Nauka Społeczna Kościoła Katolickiego – wybrane zagadnienia

Pełen tekst

(1)Nauka Społeczna Kościoła Katolickiego – wybrane zagadnienia mgr Magdalena Debita.

(2) Wprowadzenie  Katolicka Nauka Społeczna –. to zespół twierdzeń i zasad, w świetle których można i należy poszukiwać rozwiązań praktycznych zagadnień współżycia społecznego oraz działal-ności politycznej i gospodarczej..

(3) Wprowadzenie - cd Katolicka Nauka Społeczna (disciplina socialis catholica) występuje w ogłoszonej 15 maja 1931 encyklice Piusa XI Quadragesimo anno, skąd została powszechnie przyjęta.. Nazwa.

(4) Czym jest NSK? – Definicja Jana Pawła II w encyklice Sollicitudo rei socialis. Według niej nie należy rozpatrywać refleksji społecznej Kościoła jako zwartego systemu o charakterze ideologicznym lub praktycznym, który zmierza do definiowania i kształtowania stosunków eko-nomicznych, politycznych i społecznych. Jako kategoria niezależna jest dokładnym sformułowaniem wyników pogłębionej refleksji nad złożoną rzeczywistością ludzkiej egzystencji w społeczeństwie i w kontekście międzynarodowym, przeprowadzonej w świetle wiary i tradycji kościelnej..

(5) CEL Jej podstawowym celem jest wyjaśnianie tej rzeczywistości poprzez badanie jej zgodności czy niezgodności z nauką Ewangelii o człowieku i jego powołaniu doczesnym, a zarazem transcendentnym; zmierza zatem do ukierunkowania chrześcijańskiego postępowania. Nauka społeczna Kościoła należy(…) nie do dziedziny ideologii, lecz teologii, zwłaszcza teologii moralnej..

(6) Maciej Zięba, Papieże i kapitalizm,. Znak,. Kraków 2008, s. 51.  NSK to interpretacja świata znajdującego się. w obecnym punkcie świetle Ewangelii. przeprowadzona. w.  katolicka myśl społeczna oraz jej rozwój i cel. wiążą się z obowiązkiem ewangelizacji, za pośrednictwem której Kościół niesie dobrą nowinę wszystkim ludziom, czyli istotom według antropologii katolickiej otwartym na relacje społeczne..

(7) Arkadiusz Wuwer, Katolicka nauka społeczna – czym jest? w: ABC KNS.  KNS należy traktować ją jako odpowiedź na. potrzebę konfrontacji Słowa Bożego z problemami pojawiającymi się w życiu codziennym.  Zadaniem KNS jest określenie praw życia. społecznego, wskazanie podstawowych zasad rządzących życiem społecznym, krytykę rzeczywistości i wskazanie sposobów działania, które mają na celu naprawienie negatywnie ocenionych układów w życiu społecznym..

(8) ks. Władysław Piwowarski "Słownik katolickiej nauki społecznej", "ABC katolickiej nauki społecznej", "Socjologia religii". Katolicka nauka społeczna jest to nauczanie społeczne Kościoła katolickiego oraz oparta na nim naukowa refleksja uczonych specjalistów i działaczy katolickich..

(9) Katolicka Nauka Społeczna Dawniej KNS nazywano socjologią chrześcijańską. Wpływ encykliki Leona XIII Rerum novarum, w której rozwijano naukę dot. kwestii robotniczej i społecznej Dwie odrębne dziedziny nauki. Socjologia chrześcijańska etyka społeczna i gospodarcza.

(10) Źródła.  Pismo Święte i tradycje pierwotnego Kościoła  Dokumenty soborów i synodów (powstawanie. i zmiany w prawie kanonicznym) – corpus juris canonici  Dokumenty duszpasterskie (wypowiedzi Kościoła Nauczającego Papież i biskupi encykliki, adhokracje, motu proprio, listy apostolskie, konstytucje apostolskie, przemówienia Papieskie, niektóre materiały Synodów Biskupów, kodeks kanoniczny  Dorobek uczonych katolickich, filozofów,.

(11) Kiedy powstała KNS?- od Starego Testamentu do Rewolucji Francuskiej – zarys tematu – cz. 1. Kościół zawsze głosił naukę o. godności człowieka i powołaniu społecznym, zasadach życia społecznego (integralna część nauki chrześcijańskiej) Stary i Nowy Testament.

(12) Kiedy powstała KNS?- od Starego Testamentu do Rewolucji Francuskiej – zarys tematu – cz. 2  Św. Klemens Aleksandryjski († 215) -. współżycie chrześcijan w gminach, bogactwo nie zmienia człowieka ale nie stanowi o jego wartości  Św.. Grzegorz z Nyssy († 394) – obowiązek pracy jako błogosławieństwa Bożego, miłość dla biednych.

(13) Kiedy powstała KNS?- od Starego Testamentu do Rewolucji Francuskiej – zarys tematu – cz. 3  Św. Bazyli († 379) – własność (w nawiązaniu do ST)-. człowiek jest tylko dzierżawcą dóbr materialnych będących własnością Boga, ale własność jest uprawnieniem człowieka /rozumna natura/ UPRAWNIENIE  Św. Jan Chryzostom († 407) – w kazaniach podkreśla wyzysk bogatych przez biednych (rozwarstwienie społeczne), szacunek do ciężkiej pracy chłopów i górników, dobroczynność to nie mechaniczne rozdawanie darów  Św. Ambroży († 397) i św. Hieronim († 419) – zwalczają nadmierną pogoń za bogactwem i nadużywanie go..

(14) Kiedy powstała KNS?- od Starego Testamentu do Rewolucji Francuskiej – zarys tematu – cz. 4  Św. Aureliusz Augustyn. († 430) – nauczanie w. sprawach politycznych, gospodarczych. społecznych. i. państwo res publica to res communis, res populi; troska o pokój (zew. i wew.); władza opiekuńcza; rola rodziny prima naturalis societatis copula, jako początek i cząstka państwa, dysproporcja bogaty-biedny, jałmużna nie jest formą pomocy biednemu/pożyczka jako akt miłosierdzia/. Chrześcijaństwo winno podnosić godność pracy, która ma wartość moralną (w: De opere monachorum) powszechny obowiązek pracy (moralny, ekonomiczny, wymiar metafizyczny).

(15) Kiedy powstała KNS?- od Starego Testamentu do Rewolucji Francuskiej – zarys tematu – cz. 5  Św. Tomasz z Akwinu († 1274) –. universum, universsitatis. humanae;. Filozofia spopularyzowana w XIX i XX w. godność, niezależny indywidualny cel każdego człowieka, bonum commune (dobro powszechne), pax et ordo (pokój i ład); idea zawodu jako obowiązku i powołania społecznego oraz indywidualnego udoskaonalania człowieka; dobra gospodarcze to środki do osiągnięcia innych celów a nie cel sam w sobie; własność i obowiązki obligatio erogandi bona superflua z nią związane (np. pomoc potrzebującym).

(16) Św. Tomasz z Akwinu  Należy. więc zachować tu miarę, którą wyznacza człowiekowi jego cel i tylko wtedy działalność gospodarcza nie prowadzi do błędu. Kiedy temu celowi jest podporządkowana. …in tantum vitio caret in quamntum continetur sub regula finis. S. th., 2-2, q. 118, a. 1, ad 1.

(17) Czasy nowożytnie  Renesans (naturalistyczne pojmowanie. wszystkich zagadnień życia),  Protestantyzm (Cuius regio, eius religio), . Teoria Webera – wpływ protestantyzmu na kapitalizm.  Postępująca dezintegracja polityczna,  Powstawanie nowych państw,  Integracja organizacyjna, administracyjna. i społeczna.

(18) Kwestia społeczna w czasach nowożytnych – doktryna scholastyków  Stopniowe wyodrębnienie się nauki społecznej z    . całej doktryny chrześcijańskiej Powstanie tzw. kwestii robotniczej Naturalistyczne pojmowanie spraw ludzkich Tendencja do „wyrywania” życia ludzkiego spod wpływu religii i etyki sukces Protestantyzm: sukces gospodarczy jako oznaka błogosławieństwa Bożego – zasada Cuius regio, eius religio.  Nowe państwa, nowe doktryny, nowe problemy.

(19) Francisco de Vitoria († 1549)  Twórca nauki o prawie narodów  Jedność świata orbis - dobro. wspólne jako element orbis  Etyka społeczna i gospodarcza (teoria interwencji państwowej, ceny, wolny rynek)  Idea celowości.

(20) „Chrześcijańskie” utopie XVI i XVII w.  Tomasz Morus († 1535)  Tommaso Campanella († 1639)  Francis Bacon z Verulamu († 1626).  O niebezpieczeństwie ucieczki w utopię. Paweł VI Adhokracja apostolska „Octogesima adveniens” n. 37  Stanowisko Kościoła wobec ideologii utopijnych.

(21) Od Rewolucji Francuskiej do Encykliki „Laborem exercens”  Wiek XVIII i XIX – wielkie przemiany. gospodarcze, społeczne i polityczne - umacnia się klasa panująca,  Proces odchrześcijanienia 1. Rewolucja Francuska 2. Rewolucja Przemysłowa Pius XI w encyklice Ubi Arcano Dei  Konserwatyści niemieccy (A. Müller, F. von Baader, J.J. von Görres)  Konserwatyści francuscy (J.M. de Maistre, L. de Bonald).

(22) Stanowisko katolików wobec Rewolucji Francuskiej  Ożywienie dyskusji dotyczących. społeczeństwa (pojmowanie haseł rewolucyjnych)  F.R. de Chateaubriand († 1848) „chrześcijaństwo to idea przyszłości i wolności o nowym społecznym wymiarze”  F.R. Fodere († 1835) zwraca uwagę na zadania KNS, biedę i nędzę społeczeństw pracujących  J.M. de Maistre († 1821) przedstawiciel katolicyzmu politycznego - istnienie praw życia.

(23) KNS a liberalizm  Stosunek Kościoła katolickiego do doktryny. liberalizmu ewoluował, znajdując wyraz w oficjalnych dokumentach papieskich. Możemy wyróżnić trzy zasadnicze etapy:  okres potępienia (od pontyfikatu Piusa VI do pontyfikatu Piusa IX),  okres krytyki (od pontyfikatu Leona XIII do pontyfikatu Piusa XII)  okres dialogu (od pontyfikatu Jana XXIII do pontyfikatu Jana Pawła II).

(24) Początki katolicyzmu społecznego  Aktywność społeczna katolików – brak   . . jednolitego charakteru, „katolicyzacja” haseł liberalizmu szkoła niemiecka F.J. Bussa, F. Ch. Moufang, L. Windthorst, W.E. von Ketteler, szkoła austriacka K. von Vogelsang, G. von Blome, K. von Lowenstein, A.M. Weiss, F. Schindler Początki ruchu katolicko-społecznego w krajach łacińskich i anglosaskich.

(25) Leon XIII – początki współczesnej nauki społecznej Kościoła  Następca Piusa IX - papież w okresie od 20     . . lutego 1878 do 20 lipca 1903 Autor 86 encyklik i dokumentów Przełomowy pontyfikat Aggiornamento Pobudzenie katolików do aktywności społecznej Uporządkowanie myśli chrześcijańskiej w dziedzinie teologii, filozofii, naukach społecznych Accomodata renovatio (odnowa Kościoła).

(26) Rerum novarum, 1891 – o kwestii robotniczej . Osią encykliki jest ocena moralna ówczesnej sytuacji społecznej proletariatu, jednakże w szerszym aspekcie filozoficznym, etycznym, gospodarczym, historycznym. . http://istravail.com/imprimer_art443.html.

(27) Rerum novarum. Kwestia robotnicza korzystnie rozwiązaną być nie może inaczej, jeno przez stwierdzenie i uznanie tej prawdy, iż własność prywatna jest prawowita i nietykalna. (…) Prawo do posiadania prywatnej własności otrzymał człowiek od natury, potrzebne jest mu prawo własności stałej i trwałej nie tylko do rzeczy, które niszczeją przy użyciu, lecz i do takich, które po użyciu pozostają..

(28) Rerum novarum Albowiem nauka chrześcijańska posiada dziwną a wieloraką zdolność do tłumienia waśni społecznych w samym zarodku. (…) Gdy lud będzie miał nadzieję nabycia ziemskiej posiadłości, zwolna oba stany zbliżą się do siebie..

(29) Rerum novarum. Otóż demokracja chrześcijańska, przez to właśnie, że się chrześcijańska zwie, winna jak by na fundamencie oprzeć się na zasadach ustanowionych przez wiarę boską, tak mając na względzie pożytek słabych, by doskonalić dusze, do rzeczy wiecznych stworzone. Dlatego nie ma dla niej nic świętszego nad sprawiedliwość; prawu nabywania i posiadania musi ona przyznać nietykalność; musi bronić nierówności stanów, która zresztą jest właściwością dobrze uporządkowanego państwa; wreszcie musi obstawać przy takiej formie i takim rządzeniu społeczeństwa, jakąż temu nadał Bóg-Stwórca..

(30) Potrzeba zmian  Ochrona własności prywatnej  Zatrudnienie  Warunki pracy  Ochrona kobiet i dzieci  Umowa o pracę i wynagrodzenie za nią  Upowszechnienie własności  Prawo do łączenia się w. stowarzyszenia zawodowe.

(31) Przemiany społeczno-gospodarcze  Zmiany techniki produkcji przemysłowej.    . (wprowadzenie maszyny parowej), powstawanie przemysłu fabrycznego Rozpowszechnienia pracy najemnej i powstania klasy pracowników i pracodawców Podział społeczeństwa na kapitalistów i ubożejącą klasę pracującą Upadek moralności społecznej Walka klas.

(32) Przyczyna niedoli robotników  Zniesienie. dawnych. korporacji. przemysłowych  Usunięcie wpływu religii i moralności na ustrój i ustawodawstwo państwowe  Monopol kapitalistów na rynku pracy i płacy  Lichwa (sweating system) – kupowanie towarów w sklepach będących własnością pracodawcy na wysoko oprocentowany kredyt Uwłaszczenie pracy.

(33) Własność XIII rozróżnia wspólnotę użytkowania od indywidualnego po-siadania  Posiadanie prywatne wyprowadzone zostało z prawa naturalnego  Źródłem własności jest prawo do życia  Jest podstawą bytu rodziny i zabezpieczeniem jej niezależności  Leon.

(34) Zadania państwa  Przeciwdziałanie. bezrobociu. strajkom  Zakaz pracy w niedziele i święta  Ustawowy czas pracy  Ustawowy wiek pracowników  Ochrona kobiet  Słuszna płaca  Ochrona życia i zdrowia. i.

(35) Pius XI  papież w okresie od 6 lutego 1922 do. 10 lutego 1939  30 encyklik i dokumentów  Kontynuator nauczania społecznego Leona XIII  Nowi adresaci Quadragesimo Anno – wierni chrześcijanie, katolicy świata  Podkreślenie praw i obowiązków Kościoła.

(36) Pius XI Państwo bowiem, wolne od wszelkich wpływów partyjnych służące jedynie dobru ogólnemu i sprawiedliwości, winno jako najwyższy władca i naczelny sędzia wysoko nieść sztandar, a spada do roli niewolnika, zaprzedanego ludzkim namiętnościom i samolubnym interesom..

(37) Quadragesimo Anno , O odnowieniu ustroju społecznego i dostosowaniu go do Prawa Ewangelicznego na czterdziestą rocznicę encykliki "Rerum novarum", 15 maja 1931.  Najważniejsze. przesłanie społeczne Piusa XI  Uwagi precyzujące szczegółowe wskazania w Rerum novarum http://www.memoriachilena.cl/602/w3-article-8531.html.

(38) Przyczyny ogłoszenia QA  Konieczność wyjaśnienia niektórych. ustępów Rerum novarum, budzących wątpliwości i powodujących spory inter-pretacyjne pomiędzy katolikami  Przemiany. społeczno-gospodarcze (po I WŚ) i potrzeba dokładniejszego określenia nauki Leona XIII.

(39) Quadragesimo Anno         . Prawo własności Umowa o pracę i płaca Płaca rodzinna Odrzucenie liberalnych zasad wolnej konkurencji i zysku Rola organizacji (korporacji) zawodowych Sprawiedliwość społeczna Uwłaszczenie pracy ploretaryzm Ostrzeżenie papieskie przed socjalizmem i komunizmem (Divini Redemptoris).

(40) Encyklika QA zakończyła pierwszy okres. reformatorskiej myśli chrześcijańsko -społecznej, trwający nieprzerwanie od wystąpień biskupa von Kettelera (Sześć kazań adwentowych Die grossen sozialen Fragen der Gegenwart wygłoszonych w katedrze w Moguncji w 1848 r. ) QA dała pełną syntezę KNS, dzięki oparciu się na RN i zajęciu stanowiska dotyczących najważniejszych kwestii społecznych (encyklika ukazała się w chwili wielkiego kryzysu gospodarczego lat 1929-1932).

(41) Sobór Watykański II i jego papieże  Jan XXIII  Paweł VI. Sobór został otwarty 11 października 1962 przez papieża Jana XXIII, zakończony 8 grudnia 1965 przez papieża Pawła VI. Sobór został zwołany z inicjatywy Jana XXIII w celu uwspółcześnienia (aggiornamento) Kościoła katolickiego.  4 Konstytucje  9 Dekretów  3 Deklaracje.

(42) Sobór Watykański II Konstytucje: Konstytucja o liturgii świętej Sacrosanctum concilium  Konstytucja dogmatyczna o Kościele Lumen gentium  Konstytucja dogmatyczna o Objawieniu Bożym Dei verbum  Konstytucja duszpasterska o Kościele w świecie współczesnym Gaudium et spes .

(43) Sobór Watykański II Dekrety:         . Dekret o środkach społecznego przekazywania myśli Inter mirifica Dekret o Kościołach wschodnich katolickich Orientalium ecclesiarum Dekret o ekumenizmie Unitatis redintegratio Dekret o pasterskich zadaniach biskupów w Kościele Christus dominus Dekret o przystosowanej odnowie życia zakonnego Perfectae caritatis Dekret o formacji kapłańskiej Optatam totius Dekret o apostolstwie świeckich Apostolicam actuositatem Dekret o działalności misyjnej Kościoła Ad gentes divinitus Dekret o posłudze i życiu kapłanów Presbyterorum ordinis.

(44) Sobór Watykański II Deklaracje: Deklaracja o wychowaniu chrześcijańskim Gravissimum educationis  Deklaracja o stosunku Kościoła do religii niechrześcijańskich Nostra aetate  Deklaracja o wolności religijnej Dignitatis humanae .

(45) Oficjalna kodyfikacja KNS Pontyfikat Jana XXIII oraz okres Soboru Watykańskiego II przynosi swojego rodzaju oficjalną kodyfikację nauki Kościoła w czterech dokumentach o szczególnym znaczeniu. Encykliki Jana XXIII: Mater et Magistra (1961). i Pacem in terris (1963) Konstytucja duszpasterska o Kościele w świecie współczesnym Gaudium et spes (1965) Encyklika Pawła VI Populorum progressio (1967) Pewien wkład wnosi też Synod Biskupów.

(46) Jan XXIII  papież w okresie od 28 października. 1958 do 3 czerwca 1963  polityka aggiornamento  8 encyklik i dokumentów  Nowe zadania Kościoła  Dokonał syntezy KNS.

(47) http://www.todocoleccion.net/libro-enciclica-mater-et-magistra-juan-xxiii-texto-bilingue-espanol-latin-ano-1961~x36396810 http://ncronline.org/news/theology/experts-pacem-terris-had-radical-impact-church-teaching.

(48) Mater et Magistra – Encyklika o współczesnych przemianach społecznych w świetle zasad nauki chrześcijańskiej  Ogłoszona w 70-tą rocznicę ogłoszenia Rerum novarum.  Podział na 4 części  1. omówiono i wyjaśniono naukę zawartą w RN,. QA i w przemówieniu Piusa XII z 1.06.1941;  2. rozwinięto nauki społeczne poprzednich papieży i skomentowano je w świetle ówczesnych problemów społeczno-gospodarczych;  3. zauważono nowe aspekty kwestii społecznej;  4. wprowadzono środki odnowienia stosunków społecznych.

(49) Mater et Magistra  Kościół katolicki jest Mater et Magistra –. Matką i Mistrzynią wszystkich narodów  Wypunktowano. szereg najważniejszych procesów społecznych, gospodarczych z uwzględnieniem okoliczności historycznych w których kontekście należy odczytać i interpretować encyklikę (ks. Józef Majka, KNS, 1988, s. 362-363).

(50)  a) wojna ujawniła kryzys w polityce. międzynarodowej, której dotychczasowe środki i zasady oraz instytucje nie były i nie są nadal wystarczające, ażeby zapobiec wojnom i uchronić ludzkość przed wyniszczeniem; polityka międzynarodowa potrzebuje koniecznie niezmiennych zasad moralnych, na których mogłaby się oprzeć;.

(51)  b) wojna ujawniła kryzys ideologii. politycznych, jakimi kierowali się rządzący, a nawet dowiodła, że niektóre z nich miały charakter nieludzki, nawet zbrodniczy;  c) wojna doprowadziła do upadku autorytetów, ujawniła słabość pozornie niewzruszonych potęg,  d) świat podzielił się na obozy i bloki, mające tylko na pozór znaczenie ideologiczne; u podstaw tego podziału tkwią przeciwieństwa.

(52)  e). faktem stała się socjologiczna jedność świata, współzależność nie tylko poszczególnych ludzi, wspólnot i narodów, ale nawet wielkich regionów politycznych i gospodarczych;  f) ujawniła się wraz z rozwojem nauk ścisłych dysproporcja między rozwojem nauki i techniki a wiedzą o człowieku i moralnością;  g) równocześnie jednak wzrasta zainteresowanie problematyką sensu życia oraz zdrową nauką o człowieku;.

(53)  h). zmieniła się także sytuacja Kościoła, który stał się powszechny nie tylko z założeń i tendencji, ale faktycznie ogarnął swym oddziaływaniem cały świat; szanse Kościoła w tym wymiarze, w takiej rzeczywistości zależą bowiem od jego uniwersalnego charakteru z jednej strony, a od jego zdolności dostosowania się i współżycia z każdą kulturą z drugiej..

(54) Mater et Magistra a Sobór Watykański II Encyklika spełniała wobec Soboru kilka zadań:  a) zwraca uwagę na społeczne i ogólnoludzkie znaczenie Kościoła i chrześcijaństwa na świecie, na jego zdolność rozwiązywania problemów w skali światowej, a w związku z tym i sam Sobór ma znaczenie nie tylko dla katolików;  b) papież omawia w encyklice sprawy, które nie mogły być bezpośrednio przedmiotem obrad; Sobór jest bowiem zgromadzeniem o celach religijnych, a nie społeczno-gospodarczych;  c) stała się manifestacją ducha, jaki towarzyszył obradom soborowym, wskazując na metodę cierpliwego poszukiwania rozwiązań aktualnych problemów społecznych..

(55) Mater et Magistra w dziedzinie społecznej 1. Rozwój ubezpieczeń społ. albo zabezpieczenia 2. 3. 4. 5.. społ. Wzrost świadomości społecznej, politycznej, ogólnej i zawodowej robotników Zacieranie się podziałów klasowych Zainteresowanie się problematyką światową ludzi ze średnim wykształceniem Wzrost dysproporcji kulturalnych pomiędzy sektorami gospodarczymi, regionalnymi i państwowym oraz pomiędzy krajami i narodami w stadium międzynarodowym.

(56) zasady społeczno-moralne      . Humanizm chrześcijański, Personalizm chrześcijański, Zasada dobra wspólnego, Zasada pomocniczości, Idea humanistycznej struktury społeczeństwa; Zasada proporcjonalności rozwoju społecznego Dlaczego? - Można wymienić trzy niejako wymiary tej oryginalności: nowość ujęć, nowość rozwiązań i nowość problematyki.

(57) Pacem in terris (łac. Pokój na ziemi) Pokój na ziemi, którego wszyscy ludzie wszystkich czasów tak żarliwie pragnęli, nie może być budowany i utrwalany inaczej, jak tylko przez wierne zachowywanie porządku ustanowionego przez Boga..

(58) Układ treściowy. Układ treściowy encykliki stanowi bardzo przejrzystą, choć jakby dwuwarstwową strukturę.Oprócz wstępu encyklika dzieli się na 5 części. Cztery pierwsze omawiają cztery płaszczyzny życia społecznego, czy też cztery rodzaje stosunków, łączących wzajemnie ludzi i społeczności ludzkie: stosunki między poszczególnymi ludźmi, stosunki między obywatelami a władzą państwową, stosunki między państwami oraz stosunki między ludźmi i państwami a władzą ogólnoświatową. Ostatnia, piąta Część, zawiera wskazania duszpasterskie..

(59) Pacem in terris  Personalizm, prawo natury jako podstawa. bytu i ogólnego porządku świata i porządku społecznego  Poszanowanie praw człowieka (Deklaracja praw człowieka) – prawo do życia, prawo do zaspokajania potrzeb moralnych i kulturowych, prawo do oddawanie czci Bogu zgodnie z nakazami sumienia, prawo do wolności wyboru życiowego, prawo dot. życia gosp., prawo do wolności zgromadzeń i stowarzyszeń, prawo do emigracji i migracji, prawo do porządku społeczno-prawnego,.

(60) Pacem in terris Obok tych zasad ogólnych encyklika odwołuje się do czterech zasad szczegółowych tj. prawdy, spra-wiedliwości, miłości i wolności. (poziome (5 części) i pionowe (4 zasady)uwarstwienie encykliki).

(61) Wprowadzenie do nauczania społecznego Jana Pawła II  Początek pontyfikatu - wzrastają napięcia. polityczne między Wschodem i Zachodem i potęgują się przeciwieństwa społeczne i gospodarcze w skali ogólnoludzkiej  Rozwija się nauka i technika  Nauczanie w wymiarach: podstawowym i teologicznym oraz wymiarze społecznym, który można wyrazić hasłami: „człowiek”, „wspólnota”, „praca”..

(62) Jan Paweł II  Papież w okresie od 16 października 1978 do. 2 kwietnia 2005  Autor 14 encyklik, 40 Listów apostolskich, 14 adhortacji apostolskich, licznych Konstytucji Apostolskich i innych  Najważniejsze encykliki: Laborem exercens (1981), Sollicitudio rei socialis (1987), Centesimus Annus (1991)  Jednolity obraz KNS (brak rozdziału na teologię i zagadnienia społecznogospodarcze).

(63) Laborem exercens  Wydana w dziewięćdziesiątą rocznicę RN  Pierwsza encyklika poświęcona w całości. sprawom społecznym  Temat praca ludzka (rozszerzona /w stosunku do RN/ o zjawisko pracy ludzkiej a nie tylko w kwestii robotniczej)  5 części (wprowadzenie, praca a człowiek, konflikty pracy i kapitału, uprawnienia ludzi pracy, elementy duchowości pracy).

(64) Laborem exercens.  Obowiązkiem. człowieka jest rozwój nauki i techniki, kultury i moralności – praca ma służyć temu rozwojowi  Uzasadnienie wydania encykliki: przemiany polityczne, geopolityczne, społeczne – 1. rozpowszechnienie automatyki we wszystkich dziedzinach produkcji gospodarczej i kulturalnej; 2. wzrost cen surowców i energii; 3. wzrastająca świadomość ograniczoności środowiska naturalnego; 4. niedopuszczalne zanieczyszczenie środowiska; 5. promocja krajów i ludów znajdujących się na drodze rozwoju.  „znaki czasu”.

(65) Człowiek podmiotem pracy  Rozróżnianie pracy w znaczeniu.    . podmiotowym i przedmiotowym (człowiek i technika) Godność pracy Krytyka kapitalizmu, liberalizmu i kolektywizmu Związek nierozerwalny pomiędzy kapitałem a pracą Chrześcijańskie reformy pracy (udział pracowników zarządzie, zyskach i własności przedsiębiorstw).

(66) Człowiek podmiotem pracy cd  Zatrudnienie i słuszna płaca  Związki zawodowe i ich rola  Moralność strajku  Godność pracy na roli  Praca człowiek  Pracodawca bezpośredni i. pośredni  Krytyka przedsiębiorstw multi- i transnarodowych.

(67) Sollicitudio rei socialis (1987)  Czwarta encyklika społeczna  Jest syntezą nauczania. społecznego. papieża  Wydana w dwudziestolecie Populorum progressio Pawła VI analiza  Zmienione od czasów Pawła VI stosunki społeczne i gospodarcze  Ocenia problemy społeczne, kulturalne i polityczne w świetle Ewangelii.

(68) Troska o sprawy społeczne  Troska Kościoła o sprawy społeczne  Nauczanie i upowszechnianie NSK wchodzą w. zakres ewangelizacyjnej misji Kościoła (SRS 41)  Nauka społeczna Kościoła nie jest jakąś „trzecią drogą” między liberalnym kapitalizmem i marksistowskim kolektywizmem ani jakąś możliwą alternatywą innych, nie tak radykalnie przeciwstawnych wobec siebie rozwiązań: stanowi ona kategorii niezależną. Nie jest także ideologią, lecz dokładnym sformułowaniem wyników pogłębionej refleksji nad złożoną rzeczywistością ludzkiej egzystencji w społeczeństwie i w kontekście międzynarodowym, przeprowadzonej w świetle wiary i tradycji kościelnej. (SRS 41).

(69) Troska o sprawy społeczne – cd  Przedstawiono wizję rozwoju integralnego. narodów  Problemy ówczesnego świata (podział na kraje rozwinięte i kraje drugiego, trzeciego i czwartego świata  Zjawiska gospodarcze, poziom kultury, analfabetyzm, ograniczanie praw człowieka, zawężanie/zanikanie podmiotowości osoby ludzkiej dot. ograniczania praw do inicjatywy ekonomicznej, pozagospodarczej i politycznych,.

(70) Troska o sprawy społeczne – cd  kryzys mieszkaniowy, bezrobocie,. niepełne zatrudnienie, zadłużenie (jednych krajów od drugich), powstanie dwóch wielkich bloków państw – kapitalistycznych i komunistycznych, wojny lokalne i dyskryminacja, spadek przyrost naturalnego w krajach bogatych i wzrost w krajach ubogich.

(71) Nadzieja na przyszłość  Wzrost świadomości godności człowieka,  potrzeba poszanowania praw osoby. ludzkiej,  wzrost świadomości narodowej,  kultura narodowa,  poczucie współzależności międzynarodowej,  poszanowanie dla życia ludzkiego,  świadomość zagrożenia ekologicznego,  międzynarodowa współpraca gospodarcza, naukowa i kulturowa.

(72) Rozwój Warunki rozwoju dotyczące korzystania z dóbr materialnych Poszanowanie praw natury Umiar w korzystaniu z dóbr Przeciwdziałanie zatruciu środowiska w krajach uprzemysłowionych.

(73) Kierunki przemian  Reformy międzynarodowego systemu handlowego  Reforma światowego systemu monetarnego i  .  . finansowego wymiana techniczna i właściwe z niej korzystanie konieczność dokonania rewizji struktur istniejących Organizacji międzynarodowych w ramach systemu prawa międzynarodowego Samodzielny rozwój poszczególnych państw Rozwój każdego człowieka, bez względu na wyznawaną religię.

(74) Centesimus Annus (1991) 5     . encyklika społeczna a 3 poświęcona wyłącznie tematyce społecznej Wydana w 100- lecie Rerum novarum Coraz większe zainteresowanie się Kościoła sprawami społecznymi i politycznymi Rozwój teologii moralnej Historycyzm Analiza przemian światowych w ostatnim stuleciu i powstanie nowego ładu społecznego.

(75) Upadek komunizmu – co pozostało, kierunki zmian Ateizm Reformy społeczne Godność pracy (CA 19) Własność prywatna (CA 30) Po upadku komunizmu kapitalizm nie jest jedyną alternatywą (zagrożenia) ( CA 36, 39)  Odrzucenie koncepcji nieograniczoności wolnego rynku  Poparcie dla demokracji (potępienie komunizmu i totalitaryzmu CA 45)  Zadaniem państwa jest dobro wspólne wszystkich obywateli     .

(76)