ŚLADY BIOLOGICZNE
MECHANIZM POWSTAWANIA ŚALDÓW KRWI
Odpowiedź na pytania !
1. Co się zdarzyło? Rekonstrukcja przebiegu zdarzenia.
2. Gdzie? Ustalenie miejsca.
3. W jaki sposób? Sposób zadawania uderzeń, określenie pozycji ofiary, napastnika.
4. Kto? Identyfikacja na podstawie badań genetycznych osoby, od której krew pochodzi, rozmieszczenie plam na uczestnikach zdarzenia, sposób naniesienia.
Pojęcie śladu biologicznego jest trudne do jednoznacznego określenia, ponieważ brak jest precyzyjnej definicji, która w sposób nie budzący wątpliwości wskazywałaby, że mamy do czynienia ze śladem biologicznym. W praktyce klasyfikacja jest prowadzona poprzez wymienienie ich kategorii: tkanki, wydaliny, wydzieliny.
Ślady krwi powinno się poszukiwać na:
1. Miejscu zdarzenia: teren otwarty, (droga, pole, las), pomieszczenie zamknięte (budynek, wagon kolejowy).
W pomieszczeniach badaniom poddaje się ściany, sufit, podłogę, (uwagę należy zwrócić na szpary, fugi płytek, szczeliny), przedmioty np. krzesła, stoły, ręczniki, wanna, umywalka.
W terenie otwartym, oględziny podłoża, poszukiwanie śladów krwi na przedmiotach takich jak: kij, cegła, kamień, rośliny, gałęzie, liście.
2. Ciało podejrzanego, ofiary, odsłonięte części ciała.
3. Odzież, okolice dziurek, guzików, klap, marynarki, nakrycia głowy, brzegi płaszcza, obuwie.
4. Narzędzie przestępstwa, przesłanie do badań w takiej postaci w jakiej zostało znalezione.
Z kryminalistycznego punktu widzenia pojawiają się pytania:
Jak krew została naniesiona na podłoże ? Jaki był mechanizm jej powstania?
Podział plam krwi wg J. Radzickiego:
1. Ślady krwi będące bezpośrednim następstwem wynaczynienia krwi:
- Plamy okrągławe, - Wytryski krwi,
- Strumykowate ślady krwi, - Strugi i kałuże krwi.
2. Ślady krwi powstałe za pomocą działania różnych przedmiotów:
- Rozpryski krwi,
- Stykowe/kontaktowe ślady krwi.
3. Ślady powstałe wskutek zacierania lub usuwania plam krwi.
1. Ślady krwi będące następstwem wynaczynienia krwi
Zadany uraz z odpowiednią siłą powoduje uszkodzenie ścian naczyń krwionośnych, co skutkuje wynaczynieniem krwi do przestrzeni międzynaczyniowych, lub na zewnątrz organizmu.
W zależności od rodzaju uszkodzonego naczynia krwotok może przybrać różne formy.
Plamy okrągławe
Plamy okrągławe powstają, gdy kropla krwi pada prostopadle na gładką powierzchnię. Wygląd plamy krwawej będzie uwarunkowany wielkością energii kinetycznej jaka wyzwoli się w chwili zetknięcia się spadającej kropli z podłożem. Zależy od wysokości z jakiej kropla spada i wielkości źródła krwawienia (masy kropli krwi).
Przyjmuje się, ze energia kinetyczna kropli krwi przeciętnej wielkości, spadającej swobodnie z wysokości mniejszej niż 20 cm jest niska, co powoduje, że plama na gładkim, niechłonnym podłożu ma równe brzegi.
Ślady krwi pozostawione przez człowieka będącego w ruchu wyglądają inaczej. Nie padają one na podłoże pod kątem prostym, lecz ostrym. Mają kształt eliptyczny z wyraźną wypustką wskazującą źródło krwawienia względem podłoża, na którym plama krwi występuje.
Wytryski krwi
Wytryski krwi mają miejsce, gdy powstają uszkodzenia naczyń tętniczych, krew wypływa wtedy pod znacznym ciśnieniem. Wytryski zazwyczaj ułożone są promieniście lub liniowo.
Wytryski najczęściej występują na powierzchniach pionowych. Fakt ujawnienia na miejscu zdarzenia takich śladów ma znaczenie, ponieważ oznacza stosunkowo ciężkie uszkodzenie ciała.
Po ułożeniu wytrysków można określić kierunek przemieszczania się zranionej osoby i dynamikę jej ruchu, np.
obniżenie wysokości rozmieszczenia plam na pionowej powierzchni może świadczyć, że osoba pochylała się, klęczała.
Strumykowate ślady krwi
Strumykowate ślady krwi powstają na płaszczyznach gładkich i niewsiąkliwych, nachylonych w stosunku do poziomu pod pewnym kątem, w wyniku wydobywania się krwi na zewnątrz.
Od wytrysków różnią się one brakiem dynamiki spowodowanej energią nadaną krwi przez ciśnienie tętnicze.
Strugi i kałuże
Kałuże powstają, gdy na niewsiąkliwą płaszczyznę poziomą wypłynie większa ilość krwi. Również kilka lub kilkanaście plam okrągławych może połączyć się w kałużę krwi.
Niejednorodność podłoża może powodować wypływ nadmiaru krwi z kałuży w postaci strug. Różnica między śladem strumykowatym a strugą polega na tym, ze struga wypływa z kałuży po powierzchni zbliżonej do poziomej, a
Ślad strumykowaty pojawia się na powierzchniach o znacznie większym kącie nachylenia i praktycznie ścieka cała wynaczyniona krew, a nawarstwienie krwi na początku (górze) jest minimalne.
Kałuże, a następnie strugi powstają również, gdy zraniona osoba krwawi obficie oraz dłuższy czas nie przemieszcza się względem podłoża, na którym strugi wystąpiły.
2. Ślady krwi powstałe za pomocą działania rożnych przedmiotów
Rozpryski krwi
Jeśli zabrudzone krwią narzędzie znajduje się w ruchu, od jego powierzchni mogą odrywać się pojedyncze krople krwi i padać na pionowe, poziome lub skośne płaszczyzny w jego otoczeniu, w postaci rozprysków. Ilość krwi na narzędziu nie jest duża, więc plamy rozprysków są raczej drobne.
Różnią się od plam okrągławych i wytrysków, gdzie krwi jest znacznie więcej, ponieważ pojawia się bezpośrednio ze źródła krwawienia.
Wystąpienie rozprysków krwi na miejscu zdarzenia świadczy o tym, że zadano co najmniej dwa ciosy, pierwszy spowodował naruszenie ciągłości powłok skórnych i uszkodzenie naczyń krwionośnych oraz zabrudzenie narzędzia krwią ofiary, a podczas następnych od narzędzia odrywały się krople krwi.
Stykowe (kontaktowe) ślady krwi
Stykowe ślady krwi powstają wskutek dotyku zakrwawioną powierzchnią innych powierzchni. Powstają wówczas ślady nieregularne, gdy następuje krótkie zetknięcie zakrwawionej powierzchni z podłożem lub klasyczny ślad kryminalistyczny np.
daktyloskopijny w postaci odbitki nawarstwionej. Śladowi temu może towarzyszyć ruch przesunięcia. Ślady takie dają możliwość odtworzenia przebiegu zdarzenia poprzez poznanie ich dynamiki.
3. Ślady powstałe wskutek zacierania lub usuwania plam krwi.
Do najczęściej spotykanych sposobów zacierania i usuwania plam krwi należą:
- Zmywanie śladów zimną lub gorącą wodą,
- Usuwanie śladów krwi za pomocą środków chemicznych, - Zeskrobywanie plam krwi,
- Wycieranie plam różnymi materiałami,
- Przykrycie plam krwi ziemią, roślinnością, słomą, - Zamalowanie farbą,
- Zniszczenie całego przedmiotu na którym znajdowała się krew.
Całkowite usunięcie plam z podłoża jest trudne, ponieważ biologia kryminalistyczna dysponuje niezwykle czułymi metodami do ujawniania krwi utajnionej. Sam fakt próby zacierania śladów krwi ma znaczenie procesowe, bo świadczy o zachowaniu sprawcy po dokonaniu czynu.
Opis plam krwi w protokole oględzin.
Opis powinien zawierać:
- Ilość plam krwawych,
- Lokalizację i rozmieszczenie względem siebie, - Kształt,
- Wielkość, - Wygląd,
- Rodzaj powierzchni na której ślady się znajdują.
Ilość plam krwawych.
Jeśli ilość plam krwawych jest policzalna, wynosi nie więcej niż kilka, należy je policzyć i do protokołu podać konkretną liczbę. Jeśli plam jest bardzo dużo to używa się liczebników nieokreślonych, np. kilkanście, kilkadziesiąt.
Kształt.
Plamy krwi mogą mieć kształt łatwy do określenia, mogą przybierać formę koła lub elipsy z widocznymi wypustkami. Niekiedy pojedyncze plamy łączą się w kałużę, tworząc regularne wzory geometryczne. Z reguły jednak nie da się określić kształtu w sposób jednoznaczny. W takim przypadku należy w miarę możliwości starać się opisać plamę, w ostateczności używając określania – plama o nieokreślonym kształcie.
Pomiar plamy krwi o regularnych kształtach nie nastręcza problemów, wystarczy podać średnicę koła lub elipsy (elipsa ma dwie średnice). W przypadku plamy o nieregularnym kształcie, pomiar jest nieco bardziej złożony. Do protokołu podaje się długość plamy – odległość pomiędzy dwoma najbardziej oddalonymi punktami położonymi na obrzeżu plamy, jej szerokość w najwęższym i najszerszym miejscu.
Dla przyszłej ekspertyzy dotyczącej mechanizmu powstawania plam krwi ważny jest też wygląd plamy. O ilości wynaczynionej krwi może świadczyć stopień nawarstwienia (podłoża niewsiąkliwe), lub nasycenia (podłoża wsiąkliwe) plam.
O czasie jaki minął od powstania plamy do oględzin w ograniczonym zakresie wnioskować można na podstawie tego, czy krew w plamie jest sucha, czy jeszcze mokra. Informacje te powinny znaleźć się w protokole.
Rodzaj powierzchni, na której znajdują się ślady.
Krew będzie się zachowywać różnie w zależności od tego na jaką powierzchnię upadnie. Inaczej będzie wyglądać plama powstała z tej samej ilości krwi i posiadająca w chwili zetknięcia z podłożem taką samą energię kinetyczną na powierzchni niewsiąkliwej, a inaczej na wsiąkliwej.
Biegły musi mieć wiedzę o podłożu opisywanej i fotografowanej plamy, ponieważ jego charakter rzutuje na wygląd plamy. Należy podać z jakiego materiału podłoże jest wykonane i sprecyzować jego wsiąkliwość.
Techniczne zabezpieczenie zależy od takich czynników jak:
- Rodzaj podłoża,
- Wielkość przedmiotu, - Grubość plamy,
- Stan śladu.
