ODPOWIEDZIALNOŚĆ ZA SZKODĘ WYRZĄDZONĄ
PRZY WYKONYWANIU
WŁADZY PUBLICZNEJ
art. 77 ust. 1 Konstytucji
jest to odpowiedzialność za własny czyn
odpowiedzialność oparta na obiektywnej ocenie działania lub zaniechania
szkodzącego - zasada bezprawności
Art. 417 § 1 k.c. – lex generalis
Podmioty odpowiedzialne
1) osoby prawne wykonujące z mocy prawa władzę publiczną, w szczególności Skarb
Państwa i jednostki samorządu terytorialnego (art. 417 § 1 k.c.)
2) osoby prawne, którym zlecono
wykonywanie zadań z zakresu władzy
publiczną, na podstawie porozumienia, w szczególności jednostki samorządu
terytorialnego (§ 2 )
kryterium funkcjonalne
Poszkodowany
każdy podmiot prawa cywilnego
art. 77 ust. 1 Konstytucji
Przesłanki odpowiedzialności
szkoda
niezgodne z prawem zachowanie się przy wykonywaniu władzy publicznej
adekwatny związek przyczynowy między
nimi
Odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną wydaniem niezgodnego z prawem aktu
normatywnego (art. 417¹ § 1 k.c.)
przedsąd (prejudykat)
wymóg przedsądu nie odnosi się do niezgodności prawa krajowego z prawem wspólnotowym
Odpowiedzialność za szkodę
wyrządzoną niezgodnym z prawem prawomocnym orzeczeniem lub
ostateczną decyzją (art. 417¹ § 2 k.c.)
akty władcze o charakterze
indywidualnym, a nie normatywnym
zasada - prejudykat
stwierdzenie niezgodności z prawem
prawomocnego orzeczenia wydanego w postępowaniu cywilnym – prejudykatem są rozstrzygnięcia wydane w
postępowaniu:
1) ze skargi o wznowienie postępowania zakończonego prawomocnym wyrokiem 2) ze skargi kasacyjnej
3) ze skargi o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia
brak wymogu uzyskania prejudykatu, gdy tak stanowią przepisy odrębne
Art. 4241b k.p.c.: „W wypadku prawomocnych orzeczeń, od których skarga nie przysługuje, odszkodowania z tytułu szkody wyrządzonej przez wydanie prawomocnego orzeczenia niezgodnego z prawem można domagać się bez uprzedniego stwierdzenia niezgodności orzeczenia z prawem w postępowaniu ze skargi, chyba że strona nie skorzystała z przysługujących jej środków prawnych”.
przepisy postępowania karnego zawierają uregulowanie
szczególne dotyczące odszkodowania i
zadośćuczynienia za niesłuszne skazanie oraz niesłuszne
stosowanie środków przymusu (art. 552 i nast. k.p.k.), więc
przepisy k.c. nie znajdują
zastosowania (art. 421 k.c.)
Odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną niewydaniem orzeczenia lub decyzji
(art. 417¹§ 3 k.c.)
zaniechanie organu władzy publicznej
zasada: prejudykat
wymóg jego uzyskania może znosić przepis odrębny
zagadnienie przewlekłości postępowania
ustawa z 17 VI 2004 r. o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w
postępowaniu przygotowawczym prowadzonym lub nadzorowanym przez prokuratora i postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki:
„Art. 15. 1: Strona, której skargę uwzględniono, może w odrębnym postępowaniu dochodzić naprawienia szkody wynikłej ze stwierdzonej przewlekłości od Skarbu Państwa albo solidarnie od Skarbu Państwa i komornika.
2. Postanowienie uwzględniające skargę wiąże sąd w postępowaniu cywilnym o odszkodowanie lub zadośćuczynienie, co do stwierdzenia przewlekłości postępowania.
Art. 16. Strona, która nie wniosła skargi na przewlekłość postępowania zgodnie z art. 5 ust. 1, może dochodzić - na podstawie art.
417 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93, z późn. zm.3)) - naprawienia szkody wynikłej z przewlekłości, po prawomocnym zakończeniu postępowania co do istoty sprawy”.
Odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną niewydaniem aktu normatywnego
(art. 417¹ § 4 k.c.)
zaniechanie legislacyjne
gdy obowiązek wydania aktu normatywnego wskazuje przepis prawa
nie jest równoznaczne z zaniechaniem legislacyjnym wydanie przez TK tzw.
postanowienia sygnalizacyjnego
nie ma wymogu przedsądu
Odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną przez zgodne z prawem wykonywanie
władzy publicznej (art. 417² k.c.)
odpowiedzialność na zasadzie słuszności
dalej posunięta ochrona, niż wynika to z art.
77 ust. 1 Konstytucji
tylko szkoda na osobie
problem oceny związku przyczynowego:
1) zasada ogólna z art. 361 § 1 k.c.
2) należy odstąpić od kryterium normalności związku przyczynowego, jeżeli uzasadniają to względy słuszności (M. Safjan, A. Śmieja, Z.
Radwański, G. Bieniek, J. Kremis)
Uregulowania odrębne
przepisów art. 417, 417¹ i 417² k.c. nie stosuje się, jeżeli odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną przy wykonywaniu władzy publicznej jest uregulowana w przepisach szczególnych (art. 421 k.c.)
