowania. Rzecznik Praw Obywatelskich złożył więc wniosek o polubowne rozwiązanie w odniesieniu do tego aspektu sprawy, w brzmieniu:
Rzecznik Praw Obywatelskich stwierdził, że Komisja mogłaby:
- zaniechać polityki dyskryminacji wobec tłumaczy ustnych w wieku powyżej 65 lat; oraz - zaoferować skarżącemu uzasadnione finansowe odszkodowanie za to, że padł ofiarą dyskryminacji.
Argumenty przedstawione przez Rzecznika Praw Obywatelskich po wniosku o polubowne
rozwiązanie
23. W odpowiedzi na wniosek o polubowne rozwiązanie Komisja wyjaśniła, że należy uwzględnić nowe okoliczności. Zauważyła, że wyrok Sądu Pierwszej Instancji w sprawach połączonych T-153/01 i T-323/01 Alvarez Moreno przeciwko Komisji został niedawno unieważniony przez Trybunał Sprawiedliwości. [16] Komisja argumentowała więc, że początkowa wykładania zasad, zgodnie z którą nie oferowała ona żadnej pracy żadnemu pomocniczemu tłumaczowi konferencyjnemu w wieku powyżej 65 lat, była prawidłowa i że nadal będzie prawidłowa do chwili unieważnienia decyzji opartej na tej wykładni przez wyrok sądu wspólnotowego. Tym samym Komisja stwierdziła, że nie może przyjąć wniosku
Rzecznika Praw Obywatelskich o polubowne rozwiązanie.
24. Ponadto Komisja zauważyła, że Sąd Pierwszej Instancji stwierdził, iż:
„ Komisja nie miała obowiązku ponownego zatrudnienia [strony skarżącej] . Instytucja ma prawo nie oferować nowej umowy dla personelu pomocniczego tłumaczowi, którego poprzednio
zatrudniała, bez względu na jego wiek i powody, dla których to czyni. " [17]
25. Ponadto Komisja podkreśliła, że prowadziła politykę, której celem było zapewnienie odnowienia branży tłumaczy ustnych. Polityka ta promowała szkolenie młodych tłumaczy ustnych i gwarantowała szanse zatrudnienia dla tych tłumaczy.
26. W swoich uwagach do odpowiedzi Komisji skarżący wskazał, że kilka dni po odrzuceniu wniosku Rzecznika Praw Obywatelskich Komisja wydała notę informacyjną w dniu 29 marca 2007 r., dotyczącą rekrutowania zewnętrznych tłumaczy ustnych w wieku powyżej 65 lat.
Nota zawierała następujące oświadczenie:
„ Tym samym Komisja zamierza powrócić do swojego początkowego stanowiska i nie zatrudniać już pomocniczych tłumaczy ustnych w wieku powyżej 65 lat. "
Ocena Rzecznika Praw Obywatelskich prowadząca do zalecenia wstępnego
27. Odrzucenie przez Komisję jego wniosku o polubowne rozwiązanie było oparte na wyroku Trybunału Sprawiedliwości w sprawie C-373/04 P. Rzecznik Praw Obywatelskich zauważa, że Trybunał Sprawiedliwości unieważnił decyzję Sądu Pierwszej Instancji, uznając, że ta ostatnia powinna była uznać wniosek za niedopuszczalny . Trybunał Sprawiedliwości nie rozstrzygał co do istoty sprawy i nie przyjął tym samym stanowiska w odniesieniu do wykładni prawnej określonej w wyroku Sądu Pierwszej Instancji.
28. Sąd Pierwszej Instancji stwierdził, że art. 74 Warunków zatrudnienia nie miał zastosowania do pomocniczych tłumaczy ustnych, przede wszystkim ponieważ zasady mające zastosowanie do takich tłumaczy zostały określone w szczegółowych zasadach przyjętych przez Prezydium Parlamentu Europejskiego w dniu 13 lipca 1999 r. i w umowie podpisanej w dniu 28 lipca 1999 r. (zobacz pkt 3 specjalnego sprawozdania). Podczas gdy Komisja miała racje, stwierdzając, że unieważniony wyrok Sądu Pierwszej Instancji nie był dla niej prawnie wiążący , Rzecznik Praw Obywatelskich jest zdania, że Komisja nie wytłumaczyła,
dlaczego nie powinna, w oparciu o właściwe okoliczności faktyczne i mające zastosowanie przepisy prawa, zdecydować się na dojście do wniosku, który był identyczny jak wniosek, do którego doszedł Sąd Pierwszej Instancji w odniesieniu do istoty spraw.
29. Jeśli chodzi o właściwe okoliczności faktyczne, Rzecznik Praw Obywatelskich uznał, że poza poleganiem na wyroku Trybunału Sprawiedliwości Komisja, w odpowiedzi na
propozycję Rzecznika Praw Obywatelskich polubownego rozwiązania, ponownie wyjaśniła, że celem jej polityki było zapewnienie „odnowienia” zespołu tłumaczy ustnych pozostających do jej dyspozycji. Stwierdziła również, że jej polityka w zakresie rekrutowania pomocniczych tłumaczy ustnych daje jej służbom możliwość reakcji na zmieniające się obciążenie pracą. W tym względzie Rzecznik Praw Obywatelskich uznał, że Komisja dysponowała dużą swobodą uznania przy rekrutacji personelu. W szczególności nie można było od niej wymagać dalszego zatrudniania konkretnych pomocniczych tłumaczy ustnych tylko dlatego, że zatrudniała ich w przeszłości. Duża swoboda uznania Komisji nie mogła być jednak wykorzystywana w ten sposób, by naruszać zasadę braku dyskryminacji, która wymaga, by różnych sytuacji nie traktować w taki sam sposób, chyba że takie traktowanie jest obiektywnie uzasadnione.
30. Według Trybunału Sprawiedliwości zasada braku dyskryminacji ze względu na wiek, ustanowiona w art. 21 Karty Praw Podstawowych, stanowi ogólną zasadę prawa
wspólnotowego. [18] Zgodnie z tą zasadą, gdy Komisja rekrutuje pomocniczych tłumaczy konferencyjnych, nie może traktować kandydatów odmiennie ze względu na ich wiek, chyba że wykaże, że takie traktowanie jest odpowiednio uzasadnione. [19] Rzecznik Praw
Obywatelskich zauważył, że w odniesieniu do obowiązkowego wieku emerytalnego prowadzącego do automatycznego zakończenia umowy o pracę Trybunał Sprawiedliwości również orzekł, że:
„ (...) wspieranie zatrudniania [młodych osób] stanowi niepodważalnie słuszny cel polityki społecznej (…) Dlatego [taki ] cel winien, co do zasady, zostać uznany za uzasadniający
„obiektywnie i racjonalnie” (…) różnicę w traktowaniu ze względu na wiek (...). Należy nadto sprawdzić, czy (...) środki podjęte w celu realizacji takiego słusznego celu są „właściwe i konieczne
". [20]
31. Interes, na który powołała się Komisja w opinii dla Rzecznika Praw Obywatelskich, tj.
potrzeba tworzenia szans zatrudnienia dla nowych tłumaczy i szkolenia ich, wydał się
„słusznym celem”. Rzecznik Praw Obywatelskich nie był natomiast przekonany, czy środek podjęty przez Komisję, mianowicie całkowity zakaz zatrudniania pomocniczych tłumaczy ustnych w wieku powyżej 65 lat, był „ właściwy i konieczny ” dla realizacji tego słusznego celu.
Aby stanowił on „ właściwy i konieczny ” środek dla realizacji tego celu Komisja musiałaby przynajmniej potwierdzić, za pomocą konkretnych danych i dowodów, że jest konieczny dla zachowania konkretnej pracy tłumaczeniowej dla nowych tłumaczy. Takie konkretne dane i dowody powinny odnosić się, na przykład, do liczby godzin niezbędnych, by „system dla nowych tłumaczy” funkcjonował prawidłowo. Ponadto Komisja musiałaby wykazać, że tego samego celu nie da się osiągnąć za pomocą mniej ograniczającego środka, jak te, które miałyby wpływ na szkolonych tłumaczy ustnych w każdym wieku, zamiast tylko na tłumaczy w wieku powyżej 65 lat.
32. W związku z tym Rzecznik Praw Obywatelskich utrzymuje, że Komisja nie uzasadniła odpowiednio swojego zakazu zatrudniania tłumaczy ustnych w wieku powyżej 65 lat.
Stanowiło to przypadek złego administrowania. W związku z tym Rzecznik Praw Obywatelskich przedstawił zalecenie wstępne.
33. W swoim zaleceniu wstępnym Rzecznik Praw Obywatelskich przypomniał, że jeśli dochodzenie prowadzi do stwierdzenia wystąpienia złego administrowania, może on uznać za właściwe, by dana instytucja zaoferowała finansowe odszkodowanie dla skarżącego, który poniósł szkodę w wyniku takiego złego administrowania.
34. Skarżący domagał się odszkodowania w łącznej kwocie 34 619 EUR. Rzecznik Praw Obywatelskich zauważył jednak, że nie można zakładać, iż skarżący otrzymałby taką samą ilość pracy, jaka oferowano mu poprzednio. Rzecznik Praw Obywatelskich uznał, że dokładne straty poniesione przez skarżącego zależałyby od wielu czynników, które mogą, między innymi, obejmować: zakres, w jakim konkretny profil językowy skarżącego odpowiadał konkretnym potrzebom służby w odnośnym okresie; ilość pracy tłumaczeniowej powierzonej pomocniczym tłumaczom konferencyjnym o takim samym profilu językowym jak skarżący w odnośnym okresie; liczba kandydatów do pracy, którzy odpowiadali profilowi językowemu skarżącego w odnośnym okresie; oraz względna jakość takich kandydatów. Rzecznik Praw Obywatelskich uznał również, że Komisja dysponuje dużą swobodą uznania przy rekrutacji personelu. W szczególności nie można było od niej wymagać dalszego zatrudniania
konkretnych pomocniczych tłumaczy ustnych tylko dlatego, że zatrudniała ich w przeszłości.
Swoboda uznania Komisji nie mogła natomiast naruszać zasady braku dyskryminacji.
Ponieważ Komisja nie uzasadniła odpowiednio spornej dyskryminacji wobec tłumaczy ustnych w wieku powyżej 65 lat, Rzecznik Praw Obywatelskich uznał za właściwe, by Komisja skontaktowała się ze skarżącym w celu ustalenia odpowiedniego odszkodowania za straty poniesione przez niego w wyniku stosowania przez Komisję dyskryminującej polityki.
Argumenty przedstawione Rzecznikowi Praw Obywatelskich po zaleceniu wstępnym
35. Komisja nie zgodziła się z opinią Rzecznika Praw Obywatelskich, zgodnie z którą naruszyła ona zasadę braku dyskryminacji, nie zatrudniając pomocniczych tłumaczy ustnych w wieku powyżej 65 lat. Uznała, że powinna stosować Warunki zatrudnienia do pomocniczych tłumaczy ustnych. Zauważyła, że zgodnie z art. 119 Warunków zatrudnienia [21] stosunek pracy nawiązany z pracownikiem personelu kontraktowego ulega rozwiązaniu w chwili, gdy zatrudniony osiąga wiek 65 lat. W tych okolicznościach i tylko ze względów prawnych Komisja nie mogłaby zmienić polityki rekrutacji i nie mogłaby zaoferować odszkodowania skarżącemu.
Ocena Rzecznika Praw Obywatelskich po zaleceniu wstępnym
36. Zgodnie z art. 21 Karty Praw Podstawowych zakazana jest wszelka dyskryminacja, ze wszystkich względów, w tym ze względu na wiek. Ponadto, według Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości zasada braku dyskryminacji ze względu na wiek, ustanowiona w art. 21 Karty Praw Podstawowych, stanowi ogólną zasadę prawa wspólnotowego. [22] Zgodnie z zasadą braku dyskryminacji Komisja nie może traktować obywateli odmiennie ze względu na ich wiek, chyba że wykaże, że takie traktowanie jest obiektywnie uzasadnione i że środek do
realizacji tego celu jest właściwy i konieczny. [23] W odniesieniu do obowiązkowego wieku emerytalnego prowadzącego do automatycznego zakończenia umowy o pracę Europejski Trybunał Sprawiedliwości również orzekł, że:
„ (...) wspieranie zatrudniania [młodych osób] stanowi niepodważalnie słuszny cel polityki społecznej (…) Dlatego [taki] cel winien, co do zasady zostać uznany za uzasadniający
„obiektywnie i racjonalnie” (…) różnicę w traktowaniu ze względu na wiek (...). Należy nadto sprawdzić, czy (...) środki podjęte w celu realizacji takiego słusznego celu są „właściwe i konieczne". [24]
37. Komisja pozostaje przy stanowisku, że ograniczenie wiekowe, o którym mowa w Warunkach zatrudnienia, ma zastosowanie do pomocniczych tłumaczy konferencyjnych.
Ponadto, jak objaśniono w zaleceniu wstępnym, próbuje uzasadnić różnicę w traktowaniu pomocniczych tłumaczy konferencyjnych w wieku powyżej 65 lat poprzez odniesienie się do potrzeby tworzenia szans zatrudnienia dla nowych tłumaczy i szkolenia ich. Podczas gdy Rzecznik Praw Obywatelskich nie wykluczył możliwości, że taki cel może być „słusznym celem”, wątpi, by środek zastosowany w celu realizacji tego celu, mianowicie całkowity zakaz zatrudniania pomocniczych tłumaczy ustnych w wieku powyżej 65 lat, był właściwy i
konieczny.
38. Rzecznik Praw Obywatelskich nie zgadza się z argumentem wysuwanym przez Komisję, zgodnie z którym ze względów prawnych nie miała ona innej możliwości, jak zaprzestać zatrudniania pomocniczych tłumaczy konferencyjnych w wieku powyżej 65 lat. Jest zdania, że Komisja nie zatrudniała tłumaczy w takim wieku, ponieważ wybrała takie rozwiązanie.
39. Rzecznik Praw Obywatelskich pragnie podkreślić, że nie kwestionuje wyroku Trybunału Sprawiedliwości. W tym względzie stanowczo zaznacza, że Trybunał Sprawiedliwości unieważnił wyrok Sądu Pierwszej Instancji [25] ze względów proceduralnych, a nie ze względu na istotę sprawy Alvarez Moreno przeciwko Komisji . Wnioski Rzecznika Praw
Obywatelskich w niniejszej sprawie są tym samym w pełni spójne z wyrokiem Sądu Pierwszej Instancji i Trybunału Sprawiedliwości.
40. Ponadto Rzecznik Praw Obywatelskich chciałby również podkreślić, że nie kwestionuje zasad przyjętych przez ustawodawcę (takich jak Regulamin pracowniczy i Warunki
zatrudnienia). Nie jest zadaniem Rzecznika Praw Obywatelskich kwestionowanie prawa ustawodawcy do ustanawiana polityki zatrudniania, która uwzględnia wiek. W tym względzie Rzecznik Praw Obywatelskich odnotowuje należycie fakt, iż Regulamin pracowniczy i Warunki zatrudnienia zawierają przepisy, które wymagają od urzędników (art. 52 Regulaminu
pracowniczego) i innych pracowników (art. 47, 74 i 119 Warunków zatrudnienia) przejścia w stan spoczynku w wieku 65 lat (lub 67 lat w wyjątkowych przypadkach dla urzędników).
Rzecznik Praw Obywatelskich podkreśla, że niniejsza sprawa nie pomija art. 74 Warunków zatrudnienia. Raczej opiera się na poglądzie, który Sąd Pierwszej Instancji podzielał, wydając wyrok co do istoty sprawy Alvarez Moreno przeciwko Komisji , że art. 74 Warunków
zatrudnienia nie ma zastosowania do pomocniczych tłumaczy konferencyjnych.
41. Rzecznik Praw Obywatelskich przyznaje, że Komisja nie jest prawnie zobowiązana do
przestrzegania unieważnionego wyroku Sądu Pierwszej Instancji. Podkreśla on jednak, że unieważnienie wyroku ze względów proceduralnych nie oznacza, że wykładnia
przedstawiona przez Komisję w odniesieniu do istoty sprawy jest automatycznie prawidłowa.
Zauważa, że Komisja nie wysunęła argumentu, w kontekście niniejszego dochodzenia, który odnosiłby się do rozumowania Sądu Pierwszej Instancji co do istoty sprawy.
42. Rzecznik Praw Obywatelskich wyraża ubolewanie, że choć dołożył wszelkich starań, by pomóc Komisji uniknąć przypadku złego administrowania, do którego jej obecna polityka doprowadziła, nie zareagowała ona pozytywnie na jego wysiłki.
43. Rzecznik Praw Obywatelskich uważa, że przypadek złego administrowania jest wystarczająco istotny, by uzasadnić przyjęcie specjalnego sprawozdania dla Parlamentu.
44. W końcu Rzecznik Praw Obywatelskich zauważa, że w podobnym dochodzeniu, które prowadził dotyczącym prac Parlamentu Europejskiego w odniesieniu do zatrudniania pomocniczych tłumaczy konferencyjnych w wieku powyżej 65 lat, sporządził podobne zalecenie wstępne dla Parlamentu, w wyniku którego Parlament przyjął jego stanowisko i zmienił swoją praktykę w odniesieniu do zatrudniania takich tłumaczy. Dochodząc do takiego stanowiska, Parlament dokonał wykładni mających zastosowanie przepisów, które, należy podkreślić, są tymi samymi zasadami, które Komisja uznała za nieobowiązujące jej do zatrudniania pomocniczych tłumaczy konferencyjnych w wieku powyżej 65 lat, w sposób, który nie prowadzi do zakazu zatrudniania pomocniczych tłumaczy konferencyjnych w wieku powyżej 65 lat. Czyniąc to, Parlament wyeliminował potencjalny przypadek złego
administrowania dostrzeżony przez Rzecznika Praw Obywatelskich.
B. Zalecenie Rzecznika Praw Obywatelskich
W oparciu o swoje dochodzenia w sprawie skargi Rzecznik Praw Obywatelskich przywołuje poniżej swoje zalecenie wstępne jako zalecenie dla Komisji.
Komisja powinna zmienić swoją obecną politykę nakładającą zakaz zatrudniania pomocniczych tłumaczy konferencyjnych w wieku powyżej 65 lat i powinna zapewnić odszkodowanie za straty, jakie skarżący poniósł w wyniku zastosowania, w jego przypadku, tej polityki.
Parlament Europejski może rozważyć przyjęcie w związku z tym odpowiedniej rezolucji.
P. Nikiforos DIAMANDOUROS
Sporządzono w Strasburgu, w dniu 4 grudnia 2008 r.
[1] Decyzja Parlamentu Europejskiego z dnia 9 marca 1994 r. w sprawie przepisów i ogólnych warunków regulujących wykonywanie funkcji Rzecznika Praw Obywatelskich (94/262/EWWiS, WE, Euratom), Dz.U. L 113 z 1994, s. 15.
[2] Rozporządzenie Rady nr 628/2000 z dnia 20 marca 2000 r. zmieniające rozporządzenie nr 259/68 ustanawiające Regulamin pracowniczy urzędników Wspólnot Europejskich i warunki zatrudnienia innych pracowników Wspólnot, Dz.U. L 76 z 2000, s. 1. Art. 1 tego
rozporządzenia ma następujące brzmienie:
„ (...) (2) Wszyscy tłumacze konferencyjni powinni tym samym być zatrudniani jako personel pomocniczy objęty tytułem III Warunków zatrudnienia innych pracowników Wspólnot Europejskich (...)
Następujący akapit należy dodać do art. 78 Warunków zatrudnienia innych pracowników Wspólnot Europejskich:
Takie same warunki zatrudniania i wynagradzania stosowane do tłumaczy konferencyjnych zatrudnionych przez Parlament Europejskich mają zastosowanie do personelu pomocniczego zatrudnianego przez Komisję jako tłumaczy konferencyjnych w mieniu instytucji i organów wspólnotowych. "
[3] Art. 74 Warunków zatrudnienia (wersja obowiązująca w tamtym czasie) ma brzmienie: „Z wyjątkiem wygaśnięcia na skutek śmierci, stosunek pracy nawiązany z pracownikiem personelu pomocniczego ulega rozwiązaniu: 1. jeśli umowa została zawarta na czas określony: b) z końcem miesiąca, w którym pracownik kończy 65 lat (…) .”
[4] Skarżący nie był stroną w tych postępowaniach sądowych.
[5] Sprawy połączone T-153/01 i T-323/01 Alvarez Moreno przeciwko Komisji , Zb.Orz. – sprawy pracownicze 2004 s. I-A-00161 i II-00719.
[6] Sprawa T-275/01 Alvarez Moreno przeciwko Parlamentowi , Zb.Orz. – sprawy pracownicze 2004 s. I-A-171 i II-765.
[7] Sprawa T-276/01 Garroni przeciwko Parlamentowi , Zb.Orz. – sprawy pracownicze 2004 s.
I-A-177 i II-795.
[8] Sprawa ta została opublikowana wyłącznie w języku francuskim. Wykorzystanego tu przekładu angielskiego dokonały służby Rzecznika Praw Obywatelskich. Punkty 84−89 wspólnych spraw T-153/01 i T-323/01 brzmią następująco w języku francuskim:
„84. Or, les contrats d'engagement des interprètes de conférence conclus en application du troisième alinéa, comme du premier alinéa, de l'article 78 du RAA se caractérisent par le fait qu'ils sont conclus pour certains jours spécifiques, de sorte que tant la date du début que celle de la fin de l'engagement constituent des éléments indispensables du recrutement des agents auxiliaires en question.
85. En effet, d'une part, étant donné que le terme du contrat d'engagement est toujours fixé par l'indication dans celui-ci, des jours spécifiques des prestations, aucun recours à l'article 74, paragraphe 1, sous b), du RAA n'est nécessaire pour déterminer la fin de l'engagement. D'autre
part, dans le contexte de ce type de contrat, la prescription de cet article constitue une des
"conditions de recrutement" visées à l'article 78 du RAA, dès lors que la durée précise de l'engagement est fixée, conformément à l'article 56 du RAA, en tant que condition
d'engagement. En d'autres termes, s'agissant d'un contrat limité à des jours spécifiques, la fin de l'engagement constitue une condition caractéristique et indispensable du recrutement de l'interprète, inhérente à celui-ci.
86. Il s'ensuit que l'article 74 du RAA constitue une des dispositions du titre III du RAA auxquelles le Parlement a dérogé lorsqu'il a adopté la réglementation de 1999.
87. Par conséquent, c'est à tort que la Commission a considéré que l'article 74, paragraphe 1, sous b), du RAA était applicable à la requérante et qu'il ne s'agissait pas d'une condition de recrutement au sens de l'article 78 du RAA (...)
89. Il est vrai que l'article 8 de la réglementation de 1999 renvoie aux dispositions du RAA et aux règles applicables à l'ensemble du personnel pour toute question non prévue par ladite
réglementation ou par la convention de 1999. Toutefois, étant donné que la raison d'être de la réglementation de 1999 est de permettre au Parlement d'engager les interprètes auxiliaires de session pour des jours spécifiques, la "fin de l'engagement" au sens de l'article 74 ne constitue par une question non prévue par la réglementation de 1999. En outre, au vu du caractère occasionnel de tels engagements et du fait que les institutions n'ont pas l'obligation d'engager un interprète particulier à un moment donné pour une période minimale, l'âge de l'interprète ne saurait constituer un élément pertinent pour ce qui est de l'exécution des services en question. Il s'ensuit que la stipulation d'une limite d'âge ne constitue pas une clause indispensable dans un contrat d'engagement d'un interprète et rend nécessaire le recours à l'article 74 du RAA ."
[9] Sprawa C-373/04 P Komisja przeciwko Alvarez Moreno , Zb.Orz. 2006 s. I-1.
[10] Art. 21 Karty Praw Podstawowych stanowi, że: „ Zakazana jest wszelka dyskryminacja w szczególności ze względu na płeć, rasę, kolor skóry, pochodzenie etniczne lub społeczne, cechy genetyczne, język, religię lub przekonania, poglądy polityczne lub wszelkie inne poglądy, przynależność do mniejszości narodowej, majątek, urodzenie, niepełnosprawność, wiek lub orientację seksualną. "
[11] Art. 5 ust. 3 Europejskiego kodeksu dobrej praktyki administracyjnej ma następujące brzmienie: „ Urzędnik powstrzymuje się w szczególności od wszelkiego nieusprawiedliwionego nierównego traktowania jednostek ze względu na ich narodowość, płeć, rasę, kolor skóry, pochodzenie etniczne lub społeczne, cechy genetyczne, język, religię lub wyznanie, przekonania polityczne lub inne, przynależność do mniejszości narodowej, posiadaną własność, urodzenie, inwalidztwo, wiek lub orientację seksualną. "
[12] Zob. przypis 3.
[13] W tym celu DG ds. Tłumaczeń Ustnych stworzyła system dla nowych tłumaczy, który gwarantował młodym pomocniczym tłumaczom konferencyjnym pewną liczbą kolejnych dni zatrudnienia.
[14] Zob. sprawa C-144/04 Mangold , Zb.Orz. 2005 s. I-9981, pkt 75.
[15] Taki dowód mógł zawierać konkretne informacje na temat liczby dni roboczych dostępnych do przeznaczenia dla „młodych tłumaczy”.
[16] Sprawa C-373/04 P Komisja przeciwko Alvarez Moreno , Zb.Orz. 2006 s. I-1.
[17] Sprawy połączone T-153/01 i T-323/01 Alvarez Moreno przeciwko Komisji , Zb.Orz. – sprawy pracownicze 2004 s. I-A-00161 i II-00719. Punkt 105 ma następujące brzmienie w języku francuskim: „ la Commission n'avait, en tout été de cause, pas l'obligation de faire appel à nouveau à ses services. Il demeure en effet toujours loisible à l'administration de ne pas conclure de nouveau contrat d'agent auxiliaire avec un interprète auquel elle avait précédemment fait appel, et cela quels que soient l'âge de ce dernier et les motifs qui la conduisent à cette décision ."
[18] Zob. przypis 14.
[19] Sprawa C-344/04 International Air Transport e.a. , Zb.Orz. 2006 s. I-403, pkt 95.
[20] Sprawa C-411/05 Palacios de la Villa , Zb.Orz. 2007 s. I-8531, pkt 64-67.
[21] Wersja obowiązująca od dnia 1 maja 2004 r.
[22] Zob. przypis 14.
[23] Zob. przypis 20.
[24] Zob. przypis 20.
[25] Zob. pkt 27 powyżej.
