Sekcja Dendrologiczna Dendrology Section

Sekcja Dendrologiczna

Dendrology Section

Referat wprowadzający

Badania roślin drzewiastych w dobie

gwałtownych przemian środowiska

Andrzej M. Jagodziński

Instytut­ Dendrologii­ Polskiej­ Akademii­ Nauk,­ ul.­ Parkowa­ 5,­ 62-035­Kórnik,­e-mail:­amj@man.poznan.pl

W dobie globalnych zmian klimatycznych oraz silnego przekształcania środowiska w wyniku działalności czło-wieka, dotychczas zgromadzona wiedza o biologii roślin drzewiastych i tworzonych przez nie zbiorowiskach powinna podlegać bieżącej weryfikacji. Kierunki badań dendrologicznych wskazane ponad 70 lat temu przez prof. S. Białoboka z Instytutu Dendrologii PAN, mimo iż wciąż aktualne, nabierają współcześnie nowego charakteru. Już wówczas podkreślano ogromne znaczenie badań obejmu-jących aklimatyzację obcych gatunków drzew i krzewów do nowych warunków siedliskowych oraz aklimatyzację gatunków rodzimych do zmieniającego się środowiska. Prof. Białobok podkreślał konieczność skupienia się bada-czy na bardzo dobrym poznaniu biologii drzew, za mniej istotne uznając jednak poznanie biologii lasu. Życie drzew i lasów w zmieniającym się środowisku, nie w ewolu-cyjnym, a rewolucyjnym tempie, wymaga poznania ich reakcji w warunkach znacząco się różniących od dotych-czasowych. Szczególnie ważne jest zwrócenie uwagi na to, w jakim kierunku podążać będą przemiany zbiorowisk leśnych w kontekście adaptacji roślin drzewiastych (jeśli będzie ona możliwa) do nowych warunków.

Research on woody plants in the era of

rapid environmental changes

Andrzej M. Jagodziński

Institute of Dendrology, Polish Academy of Sciences, Parkowa 5, 62-035­Kórnik,­e-mail:­amj@man.poznan.pl

In the era of global climate changes and strong transfor-mations of the environment resulting from human activi-ties, knowledge that has been gathered about the biology of woody plants and the communities they create should be the subject of ongoing verification. Directions of den-drological research, recommended over 70 years ago by prof. S. Białobok from the Institute of Dendrology PAS, although still valid, acquire a new character today. At that time, the importance of research including acclimatization of alien species of trees and shrubs to new habitat condi-tions and the acclimation of native species to the changing environment, was already underlined. Professor Białobok emphasized the need for scientists to focus on a very good understanding of tree biology, but placed less importance on recognizing knowledge of forest biology. The life of trees and forests in a changing environment, not at an evolutionary but at a revolutionary pace, requires learning their reactions to conditions significantly different from previous ones. It is particularly important to pay attention to the directions which changes of forest communities (in the context of adaptation of woody plants, if possible) will follow in response to new conditions.

Dendroklimatologiczna analiza gruszy

pospolitej Pyrus pyraster (L.) Burgsd.

w Polsce

Anna Cedro1_{, Wojciech Antkowiak}2

1_{Pracownia­Klimatologii­i­Meteorologii,­Uniwersytet­Szczeciński,­}

ul.­Mickiewicza­16,­70-383­Szczecin;­2

Katedra­Botaniki,­Uniwer-sytet­Przyrodniczy­w­Poznaniu,­ul.­Wojska­Polskiego­71c,­60-625­ Poznań,­e-mail:­anna.cedro@univ.szczecin.pl

Celem badań była ocena wpływu klimatu na szerokość przyrostu rocznego drzew w 6 populacjach P. pyraster z Polski zachodniej i centralnej. Średnia szerokość przy-rostu rocznego wynosiła 1,1–2,4 mm. Lata wskaźnikowe, korelacje i funkcja odpowiedzi wskazują, że szerokość słoja była silnie zależna od warunków pogodowych w roku poprzedzającym jego tworzenie. Przyrosty były szerokie po zimnych i deszczowych latach, po długiej, ciepłej, sło-necznej i suchej jesieni, a w bieżącym roku na ich sze-rokość oddziaływały dodatnio nasłonecznienie w lutym i lipcu oraz opady w lipcu. Tylko w populacji z rezerwatu „Bielinek”, gdzie badania wykonano na gruszach rosną-cych na skrajnie suchych i nasłonecznionych siedliskach, zaobserwowano odmienne zależności przyrost – klimat w stosunku do innych zbadanych populacji dzikich grusz.

Dendroclimatological analysis of wild pear

Pyrus pyraster

(L.) Burgsd. from Poland

Anna Cedro1_{, Wojciech Antkowiak}2

1

Laboratory­of­Climatology­and­Meteorology,­University­of­Szcze-cin,­16­Mickiewicza­Str.,­70-383­Szczecin;­2_{Department of Botany,}

Poznań­ University­ of­ Life­ Sciences,­ 71c­ Wojska­ Polskiego­ Str.,­ 60-625­Poznań,­e-mail:­anna.cedro@univ.szczecin.pl

This study was aimed to assess the effect of climate on tree-ring width in the 6 Polish population of P. pyraster. On the basis of samples from 185 trees, 6 chronologies were constructed. Mean tree-ring width in the studied trees were from 1.1–2.4 mm. Pointer years, correlations, and response function indicate that tree-ring width was strongly depend-ent on weather conditions in the year preceding formation of the tree-ring. Annual rings of pear trees were wide after cold and rainy summers and after long, warm, sunny and dry autumn, while in the current year, ring width was affected by insolation in February, July and precipitation in July (positive correlations). Only in one population Bielinek Reserve we observed low similarity of the ring-width pattern and effect of climate on tree-ring ring-width oth-ers wild pear populations.

Zastosowanie barkodingu DNA do

dyskryminacji blisko spokrewnionych

szpilkowych: wyniki z kompleksu Pinus mugo

Konrad Celiński, Hanna Kijak, Aleksandra Wojnicka-Półtorak, Katarzyna Buczkowska-Chmielewska, Joanna Sokołowska, Anetta Lewandowska-Wosik,

Ewa Chudzińska

Zakład­Genetyki,­Instytut­Biologii­Eksperymentalnej,­Wydział­Bio- logii,­Uniwersytet­im.­Adama­Mickiewicza­w­Poznaniu,­ul.­Umul-towska­89,­61-614­Poznań,­Polska,­e-mail:­celinski@amu.edu.pl

Barkodowanie DNA to standardowa i skuteczna metoda, często używana do identyfikacji, dyskryminacji i opisy-wania nowych gatunków. Chociaż podejście to jest bardzo przydatne do klasyfikowania różnorodności biologicznej na świecie, to niewiele wiadomo na temat jego przydat-ności w barkodowaniu na niższym poziomie taksono-micznym oraz współczynniku dyskryminacji, szczególnie w odniesieniu do blisko spokrewnionych gatunków, tj. drzew szpilkowych. W tym badaniu porównaliśmy zmien-ność genetyczną ośmiu chloroplastowych regionów bar-kodowych DNA (matK, rbcL, trnH-psbA, trnL-trnF,

rpl20-rps18, trnV, ycf1, ycf2) u 17 przedstawicieli

szpilko-wych – trzech blisko spokrewnionych sosen z kompleksu

Pinus mugo i 14 bardziej odległych reprezentujących dwa

rodzaje i cztery sekcje rodziny Pinaceae. Przydatność barkodowania DNA do analizy i rozwiązywania niezgod-ności taksonomicznych między blisko spokrewnionymi i bardziej filogenetycznie odległymi szpilkowymi została oceniona i omówiona.

Badania finansowane w ramach projektu Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego (nr NN304060339)

Application of DNA barcoding approach

for closely related conifers discrimination:

Evidence from the Pinus mugo complex

Konrad Celiński, Hanna Kijak, Aleksandra Wojnicka-Półtorak, Katarzyna Buczkowska-Chmielewska, Joanna Sokołowska, Anetta Lewandowska-Wosik,

Ewa Chudzińska

Department­of­Genetics,­Institute­of­Experimental­Biology,­Faculty­ of­Biology,­Adam­Mickiewicz­University­in­Poznań,­89­Umultow-ska­Str.,­61-614­Poznań,­Poland,­e-mail:­celinski@amu.edu.pl

DNA barcoding is a standard and efficient method, fre-quently used for identification, discrimination and discov-ery of new species. Although this approach is vdiscov-ery useful for classifying the world’s biodiversity, little is known about its usefulness in barcoding at lower taxonomic level and its discrimination rate for closely related species, like conifers. In this study, we compared the genetic variation of eight chloroplast DNA barcode regions (matK, rbcL,

trnH-psbA, trnL-trnF, rpl20-rps18, trnV, ycf1, ycf2) in 17

conifers – three closely related pines from Pinus mugo complex and 14 more distant conifers representing two genera and four sections of the Pinaceae family. The use-fulness of the DNA barcoding approach for analyzing and resolving taxonomic inconsistency among closely related and more phylogenetically distant conifers was evaluated and discussed.

This research was financially supported by the Polish Ministry of Science and Higher Education (No. NN304060339)

Konsekwencje występowania szrotówka

kasztanowcowiaczka i czekoladowej

plamistości liści na kasztanowcu zwyczajnym

Marian J. Giertych1,2_{, Radosław Jagiełło}1 1_{Instytut­Dendrologii­PAN­ul.­Parkowa­5;­62-035­Kórnik;­}2_Wydział­

Nauk­Biologicznych,­Uniwersytet­Zielonogórski;­ul.­Prof.­Z.­Sza-frana­1,­65-516­Zielona­Góra,­e-mail:­giertych@man.poznan.pl

Kasztanowiec (Aesculus hippocastanum), popularny gatunek drzewa parkowego i alejowego, jest obiektem dużego zainteresowania ze względu na spektakularną ekspansję szrotówka (Cameraria ohridella). Na liściach kasztanowca często spotkać można również objawy występowania czekoladowej plamistości powodowanej przez grzyb (Phyllosticta­ paviae). Obecność obu gatun-ków konkurujących o tę samą bazę pokarmową stwarza ciekawy trójczynnikowy model doświadczalny. Stwier-dzono, że oddziaływanie patogenu na owada ograni-czone jest do fizycznego zmniejszenia powierzchni liścia dostępnej dla szrotówka i nie wpływa na masę larw. Wykazano, że dynamika rozwoju infekcji grzybowej na liściach zasiedlonych przez szrotówka jest mniejsza w porównaniu z liśćmi kontrolnymi. Negatywne oddzia-ływanie obu czynników na roślinę gospodarza przeja-wia się przede wszystkim wcześniejszym opadaniem liści. Wykazano, że w liściach i korzeniach kasztanowca zachodzą procesy metabolicznie wskazujące na reakcje obronne będące odpowiedzią na uszkodzenie liści. Reak-cje te są energetycznie kosztowne, co skutkuje ograni-czeniem zasobów przeznaczanych na wzrost w kolejnych okresach wegetacyjnych.

Consequences of occurrence of horst

chestnut leaf miner and chocolate leaf

blotch disease on horse chestnut

Marian J. Giertych1,2_{, Radosław Jagiełło}1 1_{Institute­of­Dendrology­PAS,­Parkowa­5;­62-035­Kórnik;­}2

Depart-ment­of­Botany­and­Ecology,­University­of­Zielona­Góra,­Szafrana­ 1;­65-516­Zielona­Góra,­e-mail:­giertych@man.poznan.pl

Horst chestnut (Aesculus hippocastanum), a popular spe-cies of park and avenue tree, is a subject of great inter-est due to the spectacular expansion of horst chinter-estnut leaf miner (Cameraria ohridella). On the leaves of the chest-nut, you can also often see symptoms of the occurrence of chocolate spots caused by the fungus (Phyllosticta­paviae). The presence of both pest species competing for the same food base makes an interesting three-factor experimental model. It was found that the effect of the fungal pathogen is limited to the physical reduction of the leaf surface avail-able for leaf miner and does not affect the development of larvae. It was shown that the dynamics of the fungal infection on leaves colonized by the leaf miner is lower in comparison with the control ones. The negative impact of both factors on the host plant is manifested mainly by the earlier leaf fall. It has been shown that there are metabolic processes in the leaves and roots of chestnut saplings that indicate defensive reactions in response to leaf damage. These reactions are energetically expensive, what results in limiting the resources allocated for growth in subsequent growing seasons.

Najstarsze limby (Pinus cembra L.) z lasu

urwiskowego w polskich Tatrach

Katarzyna Izworska, Tomasz Zielonka

Instytut­Biologii,­Uniwersytet­Pedagogiczny­im.­KEN,­ul.­Podcho-rążych­2,­30-084­Kraków,­e-mail:­katarzynaizworska@gmail.com

Lasy urwiskowe są szczególnym rodzajem ekosystemu leśnego. Mimo iż stanowią niewielką część lasów gór-skich, ze względu na niedostępność oraz brak użytkowania w przeszłości można je uznać z najlepiej zachowany, nie-mal pierwotny typ lasu. Urwiska skalne są ekstrenie-malnym siedliskiem z uwagi na intensywne procesy geomorfolo-giczne, nieustanne osuwanie się rumoszu skalnego, śniegu oraz ograniczoną ilość gleby. Celem badań było określe-nie wieku limb rosnących na urwiskach oraz dynamiki ich przyrostu radialnego. Badania prowadzono na stokach Opalonego w Dolinie Roztoki w Tatrach. Z najgrub-szych drzew do których udało się dotrzeć, na wysokości 1350–1550 m n.p.m, pobrano wywierty za pomocą świdra przyrostowego Presslera. Pobrano 102 wywierty z drzew żywych oraz 6 wywiertów z drzew świeżo zamarłych. Sze-rokości przyrostów rocznych zostały pomierzone, datowane dendrochronologicznie, a poprawność datowania zweryfi-kowana za pomocą programu COFECHA. Uzyskane dane posłużyły do wyznaczenia wieku drzew oraz określeniu

The oldest stone pines (Pinus cembra L.)

from the cliff forest in the Tatra Mountains

Katarzyna Izworska, Tomasz Zielonka

Institute­of­Biology,­Pedagogical­University­of­Cracow,­Podcho-rążych­2,­30-084­Kraków,­e-mail:­katarzynaizworska@gmail.com

Cliff forests are a unique type of forest ecosystem. Although, they constitute a small portion of mountain forests, cliff forests can be considered as the best pre-served and almost primeval type of ecosystem, due to their unavailability and the lack of human use. Cliffs are an extreme habitat, because of the intensive geomorpho-logic processes, continuous slides of debris and snow as well as a very limited amount of soil. The aim of the study was to determine the age of stone pines growing on Tatras’ cliffs. The study area was located in the slopes of Opalone in the Roztoka Valley. Within the altitude of 1350–1550 m a.s.l. the largest trees were sampled with the Pressler corer. The total number of 102 samples from living trees and 6 samples from dead trees were collected. The ring-widths were measured, tree-rings were cross-dated and valicross-dated with COFECHA. The obtained data was used to determine the age of trees and the dynam-ics of radial growth. The minimal age of the oldest pine was 436 years. The age of the remaining trees was lower

z dziesięciolecia nie przekraczał 0,11 mm/rok. Powolny wzrost, który przy minimalizacji kosztów potrzebnych do egzystencji zapewnia produkcję wąskosłoistego, mecha-nicznie wytrzymałego drewna wydaje się być typowy dla tego gatunku w warunkach tatrzańskich urwisk.

Działania podejmowane przez Instytut

Dendrologii w celu ochrony i zachowania

zasobów genowych topoli czarnej

(Populus nigra L.)

Andrzej Lewandowski, Błażej Wójkiewicz, Weronika B. Żukowska

Instytut­ Dendrologii­ Polskiej­ Akademii­ Nauk,­ ul.­ Parkowa­ 5,­ 62-035­Kórnik,­e-mail:­alew@man.poznan.pl

Z powodu przekształceń dolin rzecznych, topola czarna staje się coraz rzadszym gatunkiem. Drzewo to jest rów-nież wykorzystywane w programach hodowlanych nad tworzeniem wysokoprodukcyjnych, hybrydowych odmian. Dlatego niezmiernie istotne jest podjęcie działań mających na celu rozpoznanie i ochronę puli genowej tego ważnego i zagrożonego gatunku. Ostatnio w Instytucie Dendrologii zbadano strukturę genetyczną kilku populacji topoli czarnej z terenu Polski, przy wykorzystaniu jądrowych loci mikro-satelitarnych. Okazało się, że pomimo silnej antropopresji, gatunek utrzymuje wysoki poziom zmienności genetycz-nej. Natomiast niepokojącym zjawiskiem jest znalezienie, wśród siewek pochodzących z naturalnego odnowienia, osobników mieszańcowych. Na terenie Arboretum Kór-nickiego rozpoczęto także zakładanie archiwum klonów czystych genetycznie osobników powstałych w wyniku wegetatywnego rozmnożenia starych drzew. Obecnie znajduje się w nim ok. 100 osobników z pięciu popula-cji. Mamy nadzieję, że nasze działania staną się inspiracją dla stworzenia w Polsce planów ochrony i restytucji tego bardzo ważnego dla obszarów nadrzecznych gatunku, jak i prowadzenia prac selekcyjno-hodowlanych.

The action taken by the Institute of

Dendrology to protect and preserve

the genetic resources of black poplar

(Populus nigra L.)

Andrzej Lewandowski, Błażej Wójkiewicz, Weronika B. Żukowska

Institute of Dendrology Polish Academy of Sciences, 5 Parkowa Str.,­62-035­Kórnik,­e-mail:­alew@man.poznan.pl

Due to the transformation of river valleys, the black poplar is becoming a rare species. This tree is also an important species in breeding programs on the development of highly productive hybrid varieties. Therefore, it is extremely important to identify and protect the gene pool of this important and endangered species. Recently, at the Insti-tute of Dendrology, the genetic structure of several black poplar populations from Poland has been examined using nuclear microsatellite loci. As a result of the research, it was demonstrated that despite strong anthropopressure, the species maintained a high level of genetic variation. On the other hand, hybrids resulting from the gene flow between black poplars and cultivated poplar hybrids were found among seedlings from natural regeneration, which is an alarming phenomenon. We have also started to set up an archive of clones consisting of genetically pure indi-viduals resulting from the vegetative propagation of old trees on the territory of Kórnik Arboretum. Currently, it comprises about 100 individuals from five populations. We hope that our actions will become an inspiration for cre-ating in Poland plans for protection and restitution of this very important tree species for riverside areas as well as for selection and breeding programs.

Genetyczne relacje pomiędzy wiązem górskim

(Ulmus glabra Huds.) a wiązem polnym

(Ulmus minor Mill.) w Polsce

Monika Litkowiec1_{, Andrzej Lewandowski}2_{, Magdalena}

Chudzińska1_{, Małgorzata Pałucka}1_{, Anna Pasławska}1_,

Czesław Kozioł1

1_{Leśny­ Bank­ Genów­ Kostrzyca;­ Miłków­ 300,­ 58-535­ Miłków;­} 2_{Instytut­ Dendrologii­ Polskiej­ Akademii­ Nauk;­ ul.­ Parkowa­ 5,­}

62−035­Kórnik,­e-mail:­monika.litkowiec@lbg.lasy.gov.pl

Wiąz górski (Ulmus­ glabra Huds.) i wiąz polny (Ulmus­

minor Mill.) to rodzime drzewa liściaste, niegdyś szeroko

rozpowszechnione niemalże w całej Europie. W poło-wie XX poło-wieku, presja człopoło-wieka oraz prawdopodobnie rozprzestrzeniająca się w całej Europie choroba wiązów, doprowadziły do stopniowego zmniejszenia udziału wiązów w składzie lasów. Obecnie, stanowiska wiązów są rozproszone i zwykle znacznie od siebie oddalone, a zde-cydowana część tych stanowisk to drzewostany, w których drzewa występują miejscowo lub pojedynczo. Wzrost pofragmentowania, izolacja populacji oraz redukcja efek-tywnej wielkości populacji może powodować erozję puli genowej poprzez zwiększony dryf genetyczny, wzrost koja-rzenia wsobnego, ograniczony przepływ genów i spadek

Genetic relationships between Wych elm

(Ulmus glabra Huds.) and field elm (Ulmus

minor

Mill.) in Poland

Monika Litkowiec1_{, Andrzej Lewandowski}2_{, Magdalena}

Chudzińska1_{, Małgorzata Pałucka}1_{, Anna Pasławska}1_,

Czesław Kozioł1

1_{Leśny­ Bank­ Genów­ Kostrzyca;­ Miłków­ 300,­ 58-535­ Miłków;­} 2_{Instytut­ Dendrologii­ Polskiej­ Akademii­ Nauk;­ Parkowa­ 5,­}

62−035­Kórnik,­e-mail:­monika.litkowiec@lbg.lasy.gov.pl

Wych elm (Ulmus­ glabra Huds.) and field elm (Ulmus­

minor Mill.) are native deciduous trees, once widespread

in almost the whole of Europe. In the middle of twentieth century, the human pressures and probably elm disease spreading throughout Europe, led to a gradual decrease in the proportion of elms in the composition of forests. Currently, most of populations of elms are small and frag-mented. Limited gene flow among populations resulting from geographical isolation may lead to genetic erosion via increased inbreeding and greater genetic drift in pop-ulations with small effective sizes. In the present study, the main goal was to estimate the level of genetic varia-tion and the genetic differentiavaria-tion for both elms species, and the degree of intraspecific hybridization was evaluated seems to be typical for the stone pines growing in the cliffs of the Tatras.

tempa migracji. Głównym celem przeprowadzonych badań było określenie poziomu zmienności genetycznej i zróżni-cowania genetycznego obu gatunków wiązów oraz pozna-nie stopnia ich hybrydyzacji z wykorzystapozna-niem jądrowych markerów mikrosatelitranych. Uzyskane wyniki wskazują, że badane populacje wiązu górskiego charakteryzują się znacznie wyższym poziomem zmienności genetycznej w stosunku do populacji wiązu polnego. Potwierdzono również, chociaż w niewielkim stopniu, zjawisko hybry-dyzacji między badanymi gatunkami. Dodatkowo osza-cowano poziom klonalności badanych populacji wiązu polnego, który był różny pomiędzy populacjami, a w nie-których przypadkach bardzo wysoki. Otrzymane wyniki dyskutowano w aspekcie przyszłych działań mających na celu ochronę zasobów genowych wiązów w Polsce.

using nuclear microsatellite markers. The obtained results indicate that Wych elm populations were characterized by a much higher level of genetic variation than the popula-tions of field elm. The research confirmed also the phe-nomenon of hybridization between the studied species. Additionally, the level of clonality of field elm populations was estimated, and it varied among them, and in some cases was very high. The obtained results were further dis-cussed in the aspect of future actions aimed at the protec-tion of elms gene pool in Poland.

Wpływ niskiej temperatury wczesną wiosną

na uszkodzenia pędów i porę kwitnienia

trzech gatunków z rodziny różowatych

(Rosaceae) w warunkach klimatycznych

Polski Centralnej

Marta Joanna Monder, Agnieszka Kościelak

Polska­ Akademia­ Nauk­ Ogród­ Botaniczny­ Centrum­ Zachowa-nia­ Różnorodności­ Biologicznej­ w­ Powsinie,­ ul.­ Prawdziwka­ 2,­ 02-973­Warszawa,­e-mail:­m.monder@obpan.pl

Tolerancja na zimowo-wiosenne warunki pogodowe jest czynnikiem decydującym o możliwości uprawy. Celem było zbadanie wrażliwości trzech gatunków ze wschodniej Azji na ujemną temperaturę na przedwiośniu po łagodnej zimie sugerujące zaburzenia w procesie hartowania. Wykonano obserwacje uszkodzeń pędów i pąków oraz wczesnych faz fenologicznych dla jarząbu olcholistnego (Sorbus

alnifo-lia) (strefa USDA 3–7), obieli piłkowanej (Exochorda ser-ratifolia) (4–7) i groniastej (E. racemosa) (4–8). W 2018

wystąpiła nietypowo wysoka średnia temperatura dobowa w XII i na początku I, natomiast w II maksymalna tem-peratura wynosiła 6,2°C (13.02.), a minimalna –17,5°C (27.02.); w III: 18,3°C (11.03.) i –16,9°C (2.03.). Zaob-serwowano ściemnienie tkanek pąków u obieli groniastej oraz ściemnienia wiązek przewodzących i podstawy pąka u jarząbu. U obieli piłkowanej nie zauważono uszkodzeń. Pąki jednak rozwijały się prawidłowo u wszystkich trzech gatunków. Pęcznienie pąków zaobserwowano u obieli 28.03., u jarząbu – 3.04. Początek kwitnienia odnotowano w terminie podawanym przez literaturę (w nawiasach), ale wcześnie: o. piłkowana 27.04. (V), o. groniasta 4.05. [(IV) V-VI], j. olcholistny 4.05. (V).

The effect of low temperature in early

spring on shoot damage and flowering

term of three Rosaceae species in climatic

conditions of Central Poland

Marta Joanna Monder, Agnieszka Kościelak

Polish­Academy­ of­ Science­ Botanical­ Garden­ –­ Center­ for­ Bio-logical­ Diversity­ Conservation­ in­ Powsin,­ 2­ Prawdziwka­ Str.­ 2,­ 02-973­Warsaw,­Poland,­e-mail:­m.monder@obpan.pl

The tolerance for winter-spring weather conditions is a decisive factor for the possibility of cultivation. The aim was to investigate the sensitivity of three species from east-ern Asia to low temperature in the early spring after mild winter suggesting disturbances in the hardening process. Observations of shoots and buds’ damage as well as early phenological phases for Sorbus alnifolia (USDA 3–7 zone),

Exochorda serratifolia (4–7) and E. racemosa (4–8) were

performed. In 2018, atypically high average 24-hour tem-peratures appeared in December and at the beginning of the January, while in February the maximum temperature was 6.2°C (13.02.) and the minimum –17.5°C (27.02); in March: 18.3°C (11.03.) and –16.9°C (2.03.). The darken-ing of the bud tissues in the E. racemosa and darkendarken-ing of the transport tissues and the base of the bud in S. alnifolia were observed. No damage was noticed in the E.

serrati-folia. However, the buds developed correctly in all of the

three species. The swelling of the buds was observed in both of the Exochorda at 28.03, in the Sorbus – 3.04. The beginning of flowering was recorded on the date given by literature (in brackets), but early: E. serratifolia 27.04. (V),

E. racemosa 4.05. [(IV) V-VI], S. alnifolia 4.05. (V).

Struktura anatomiczna szyjki korzeniowej

podkładki i pędów róż w terminie okulizacji

Marta Joanna Monder

Zespół­Kolekcji­Dendrologicznych,­Polska­Akademia­Nauk­Ogród­ Botaniczny­ Centrum­ Zachowania­ Różnorodności­ Biologicznej­ w­Powsinie,­ul.­Prawdziwka­2,­02-973­Warszawa,­e-mail:­m.mon-der@obpan.pl

Anatomical structure of shank of rootstock

and scion of rose in the term of budding

Marta Joanna Monder

Polish­Academy­ of­ Science­ Botanical­ Garden­ –­ Center­ for­ Bio-logical­ Diversity­ Conservation­ in­ Powsin,­ 2­ Prawdziwka­ Str.­ 2,­ 02-973­Warsaw,­Poland,­e-mail:­m.monder@obpan.pl

oraz pędy odmiany historycznej kwitnącej raz w roku ‘Duchesse d’Angoulême’ i nowoczesnej powtarzającej kwitnienie ‘Mercury 2000’. U pierwszej cięto pędy gene-ratywne (kwitnące, zakończony wzrost) i wegetatywne (niekwitnące, niezakończony wzrost), a u drugiej pędy w pełni kwitnienia. Obserwacja preparatów o przekroju poprzecznym i promieniowym wykazała różnice budowy anatomicznej pomiędzy wszystkimi badanymi komponen-tami. Szyjka korzeniowa podkładek ma budowę typową dla roślin o drewnie pierścieniowonaczyniowym. Pędy generatywne charakteryzowały się szerszą warstwą drewna wczesnego i węższą późnego wyrażoną w procentach oraz mniejszą liczbą komórek w strefie kambium w relacji do pędów wegetatywnych. Strefa kambium u podkładek była szersza o kilka komórek niż u odmian szlachetnych, co może świadczyć o niejednakowej aktywności tej strefy w terminie okulizacji.

once a year historical cultivar ‘Duchesse d’Angoulême’ and repeat-flowering modern ‘Mercury 2000’. In the case of first cultivar, the generative shoots (blooming, com-pleted growth) and vegetative (non-blooming, unfinished growth) were cut, and in the second cultivar – full flow-ering shoots. Observation of radial and transverse section showed differences in the anatomical structure between all the examined components. The shanks structure of the rootstocks is typical for ring-porous plants. The generative shoots were characterized by a wider layer of and narrower late wood, expressed in percent, and a smaller number of cells in the cambium zone in relation to vegetative shoots. The cambium zone in the rootstock was wider by several cells than in the budded cultivars. This may indicate the uneven activity of this zone during the budding period.

Relacje filogenetyczne w kompleksie Pinus

mugo

na podstawie sekwencji ITS2

Joanna Sokołowska, Konrad Celiński

Uniwersytet­im.­Adama­Mickiewicza­w­Poznaniu,­Wydział­Biologii,­ Instytut­ Biologii­ Eksperymentalnej,­ Zakład­ Genetyki,­ ul.­ Umul-towska­89,­61-614­Poznań,­e-mail:­j.sokolowska745@gmail.com

Kompleks Pinus mugo stanowi silnie polimorficzną grupę kilkudziesięciu spokrewnionych ze sobą europejskich sosen górskich reprezentujących różną rangę taksono-miczną. Z uwagi na dużą zmienność fenotypową poszcze-gólnych taksonów oraz brak specyficznego i wyraźnego zróżnicowania genetycznego między nimi, zarówno ich status taksonomiczny, wzajemne relacje, jak i pochodze-nie jest szeroko dyskutowane. Celem prowadzonych badań było zastosowanie jądrowego regionu ITS2 rybosomalnego DNA (ang. internal transcribed spacer 2) do rekonstrukcji filogenetycznej kompleksu Pinus mugo oraz poszukiwania specyficznego markera genetycznego, który pozwoliłby na jednoznaczną identyfikację wybranych przedstawicieli tego kompleksu.

Badania są finansowane ze środków Ministerstwa Nauki i Szkol-nictwa Wyższego w ramach projektu „Diamentowy Grant” Nr DI 2017003147

Phylogenetic relationships in the Pinus

mugo

complex based on the ITS2 sequence

Joanna Sokołowska, Konrad Celiński

Adam­Mickiewicz­University­in­Poznań,­Faculty­of­Biology,­Insti- tute­of­Experimental­Biology,­Department­of­Genetics,­Umultow-ska­89,­61-614­Poznań,­e-mail:­j.sokolowska745@gmail.com

Pinus mugo complex is a strongly polymorphic group of

several dozen related European mountain pines represent-ing various taxonomic rank. Due to the high phenotypic variability of individual taxa and the lack of specific and distinct genetic diversity between them, their taxonomic status, mutual relations and origin are widely discussed. The aim of the conducted research was the use of the inter-nal transcribed spacer 2 region (ITS2) of nuclear riboso-mal DNA for the phylogenetic reconstruction of the Pinus

mugo complex and the search for a specific genetic marker

that would allow unambiguous identification of selected representatives of this complex.

The research is financed by the Ministry of Science and Higher Education as part of the “Diamond Grant” project No. DI 2017003147

Wiosenny rozwój pąków a wzrost

wybranych rodów jarzębu brekinii Sorbus

torminalis

(L.) Crantz na powierzchni

doświadczalnej w Arboretum Leśnym

w Sycowie

Małgorzata K. Sułkowska, Marek Rzońca

Zakład­Hodowli­Lasu­i­Genetyki­Drzew­Leśnych,­Instytut­Badaw-czy­Leśnictwa,­Sękocin­Stary,­ul.­Braci­Leśnej­3,­05-090­Raszyn,­ e-mail:­M.Sulkowska@ibles.waw.pl

Jarząb brekinia w Polsce osiąga północno-wschodnią gra-nicę zasięgu, a jego stanowiska są rozproszone. W Polsce podlega całkowitej ochronie. Celem badań 4-letnich drzew z ośmiu polskich populacji jarzęba brekinii, było określe-nie zmienności wiosennego rozwoju pąków i jego korelacji z cechami przyrostowymi. Rozwój pąków został oceniony wiosną, stosując 6-stopniową skalę na powierzchni badaw-czej w Arboretum Leśnym w Sycowie. Wysokość drzew została pomierzona na zakończenie sezonu wegetacyjnego. Obliczono statystyki podstawowe analizowanych cech, ich

Flushing of buds and the growth of Polish

selected half-sibs families of Sorbus

torminalis

(L.) Crantz on the experimental

plot at the Forest Arboretum in Syców

Małgorzata K. Sułkowska, Marek Rzońca

Department­ of­ Silviculture­ and­ Genetics­ of­ Forest­ Trees,­ Forest­ Research­ Institute,­ Sękocin­ Stary,­ 3,­ Braci­ Leśnej­ st.,­ 05-090­ Raszyn,­e-mail:­M.Sulkowska@ibles.waw.pl

Wild service-tree in Poland reaches the north-eastern bor-der of its range, and its localities are scattered. In Poland, it is strictly protected species. The aim of the study of 4-year-old trees from eight Polish populations of Wild service-tree was to determine the variability of spring bud flushing and its correlation to growth features. The stage of bud flushing was evaluated in spring, using a 6-point scale on the exper-imental plot at the Forest Arboretum in Syców. The height of the trees was measured at the end of the vegetation sea-son. The statistics of the analysed features, their heritability and correlations were calculated. The variability of traits

Proces formowania i rozwoju pąków

kwiatowych chronionej kłokoczki

południowej (Staphylea pinnata L.)

Bożena Szewczyk-Taranek1_{, Monika Bieniasz}2_,

Rafał Szyrszeń2_{,Bożena Pawłowska}1

1_{Katedra­ Roślin­ Ozdobnych,­}2_{Katedra Sadownictwa i}

Pszczel-nictwa,­ Uniwersytet­ Rolniczy­ w­ Krakowie­ al.­ 29­ Listopada­ 54,­ 31-425­Kraków,­e-mail:­bozena.szewczyk-taranek@urk.edu.pl

Kłokoczka południowa (Staphylea pinnata L.) jest cennym krzewem objętym ochroną, jedynym przedstawicielem

Staphyleaceae w Polsce. Celem badań była obserwacja

procesu różnicowania się organów generatywnych kło-koczki. Pąki pobierano z populacji w lesie w Tenczynku (50°07′21.8″N 19°37′03.0″E), począwszy od lipca 2016 do kwietnia 2017 r. Utrwalano je w odczynniku Car-noy’a i przesycano parafiną przez 3–8 miesięcy, następ-nie formowano bloczki, które cięto na grubość 7–12 µm i barwiono hematoksyliną. Zaobserwowano, że pąki kwia-towe formowały się na końcach jednoocznych przyro-stów. Primordia kwiatowe wyodrębniły się późnym latem, a w październiku u nasady grona były widoczne zawiązki owocolistków, pylników oraz płatków korony. W zimie następowało różnicowanie ilościowe tkanki archesporial-nej w kolejnych kwiatach w gronie. Proces mikrosporoge-nezy trwał cztery miesiące począwszy od 3. dekady lutego. Pierwsze komórki macierzyste makrospor zaobserwowano w połowie kwietnia. Woreczek zalążkowy typu polygonum zróżnicował się przez szóstym tygodniu przed kwitnie-niem, w połowie maja. Różnicowanie organów genera-tywnych kłokoczki południowej trwało dziewięć miesięcy.

Flower formation and development of

protected Staphylea pinnata L.

Bożena Szewczyk-Taranek1_{, Monika Bieniasz}2_,

Rafał Szyrszeń2_{,Bożena Pawłowska}1

1_{Department­of­Ornamental­Plants,­}2_{Department­of­Horticulture­}

and­Apiculture,­University­of­Agriculture­in­Kraków,­al.­29­Listo-pada­54,­31-425­Kraków,­e-mail:­bozena.szewczyk-taranek@urk. edu.pl

European bladdernut (Staphylea pinnata L.) is a valuable protected shrub, the only representative of Staphyleaceae in Poland. The aim of the research was to observe the process of generative organ differentiation in Staphylea

pinnata. Buds were sampled from forest population in

Tenczynek (50°07′21.8″N 19°37′03.0″E), from July 2016 to April 2017. They were fixed in Carnoy’s reagent and supersaturated with paraffin for 3–8 months; subsequently, the blocks were formed, cut 7–12 µm thick sections and stained with hematoxylin. It was observed that flower buds were formed at the ends of one-year-old shoots. Floral pri-mordia were formed in late summer, and carpel pripri-mordia, anthers and corolla petals were visible in October at the base of the raceme. In winter, there was a quantitative dif-ferentiation of the archesporial tissue in successive flowers in the raceme. The microsporogenesis process lasted four months from the third decade of February. The first mac-rospore stem cells were observed in mid-April. The polyg-onum-type embryo sac differentiated for six weeks before flowering. Differentiation of Staphylea pinnata generative organs lasted nine months.

odziedziczalność oraz korelacje. Zmienność cech pomię-dzy populacjami wskazuje na istotnie późniejszy rozwój pąków populacji ze Złotoryi. Najwcześniej rozwijały pąki populacje: Piaski i Jawor. Jednocześnie populacja ze Złoto-ryi osiągała najwyższą średnią wysokość, a populacje Pia-ski i Jawor były zbliżone do średniej z całej powierzchni. Nie stwierdzono istotnych różnic w wysokości pomię-dzy populacjami, jak również bezpośredniego związku pomiędzy wysokością drzew a fazą rozwoju pąków. Pod względem rozwoju pąków, najbardziej zróżnicowane były populacje: Piaski i Stary Sącz, natomiast najmniej zmienna była populacja Krucz.

among populations indicate the significantly later flush-ing of buds of Złotoryja population. The earliest flushflush-ing of buds were observed in populations: Piaski and Jawor. Simultaneously, the population from Złotoryja reached the highest average height, while the populations from Piaski and Jawor were close to the average of the whole plot. There were no significant differences in the height among the populations, as well as the direct relationship between the height of trees and the phase of development of buds. In terms of bud flushing, the most differentiated popula-tions were: Piaski and Stary Sącz, while the lowest varia-tion was noted for Krucz populavaria-tion.

Zróżnicowanie genetyczne samoodnawiającej

się populacji Picea abies z Puszczy

Białowieskiej

Aleksandra Wojnicka-Półtorak, Konrad Celiński, Ewa Chudzińska

Zakład­Genetyki,­Wydział­Biologii,­Uniwersytet­im.­Adama­Mic-kiewicza­ w­ Pozaniu,­ ul.­ Uniwersytetu­ Poznańskiego­ 6,­ 61-614­ Poznań,­e-mail:­olawp@amu.edu.pl

Charakterystyczną cechą puszczańskich drzewostanów jest ich złożona wielowarstwowa, wielogatunkowa i

różnowie-Genetic differentiation of naturally

regenerated population of Picea abies from

the Białowieża Primeval Forest

Aleksandra Wojnicka-Półtorak, Konrad Celiński, Ewa Chudzińska

Department­ of­ Genetics,­ Faculty­ of­ Biology,­ Adam­ Mickiewicz­ University­ in­ Poznań­ Uniwersytetu­ Poznańskiego­ 6,­ 61-614­ Poznań,­e-mail:­olawp@amu.edu.pl

A strongly characteristic feature of Białowieża’s old-growth forests is their complex structure, including a variety of

Zmienność genetyczna i struktura

populacji topoli czarnej (Populus nigra L.)

w dolinie Odry

Błażej Wójkiewicz1_{, Weronika B. Żukowska}1_{, Witold}

Wachowiak2_{, Andrzej Lewandowski}1

1_{Instytut­Dendrologii­Polskiej­Akademii­Nauk,­Parkowa­5,­62-035­}

Kórnik;­2

Instytut­Biologii­Środowiska,­Wydział­Biologii,­Uniwer-sytet­im.­Adama­Mickiewicza­w­Poznaniu,­Umultowska­89,­61-614­ Poznań,­e-mail:­bwojkiew@man.poznan.pl

Topola czarna (Populus nigra L.) jest gatunkiem o dużym znaczeniu ekologicznym i ekonomicznym, który wciąż występuje z wysoką częstością w dolinach środkowej Odry oraz Wisły. Niemniej jednak, z uwagi na przeprowadzoną regulację koryt rzek oraz przekształcenie większości tere-nów zalewowych pod uprawy rolne i leśne, obserwuje się stały spadek liczebności tego gatunku w Polsce. Wynika to z faktu, że na obszarze nadrzecznych łąk i pastwisk topole czarne nie odnawiają się, a stare pokolenie osiągnęło wiek terminalny i zamiera. Celem naszych badań było rozpo-znanie zasobów genowych topoli czarnej w dolinie Odry oraz wstępne oszacowanie stopnia zróżnicowania popula-cji tego gatunku w Polsce. Poziom zmienności oraz struk-tura genetyczna dziewięciu populacji topoli z doliny Odry oraz dwóch referencyjnych populacji z doliny Wisły okre-ślony został z wykorzystaniem zestawu 13 jądrowych loci mikrosatelitarnych. Wstępne wyniki wskazują, że popula-cje topoli czarnej charakteryzuje wysoki poziom zmienno-ści genetycznej i stosunkowo niski poziom zróżnicowania genetycznego (FST = 5%; P = 0,001). Uzyskane rezultaty

będą stanowiły podstawę do opracowania odpowiednich programów ochrony tego gatunku w Polsce.

Badania zrealizowane zostały w ramach projektu finansowanego przez Narodowe Centrum Nauki (grant nr 2016/21/N/NZ9/01515)

The genetic variation and structure of black

poplar populations (Populus nigra L.) from

the Oder Valley

Błażej Wójkiewicz1_{, Weronika B. Żukowska}1_{, Witold}

Wachowiak2_{, Andrzej Lewandowski}1

1_{Institute of Dendrology Polish Academy of Sciences, Parkowa 5,}

62-035­ Kórnik;­2_{Institute­ of­ Environmental­ Biology,­ Faculty­ of­}

Biology,­ Adam­ Mickiewicz­ University,­ Umultowska­ 89,­ 61-614­ Poznań,­e-mail:­bwojkiew@man.poznan.pl

Black poplar (Populus nigra L.) is an economically and ecologically important tree species which still occur with high frequency along the middle section of the Oder and Vistula river valleys. However, due to rivers regulation and transformation of most of floodplain areas for agriculture and forestry, constant decline in the number of this species is observed in Poland. This results from the fact, that in the area of riverside meadows and pastures the black poplar cannot regenerate naturally, and most of the old individuals of this species have reached their terminal-age. The main aim of our study was to identify the genetic resources of black poplar from the Oder valley and to estimate the dif-ferentiation level of populations of this species in Poland. The genetic variation and structure of nine poplar popula-tions from the Oder valley and two reference populapopula-tions from the Vistula valley was studied with the use of the set of 13 nuclear microsatellite loci. Preliminary results showed that the black poplar populations are character-ized by high level of genetic variation and relatively low level of genetic differentiation (FST = 5%; P = 0.001). The

obtained data will be useful for the development of appro-priate conservation programs of this species in Poland.

The research was funded by the Polish National Science Centre (grant No. 2016/21/N/NZ9/01515)

po matce (nad1 intron b/c; mt15-D02). Przeanalizowano łącznie 200 losowo wybranych osobników w pięciu klasach wieku populacji P. abies z oddziału 631A w Nadleśnictwie Hajnówka. Markery genomu chloroplastowego wykazały wyraźne zróżnicowanie genetyczne pomiędzy poszczegól-nymi klasami wieku. W analizowanych rejonach genomu mitochondrialnego stwierdzono cztery mitotypy, z których dwa występowały z wysoką częstością w analizowanych klasach wieku. Współczynnik zróżnicowania genetycz-nego nie wykazał istotnych różnic pomiędzy poszczegól-nymi generacjami drzew. Uzyskane wyniki pokazują, że samoodnawiająca się populacja P. abies z Puszczy Biało-wieskiej nie jest jednorodna genetycznie.

intron b/c; mt15-D02) were used. A total of 200 randomly selected individuals were analyzed in five age classes of

P. abies population from section 631A in the Hajnówka

Forest District. Markers of the chloroplast genome showed clear genetic differentiation between particular age classes. In the analyzed regions of the mitochondrial genome, four mitotypes were found, two of which occurred with high frequency in the analyzed age classes. The genetic diversity coefficient did not show significant differences between individual tree generations. Our results show that the self-renewing population of P. abies from the Bialo-wieza Forest is not genetically homogeneous.

Zmienność genetyczna i pochodzenie sosny

zwyczajnej (Pinus sylvestris L.) w Europie

Środkowej i Fennoskandii

Weronika B. Żukowska1_{, Błażej Wójkiewicz}1_{, Witold}

Wachowiak1,2_{, Andrzej Lewandowski}1

1_{Instytut­ Dendrologii­ Polskiej­ Akademii­ Nauk,­ ul.­ Parkowa­ 5,­}

62-035­ Kórnik;­2_{Instytut­ Biologii­ Środowiska,­ Wydział­ Biologii,­}

Uniwersytet­im.­Adama­Mickiewicza,­ul.­Umultowska­89,­61-614­ Poznań,­e-mail:­wzukowska@man.poznan.pl

Sosna zwyczajna (Pinus­ sylvestris L.) jest jednym z naj-ważniejszych na świecie gatunków lasotwórczych, o rozle-głym euroazjatyckim zasięgu występowania. Jej zmienność genetyczna była i jest przedmiotem wielu badań, które

The genetic variation and origin of Scots

pine (Pinus sylvestris L.) in Central Europe

and Fennoscandia

Weronika B. Żukowska1_{, Błażej Wójkiewicz}1_{, Witold}

Wachowiak1,2_{, Andrzej Lewandowski}1

1_{Institute of Dendrology, Polish Academy of Sciences, 5 Parkowa}

Str.,­62-035­Kórnik;­2_{Institute­of­Environmental­Biology,­Faculty­}

of­ Biology,­ Adam­ Mickiewicz­ University,­ 89­ Umultowska­ Str.,­ 61-614­Poznań,­e-mail:­wzukowska@man.poznan.pl

Scots pine (Pinus­sylvestris L.) is one of the most impor-tant forest-forming tree species on earth that is widely dis-tributed in Europe and Asia. Its genetic diversity has been a subject of numerous research which has partly explained

pozwoliły na częściowe wyjaśnienie kwestii pochodzenia tego gatunku w Europie, wskazując na udział refugium bałkańskiego w postglacjalnej rekolonizacji Europy Środ-kowej i Północnej. Należy jednak podkreślić, że popula-cje z ciągłego zasięgu sosny zwyczajnej w Europie mogą pochodzić także z refugium zlokalizowanego w Europie Wschodniej, południowej Syberii i/bądź z niewielkich kryptorefugiów położonych na wyższych szerokościach geograficznych. W niniejszej pracy wykorzystano 16 jądrowych markerów mikrosatelitarnych w celu zbadania zmienności genetycznej 60 populacji (1390 osobników) sosny zwyczajnej z Europy i Azji oraz określenia możliwej lokalizacji refugiów glacjalnych. Wstępne wyniki potwier-dzają niskie zróżnicowanie genetyczne badanego gatunku (FST = 4,23%; p < 0,001) i wskazują, że w rekolonizacji

Europy Środkowej i Północnej brały udział zarówno popu-lacje z Półwyspu Bałkańskiego (refugium w rejonie Ser-bii), jak i te pochodzące z Rosji (refugium w południowej części Uralu).

Badania zostały sfinansowane przez Narodowe Centrum Nauki (grant nr 2016/21/N/NZ9/01499)

the question of origin of this species in Europe, pointing to the contribution of the Balkan refugium in the postglacial recolonization of Central and Northern Europe. Neverthe-less, it should be noted that populations from the continu-ous range of Scots pine in Europe may also descend from the refugium located in Eastern Europe, Southern Siberia and/or small cryptorefugia situated at higher latitudes. In this work 16 nuclear microsatellite markers were used to study the genetic variation of 60 populations (1390 individuals) of Scots pine from Europe and Asia and to determine the possible location of glacial refugia. Prelim-inary results confirm the low genetic differentiation (FST

= 4.23%; p < 0.001) of the studied species and indicate that Central and Northern Europe have been recolonized by populations from the Balkan Peninsula (refugium in the region of Serbia) as well as from Russia (refugium in the southern part of the Urals).

The research was funded by the Polish National Science Centre (grant no. 2016/21/N/NZ9/01499)