A. B.
Blaski i cienie [przegląd artykułu J.
Kruszewskiej i T. Jackowskiego,
zamieszczonego w Nr 23
Palestra 8/12(84), 83-84
1964
N r 12 (84) P rzegląd p ra sy p ra w n ic zej 83
p r z e c i n a s ię a p o d y k ty c z n y m i tw ie r d z e n ia m i, n iż p r ó b u je się ro z w ią z a ć g łę b s z ą a n a liz ą (...)”• T y m i s ło w a m i a u to r w p ro w a d z a c z y te ln ik a w ęedno z’ £ a d n !Pniq.
J e d y n ą k o d e k s o w ą w s k a z ó w k ą , j a k ro z u m ie ć „ch ęć z y s k u ” , z n a jd u j e m y w a rt. 47 § 2 k .k ., w k tó r y m ch ęć z y s k u o k re ś lo n o ja k o n is k ą p o b u d k ę . K o m is ja K o d y f i k a c y jn a w u z a s a d n ie n iu części o g ó ln e j k.k. p o d k re ś liła , że je d y n ie n is k ie p o b u d k i p r z e s tę p s t w a „ s ta n o w ić m o g ą s łu s z n e u s p r a w ie d liw ie n ie o d e b r a n ia s k a z a n e m u czy to s z c z e g ó ln y c h w y ró ż n ie ń , ja k im i d o tą d d a rz y ło go sp o łe c z e ń stw o , czy n a w e t p o w s z e c h n y c h p r a w p u b lic z n y c h , z ja k i c h k o rz y s ta k a ż d y o b y w a te l” . T e r m in „ k o r z y ś ć m a t e r i a l n a ” n ie z o sta ł w części o g ó ln ej k .k . w ogóle w p ro w a d z o n y . W cz ę śc i s z c z e g ó ln e j k .k . n a to m ia s t m a m y d o c z y n ie n ia z a ró w n o z p o ję c ie m „ z y s k u ” , k tó r y p o ja w ia s ię w c z te re c h p rz e p is a c h , ja k i z p o ję c ie m „ k o rz y śc i m a j ą tk o w e j” , o k t ó r e j m o w a a ż w d w u n a s tu a r t y k u ła c h . W o rz e c z n ic tw ie są d o w y m i p iś m ie n n ic tw ie p r a w n ic z y m u s ta lił się p o g lą d — b liż e j n ie u z a s a d n io n y — że k o rz y ś ć m a ją tk o w a je s t p o ję c ie m sz e rsz y m , n a to m ia s t zy sk p o ję c ie m w ę ższy m . O d s tr o n y ję z y k o w e j o b a p o ję c ia n ie o d b ie g a ją je d n a k od sieb ie, co n ie o z n a c z a , ż e b y w ję z y k u p r a w n ic z y m r ó ż n ic a ta k a n ie m o g ła is tn ie ć .
Z e s ta w ia ją c p rz e p is y u s ta w , p o g lą d y o rz e c z n ic tw a i n a u k i p r a w a k a r n e g o a u t o r d o c h o d z i d o w n io s k u , że t r a k to w a n ie k o rz y ś c i m a ją tk o w e j ja k o p o ję c ia sz e rsz e g o , a z y s k u j a k o p o ję c ia w ęższeg o , u z n a w a n ie , że m o ż liw a je s t k o rz y ś ć „ g o d z iw a ” , z y s k z a ś n o si s ty g m a t n is k ie j p o b u d k i — n ie z n a jd u j e u z a s a d n ie n ia . K lu c z a do r o z r ó ż n ie n ia ty c h p o ję ć n a le ż y — z d a n ie m a u to r a — s z u k a ć g d z ie in d z ie j. Z a m ia s t z a s ta n a w i a ć się n a d ty m , czym je s t zy sk , a czy m k o rz y ś ć m a j ą tk o w a , n a le ż y z w ró c ić u w a g ę n a to , k im je s t c z ło w ie k , k tó r y p o p e łn ił p rz e s tę p s tw o , z ja k i e j p o
b u d k i to u c z y n ił i w ja k im celu.
T a k w ła ś n i e w y p o w ie d z ia ł się W o lte r w sw y m „ P r a w ie k a r n y m ” . A u to r p o d z ie la w p e łn i te n p o g lą d p o d k r e ś la ją c , że z a g a d n ie n ie p o w in n o z n a le ź ć ro z w ią z a n ie n ie w p ła s z c z y ź n ie d o g m a ty c z n o -p r a w n ic z e j, lecz w p ła s z c z y ź n ie so c jo lo g ic z n e j. Z a s t a n a w ia n ie się n a d „ w y s o k o ś c ią ” c z y „ n is k o ś c ią ” p o b u d k i n ie p ro w a d z i d o c e lu , n a t o m ia s t p y ta n i a , n a k tó r e n a le ż y z n a le ź ć o d p o w ie d ź — to p y ta n ia n a s t ę p u ją c e : czy s p r a w c a m ia ł s k r u p u ły w ła m a n iu s o lid a rn o ś c i sp o łe c z n e j? czy m ia ł św ia d o m o ś ć s z k o d liw o ś c i s p o łe c z n e j sw eg o d z ia ła n ia ? w ja k im s to p n iu w y k a z a ł n ie z r o z u m ie n ie r o li m ie n ia s p o łe c z n e g o w n a s z e j g o s p o d a rc e ? itp . W r o z w a ż a n ia c h , czy s p r a w c a z a b o ru p o w in ie n b y ć s k a z a n y — p o z a k a r ą w ię z ie n ia — ró w n ie ż n a u t r a t ę p r a w a w y b o rc z e g o , u rz ę d u itp ., n ie p o m o ż e sę d z ie m u z a w a r te w w y ty c z n y c h S ą d u N a jw y ż sz e g o z 1962 r. s tw ie rd z e n ie , że „ ch ęć z ^ s k u je s t p o ję c ie m w ę ż sz y m od p o ję c ia k o rz y ś c i m a ją tk o w e j i s ta n o w i je d n ą z n is k ic h p o b u d e k ” . „ S ę d z ia d z is ie jsz y — w y w o d z i a u t o r — ch ce i m u si w ie d z ie ć , w e d le j a k ic h n ie m o r a liz a to r s k o m ę tn y c h , lecz sp o łe c z n ie ja s n o k r y ty c z n y c h o cen m a p a tr z e ć n a n ie b e z p ie c z e ń s tw o p o lity c z n e o b ecn o ści s k a z a ń c a w ży c iu z b io r o w y m po w y p u s z c z e n iu go z w ię z ie n ia (...).” M . C y b u l s k a W n r z e 23 z d n ia 8 lis to p a d a 1964 r. „ P r a w a i Ż y c ia ” z n a jd u je m y d w a a r t y k u ł y d o ty c z ą c e ra d c ó w p r a w n y c h . P ie r w s z y z ty c h a r ty k u łó w — to Blaski i cie n ie p ió r a J . K r u s z e w s k i e j i T. J a c k o w s k i e g o . C h o d z i o b la s k i i c ie n ie z a w o d u r a d c y p ra w n e g o . W b re w ty tu ło w i m o w a j e s t n a jp r z ó d o c ie n ia c h , a d o p ie ro p o te m o b la s k a c h .
84 P rzegląd prasy praw niczej N r 12 (84)
w y m , j e s t z d a r z a ją c e s ię c z ę s to n ie z a p e w n ia n ie ra d c o m p ra w n y m n a le ż y te j p o m o cy b iu r o w e j o ra z n ie z b ę d n y c h d o p r a c y w a ru n k ó w , a w ię c o d p o w ie d n ie g o p o m ie s z c z e n ia , w y d a w n ic tw u r z ę d o w y c h itp . C zyni to p ra c ę ra d c y p ra w n e g o b a r d z ie j u c ią ż liw ą , co z k o n ie c z n o śc i o d b ija się u je m n ie n a in te re s a c h in s ty tu c ji, k t ó r a g o z a tr u d n ia .
N a s tę p n ie , c h o c ia ż p r z e p i s y p r z e w id u ją z ró w n a n ie w y n a g ro d z e n ia r a d c y p r a w neg o z u p o s a ż e n ie m k ie r o w n i k a d z ia łu ekonom icznego, to je d n a k w rz e c z y w is to ś c i z r ó w n a n ie to n ie je s t c a łk o w ite , g d y ż k ie ro w n ic y ci b io rą u d z ia ł w p e w n y c h f o r m a c h w y n a g ro d z e n ia d o d a tk o w e g o , m oże im być poza ty m p rz y z n a n e w y ż sz e w y n a g ro d z e n ie ry c z a łto w e , w r e s z c ie m a ją m ożność a w an su . R a d c o w ie p r a w n i n a to m ia s t te g o w s z y s tk ie g o n ie m a ją . N ie m a ją n a w e t d o d a tk u za w y słu g ę l a t j a k s ę d z io w ie , le k a r z e czy n a u c z y c ie le .
P rz y c h o d z ą c d o o m ó w ie n ia s k u tk ó w , ja k ie pociąga za so b ą ro z d z ia ł z a w o d u r a d c y p r a w n e g o od z a w o d u a d w o k a c k ie g o , a u to rz y stw ie rd z a ją , że w p e w n y c h w y p a d k a c h w p ły n ą ł o n k o r z y s tn ie n a o b słu g ę p ra w n ą g o sp o d a rk i u sp o łe c z n io n e j, bo w ie lu a d w o k a tó w m a ją c y c h o g ra n ic z o n ą p r a k ty k ę w o lało u tr z y m a ć p o s ia d a n ie r a d c o s tw a , z r z e k a ją c s ię p r a k t y k i a d w o k a c k ie j. M ogą oni o b e c n ie p o ś w ię c ić cały sw ó j c z a s p r a c y n a r a d c o s tw a c h i sp e c ja liz o w a n iu się w z a g a d n ie n ia c h p r a w a go sp o d a rc z e g o . A le w ie lu a d w o k a tó w , a w ś ró d n ic h w ie lo le tn i r a d c o w ie p r a w n i i d o s k o n a li z n a w c y p r a w a g o sp o d arczeg o , w o le li pozostać p rz y z a w o d z ie a d w o k a c k im , c e n ią c so b ie w y ż e j n ie z a le ż n o ść , ja k ą o n daje.
C h o c ia ż p rz e p is y m ó w ią , że r a d c a p r a w n y je s t w sw y ch o p in ia c h n ie z a le ż n y i że 0 z w o ln ie n iu r a d c y p r a w n e g o n a le ż y z a w ia d a m ia ć je d n o s tk ę n a d r z ę d n ą , to je d n a k n ie je d e n r a d c a p r a w n y w o b a w ie n a ra ż e n ia się k ie ro w n ic tw u m o ż e się s ta ć b a r d z ie j u le g ły w s w y c h o p in ia c h . Z d r u g ie j je d n a k s t r o n y p ra w id ło w e u s ta w ie n ie ra d c y p ra w n e g o w s y tu a c ji p e łn o p r a w n e g o p r a c o w n ik a , a n a s tę p n ie u s ta le n ie zak re su i c h a r a k t e r u je g o p ra c y 1 o b o w ią z k o w e z a s ię g a n ie je g o o p in ii d a ją ra d c y p ra w n e m u n a le ż y tą p o z y c ję i w a r u n k i p ra w id ło w e g o w y k o n a n ia sw y c h z a d a ń , w obec czego w y d a n ie ja k i e j ś sp ec ja ln e j u s ta w y o z a w o d z ie r a d c y p ra w n e g o n ie je s t p o trzeb n e.
R ó w n ie ż n ie b y ło b y w ła ś c iw e , j a k to p ro p o n u ją niektórzy^ w y o d rę b n ie n ie o b s łu g i p r a w n e j p r z e d s ię b io r s tw i sk o n c e n tro w a n ie je j w je d n o s tc e n a d r z ę d n e j. S k u te k b y łb y ta k i , że n a s tą p ił o b y o d e rw a n ie ra d c y p ra w n e g o od je d n o s tk i z a tr u d n ia ją c e j. A p rz e c ie ż d o k ła d n a z n a jo m o ś ć p ra c y te j je d n o s tk i i w y ła n ia ją c y c h się n a j e j t l e k w e s tii j e s t is to t n y m w a r u n k ie m p ra w id ło w e g o w y p e łn ie n ia p rz e z lad cę
p r a w n e g o je g o f u n k c ji.
N a w e t sa m o s k o n c e n tr o w a n ie o b słu g i s p ra w sąd o w y ch w y k a z a ło , j a k o ty m św ia d c z ą d o ś w ia d c z e n ia p ie r w s z y c h l a t o k re su p o w o jen n eg o , że o b s łu g a ta k a p o w o d u je w ie le p is a n in y i z w ło k ę w z e b ra n iu m a te ria łó w d o w o d o w y c h . A p rze cież d o z a d a ń r a d c y p r a w n e g o n a le ż y p o n a d to o p in io w an ie w s p r a w a c h bieżćcych i w ie le in n y c h c z y n n o śc i, k tó r y c h b e z sta łe g o i ścisłego k o n ta k tu z z a k ła d e m p r a cy n ie d a się p r a w id ło w o w y k o n y w a ć .
D r u g i a r t y k u ł , p ió r a Z. M ł y ń c z y k a , m ó w i ju ż tylko o s a m y c h c ie n ia c h ja k o ty m ś w ia d c z y ty tu ł:
O p in ia p ra w n a czy świstek papieru?
W m y ś l p rz e p is ó w o p in ia p r a w n a je s t fa c h o w y m orzeczen iem o m o c y w ią :ą c e j d la p r z e d s ię b io r s tw a i ty lk o d y r e k t o r m oże w y d a ć decyzję sp rz e c z n ą z o p in ią , m u si je d n a k s w o je o d m ie n n e s ta n o w is k o u z a s a d n ić n a p iśm ie — w y w o d z i A u o r.
