Edward Sztafrowski
Posoborowe prawodawstwo
kościelne : 1. Motu proprio "Pro
comperto sane" dotyczące udziału
niektórych Biskupów Diecezjalnych
w Kongregacjach Kurii Rzymskiej w
charakterze członków
Prawo Kanoniczne : kwartalnik prawno-historyczny 11/3-4, 251-254
D O K U M E N T Y R E C E N Z J E S P R A W O Z D A N I A
P ra w o kanoniczne U (1968) n r 3—4
POSOBOROWE
PRAWODAWSTWO KOŚCIELNE
p rze tłu m a c z y ł i p rzy g o to w a ł do d ru k u K s. E d w a rd S z ta fr o w s k i
Zgodnie z zapow iedzią o tw ie ra m y now y dział D okum entów , k tó re o d tą d będ ą się u k azy w ały n a bieżąco. Z n a jd ą w nim m iejsce te posobo ro w e d o k u m e n ty kościelne, k tó re zaczęły się ukazyw ać po czerw cu
1967 r. D okum enty bow iem , ja k ie zostały p rom ulgow ane w ok resie od po czątk u 1963 ro k u do czerw ca 1967 ro k u z n a jd u ją się w osobnym zbiorze, k tó ry się u każe w n ajb liższy m czasie. Z b ió r posiad a n u m e ra c ję m a rg in eso w ą oraz in d ek s rzeczow y, k tó ry u ła tw ia zo rien to w an ie się w obszernej ju ż d o k u m e n tac ji posoborow ej.
W edług p rz y ję te j w zbiorze zasady będziem y i tu ta j zam ieszczali zarów no d o k u m e n ty ściśle p raw n e, ja k i d o k u m e n ty z z a k resu p ra w o
d a w stw a liturgicznego.
MOTU P R O PR IO „PRO COM PERTO SAN E”
dotyczące udziału niektórych Biskupów D iecezjalnych w Kongregacjach Kurii Rzym skiej w charakterze członków
L IT T E R A E A PO S TO L IC E M OTU P R O P R IO DATE
n onnulli Episcopi dioecesani uti Membra in Sacras Romanae Curiae Congregationes cooptantur
A A S 59 (1967) 881— 884
PA U LU S P P . VI
PRO COM PERTO SANE est quid C o ncilium O ecum enicum V atican u m II de E cclesiae Dei n a tu ra etia m v isib ili d o cu e rit, ite m q u e p la n e con s ta t q u id id em C oncilium se n se rit d e ne cessitate accom odandi n o strae a e ta tis ra tio n ib u s e a om nia su b si d ia a tq u e in s tru m e n ta q u ib u s E ccle sia u titu r, u t effic a tio re m odo sa lu tis opus sibi c o n c red itu m v a le a t in te r hom ines exsequi.
R e v era E cclesia, cui inv isib ile e iu s C aput C h ristu s Je su s iugem su am sa lu ta re m q u e assid u ita te m p ra e b e re non cessat, ta le m e x t e r n a e suae com paginis a m p litu d in em a sse c u ta est ut, q u am v is non p a u
-P A -P. -PA W EŁ VI
PO W SZECH N IE ZNANA je st
n a u k a Pow szechnego S oboru W a ty kańskiego II o n a tu rz e Bożego K o ś cioła, rów n ież w id zialn ej, a ta k że w pełn i w iadom o, co te n ż e S obór sądził o konieczności dostosow ania do w spółczesnych w a ru n k ó w tych w szy stk ich pom ocy i środków , k tó ry m i K ościół się posługuje, aby w sposób b ard z iej sk u teczn y m ógł w ykonyw ać w śród ludzi pow ierzo no sobie dzieło zbaw ienia.
K ościół, k tó re m u zaw sze to w a rz y szy sta ła i zbaw cza obecność jego n iew id zialn ej G łow y, Je zu sa C h ry stu sa, o siąg n ął ta k b ard z o p ełnię sw ojej z e w n ętrzn e j s tru k tu ry , że
252 R E F O R M A K U R I I R Z Y M S K I E J
[2]
cae exiguae d ifficu ltate s ei ubique f u e rin t su p e rv a d en d a e, u n iv e rsa s te rr a r u m orbis p a rte s iam a ttig e rit. Q uare, si alias um quam , hodie po tissim u m negotia, qu ae ad E ccle siam p e rtin e n t, u n iv e rsa le m om en tu m h a b e re dicenda su n t, ad eaque r ite e x p e d ie n d a opus e s t anim i p ra e p a ra tio n e , m en tis h a b itu re - ru m q u e u su v e re catholicis.
Iu re ig itu r m e rito C oncilium Oe- cum enicum , in te r n o rm as o p p o rtu ne san citas p e r D ecretum C hristus
D om inus, votis e x p e tiv it u t in M em b ra D ica ste rio ru m R om anae C u riae c o o p ta re n tu r etia m aliqui E piscopi pra e sertim dioecesani, qui m e n te m , optata ac necessitates o m n iu m E cclesiarum S u m m o P o n tifici p le n iu s referre v a le re n t.1
Nos v ere qui, e x p ro v id en tis Dei consilio, licet im p ares, P a sto ris u n i v ersa lis n u m e re fu n g im u r, ac probe conscii sum us g ra v ita tis officii N o bis concrediti, n ih il p o tius h a b e m us quam ut E cclesiae b onum an i- m o ru m q u e salu tem m agis m agisque p ro m o v eam u s; cum que p ra e te re a stu d io flag rem u s ad effec tu m d e d u cendi n o rm as a Concilio O ecum eni- co V aticano II sta tu ta s, lib e n ti sane anim o op eram dam us, u t e tia m iu - sta o p ta ta ac vota, q u ae V en e ra b i les N o stri in E pisco p atu F ra tre s in te r idem C oncilium sig n ific av e ru n t, e ffic ia n tu r.
Q uam obrem , u t N o stra R om ana C u ria fe lic ite r o bire possit nova eaque g ra v ia m u n e ra , q u ae ex n o r m is v o tisq u e Concilii O ecum enci o riu n tu r, u tq u e ipsi, au ctis necessi ta tib u s, p ra e sto sit sc ien tia atq u e p ru d e n tia N o stro ru m in E piscopatu F ra tru m , sedulo studio vias atq u e ra tio n e s consideravim us, qu ib u s D i- c a ste ria E cclesiae U n iv ersa lis re g i m in i p ra e p o sita sa p ie n ti ipsorum consillio et o p era p lu s p lu sq u e u ti p o ssen t; p ro rsu s enim p esuasum habem us, si m aio ris m o m en ti a rg u m e n ta coniunctis se n ten tiis, o rd in a
-d o ta rł ju ż -do w szystkich p ra w ie z a k ątk ó w kuli ziemskiej, chociaż m u
siał pokonywać w szędzie lic zn e
i nie m ałe przeszkody. N ależy p rz e de w szystkim stw ierdzić, że dziś, b ard z iej niż kiedykolw iek p ro b le m y K ościoła n ab ierają u n iw e rsa l nego znaczenia i dla rozw iązania ich w sposób odpow iedni p o trz e b a , aby dyspozycja ducha, o tw arto ść in te le k tu a ln a i prak ty czn e d o św ia d czenie były praw dziw ie katolickie. Słusznie więc S obór P ow szechny w śród licznych w y d an y c h n o rm , w y ra ził w Dekrecie „ C hristus Do
m in u s ” życzenie, ażeby w poczet
członków Dykasteryj K u rii R zym sk iej, byli kooptowani „także n ie
k tó r z y Biskupi, zw łaszcza d ie ce zja l ni, k tó r z y by mogli o b szern iej zd a w ać spraw ę Papieżowi z n a sta w ie nia, pragnień i potrzeb w s z y s tk ic h K ościołów ” .'
My zaś, którzy z Bożej O p atrz n o ści, chociaż słabi, sp ra w u je m y u rząd Pow szechnego P aste rz a i dobrze św iadom i jesteśmy ja k w ażny zo sta ł N am powierzony u rząd , niczego b ard z iej nie mamy n a uw adze, ja k coraz w iększy rozwój d o b ra K ościo ła i zbawienia dusz. A p o n iew aż ponad to szczerze p rag n ie m y w p ro w adzenia w życie n o rm w y d an y ch przez S obór W atykański II, dlatego ch ętn ie pragniemy przyczynić się do tego, by również zostały z re a li zow ane życzenia i w nioski, w y ra żone w czasie tegoż S oboru przez C zcigodnych Naszych B raci w E p i skopacie.
A by przeto Nasza K u ria R z y m sk a m ogła szczęśliwie p o d jąć now e i to pow ażne obowiązki, k tó re w yw odzą się z przepisów i w niosków Soboru Powszechnego, oraz, by jej — po zw iększeniu potrzeb — służyła p o m ocą w iedza i roztropność N aszych B raci w Episkopacie, p iln ie ro z w a żyliśm y drogi i sposoby, przy po m ocy których D ykasterie p rz e w i dziane do rządzenia K ościołem p o
[3] P O S O B O R O W E P R A W O D A W S T W O 253 t e d ilig e n te rq u e p e rp e n d a n tu r, e x in
de u n iv e rsa m v ita m catholicam e m o lu m e n tu m rea p se p e rc e p tu ra m esse, id q u e prodesse posse non so lu m ad ex p e d ie n d a g ra v io ra E ccle siae negotia, sed ad ipsas solvendas q u aestio n es, quae hodie hom ines sollicitos ten en t.
Itaq u e , re b u s om nibus m a tu re p e rp e n sis, p o stq u am se n te n tia m r o g avim us viros sc ien tia a u c to rita te - qu e p ra e sta n te s ac su p rem u m Dei lu m e n sup p licib u s p rec ib u s in v o c a vim u s, m o tu p ro p rio haec q u a e se- g u u n tu r sta tu im u s ac decernim us:
I. S acris R om anis C ong reg atio n i bus, p r a e te r P a tre s C ard in ales, a s s ig n a n tu r etia m aliq u o t E piscopi dioecesani, qui e a ru n d em C ongre g atio n u m pleno iu re e ru n t M em bra. II. H i E piscopi in te rs u n t ta m q u a m M em bra' coetibus p le n a riis, in q u i b u s re s m aioris m o m e n ti e t n a tu ra m p rin c ip ii g en e ralis h ab e n te s s in t p e rtra c ta n d a e . C eteri v ero coe tu s o rd in a rii S a c ra ru m C o ngrega tio n u m p ro ce d ere p e rg e n t iu x ta p ra x im , iisd em q u e in te r e ru n t P a tre s C a rd in ale s iique E piscopi M em b ra , q u i fo rte in U rb e adsint.
III. Ad p ra e c a v e n d a au tem in com m oda, q u ae D ioecesibus o riri p o ssin t ob c re b ra m d iu tu rn a m q u e ab se n tia m sa cro ru m P a sto ru m (qua d e re in m em o riam rev o c am u s n o r m a s de E p iscoporum re sid e n tia iu r e canonico sta tu ta s), d ec ern im u s u t co etu s p le n a rii sa c ra ru m C o ngrega tio n u m h a b e a n tu r, n isi p ec u lia ria a d iu n c ta a lite r su a d ea n t, sem el in anno, te m p o re o p o rtu n e sta tu e n d o ab iisdem C ongregationibus.
IV. N om inatio E piscoporum M em b ro ru m , qu am N obis re se rv a m u s, hoc m odo fia t: C ard in ales P ra e fe c ti sin g u la ru m C ong reg atio n u m o p p o r tu n a s in s titu a n t p e rc o n tatio n es a t- qu e in v e stig a tio n e s a p u d C o n feren - tia s E piscopales et, si casus fe ra t, etia m indicem q u a e ra n t Episcopo ru m ca n d id a to ru m , qui in re b u s de q u ib u s a g itu r, p e c u lia ri p e ritia p o l le a n t; his p era ctis, eo ru m no m in a
w szechnym m ogłyby coraz b a rd z iej k o rzy stać z ich ro z tro p n e j ra d y i pom ocy. W p ełn i je ste śm y p rze k o nani, że jeżeli w ażniejsze sp raw y zo staną pilnie, z zachow aniem p o rz ą d k u w spólnie rozw ażone, w y p ły nie stąd rzeczyw iście p ożytek dla całego K ościoła pow szechnego i że pom oże to nie ty lk o do z a ła tw ie nia w ażniejszych sp ra w K ościoła, lecz i do ro zw iązan ia in te r e s u ją cych dziś ludzkość problem ów .
T ak w ięc, rozw ażyw szy w szystko d okładnie, zasięgnąw szy uprzed n io zdan ia osób odznaczających się w ie dzą i pow agą oraz w ezw aw szy po k o rn y m i m odłam i Ś w ia tła Bożego, z w łasn ej w oli p o sta n a w ia m y i za
rządzam y, co n astępuje:
I. K ongregacjom R zym skim p rz y dziela się, oprócz K ard y n ałó w , ta k że n ie k tó ry ch B iskupów d ie ce zja l nych, k tó rzy będ ą p ełn o p ra w n y m i członkam i tychże K ongregacyj.
II. B iskupi ci uczestniczą ja k o Członkow ie n a ze b ran ia ch p le n a r nych, n a k tó ry ch są ro z p a try w a n e sp raw y w ażn iejsze i m a jąc e c h a r a k te r zasady ogólnej. P ozostałe n a to m iast zeb ran ia zw yczajne K o n g re gacyj o d b y w ają się zgodnie z p r a k ty k ą , a będ ą w nich uczestniczyli K ard y n ało w ie oraz ci B iskupi Członkow ie, k tó rzy by b y li w ted y w Rzym ie.
III. W celu zaś u n ik n ię cia n ie d o godności ja k ie m ogłyby p o w stać d la D iecezji z r a c ji częstej i d ługiej n ie obecności P a ste rz y (w k tó re j to sp ra w ie p rzy p o m in an y p rze p isy usta lo n e przez praw o k anoniczne o dnośnie do rez y d en cji B iskupów ), zarządzam y, by ze b ra n ia p le n a rn e K ongregacyj — o ile czego innego nie dorad zały b y okoliczności — o d b yw ały się je d en raz w ro k u w cza sie odpow iednio u sta lo n y m przez K ongregacje.
IV. M ianow anie B iskupów C złon ków , k tó re sobie rez e rw u je m y , m a się dokonyw ać w te n sposób: K a r dynałow ie, P re fe k c i poszczególnych K ongregacyj p rze p ro w ad z ą odpo- w ed n ie b a d a n ia i p o szu k iw an ia za
254 R E F O B M A K U R I I R Z Y M S K I E J [4]
p ro p o n an t, qui a N obis lib e re e li g an tu r.
V. S ingulis sacris C ong reg atio n i bus ac ee n se n tu r septem E piscopi dioecesani, ita seligendi, u t ceteris p r a e fe ra n tu r ii qui re ru m , de q u i bus a g itu r, v e re sin t p e riti; con g ru a etia m ra tio h a b e a tu r te rra r u m con tin e n tiu m , quas ipsi inco lu n t, ita u t E cclesiam U n iv ersalem q uodam m o do e x p rim a n t.
P ro coetibus p le n a riis sacrae C ongregationis de Religiosis, r a tio ne h a b ita p ec u lia ris m u n e ris h u iu s D icasterii, n o m in a b u n tu r Decem M em bra, q u o ru m tr ia eligenda e r u n t ex indice S u p erio ru m G ene ra liu m O rd in u m vel C o ngregatio num C lericalium , quem U nio R o m a n a S u p e rio ru m G en e ra liu m con ficiet et C a rd in a li P ra efec to e x h i bebit.
VI. U t sacrae C ongregationes r e ru m usu f ru a n tu r se m p er novorum ac v a le n tiu m M em brorum , e o ru n dem m u n u s ad q u in q u e n n iu m vig e bit.
V II. Quod a ttin e t sive ad m o d e ra tio n e m S.C. de P ro p a g a n d a F ide sive ad te m p u s quo M em b ra m u n e ra su a su stin e b u n t e t ad alia p e c u lia ria p ra e sc rip ta , se rv a n d ae su n t cum N o rm ae a N obis im p e rti ta e p e r L itte ra s Ecclesiae sanctae m o tu p ro p rio die 6 a u g u sti anno 1966 d atae , ad e x e q u en d u m D ecre tu m Concilii O ecum enici V aticani II
A d G entes d iv in itu s 2 tu m aliae
N o rm ae quae, p e r C on stitu tio n em A postolicam de R om ana C u ria p ro x im e edendam , sta tu e n tu r.
Q uaecum que v ero a N obis hisce L itte ris m o tu p ro p rio d atis d ec reta su n t, ea o m nia firm a ac r a ta esse iubem us, c o n tra riis q u ib u slib et non o b sta n tib u s.
D atu m R om ae, apud S an ctu m P e tru m , die V I m ensis A ugusti, in f e sto T ra n sfig u ra tio n is D.N.J.C., anno M C M LXV II, P o n tific a tu s N ostri quinto.
PA U LU S P P . VI
pośrednictw em K o n feren cji B isk u pich, a naw et — gdy to będzie p o trze b n e — poproszą o lis tę B isk u pów kandydatów , k tó rz y by o d zn a
czali się szczególną b iegłością
w sp raw ach , o które chodzi. Po do k o n an iu tego przedstaw ią n az w isk a osób, spośród których w y b ierzem y (członków) według N aszego u zn an ia.
V. Do poszczególnych K o n g re g a cyj zostanie przydzielonych siedm iu B iskupów diecezjalnych, w te n spo sób dobieranych, by p ierw szeń stw o m ieli ci, którzy są p raw d ziw ie b ie gli w spraw ach, o k tó re chodzi. N a leży rów nież mieć n a uw adze te ry to ria , k tó re oni zam ieszkują, ta k by w pew ien sposób w y ra ża li K ościół P ow szechny.
Dla zeb rań plenarnych K o n g re g a cji Zakonników — b io rąc pod u w a gę specyficzne zadanie tego D y k a - ste riu m — będzie m ian o w an y ch dziesięciu Członków, z k tó ry ch trzech będzie w ybieranych z lis ty
P rzełożonych G eneralnych Z ak o
nów ścisłych lub K ongregacyj K le ryckich, którą będzie sp o rząd zać U nia Rzym ska Przełożonych G ene raln y c h i przedstawiać K a rd y n a ło w i P refektow i.
VI. A żeby Kongregacje w zboga cały się zawsze dośw iadczeniem n o w ych i odpowiednich członków , b ę dą oni pełnili swoje fu n k c je przez okres pięciu lat.
VII. Co dotyczy, czy to k ie ro w a
n ia Kongregacją R ozk rzew ian ia
W iary, czy to czasu sp raw o w an ia przez Członków ich fu n k c ji oraz in nych szczególnych przepisów , to n a leży zachow ać tak N orm y, .ogłoszo ne przez Nas P ism em „Ecclesiae
sanctae”, wydanym z w łasn ej w oli
d nia 6 sierpnia 1966 ro k u odnośnie do w ykonania D ek retu P ow szech nego S oboru W atykańskiego II „Ad
G entes divinitus’’,2 ja k rów nież i in
ne N orm y, które będ ą ustan o w io n e przez w ydaną w n ajbliższym czasie K o n sty tu c ję Apostolską o K u rii R zym skiej.
