Z problematyki kryminalistycznych badań rękawiczek

Maciej Wroński

Współczesna technika kryminalisty­ czna w znacznym stopniu przyczynia się do odtworzenia przebiegu zdarzeń na miejscu przestępstwa, ustalenia sprawców czynów zabronionych lub przynajmniej wskazuje na prawdopo­ dobieństwo udziału danej osoby w konkretnym przestępstwie lub użycie przez nią określonych przedmiotów.

Znawcy przedmiotu twierdzą, że na każdym miejscu zdarzenia występują ślady kryminalistyczne. Jednak w pra­ ktyce prowadzący oględziny najczę­ ściej ograniczają się do wykonania podstawowych czynności, polegają­ cych na sporządzaniu dokumentacji fotograficznej i zabezpieczaniu śla­ dów linii papilarnych, natomiast inne ślady kryminalistyczne ujawnia się znacznie rzadziej.

Przy obecnym zurbanizowaniu spo­ łeczeństwa, przemieszczaniu się du­ żej liczby ludzi z miejsca na miejsce konieczna jest coraz skuteczniejsza walka z narastającymi zagrożeniami ich bezpieczeństwa i dobytku. Szcze­ gólnie ten drugi problem, tzn. kradzie­ że z włamaniami, ma ścisły związek z ekspertyzą śladów rękawiczek. Jeżeli nie chcemy pozostać w tyle za spraw­ cami przestępstw, musimy maksymal­ nie wykorzystywać wszelkie metody i środki, w tym ekspertyzę śladów ręka­ wiczek, do zwalczania przestępczo­ ści. W związku z tym należy dążyć do zwiększania ilości zabezpieczanych śladów rękawiczek i większego zaan­ gażowania w poszukiwaniu i kwestio­ nowaniu materiału porównawczego.

W Polsce w roku 1990 wykonano prawie pięćset ekspertyz śladów ręka­ wiczek, w tym około dwustu sześć­ dziesięciu ekspertyz porównawczych, reszta to badania oceniająco-typują- ce. Porównując te liczby z wieloma tysiącami oględzin miejsc kradzieży z

włamaniami należy stwierdzić, że wy­ korzystanie śladów rękawiczek jest zbyt małe. Dużo złego poczyniła tu praktyka dzielenia śladów na ważne i mniej ważne, mająca swe źródło w braku doświadczenia lub niewiedzy niektórych funkcjonariuszy służby operacyjnej, dochodzeniowo-śledczej i techniki kryminalistycznej. Przejawia się to w nieprawidłowej ocenie śladów rękawiczek, zarówno na miejscu zda­ rzenia, jak i w badaniach laboratoryj­ nych (uznawania ich za plamy lub inne zabrudzenia), niechęci do poszukiwa­ nia materiału porównawczego lub trudnościach z jego uzyskaniem, w le­ kceważącym podejściu do konkretnej ekspertyzy. Wystarczy jeden z tych czynników, aby pozostali partnerzy, zaangażowani w proces wykrywczy, zrezygnowali albo poczuli się zwolnie­ ni z obowiązku pełnego wykorzystania wszystkich możliwości wynikających z tego typu śladów.

Ekspertyzy śladów rękawiczek wy­ konywane są w zasadzie przez eks­ pertów daktyloskopii (rzadko przez biegłych innych specjalności). Prakty­ cznie nie ma ekspertów, którzy specja­ lizowaliby się tylko w badaniach śla­ dów rękawiczek. Bardzo ważny jest w tym wypadku system szkolenia. Podo­ bnie, jak w trakcie uczenia się opraco­ wywania ekspertyz daktyloskopijnych, tak i w tej dziedzinie kryminalistyki, zdobywanie doświadczenia nie może być chaotyczne i przypadkowe. Poza tym, ekspert wykonujący badania śla­ dów rękawiczek powinien mieć odpo­ wiednie przygotowanie teoretyczne, ponieważ wykonanie kilku lub kilkuna­ stu ekspertyz w ciągu roku, bez do­ głębnego zapoznania się z literaturą fachową, jest absolutnie niewystar­ czające. Problem ten jest obecnie roz­ wiązywany w Wydziale Daktyloskopii

Centralnego Laboratorium Kryminali­ stycznego KGP. Temu ma też, między innymi, służyć niniejsze opracowanie. Otóż, zarówno w literaturze światowej dostępnej w Polsce, jak i polskiej na temat ekspertyzy śladów rękawiczek napisano niewiele i głównie są to roz­ ważania bardzo ogólne. Pojedyncze artykuły, drukowane najczęściej w „Problemach Kryminalistyki", dotyczą opisu konkretnych ekspertyz i wynika­ jących z nich cząstkowych uogólnień. Brak jest natomiast wystarczającej ilo­ ści materiału szkoleniowego, pocho­ dzącego z autentycznych spraw, w których toczą się postępowania przy­ gotowawcze.

W Wydziale Daktyloskopii opraco­ wano zasady organizacyjne i szkole­ niowe, które powinny w najbliższym czasie poprawić sytuację w zakresie wykonawstwa ekspertyz śladów ręka­ wiczek oraz pod kątem ich merytory­ cznego opracowywania. Wprawdzie coraz rzadziej, ale zdarza się, że całe szkolenie polega na konsultacjach z bardziej doświadczonymi ekspertami w danym województwie lub sąsied­ nim. Niektórzy eksperci przez dłuższy czas nie utrzymywali kontaktu z Cen­ tralnym Laboratorium Kryminalistycz­ nym. Intensyfikacja szkolenia spowo­ dowana jest również faktem, że w wy­ padku odejścia z pracy doświadczo­ nego eksperta wykonującego badania śladów rękawiczek, wdanym wojewó­ dztwie gwałtownie maleje liczba za­ rządzanych ekspertyz. Powoduje to nieuzasadnione różnice w liczbie wy­ konywanych ekspertyz w wojewó­ dztwach zbliżonych do siebie pod względem obszaru, liczby ludności oraz liczby zarejestrowanych prze­ stępstw.

Bardzo ważnym problemem, mają­ cym wpływ na wykorzystanie

eksper-Z problematyki!

tyzy śladów rękawiczek w postępowa­ niu przygotowawczym, jest jakość ba­ dań. Zdarza się, że ekspertyzy wyko­ nywane są tylko w tych wypadkach, w których ślady są ewidentnie proste, łatwe do zidentyfikowania z konkretną rękawiczką lub równie łatwo można wykluczyć możliwość ich pochodze­ nia. To samo dotyczy ekspertyz oce- niająco-typujących. Wprawdzie war­ tość dowodowa takiej ekspertyzy jest nieznaczna, niemniej może w istotny sposób ukierunkować prowadzone postępowanie przygotowawcze.

Wspomniano wcześniej, że w wielu wypadkach na zbyt małe wykorzysta­ nie śladów rękawiczek mają wpływ czynniki wynikające z niedoskonałości pracy funkcjonariuszy policji. Ten problem, jak zaznaczono, jest rozwią­ zywany. Trzeba się jednak zastanowić nad techniczno-kryminalistycznymi aspektami zabezpieczania niewielkiej liczby śladów rękawiczek na miej­ scach zdarzeń.

Otóż, w trakcie oględzin miejsc zda­ rzeń (w roku 1991 -270.493 oględzin) zabezpiecza się bardzo wiele śladów linii papilarnych (w roku 1991 - 84.842 śladów). Porównanie tej liczby z kilku­ set zabezpieczonymi śladami rękawi­ czek i wykonanymi na ich podstawie ekspertyzami świadczy na korzyść tych pierwszych. Jednak inne dane statystyczne problem ten stawiają w nieco innym świetle. Z wielu tysięcy wykonanych ekspertyz daktyloskopij- nych 20% zakończyło się wynikiem pozytywnym. Pozostałe to ekspertyzy, w których wszystkie ślady zidentyfi­ kowano z osobami do eliminacji lub ich nie zidentyfikowano z żadnymi odbit­ kami linii papilarnych poddanymi ba­ daniom. Często na negatywny wynik ekspertyzy daktyloskopijnej ma wpływ złe typowanie podejrzanych. Przy le­ pszym rozpoznaniu środowiska prze­ stępczego ten procent ekspertyz po­ zytywnych znacznie by się zwiększył. Jednak zawsze pozostanie duża licz­ ba śladów linii papilarnych, pozosta­ wionych przez przypadkowe osoby, nie mające związku z dokonanym przestępstwem. Większość natomiast śladów rękawiczek, zabezpieczonych na miejscach zdarzeń, nie jest przy­ padkowa i została pozostawiona ręka­ wiczkami używanymi przez spraw­

ców. Wniosek ten wynika z faktu, że bardzo duży procent tego typu eksper­ tyz porównawczych opracowano z wy­ nikiem kategorycznie pozytywnym lub co najmniej prawdopodobnym. Nie­ wielki jest procent ekspertyz negatyw­ nych. Trudniej jest bowiem uzyskać materiał porównawczy w postaci ręka­ wiczek i trzeba w tym celu wykonać wiele ukierunkowanych czynności operacyjno-dochodzeniowych. Zna­ cznie łatwiej natomiast jest zdaktylo- skopować i przesłać do ekspertyzy karty daktyloskopijne czasami przy­ padkowych osób. O tym, że ślady rę­ kawiczek są z reguły śladami spraw­ ców, świadczy również fakt, że najczę­ ściej są one zabezpieczane w miej­ scach lub w czasie, w których osoba przypadkowa lub do eliminacji nie ma powodu ich zakładać (np. wnętrze po­ mieszczenia lub latem).

Ponadto jeszcze inne aspekty tech- niczno-kryminalistyczne decydują o zabezpieczaniu niewielkiej liczby śla­ dów rękawiczek, w stosunku do liczby przeprowadzanych oględzin.

Otóż, dla pozostawienia śladów linii papilarnych muszą zaistnieć sprzyja­ jące warunki, do których między inny­ mi zaliczamy rodzaj podłoża, ilość substancji potowo-tluszczowej na pal­ cach i dłoniach osoby zostawiającej ślady, warunki atmosferyczne oraz częstotliwość dotykania różnych przedmiotów. Ten ostatni czynnik szczególnie dotyczy osób związanych z miejscem zdarzenia (mieszkańcy danego lokalu, pracownicy instytucji itp.) niż sprawców przestępstw, którzy w konkretnym pomieszczeniu przeby­ wają z reguły krótko i nie dotykają wielu przedmiotów. Poza tym, w prze­ ciwieństwie do śladów wyeliminowa­ nych, przeważnie statycznych, ślady sprawców często pozostawione są w sposób dynamiczny i dlatego trudniej je zidentyfikować.

Pozostawienie śladów rękawiczek wymaga z reguły jeszcze bardziej sprzyjających warunków, jak prawie idealnego podłoża i silnego zabrudze­ nia lub natłuszczenia rękawiczki oraz dużego nacisku na podłoże (wię­ kszość śladów rękawiczek nadaje się jedynie do badań grupowych). W bar­ dzo wielu przypadkach, gdzie udowo­ dniono sprawcom przestępstw używa­

nie rękawiczek, w ogóle na miejscu zdarzenia tego rodzaju śladów nie ujawniono. Można więc stwierdzić, że używanie rękawiczek utrudnia identy­

fikację sprawcy, lecz nie czyni jej nie­

możliwą.

Następnie, jak wynika z przeprowa­ dzonych rozmów z więźniami zakła­ dów karnych, częstotliwość używania przez nich rękawiczek w trakcie doko­

nywania przestępstw jest niewielka.

Dotyczy to szczególnie cieplejszych

pór roku. Z reguły czynności przygoto­ wawcze nie obejmują zabezpieczenia

rąk przed pozostawieniem śladów.

Najczęściej chroni się dłonie w trakcie dokonywania przestępstwa przypad­ kowymi materiałami, jak np. chustecz­ ką, jakąś tkaniną, dość często skarpet­ kami. Niektórzy, szczególnie wielo­ krotni sprawcy, oklejają palce taśmami

samoprzylepnymi lub plastrami.

Omawiając problematykę wykorzy­

stania śladów rękawiczek w postępo­ waniu przygotowawczym należy ko­ niecznie zwrócić uwagę na jeszcze jeden aspekt sprawy, ściśle związany z przeznaczeniem rękawiczek. Pod­ czas przeprowadzania oględzin miej­ sca zdarzenia używa się ich dla uchro­

nienia go przed naniesieniem śladów nie związanych z zaistniałym wyda­

rzeniem.

Wielokrotnie zauważono, w trakcie uczestnictwa w oględzinach miejsc zdarzeń, że poza ekspertami daktylo­ skopii, prawie nigdy nie używają ręka­ wiczek inne osoby dokonujące oglę­ dzin. Dotyczy to głównie pracowników prokuratury oraz funkcjonariuszy służ­ by dochodzeniowo-operacyjnej policji. Otóż, samo tylko nałożenie rękawi­ czek nie daje gwarancji utrzymania miejsca oględzin w stanie nie zmienio­

nym. Należy pamiętać o tym, aby wszelkie czynności wykonywać bar­ dzo ostrożnie, gdyż można rękawicz­ kami zatrzeć ślady sprawcy, natomiast

włókna (w przypadku rękawiczek ba­ wełnianych) mogą zostać potraktowa­ ne jako ślady dowodowe. W przypad­ ku cienkich rękawiczek wykonanych z delikatnej gumy lub winylu w sprzy­ jających okolicznościach odwzorowu­ ją się czasami ślady linii papilarnych osoby używającej tego typu rękawi­ czek. Przez „sprzyjające okoliczności"

pa-pilarne, szerokie bruzdy

międzypapi-c

może ewentualnie „przebijać się" sła­ bo zarysowany ślad wkładu. Inne, wy­ mienione powyżej typy rękawiczek, pozostawiają zawsze ślady o struktu­ rze poletkowej (ryc. 1 i 2). Analiza śladu dokonana przez eksperta po­ winna zmierzać do udzielenia odpo-Ad 1. Słabo natłuszczona, najczę­

ściej o cienkiej i miękkiej skórze zimo­ wa rękawiczka z wkładem z tkaniny

może pozostawić ślad odwzorowania

wkładu w postaci falistych linii, biegną­

cych prostopadle do osi śladu. Często

się zdarza, że na takim śladzie w ogóle

nie odwzorowuje się budowa poletko­

wa. Natomiast zimowa rękawiczka z

takim samym wkładem, ale silnie

na-charakterystyczne dla siebie ślady, mianowicie:

1. rękawiczki skórzane lub skóropo­ dobne z wkładem z tkaniny, z innym wkładem (np. futrzanym), bez wkładu oraz rękawiczki z tkaniny powlekanej

2. rękawiczki szyte z kawałków tka­ niny,

3. rękawiczki z dzianiny, 4. rękawiczki kombinowane, 5. rękawiczki z lateksu,

6. chirurgiczne rękawiczki gumowe.

zaznaczony szew (ryc. 3). Należy rów­ nież zastanowić się, czy dany ślad rzeczywiście pochodzi od rękawiczki, czy od innego przedmiotu, np. chuste­ czki, koszuli itp.;

Ryc. 3. Ślad rękawiczki z tkaniny Fig. 3. Print of textileglove

wiedzi na pytanie czy jest to budowa

poletkowa rękawiczki, czy ewentual­

nie skóry ludzkiej, có nie zawsze jest możliwe. Ponadto, jeżeli nadanej stru­

kturze występują ślady włosków, nale­ ży zastanowić się, czy dany ślad może pochodzić od rękawiczki zamszowej;

Ad 2. Ślady pozostawione przez te­

go typu rękawiczki zawsze mają wy­

gląd przecinających się linii, tworzą­ cych kratkę w postaci kwadracików,

rombów itp. lub linii biegnących równo­ legle do siebie. Na śladzie może być

Ryc. 1. Ślad rękawiczki skórzanej z wkładem z tka­ niny

Fig. 1. Print ofleather glove willi hniile inset

Ryc. 2. Siad rękawiczki skórzanej,- skóropodobnej bez wkładu z tkaniny

Fig. 2. Print of leather gloue, imitalion-leather glove wilhout lactile inset

•’ - ,Ą 'r- -

' ■ ■' ■

• /

W

. "1 :

Praktycznie rozróżniamy następu-

larne oraz dużą ilość substancji od- jące typy rękawiczek, pozostawiające

wzorowującej ślad znajdującej się na charakterystyczne dla siebie ślady, a

rękawiczkach. Oczywiście, dotyczy to

również osoby dokonującej prze­

stępstwa, dlatego podczas oględzin

należy zwrócić uwagę na tego typu ślady.

Ślady rękawiczek należy prawidło- polichlorkiem winylu, wo ujawnić na miejscu zdarzenia, a

potem zabezpieczyć. Ujawnia się je takimi samymi środkami i metodami,

jak ślady linii papilarnych. Dozowanie proszku musi się odbywać z dużym

wyczuciem i z uwzględnieniem wszy­

stkich wymogów ujawniania, obowią­ zujących w technice kryminalistycz­

nej. Należy zaznaczyć również, że o ile na miejscu zdarzenia często doko­ nujemy wstępnej oceny śladów linii papilarnych pod kątem ich przydatno­

ści do badań porównawczych, to oce­ na śladów rękawiczek jest znacznie trudniejsza i z reguły możliwa dopiero w warunkach laboratoryjnych. Poza tym, często na miejscu oględzin nie

jesteśmy wstanie określić rodzaju śla- tłuszczona, pozostawi ślad w postaci du. Może to być na przykład ślad ręka- struktury ziarnistej. Przez tę strukturę wiczki skórzanej bądź czerwieni war­

gowej, skarpetki, chusteczki lub inny. Rękawiczki i ich ślady w przeciwień­ stwie do śladów linii papilarnych nie charakteryzują się stałymi cechami anatomicznymi. Nie ma też określonej liczby cech pomagających w oznacza­ niu przydatności śladu do badań po­ równawczych. W zależności od czasu i sposobu używania rękawiczki cechy zmieniają się, zniekształcają lub w

ogóle zanikają. Tworzą się też nowe. Przy ocenie śladów rękawiczek pod kątem ich przydatności do identyfikacji należy wziąć pod uwagę wszystkie te czynniki i jeżeli dysponujemy materia- łem porównawczym, trzeba przeanali- zować również strukturę rękawiczek. Wtedy dopiero możemy dokonać peł- |

nej i prawidłowej oceny materiałów na- desłanych do badań.

Ślady rękawiczek utrwalamy i za­ bezpieczamy pod względem technicz­ nym i procesowym tak samo jak ślady linii papilarnych.

Wykorzystanie śladów rękawiczek dla postępowania przygotowawczego zaczyna się w momencie określenia rodzaju rękawiczki, którą ślad pozo­ stawiono.

swiispi

[

te

Ryc. 4. Ślad rękawiczki z dzianiny Fig. 4. Prinl ofknitted fibric glove

Ad 4. Rękawiczki wykonane są z różnego rodzaju materiałów i w zależ­ ności od tego odpowiednio odwzoro­ wują się na śladach, tworząc różne połączenia, np. kratki ze strukturą po­ letkową, różne typy struktur poletko­ wych itp. Określając ślad należy oce­ nić, czy stanowi on całość, czy jest to przypadkowe, wzajemne

ponakłada-Ryc. 5. Ślad rękawiczki kombinowanej Fig. 5. Prinl of combined glove

nie nie związanych ze sobą odwzoro­ wań (ryc. 5);

Ad 5. Część dłoniowa rękawiczki pokryta jest protektorem, na ogół o

wzorze geometrycznym, którego wy­ pukłości pozostawiają ślady (ryc. 6);

Ad 6. Tego typu rękawiczki w pra­ ktyce pozostawiają ślady plam o małej przydatności identyfikacyjnej. Czasa­ mi na śladzie zarysowują się „przebi­ jające” linie papilarne (ryc. 7).

Kolejnym etapem wykorzystania śladów rękawiczek jest ich porówna­ nie z konkretnymi rękawiczkami. Ryc. 7. Ślady chirurgicznej rękawiczki gumowej Fig. 7. Prinls of surgiail gum gloucs

Pierwsze badania grupowe obejmu­ ją analizę śladów i rękawiczek oraz ich odbitek pod kątem materiału, z jakiego rękawiczki zostały wykonane. W przy­ padku stwierdzenia zgodności porów­ nuje się cechy indywidualne w postaci uszkodzeń, zmarszczeń, ukształtowa­ nia poletek oraz innych cech powsta­ łych w wyniku procesów produkcyj­ nych oraz użytkowania. Dla wydania kategorycznej opinii pozytywnej nale­ ży ustalić zgodność cech na śladzie, bezpośrednio na rękawiczce oraz na jej odbitkach (ryc. 8). Z reguły wykonu­ je się wiele odbitek, ponieważ w pra­ ktyce każda z nich będzie się nieco różniła.

W wypadku dużej zgodności grupo­ wej materiału dowodowego i porów­ nawczego oraz braku zgodności cech indywidualnych przed wydaniem, w trakcie ekspertyzy, kategorycznej opi­ nii negatywnej należy bardzo dokład­ nie przeanalizować ślad i rękawiczkę pod kątem możliwej zmiany cech lub ich zniekształcenia. Jak wcześniej wspomniano, trzeba brać pod uwagę czas, jaki upłynął od chwili zabezpie­ czenia śladu do momentu

zakwestio-'■ . »<• *** >>•, • ł • ». -t- • ■*-’ -. • “ -i'■ ‘ ’ ■' 3A/A f ’• '• ■■ ■ «■. f f '

i-I!

.

w

1

z/;*- M

<4

4’:-,’Oi V'-

y

>?. si y

a

>

4 #

?■

Ad 3. Ślady rękawiczek mają wy­ gląd charakterystycznych łańcuszków (prążków). Tego typu rękawiczki pro­ dukowane fabrycznie z reguły nie ma­ ją szwu. Ponadto należy ocenić czy ślad ewentualnie nie pochodzi od in­ nego przedmiotu, np. swetra, skarpet­ ki itp. (ryc. 4);

II1

w

'Kj / ■

‘te

X

v

-te.

<a ?

>t ;<

W

w

. te'

•■OS

o'- ■

?•'ty'-a

W

s

W''

*

'

- te -F

■ '-te' ■ \ X

te

A .

1

_

o

3

A

nowania rękawiczek oraz intensyw­ ność ich użytkowania.

Czasami istnieje możliwość porów­ nania śladów rękawiczek zabezpie­ czonych na różnych miejscach zda­ rzeń. Wydanie kategorycznej opinii pozytywnej, na podstawie zgodności cech indywidualnych dwóch lub wię­ kszej liczby śladów, zabezpieczonych na różnych miejscach zdarzeń, może mieć duże znaczenie dla prowadzone­ go postępowania przygotowawczego (ryc. 9).

Dość często zdarza się, że na miej­ scu zdarzenia sprawca porzuca lub gubi jedną z rękawiczek, których

uży-Ryc. 8. Cechy wspólne wyznaczone na siadzie rękawiczki i jej odbitce

Fig. 8. Features incomnion denoted onthe glove prinl and on its impression

czek, czyli wielkość uszkodzeń, rozej­ ścia się szwów, starcia materiału (szczególnie dotyczy to rękawiczek skórzanych) oraz liczby i układy zmar- szczeń na rękawiczkach skórzanych lub skóropodobnych. Należy jednak pamiętać o tym, że w zależności od rodzaju użytkowania, rękawiczki pra­ wa i lewa (z tej samej pary) mogą się różnić pod względem wyglądu uszko­ dzeń i odwrotnie - rękawiczki prawa i lewa (z dwóch różnych par) mogą mieć bardzo zbliżony stopień zużycia i rozmieszczenia zmarszczeń. Z kolei sprawca może na miejscu przestę­ pstwa używać dwóch rękawiczek z wał w trakcie popełnienia przestę­

pstwa. W wypadku zakwestionowania u podejrzanego drugiej rękawiczki na­ leży zarządzić badania porównawcze obydwu rękawiczek dla ustalenia, czy stanowią jedną parę. Należy założyć, że tego typu badania z konieczności są grupowe, ponieważ porównujemy właściwie dwa różne przedmioty i tylko wskazujemy na ich podobieństwo. Analizujemy wtedy rozmiar rękawi­ czek, rodzaj materiału, z jakiego zo­ stały wykonane, kolorystykę, po- nad­ to różne oznaczenia firmowe i dodat­ kowe elementy, a następnie, co uści­ śla opinię - stopień zużycia

rękawi-W

1

ftpBf

ii .wy -• ■ r**

->$T:

Y.-'

śladach rękawiczek zabezpieczonych na dwóch różnych miejscach zdarzeń

cność na obydwu rękawiczkach tych samych substancji. Trzeba zazna­ czyć, że brak tego typu śladów na jednej rękawiczce niczego nie przesą­ dza. Czasami możliwajest ekspertyza biologiczna. Badając substancję poto- wo-tłuszczową, pozostawioną we­ wnątrz rękawiczek, można ustalić gru­ pę krwi osoby, która ich używała.

Dopiero w wyniku wykorzystania wszystkich tych możliwości można ocenić przydatność takiej ekspertyzy w prowadzonym postępowaniu przy­ gotowawczym.

różnych par, używać jednej rękawiczki itd. Możliwości jest bardzo dużo i dla­ tego przy wyciąganiu wniosków, dla potrzeb postępowania przygotowaw­ czego, na podstawie wydanej opinii należy zachować szczególną ostroż­ ność.

W celu wzmocnienia i skonkretyzo­ wania opinii wskazane jest przeprowa­ dzenie badań fizykochemicznych. W wielu wypadkach wykażą one

obe-Rękawiczki znalezione na miejscu zdarzenia mogą być również poddane

mimo olbrzymiej pracochłonności (jednej kategorycznej ekspertyzy po­ zytywnej i jednej prawdopodobnej) w zasadzie nie przyczyniły się do udo­ wodnienia sprawcom winy.

Na miejscach kilku napadów rabun­ kowych, dokonanych w Warszawie i w miejscowościach podwarszawskich, na osoby przebywające we własnych mieszkaniach i zakończonych zabój­ stwami, zabezpieczono ślady rękawi­ czek. Już wstępne oględziny materiału dowodowego wykazały, że ujawnione ślady przedstawiają ten sam typ ręka­ wiczek.

Na podstawie innych ustaleń doty­ czących sposobu działania sprawców, badaniom odorologicznym. Możemy je wykorzystać do ustalenia trasy ode­ jścia sprawcy z miejsca zdarzenia i

ewentualnie jego samego.

Gdy te działania nie dadzą rezulta­ tu, rękawiczki należy zabezpieczyć w szczelnym pojemniku do późniejsze­ go wykorzystania.

Poniżej podano przykłady eksper­ tyz śladów rękawiczek, wykonanych w Wydziale Daktyloskopii CLK, które

po-czne cechy stwierdzono, że na trzech miejscach zdarzeń powtarzają się śla­ dy pochodzące od kciukowej części tej samej rękawiczki. Ponadto nie wyklu­ czono, że jeszcze inny ślad może mieć cechę w postaci rozdarcia szwu lub ubytku na trzecim palcu, w okolicy zgięcia falangowego. Istniała tylko wątpliwość, czy ta jedna cecha wystar­ czy do identyfikacji, ponieważ uszko­ dzenia rękawiczek w tym konkretnym miejscu zdarzają się dość często. Po­ za tym, uszkodzenie to nie było zbyt rozległe i charakterystyczne, a jedna cecha mogła okazać się niewy­ starczająca dla wydania opinii katego­ rycznej.

czasu i miejsca popełnienia prze­ stępstw, wysunięto hipotezę, że pra­ wdopodobnie czynów tych dokonuje ta sama grupa przestępcza, a dowo­ dowe rękawiczki należą do jednego z jej członków.

Dalsze badania, w miarę kompleto­ wania materiału dowodowego, wyka­ zały, że część śladów rękawiczek na- daje się do badań identyfikacyjnych. Analizując ślady i ich

charakterysty-Ryc. 9. Cechy wspólne wyznaczone na

Fig. 9. Fealuns m contmon dmoted onglove prinls securednt twodiffcrenl scenes oferbite

H

L

'/W

b

' * **

używane przez tę samą osobę. Wnioski

1. Eksperyza śladów rękawiczek

wykazały ich olbrzymie zużycie,

za-której konieczna będzie współpraca ekspertów różnych specjalności.

wdopodobieństwo, że po prostu zasła- . niali się niepamięcią lub składali fał­

szywe i wykrętne wyjaśnienia w celu zagmatwania postępowania przygoto­

wać z ekspertyz śladów rękawiczek. W bardzo wielu przypadkach eksper­ tyzy tego typu dały wynik pozytywny, lub co najmniej ukierunkowały postę­ powanie przygotowawcze.

Inny przykład. W dniu 12.05.1991 roku dokonano włamania do sklepu W ciągu półtora roku wykonano kil­ kadziesiąt badań porównawczych śla­ dów rękawiczek, zabezpieczonych na miejscach zdarzeń, z konkretnym ma­ teriałem porównawczym. Wyniki ba­ dań były negatywne. W związku z up­ ływem czasu, ze względu na dość ma­ łą trwałość cech na rękawiczkach, wy­ konujący ekspertyzy miał coraz mniej szans na pozytywny wynik.

Około dwa lata po dokonaniu pier­ wszego zabójstwa do badań dostar­ czono kolejną już parę rękawiczek, znalezioną w samochodzie wraz z in­ nymi przedmiotami, zakwestionowa­

ło stwierdzenie ukierunkowało dalsze działania opęracyjno-dochodzeniowe.

W tym samym roku Komenda Rejo­ nowa w Ciechanowie zarządziła eks-Na miejscu włamania do Urzędu Miejskiego w Łasku w 1991 r.

zabez-this field as well. In zabez-this work the author emphasizes the role of this kind of examinations, mentions dif-me cases of using the expertises of glove prints in criminal procedurę.

scene the great role in investigation work can play expertises of glove prints. There is urgent need for Cen­ tral Forensic Laboratory to organize training of many experts in exami- nations of prints of this type. Very important is good cooperation between expert and investigation With great progress of the contem- porary forensic technology its ap- plications are too smali. There are found and preserved at the crime scene mainly finger prints, the other niająco-typujące ułatwiają poszukiwa­ nie właściwego materiału porównaw­ czego. Konieczna jest ścisła współ­ praca prowadzącego postępowanie 2. Na miejscu zdarzenia zabezpie­ cza się różne rodzaje rękawiczek. Pra-czonych śladów i wykonywanych eks­ pertyz. Ten cel można osiągnąć po-oznaczeń fabrycznych wykonano tak­ że badania fizykochemiczne na obe­ cność mikrośladów występujących na

niły sprawy. Zatrzymani byli osobami bardzo zdemoralizowanymi, o dużym doświadczeniu kryminalnym. Ponadto ustalono, że w ciągu lat skład grupy zmieniał się, częstokroć podejrzani nie

pamiętali przestępstw, jakich się do- ściwy materiał porównawczy, puścili, z kim ich dokonywali i jakich

używali przedmiotów w konkretnym

momencie. Istniało zresztą duże pra- pieczono ślady rękawiczek. W pobliżu znaleziono również rękawiczkę. Bada­

nia wykazały, że zabezpieczone ślady traces ver rarely. At the burglary pochodzą od znalezionej rękawiczki.

Usytuowanie śladów świadczyło o wawczego. Ostatecznie nie postawie- tym, że używał jej sprawca włamania, no im zarzutu dokonania przestępstw,

których dotyczyły opracowane eks­ pertyzy.

Z przykładu tego nie należy wycią­

gać negatywnych wniosków i rezygno- pertyzę mającą na celu porównanie

rękawiczki znalezionej na miejscu wła- officer and theoretical knowledge in mania oraz rękawiczki zakwestiono­

wanej u podejrzanego. Obok badań porównawczych rękawiczek obejmu­

jących: rozmiar, kolorystykę, wspólne ferent kinds of glove prints and so- elementy budowy, rodzaj szwów,

wkładu ocieplającego i dodatkowych letkowa na kciukach uległa całkowite­

mu starciu, a na tych właśnie czę­ ściach, na materiale dowodowym, znajdowały się cechy indywidualne umożliwiające identyfikację. Nato­ miast na trzecim palcu, w okolicy zgię­ cia falangowego rękawiczki porów­ nawczej, wystąpiło uszkodzenie szwu identyczne jak na materiale dowodo­ wym. Z wcześniej też opisanych przy­ czyn opinia mogła być tylko pra­

wdopodobna. Inne czynności śledcze, się eksperci wykonujący badania rę- ślady i wykonującym ekspertyzy. W głównie przesłuchania, też nie wyjaś- kawiczek. Funkcjonariusze służby do- badaniach może zaistnieć sytuacja, w

chodzeniowo-operacyjnej potrafili wykorzystać uzyskane od kryminali­ styków informacje i w sposób prawid­

łowy, pod względem procesowym i w SUMMARY krótkim czasie, zakwestionowali

wła-„Domar" w Lublinie. Na miejscu zda­ rzenia zabezpieczono na trzech fo­ liach daktyloskopijnych ślady rękawi­

czek. Analiza ich struktury wykazała, powierzchniach rękawiczek oraz ba- że pochodzą one od rękawiczek za- dania biologiczne. Na podstawie tych mszowych, co ukierunkowało postę- badań stwierdzono, że rękawiczki po- powanie przygotowawcze i ułatwiło chodzą od tej samej pary i mogły być poszukiwanie materiału porównaw­

czego. U jednego z podejrzanych za­ kwestionowano tego rodzaju rękawi­ czki. Stwierdził on, że są to jego ręka­ wiczki, ale w sklepie, do którego doko­

nano włamania, nigdy nie był. Eksper- stanowi ważny element w działaniach tyza wykazała, że ślady dowodowe wykrywczo-dowodowych. Należy więc zostały pozostawione zakwestio- dążyć do zwiększenia ilości zabezpie- nymi w wyniku zatrzymania grupy nowanymi rękawiczkami i stała się

naj-przestępczej. Oględziny rękawiczek ważniejszym dowodem w tej sprawie.

Podobna sytuacja miała miejsce w przez ciągłe szkolenie ekspertów oraz brudzenie i zniszczenie. Struktura po- trakcie oględzin miejsca włamania do zapewnienie im podbudowy teoretycz- sklepu w Janowicach w dniu nej. Szkolenie powinno obejmować 1.03.1991 roku. Kategoryczna identy- naukę prawidłowej oceny śladów i wy- fikacja rękawiczki skórzanej, znalezio- konanie ekspertyzy porównawczej, nej w samochodzie osoby podejrza­

nej, pozwoliła na ustalenie sprawcy

włamania. Tak jak poprzednio był to widłowe i wyczerpujące badania oce- jedyny dowód w sprawie, a sprawca

nie przyznawał się do popełnienia przestępstwa.

W obu tych przykładach do ustale­

nia sprawców przestępstw przyczynili przygotowawcze z zabezpieczającym się eksperci wykonujący badania