"Moderner Atheismus und Moral", Karl Löwith, Heinz Flügel, Jules Girardi, Freiburg i. Br. 1968 : [recenzja]

(1)

Zygmunt Perz

"Moderner Atheismus und Moral",

Karl Löwith, Heinz Flügel, Jules

Girardi, Freiburg i. Br. 1968 :

[recenzja]

Collectanea Theologica 41/2, 211

(2)

R E C E N Z J E _{21 1} Moderner Atheismus und Moral (Karl L ö w i t h , Heinz F l ü g e l , Jules

G i r a r d i ) Freiburg i. Br. 1968, Herder, s. 61.

Pluralizmowi światopoglądowemu współczesnej ludzkości towarzyszy na rastające przekonanie o konieczności współpracy ludzi niezależnie od wyzna wanych przez nich przekonań religijnych, dla wspólnego dobra życia na ziemi. Trudno mówić o współpracy bez wymiany poglądów w różnych dziedzinach, które bardzo często potrącają lub zakładają sprawy światopoglądu. Stąd w y łania się pragnienie wzajemnego zrozumienia i zarazem szukanie wspólnej płaszczyzny nie tylko w zakresie praktycznego działania, lecz także uzasad nienia tego działania. Ponieważ zaś chodzi o działanie człowieka, dlatego też zagadnienia etyczne, w których dochodzi do głosu to, co znamienne właśnie dla człowieka, budzą żywe zainteresowanie współczesnej pluralistycznej świa topoglądowo ludzkości. Przecież w tym, co ludzkie, mogą i powinni ludzie się spotkać, chociaż wiadomo, że właśnie w tej dziedzinie tak bardzo się różnią. Zagadnienia etyczne wiążą się bowiem ze sprawami światopoglądu i religii.

Wydawnictwo Herdera opublikowało w ramach serii Weltgespräch materiały z dyskusji poświęconej powiązaniu moralności z religią, pod kątem dialogu wierzących z ateistami. Na publikację składa się kilka opracowań. W pierw szym z nich pt. Atheismus als philosophisches Problem. Karl L ö w i t h ana lizuje zjawisko współczesnego ateizmu w naświetleniu historycznym zwracając między innymi uwagę, że właśnie chrześcijan w pierwszych wiekach spotykał zarzut ateizmu, ponieważ ich zachowanie się różniło się znacznie od stylu ży cia religijnego świata starożytnego Rzymu. W drugim opracowaniu Heinz F l ü g e l zajmuje się problematyką stosunku religii do moralności w poglą

dach Alberta C a m u s a , który w imię humanizmu biedził się na tym, „jak zostać świętym bez Boga”. Główną część rozważań publikacji stanowi opra cowanie Jul es G i r a r d i , pt. Überlegungen zur Begründung einer weltlichen

Moral. Autor stara się naświetlić problem, w jakiej mierze można uzasadnić

etykę niezależnie od przesłanek religijnych. Jego zdaniem nie należy tego, co świeckie przeciwstawiać temu, co religijne, lecz tworzyć etykę ogólnoludzką, która byłaby otwarta na wszystkie wartości dotyczące życia ludzkiego. Wartości etyczne zaś są podobnie autonomiczne w stosunku do dziedziny wartości religijnych jak człowiek w stosunku do Boga, ale pełny swój rozwój osiąga właśnie w Bogu.

W końcowej części publikacji Walter S t r o l z podsumowuje dyskusję, jaka się wywiązała w związku z przedstawionymi opracowaniami. Uczestniczył w niej również J. B. Me t z .

Ton wywodów opracowań świadczy o szczerej chęci zrozumienia współ czesnego ateizmu i umożliwienia dialogu w sprawach etycznych między

ludźmi o różnym stosunku do religii. Godne zalecenia wydają się pod tym względem szczególnie rozważania zawarte w artykule J. G i r a r d i .

Ks. Zygmunt Perz SJ, Warszawa

R. P. RfiGAMEY OP, Gewaltlosigkeit, Wien-München 1966, Verlag Herold, s. 260.

Groźba powszechnej zagłady współczesnego świata narzuca wprost myśl o konieczności wyrzeczenia się wojny w załatwianiu sporów między naroda mi. W związku z tym narzuca się natarczywe pytanie, czy nie dałoby się w ogóle zrezygnować ze środków przemocy w stosunkach międzyludzkich. Za razem jednak budzi się wątpliwość, czy tego rodzaju postawa może liczyć na powodzenie.

To niezmiernie ciekawe zagadnienie nasunęło francuskiemu dominikanino wi R. P. R ś g a m e y temat rozważań, które wydał pt. Non-violence et