R O C Z N IK I G L E B O Z N A W C Z E T . X X V I, Z. 3, W A R S Z A W A 1973
FR A NC ESCO P. D ’ERRICO, M IC H A Ł W. B R Z ESK I
PORÓWNANIE CZTERECH METOD WYMYWANIA
Z GLEB MINERALNYCH CYST NICIENI Z RODZAJU HETERODERA
P racow n ia N em a to lo g ii In sty tu tu W a rzy w n ictw a w S k iern iew ica ch
Pozyskiwanie nicieni z gleby dla celów badań ilościowych nastręcza zawsze sporo trudności. Prowadzono już w k raju szczegółowe badania porównawcze nad różnymi metodami pozyskiwania nicieni wolno żyją cych [3], brak jednak dotychczas badań nad w ymywaniem cyst nicieni z rodzaju Heterodera. Celem tej pracy było więc wskazanie, która z metod daje najlepsze wyniki i może być polecana do prow adzenia analiz gleby w pracach naukowych oraz w stacjach kw arantanny i ochrony roślin.
M ETO DY K A B A D A Ń
Badania prowadzono przy użyciu trzech gleb (piasek gruboziarnisty, piasek gliniasty mocny i glina średnia) nie zawierających cyst. Z każdej
z tych gleb odmierzono cztery razy po 100 i 200 ml, i do każdej takiej
próby dodano po 50 pełnych cyst m ątw ika burakowego Heterodera scha- chtii, wym ytych uprzednio zm odyfikowaną metodą Wilkego z gleby przez niego zasiedlonej. Do metod Buhra, Fen wieka i erlenmayerkowej użyto gleby powietrznie suchej, a do metody Wilkego — gleby wilgotnej. W tak przygotowanych próbach prowadzono wym ywanie cyst. Ponieważ niektóre, lżejsze cysty mogą być łatw iej w ym yte od innych, a w pierw szych doświadczeniach używano cyst już raz wymytych, dodatkowo więc
wymywano cysty tymi samymi metodami z prób 100 i 200 ml gleby, w
której ten gatunek nicienia występował. We wszystkich próbach cysty liczono przy użyciu mikroskopu stereoskopowego MSt-130 z oświetleniem odgórnym.
OPIS METOD W Y M Y W A N IA CYST
M e t o d a B u h r a . Powietrznie suchą próbę gleby w sypywano po woli do 500-mililitrowego krystalizatora z wodą. Ścianki krystalizatora wyłożono paskiem bibuły filtracyjnej. Większość cyst nie tonęła, lecz
166 E. P. D ’Errico, W. M. B rzesk i
В уз. 1. B u d ow a b laszan ej erle n m a y erk i u ży w a n ej przy m etod zie W ilkego C onstruction of tin E rlen m ayer fla sk used
at th e W ilk e’s m ethod
osiadała na bibule, te zaś, które pływ ały na środku, zdm uchnięte zostały na brzeg. Cysty liczono bezpośrednio na pasku bibuły [1, 2, 4].
M e t o d a F e n w i c k a. Powietrznie suchą glebę wprowadzano do aparatu F e n w i с к а [2, 4], a następnie na dno aparatu wpuszczano wąż gumowy o średnicy wew nętrznej 12 mm, przez który doprowadzano wodę (5 l/min.). Proces w ymywania trw ał 5 m inut. Cysty spływające z apa ratu były zatrzym yw ane i liczone na sicie o średnicy oczek 0,2 m ilim etra. M e t o d a e r l e n m a y e r k o w a . Powietrznie suchą glebę w sypy wano do jednolitrowej erlenm ayerki z wąską szyjką, zawierającej około 100 ml wody. Następnie dopełniano erlenm ayerkę gwałtownym strum ie niem wody i mieszano zawartość powolnym kolistym ruchem ręki przez 2 m inuty. Po wymieszaniu odstawiano naczynie aż do momentu, gdy woda w górnej części była przezroczysta, a cząstki gleby opadły. Cysty znajdowały się w tedy na powierzchni wody. Górną część zawartości zle wano, obracając erlenm ayerkę n a sito o średnicy oczek 0,2 mm i bezpo średnio na nim liczono cysty [4].
Z m o d y f i k o w a n a m e t o d a W i l k e g o . Metoda ta opisana jest szczegółowo przez D e c k e r a [2]. Zastosowana tu modyfikacja polega na
M etody w y m y w a n ia n icien i z gleb m in eraln ych 167
zastąpieniu erlenm ayerki szklanej przez blaszaną, do której od dołu i z boków zostaje doprowadzona woda przez trzy dysze. Boczne dysze, skie rowane stycznie do obwodu dna naczynia, m ają za zadanie mieszanie gle by, gdy tymczasem woda doprowadzona dyszą od dołu znosi cysty ku górze (rys. 1). W metodzie tej doprowadzano wodę w ilości 2,0-2,25 l/min.
W Y N IK I
Z pierwszego doświadczenia, w którym cysty dodane były do gleby, w ynika (tab. 1), że najm niej cyst w ykryw a się za pomocą metody Fen- wicka. Różnice między pozostałymi metodami nie są istotne, choć z re guły najlepsze wyniki otrzym ywano za pomocą metody erlenm ayerko- wej. W ykrywalność cyst maleje istotnie wraz ze wzrostem ilości części spławialnych w glebie. W 100 ml gleby w ykryto średnio 82%, a w 200 ml gleby 77% cyst dodanych. Różnice te są istotne przy poziomie 0,01. W doświadczeniu tym badano także wpływ czasu na wydajność metody
Wilkego (rys. 2).
W drugim doświadczeniu wymywano cysty z piasku gliniastego moc nego, naturalnie zarażonego, stosując wszystkie porównywane metody. Istotnie najlepsze rezultaty dała metoda erlenmayerkowa. Wraz z podwo jeniem objętości gleby malała istotnie ilość cyst w ym ytych wszystkimi metodami, z w yjątkiem m etody Wilkego (tab. 2).
W doświadczeniach tych cysty wymywano wszystkimi metodami, z w yjątkiem metody Wilkego, z powietrznie suchej gleby. W dodatkowym doświadczeniu -porównywano wydajność metod Wilkego i erlenm ayerko- wej przy w ym yw aniu cyst ze 100 ml powietrznie suchej gleby. Używano tu tej samej gleby co w poprzednim eksperymencie. Metodą Wilkego w y m yto średnio (5 powtórzeń) 113 cyst, a metodą erlenm ayerkow ą 157.
OM ÓW IENIE W Y NIK ÓW
Spośród czterech porównywanych metod najlepsze wyniki otrzym yw a no przy użyciu metody erlenm ayerkow ej. Metoda ta nadaje się szczegól
nie do prób gleby o mniejszej objętości. Jest to stara metoda, która
uprzednio stosowana była w połączeniu z bibułą filtracyjną [4], której używano zam iast sitka. Wyszukiwanie cyst n a bibule, na której także zbierało się dużo zanieczyszczeń, jest bardzo żmudne, pochłania dużo czasu i zmniejsza efektywność metody przez możliwość przeoczenia cyst.
Metodzie erlenmayerkowej niewiele ustępuje metoda Wilkego. Szcze gólną jej zaletą jest możliwość w ym yw ania cyst z mokrej gleby, podczas gdy we wszystkich pozostałych m etodach glebę należy uprzednio przesu szyć. Poza tym metoda Wilkego, w przedstawionej modyfikacji, pozwala
R ys. 2. W p ływ g atu n k u gleb y, w ie lk o śc i p orów i czasu w y m y w a n ia na procen t p o zy sk a n y ch cyst. L ew a k olum na w y k r e só w odnosi się do prób 100 m l gleb y, a p raw a do prób 200 m l. L in iam i cią g ły m i zaznaczono p ow tórzen ia, a lin ią p rzery
w an ą śred n ią dla danego e lem en tu d ośw iad czen ia
E ffect o f soil kind, soil sam p le v o lu m e and rin sin g tim e on th e per cent of cy sts ob tain ed . T he le f t colu m n of graphs con cern s th e soil sam ples of 100 ml, righ t one — the soil sam p les of 200 ml. W ith fu ll lin es rep lication s and w ith dash lin e
M etody w y m y w a n ia n icien i z gleb m in era ln y ch 169
P rooent c y s t pozyskanych z g le b y p rzy u ż y c iu c z t e r e c h metod /ś r e d n i e z 4 p ow tórzeń / P e r c en ta g e s o f c y s t s e x tr a c t e d from s o i l u s in g fo u r methods /o v e r a g e s from 4 r e p l i c a t i o n s / Metoda Method P ia se k g r u b o z ia r n is ty Coarse sand ml P ia s e k g l i n i a s t y mocny Medium heavy sand
ml G lin a ś r e d n ia Clay ml Ś r e d n ie d la metod Average f o r methods 100 200 100 200 100 200 Buhra Buhr paper s t r i p 96 96 84 82 74 62 82 Fenwicka Fenwick can 86 86 65 64 64 63 71 Erlenmayerkowa Erlenm ayer f l a s k 92 90 91 81 80 69 84 Zmodyfikowana WiUfcego
M odyfield W ilke s method 94 88 85 72 77 66 81 Ś red n ie d la g ie b
Average f o r s o i l ty p e 91 78 70 N ajm n iejsza udowodniona r ó ż n ic a przy p ozio m ie:
L .S .D . 0*05 0 ,0 1 d la porównania ś r e d n ic h w a r to śc i d la metod 4 , 7 6 ,3 f o r average v a lu e o f methods d la porównania ś r e d n ic h w a r to śc i d la g le b 4 , 1 5*5 f o r average v a lu e o f s o i l ty p e s T a b e l a 2
L iczb a c y s t H eterod era s c h a c h t i i wymytych z n a tu r a ln ie zainfek ow an ej g le b y p rzy u ż y c iu c z t e r e c h metod /ś r e d n ie z 4 pow tórzeń /
No. o f H eterodera s c h a c h tii c y s t s e x tr a c te d from n a t u r a lly i n f e s t e d s o i l u s in g fo u r methods /a v e r a g e s from 4 r e p l i c a t i o n s / Metoda Method I l o ś ć g le b y Amount o f s o i l ml Örednia d la metody Average f o r method 100 200 Buhra Buhr paper s t r i p 88 78 83 Fenwicka Fenwick can 96 56 76 Erlenmayerkowa Erlenmayer f l a s k 144 105 125 W ilkego W ilk e s 's e l u t r i a t o r 100 94 97 Ś red n ie d la i l o ś c i g le b y Ave. f o r s o i l amount 107 83
N ajm n iejsza udowodniona r ó ż n ic a przy poziom ie S m o lłe st proved d if f e r e n c e a t l e v e l
L .S .D . 0 ,0 5 0 ,0 1 d la ś r e d n ic h w a r to śc i d la metod 13»8 1 8 ,6 a v e . f o r methods d la ś r e d n ic h i l o ś c i g le b y 9 ,7 1 3 ,2 a v e . f o r s o i l amount d la w sp ó łd z ia ła n ia 19,4 n . s . f o r i n t e r a c t i o n
170 E. P. D ’Errico, W. M. B rzesk i
na zwiększenie objętości prób do 200 ml, przy stosunkowo niewielkim
spadku jej wydajności.
Metoda Burha nadaje się do stosowania jedynie w przypadku gleb bardzo piaszczystych. Najgorsze rezultaty dała metoda Fenwicka.
Przy określaniu wydajności metody należy brać pod uwagę gatunek gleby, gdyż wraz ze wzrostem zawartości części spławialnych wydajność maleje, oraz objętość próby, — gdyż im próba jest większa, tym m niej szy procent cyst można wymyć.
Końcowym wnioskiem tej pracy jest stwierdzenie, że do badań stan dardowych, prowadzonych na przykład przez stacje kw arantanny i ochro ny roślin, nadaje się szczególnie metoda erlenm ayerkow a. Może ona być zastąpiona zmodyfikowaną metodą Wilkego, przy zapewnieniu przepływu wody — 2>0-2,25 l/min. i podanych wielkości dysz.
L IT ER A TU R A
[1] B u h r H.: U n tersu ch u n g en über den K a rto ffeln em a to d en . I. D ie „ P ap ier- streifern m eth o d e”, ein v e r e in fa c h te s V erfah ren zur U n tersu ch u n g v o n B o d en proben au f ihre B esa tz m it N em a to d en zy sten . N ach rich ten b l. dt. P fla n z e n sch u tzd ien st, B erlin , 8, 1954, 45-48.
[2] D e c k e r H.: P h y to n em a to lo g ie. D eu tsch e L an d w irtsch a ftsv erla g , B erlin 1969, 399-416.
[3] S z c z y g i e ł A.: Z astosow an ie m etod y w iró w k o w ej do ek stra k cji n icien i z gleby. Zesz. probl. P ost. N au k roi. 1971, 121, 169-179.
[4] W i l s k i A.: N icien ie, szk od n ik i roślin u praw nych. PW RiL, W arszaw a 1967, 87-94. Ф . П. Д ’Э Р Р И К О , М. В . Б Р Ж Е С К И С РА В Н Е Н И Е Ч Е Т Ы РЕХ МЕТОДОВ О ТМ Ы В А Н И Я ЦИ СТ НЕМ А ТО ДО В РО Д А H E T E R O D E R A И З М И Н Е РА Л Ь Н Ы Х ПОЧВ Лаборатория нематологии, И нститут овощ еводства в С керневи цах Р е з ю м е И зуч ал ась пригодность сл ед у ю щ и х методов отмы вания (извлечения) цист: по Б ур у, по Ф енвику, по к олбочном у м етоду (конические колбы Э рленм аера) и по м одиф ицированном у м етоду Вильке. В п оследн ем м етоде стеклянн ая к они ческая колба бы ла зам ещ ен а ж естя н ой с п одачей воды (2— 2,5 л на м и и у т у ) и з т р ех ж и к л ёр ов (сопел). Рис. 1 показы вает детали строения этой колбы. Н аи луч ш ие р езул ьтаты бы ли получены при прим енении колбочного м етода, затем м етода Вильке, Б ура, н аиболее п л охи е при м етоде Ф енвика. Ч исло и з в л е каем ы х цист ум еньш ается с ростом сод ер ж а н и я илистой части почвы и с п о вы ш ением объем а испы туем ой пробы (табл. 1 и 2).
M etody w y m y w a n ia n icien i z gleb m in eraln ych 171
F. P. D ’ERRICO, M. W. BR ZESK I
C O M PAR AZIO N E DI Q U A TTR O M ETODI PER L ’E STR A ZIO N E DELLE C ISTI DI H E T E R O D E R A D A TER R EN I M IN ER A LI
R i a s s u n t o
La efficien za per l ’estrazion e d elle c isti é stata stu d iata eon i seg u en ti m etodi: il m etod o di Buhr, il m etodo di F en w ick , il m etodo d ella b ottiglia di E rlen m ayer ed u na m o d ifica zio n e del m etodo di W ilke. N e ll’u ltim o m en zion ato m etod o la b o ttig lia di E rlen m ayer e ’sta ta so stitu ita eon un p articolare recipin te. L ’acqua e ’sta ta in trod otta in esso con una v e lo c ita ’ di 2-2.25 l/m in . Q uesto app arato e’r a ffi- gurato n ella Fig. 1.
I m igliori r isu lta ti sono sta ti o tten u ti oen il m etodo d ella b o ttig lia di E rlen m ayer, poi eon il m etodo di W ilk e m od ificato, eon il m etodo di B uhr a F en w ick si e ’otten u to un cało p ercen tu a le di cisti estratte.
S i e ’osserv a to in o ltre ch e l ’e fficien za d ell estrazion e d elle cisti d im in u ise con l ’in crem en to di argilla n el terreno e con l ’a u m en to in v o lu m e del cam pione. (Tab.
1 e 2).
F. P . D ’ERRICO , M. W. B R Z E SK I
C O M PA R ISO N OF FO U R M ETH O D S FOR EX T R A C TIO N OF H E T E R O D E R A C YSTS FROM M IN ERA L SO ILS
L aboratory of N em a to lo g y
In stitu te of V eg eta b les G row in g in S k ie r n ie w ic e S u m m a r y
T he u sa b ility of th e fo llo w in g m eth od s for cy sts extraction : B uhr paper strip, F en w ick can, E rlen m ayer fla sk m ethod and m o d ified W ilk e’s m ethod w a s in v e s ti gated. In th e la tter m ethod th e glass E rlen m ayer fla sk w a s su b stitu ted w ith a tin one at w a ter in trod u ction by m ean s of th ree jests (2-2.25 1/min). T his is p resen ted in Fig. 1.
T he b est resu lts w ere reach ed w ith th e E rlen m ayer fla sk m ethod and w ith m o d ified W ilk e’s m ethod, B uhr paper strip m ethod, th e lo w e st per cen t o f cy sts b ein g ex tra cted at u se of th e F en w ick can. The num ber of cy st ex tr a c te d d ecreased alo n g w ith an in crea se of clay con ten t in soil and w ith an in crea se of soil sam p le vo lu m e (T ables 1 and 2).
P r o f . d r M i c h a ł B r z e s k i W p ł y n ę ł o d o P T G w g r u d n i u 1973 r. P r a c o w n i a N e m a t o l o g i i
I n s t y t u t u W a r z y w n i c t w a w S k i e r n i e w i c a c h
