Stefan Biskupski
Kodeks Prawa Kanonicznego
Prawo Kanoniczne : kwartalnik prawno-historyczny 6/1-4, 3-48
D
O
K
U
M
E
N
T
Y
K O D EK S PR A W A KANO NICZNEG O
P A R S T E R T I A
DE L A IC IS
Can. 682. — Laici ius habent
recipiendi a clero, ad norm am ecclesiasticae disciplinae, sp iri tu alia bona et potissim um adiu- m enta ad salutem necessaria.
Can. 683 — Non licet laicis h a
bitum clericalem deferre, nisi ag a tu r vel de Sem inariorum alum nis aliisque adspirantibus ad ordines de quibus in can. 972, § 2, vel de laicis, servitio ecclesiae legitim e addictis, dum in tra eandem ecclesiam sunt aut e x tra ipsam in aliquo m iniste rio ecclesiastico partem habent.
T I T U L U S XVIII
De fidelium associationibus in genere
Can. 684. — Fideles laude dig
ni sunt, si sua dent nom ina as sociationibus ab Ecclesia erectis vel saltem com m endatis; cave ant autem ab associationibus se cretis, dam natis, seditiosis, sus pectis aut quae studeant sese a legitim a Ecclesiae vigilantia subducere.
C Z Ę S C T R Z E C I A
O OSOBACH ŚW IECKICH
Кап. 682. — Świeccy m ają
praw o do otrzym ania od kleru, stosownie do nauki kościelnej, dóbr duchowych a zwłaszcza środków koniecznych do zbaw ie nia.
Kan. 683. — Nie wolno świe
ckim nosić sukni duchownej, chyba że mowa o alum nach se m inariów i innych kandydatach do święceń, o których w kan. 972 § 2, albo o świeckiej służbie kościoła, gdy znajduje się we w nątrz lub bierze udział na ze w nątrz w jakiejś posłudze ko ścielnej.
T Y T U Ł XVIII
O zrzeszeniach w iernych
w ogólności
Kan. 684. — W ierni zasługują
n a pochwałę, gdy zapisują się do zrzeszeń, założonych lub przy najm niej zalecanych przez Koś ciół; pow inni w ystrzegać się n a tom iast stowarzyszeń tajnych, potępionych, wywrotowych, po dejrzanych albo usiłujących u- wolnić się spod praw nego koś cielnego nadzoru.
4 C O D E X I U R IS C A N O N I C I [280] Can. 685. — Associationes dis
tinctae a religionibus vel socie tatibus, de quibus in can. 487— —881, ab Ecclesia constitui pos sunt vel ad perfectiorem vitam Christianam inter socios promo vendam, vel ad aliqua pietatis aut caritatis opera exercenda, vel denique ad increm entum publici cultus.
Can. 686. — § 1. N ulla in Ec
clesia recognoscitur associatio quae a legitim a auctoritate ecclesiastica erecta vel saltem approbata non fuerit.
§ 2. Associationes erigere vel
approbare pertinet, p r a e te r Ro m anum Pontificem, ad loci Or dinarium , exceptis illis quarum instituendarum ius, apostolico ex privilegio, aliis reservatum est.
§ 3. Licet privilegium conces sum probetur, sem per tam en, nisi aliud in ipso privilegio ca utum sit, re q u iritu r ad validi tatem erectionis consensus Or dinarii loci scripto datus; con sensus tamen, ab O rdinario prae stitus pro erectione domus reli giosae valet etiam pro erigenda in eadem domo vel ecclesia ei adnexa associatione, quae non sit constituta ad modum orga nici corporis et illius religionis sit propria.
§ 4. Vicarius G eneralis ex so lo m andato generali, et Vicarius C apitularis nequeunt associa tiones erigere aut consensum praebere pro earum erectione aut aggregatione.
Kan. 68S. — Zrzeszenia, różne
od zakonów lub stowarzyszeń, o których w kan. 487—681, mogą być zakładane przez Kościół, w celu pielęgnowania doskonalsze go życia chrześcijańskiego wśród członków, albo w ykonyw ania ja kiegoś dzieła zbożnego lub miło siernego albo wreszcie pomnoże nia k ultu publicznego.
Kan. 686. — § 1. Nie uznaje się
w Kościele żadnego zrzeszenia, które by nie było założone przez władzę kościelną lub przynaj m niej przez nią zatwierdzone.
§ 2. Zakładanie lub zatw ier
dzanie zrzeszeń należy, oprócz Biskupa Rzymskiego, do m iejsco wego ordynariusza, z w yjątkiem tych, których praw o zakładania, na mocy przyw ileju apostolskie go, należy do innych.
§ 3. Chociażby udowodniono istnienia przywileju, do ważnego jednak założenia wym agana jest zawsze, chyba że w przyw ileju zastrzeżono inaczej, zgoda m iej scowego ordynariusza dana na piśmie; zgoda natom iast w yrażo na przez ordynariusza na po w stanie domu zakonnego w ażna jest również na założenie w tym domu bądź kościele związanego z nim i zrzeszenia, które jest dla owego zakonu właściwe i nie powstało jako odrębny organizm.
§ 4. W ikariusz generalny na
mocy ogólnego zlecenia oraz w i kariusz kapitulny nie mogą ery gować zrzeszeń, ani udzielać zgo dy na ich założenie lub agre gacje.
1281] K O D E K S P R A W A K A N O N IC Z N E G O 5 § 5. Erectionis litterae ab iis
qui ex privilegio apostolico as- sociationem erigunt, gratis con cedantur, sola excepta ta x a pro expensis necessariis.
Can 687. — Ad norm am can.
100, tunc tantum fidelium asso c ia tio n s iuridicam in Ecclesia personam acquirunt, cum a legi tim o Superiore ecclesiastico fo r m ale obtinuerunt erectionis dec retum .
Can. 688. — Associatio titulum
seu nomen ne assum at quod le vitatem aut absonam novitatem sapiat, vel speciem devotionis a Sede Apostolica non probatam exprim at.
Can. 689. § 1. Q uaelibet as
sociatio sua sta tu ta habeat, a Se de Apostolica vel ab Ordinario loci exam inata et approbata.
§ 2. S ta tu ta quae non sint con firm a ta a Sede Apostolica, mo derationi et correctioni O rdinarii loci sem per subiecta m anent.
Can. 690. — § 1. Omnes asso
c ia tio n s , etiam ab Apostolica Sede erectae, nisi speciale obs te t privilegium , iurisdictioni sub su n t et vigilantiae O rdinarii lo ci, qui ad norm as sacrorum ca nonum eas invisendi ius habet et m unus.
§ 2. Associationes tam en, quae
vi privilegii apostolici a religio sis exem ptis in suis ecclesiis in stitu tae sunt, O rdinariis locorum fas non est visitare quod attin et ad ea quae internam disciplinam seu spiritualem associationis
di-§ 5. Dokum ent erekcyjny przez
tych, którzy erygują zrzeszenie na mocy przyw ileju apostolskie go, powinien być wystawiony bezpłatnie, w yjąwszy samą taksę 2a niezbędne wydatki.
Kan. 687. — Stosownie do kan.
100, zrzeszenia w iernych tylko w tedy nabyw ają w Kościele oso bowość praw ną, jeżeli otrzym a ły od praw nego przełożonego kościelnego form alny dekret erekcyjny.
Kan. 688. — Zrzeszeniu nie
wolno przybierać nazwy, która trąci lekkom yślnością lub nie zdrową nowością, albo w yraża rodzaj pobożności niezatw ierdzo- nej przez Stolicę Ap.
Kan. 689. — § 1. Każde zrze
szenie powinno mieć własne sta tuty, przejrzane i zatwierdzone przez Stolicę Ap. IdtTfniejscowe- go ordynariusza.
§ 2. S ta tu ty niezatwierdzone przez Stolicę Ap. mogą być zaw sze zmienione i popraw ione przez miejscowego ordynariusza.
Kan. €90. — § 1. Wszystkie
zrzeszenia, naw et założone przez Stolicę Ap., jeżeli nie m ają spe cjalnego przyw ileju, podlegają jurysdykcii i czujności miejsco wego ordynariusza, który sto sownie do przepisów praw a może i powinien je nadzorować.
§ 2. Zrzeszeń jednak, które na
mocy przyw ileju apostolskiego zostały założone przez zakonni ków w yjętych przy ich kościo łach, miejscowi ordynariusze nie mogą wizytować w sprawach, należących do w ew nętrznej k
ar-6 C O D E X IU R I S C A N O N IC I
[282 rectionem spectant.
Can. 691. — § 1. Associatio le
gitime erecta, nisi aliud expres se cautum sit, bona tem poralia possidere et adm inistrare potest sub auctoritate O rdinarii loci, cui rationem adm inistrationis saltem quotannis reddere debet, ad norm am can. 1525, m inime vero parochi, licet in eius te rri torio erecta sit, nisi aliud O rdi narius ipse statuerit.
§ 2. Potest, ad norm am sta tu
torum , oblationes recipere, et re ceptas erogare ad pios ipsius as- sociationis usus, salva semper offerentium voluntate. ,
§ 3. Nulli association! eleemo
synas colligere licet, nisi id aut statu ta perm ittant, aut necessi tas postulet, et loci O rdinarii consensus accedat ac servetur form a ab eodem praescripta.
§ 4. Ad eleemosynas ex tra te r
ritorium colligendas uniuscuius que O rdinarii venia, scripto da ta, requiritur.
§ 5. Oblationum quoque ac ele
em osynarum fidelis erogationis rationem associatio red d at O rdi nario loci.
Can. 692. — Ad fruendum as
so ciatio n s iuribus, privilegiis, indulgentiis, aliisque gratiis spi ritualibus, necesse est et suffi cit ut quis in eam valide recep tus sit, secundum propria asso c ia tio n s statu ta et ab ea legiti me non expulsus.
ności i duchowego kierow nictw a zrzeszenia.
Кап. 691. — § 1. P raw nie po
wstałe zrzeszenie, jeżeli inaczej nie zastrzeżono, może posiadać m ajątek i zarządzać nim w za leżności od miejscowego ordy nariusza, którem u m usi dawać sprawozdanie przynajm niej raz do roku, stosownie do kan. 1525, nie zaś proboszczowi, chociażby na jego terytorium było erygo wane, chyba że inaczej postano w ił sam ordynariusz.
§ 2. Może stosownie do sta tu
tów przyjm ować ofiary i otrzy m ane wydawać na pobożne cele samego zrzeszenia, nigdy nie n a ruszając woli ofiarodawców.
§ 3. Żadnem u zrzeszeniu nie
wolno zbierać jałm użny, chyba że na to zezw alają statuty, albo wym aga konieczność a miejsco wy ordynariusz w yrazi zgodę i zachowany będzie sposób przez niego nakazany.
§ 4. Na zbieranie jałm użny
poza terytorium w ym agane jest zezwolenie każdego ordynariusza na piśm ie.
§ 5. Zrzeszenie powinno dać
w ierne spraw ozdanie miejscowe m u ordynariuszow i z w ydatko w ania zarówno ofiar, jak i ja ł mużny.
Kan. 692. — Do korzystania
ż praw , przywilejów, odpustów i innych łask duchowych zrze szenia, konieczną jest rzeczą i wystarczy, że ktoś do„ niego został ważnie przyjęty, zgodnie z w łasnym i statufam i zrzeszenia i nie został z niego praw nie usu nięty.
[283] K O D E K S P R A W A K A N O N IC Z N E G O 7
Can. 693. — § 1. Acatholici et
dam natae sectae «dscripti aut censura notorie irre titi 'e t in ge nere publici peccatores valide recipi nequeunt.
§ 2. Eadem persona potest
adscribi pluribus associationi- bus. salvo preascripto can. 705. § 3. Absentes ne adscribantur associationibus ad modum orga nici corporis constitutis; p rae sentes autem, nonnisi scientes ac volentes adscribi possunt.
§ 4. Salvo praescripto can. 70‘4,
religiosi possunt piis associationi bus nomen dare, exceptis iis qua rum leges, Superiorum iudicio, cum observantia regulae et consi- tutionum conciliari nequeant.
Can. 694. — § 1. Receptio fiat
ad norm am iuris ac statutorum uniuscuiusque associationis.
§ 2. U t autem de receptione
constet, 'iftscriptio in albo asso ciationis fieri omnino debet; imo haec inscriptio, si, associatio in personam m oralem erecta fuerit, est ad validitatem necessaria.
Can. 695. — Occasione recep
tionis in associationem nihil di recte vel indirecte exigatur, p ra e te r id quod in statu tis le gitim e approbatis designatum sit, aut ab O rdinario loci, ratione specialium circum stantiarum , ex presse perm issum in associatio nis favorem.
Can. 696. — § 1. Nemo, legiti
me adscriptus, ab associatione dim ittatur, nisi iusta de causa ad norm am statutorum .
Kan. 693. — § 1. Akatolicy i za
pisani do sekt potępionych albo obłożeni notorycznie cenzuram i i w ogóle publiczni grzesznicy nie mogą być w ażnie przyjęci.
§ 2. Nie naruszając przepisu
kan. 705, ta sam a osoba może być zapisana do w ielu zrzeszeń.
§ 3. Do zrzeszeń stanow iących
odrębny organizm nie wolno za pisywać nieobecnych; obecni na tom iast mogą być zapisani tylko świadomie i dobrowolnie.
§ 4. Nie naruszając przepisu kan. 704, do pobożnych zrzeszeń mogą należeć zakonnicy, chyba że, zdaniem przełożonych, nie da się ich pogodzić z zachowaniem reguły i konstytucji.
Kan. 694. — § 1. Przyjęcie od
byw a się zgodnie z praw em i statutam i każdego zrzeszenia.
§ 2. Żeby jednak był dowód
przyjęcia, musi ono koniecznie być w pisane do księgi zrzesze nia; owszem, jeżeli zrzeszenie zo stało erygowane jako osoba mo ralna, ów zapis jest konieczny do ważności.
Kan. 695. — Z okazji przyję
cia do zrzeszenia nie wolno wprost, ani ubocznie niczego żą dać, poza tym, co określono w statutach praw nie zatw ierdzo nych, albo co ze względu na specjalne okoliczności zostało przez miejscowego ordynariusza w yraźnie dozwolone na korzyść zrzeszenia.
Kan. 6 9 6. — § 1. N ikt z p raw
nie zapisanych nie może być z zrzeszenia usunięty, chyba że zachodzi słuszna przyczyna zgod nie ze statutam i.
8 C O D E X I U R I S C A N O N IC I [284] § 2. Qui in casum inciderint,
de quo in can. 693, § 1, expun gantur, praem issa monitione, ser vatis propriis statutis et salvo iure recursus ad O rdinarium .
§ 3. Etiam si in statutis nihil
expresse caveatur, etiam loci Or dinarius quod ad omnes associa- tiones, et Superior religiosus quod ad associationes ex apo- stolico induito a religiosis erec tas attinet, possunt socios dim it tere.
Can. 697. — § 1. Associationes
legitim e erectae ius habent, ad norm am statutorum et sacrorum canonum, celebrandi comitia, edendi peculiares norm as quae ipsum sodalitium respiciant, eli gendi adm inistratores bonorum, officiales et m inistros, firm o praescripto can. 715.
§ 2. In iis quae convocationem
ad com itia et electiones respi ciunt, serventur ius commune, quod p ro stat in can. 161—182 et sta tu ta iuri communi non con traria.
Can. 698. — § 1. Nisi privile
gium apostolicum aliud expres se caveat, nom inatio m oderatoris et cappellani p ertin et ad loci Or dinarium in associationibus ab ipso vel ab Apostolica Sede erectis aut approbatis, et in as sociationibus a religiosis vi apos- tolici privilegii erectis e x tra pro prias ecclesias; in associationi bus vero erectis a religiosis in propriis ecclesiis re q u iritu r ta n tum O rdinarii loci consensus, si
& Superiore m oderator et
cap-§ 2. Nie naruszając własnych
statutów i praw a rek u rsu do o r dynariusza, gdyby ktoś dopuścił się czynu, o którym w kan. 693 § 1, powinien być usunięty, po uprzednim upomnieniu.
§ 3. Chociażby w statutach nie było wyraźnie zastrzeżone, mogą usuwać członków ordynariusz w stosunku do wszystkich zrze szeń, a przełożony zakonny w stosunku do zrzeszeń założonych przez zakonników na podstawie apostolskiego indultu.
Kan. 697. — § 1. Nie narusza
jąc przepisu kan. 715, zrzeszenia praw nie erygowane m ają prawo, zgodnie ze statutam i i prawem powszechnym, odbywać zebrania, wydawać szczegółowe przepisy dla siebie, w ybierać zarządców m ajątku, urzędników i pracow ników.
§ 2 . W spraw ie zwoływania
zebrań i wyborów, należy za chować praw o powszechne przed stawione w kan. 161—182 oraz statuty, które nie są sprzeczne z praw em powszechnym.
Kan. 698. — § 1. Jeżeli przy
wilej apostolski w yraźnie nie zastrzega inaczej, do m iejscowe go ordynariusza należy w yzna czanie m oderatora i kapelana w zrzeszeniach przez niego albo Stolicę Ap. założonych lub za twierdzonych oraz w zrzesze niach założonych przez zakonni ków na mocy apostolskiego przy w ileju poza ich w łasnym i koś ciołami, w zrzeszeniach natom iast założonych przez zakonników w ich w łasnych kościołach w ym aga się tylko zgody ordynariusza,
[285] K O D E K S P R A W A K A N O N I C Z N E G O 9 pellanus e clero saeculari eligan
tur.
§ 2. M oderator et cappellanus possunt, durante m unere, bene dicere associationis habitum seu insignia, scapularia, etc., eaque adscribendis im ponere; quod vero ad conciones attinet, ser v en tu r praescripta can. 1337— —1342.
§ 3. M oderatorem et cappella-
num revocare ex iu sta causa possunt qui illos nom inaverunt eorumcfue successores vel Su periores,
§ 4. Idem potest esse m odera
tor et cappellanus.
Can. 699. — § 1. Ob graves ca
usas et salvo iure recursus ad Apostolicam Sedem, potest loci O rdinarius supprim ere non so lum associationem a se vel a decessoribus suis erectam , sed etiąm associationem ex apostoli- co induito a religiosis erectam de consensu O rdinarii loci.
§ 2. Associationes vero ab ip
sa Apostolica sede erectae non nisi ab eadem supprim i possunt.
T I T U L U S XIX
De fidelium associationibus in specie
Can. 700. — T riplex distingui tu r in Ecclesia associationum spe cies: te rtii Ordines saeculares, confraternitates, piae uniones.
Can. 701. — § 1. In ter pias
laicorum associationes, ordo
gdyby przełożony w ybrał mode ra to ra i kapelana spośród du chow ieństw a świeckiego.
§ 2. M oderator i kapelan pod
czas trw an ia na urzędzie mogą poświęcać s?aty zrzeszenia czyli ich odznaki, szkaplerze itp. oraz nakładać je wpisyw anym ; w spraw ie natom iast nauk należy zachować przepisy kan. 1337— —1342.
§ 3. Odwołać dla słusznej przy czyny m oderatora i kapelana mo gą ci, którzy ich m ianowali, ich następcy i przełożeni.
§ 4. Ta sama osoba może być
m oderatorem i kapelanem.
Kan. 699. — § 1. Miejscowy
ordynariusz może dla ważnych przyczyn i, nie naruszając p ra w a rek u rsu do Stolicy Ap., znie ść . nie tylko zrzeszenie założone przez siebie lub swoich poprzed ników, lecz także założone przez zakonników na podstaw ie apo stolskiego indultu za zgodą m iej scowego ordynariusza.
§ 2. Zrzeszenia natom iast za
łożone przez Stolicę Ap., mogą być zniesione tylko przez nią.
T Y T U Ł X IX O zrzeszeniach w iernych
w szczególności
Kan. 700. — Trojakiego rodza
ju zrzeszenia w yróżnia się w Ko ściele: trzecie zakony świeckie,
bractwa, pobożne zw iązki. Kan. 701. — § 1. Nie narusza
jąc przepisu kan. 106 nn. 5, 6,
1 0 C O D E X I U R I S C A N O N I C I [286] praecedentiae est qui sequitur,
firm o praescripto can 106, nn. 5, 6:
1—o. Tertii Ordines; 2—o. A rchiconfraternitates; 3—o. C onfraternitates; 4—o. Piae uniones prim ariae; 5—o. Aliae piae uniones. § 2. C onfraternitas sanctissimi Sacram enti, si agatur de proces sione in qua d efertu r sanctissi mum Sacram entum , praecedit ipsis archiconfraternitatibus.
§ 3. Omnes autem tunc solum- modo ius praecedentiae habent, cum collegialiter incedunt sub propria cruce vel vexillo et cum habitu seu insignibus associa- tionis.
C A P U T I
De tertiis Ordinibus saecularibus Can. 702. — § 1. T ertiarii sae
culares sunt qui in saeculo, sub m oderatione alicuius Ordinis, se cundum eiusdem spiritum , ad Christianam perfectionem con tendere n itu n tu r, modo saeculari vitae consentaneo, secundum re gulas ab Apostolica Sede pro ipsis approbatas.
§ 2. Si tertiu s saecularis Ordo in plures associationes dividatur, harum quaelibet legitim e con stitu ta dicitur sodalitas tertiar
iorum.
Can. 703. — § 1. Firm o privi
legio nonnullis O rdinibus conces so, nulla religio potest tertium Ordinem sibi adiungere.
porządek pierw szeństw a między pobożnymi zrzeszeniami osób świeckich jest następujący:
1-o. Trzecie zakony; 2- 0. arcybractw a;
3-0. bractw a;
4-0. m acierzyste związki po bożne;
5-0. inne związki pobożne.
§ 2. Bractwo Najświętszego
Sakram entu, gdy mowa o pro cesji z Najświętszym Sakram en ten, zachowuje pierw szeństwo naw et przed arcybractw am i.
§ 3. Wszystkie jednak tylko
w tedy m ają praw o pierw szeń stw a, gdy w ystępują kolegialnie,
7 własnym krzyżem lub chorąg
wią i w szatach czyli odznakach zrzeszenia.
R O Z D Z I A Ł I O trzecich zakonach świeckich
Kan. 702. — § 1. Tercjarzam i
są ci, co w sposób odpowiada jący życiu świeckiemu w św ię cie, pod kierownictw em jakie goś zakonu i w jego duchu usi łują dążyć do doskonałości chrze ścijańskiej, według reguł za tw ierdzonych dla nich przez Stolicę Ap.,
§ 2. Jeżeli trzeci zakon świe
cki rozpada się na wiele zrze szeń, każde z nich założone praw nie nazywa się sodalicją ter-
cjarską.
Kan. 703. — § 1. Nie narusza
jąc przyw ileju udzielonego nie którym zakonom, żaden z zako nów nie może do siebie przy łączyć trzeciego zakonu.
[287] K O D E K S P R A W A K A N O N IC Z N E G O 11
§ 2. Dato etiam apostolico p ri
vilegio, Superiores religiosi pos sunt quidem personas p a rticu la res tertio O rdini adscribere, sed nequeunt sodalitatem te rtia rio rum valide erigere sine consen su O rdinarii loci, ad norm am can. 686, § 3.
§ 3. Nec sodalitatibus a se erectis possunt concedere usum particularium vestium , in pub licis sacris functionibus deferen darum , sine speciali eiusdem O rdinarii licentia.
Can. 704. — § 1. Qui vota nun
cupavit vel in perpetuum vel ad tem pus in aliqua religione, ne quit sim ul ad ullum tertiu m Or dinem pertinere, etsi eidem an tea fu e rit adscriptus.
§ 2. Si solutus a votis ad sae
culum redierit, antiqua ad- scriptio reviviscit.
Can. 705. — Nulla tertiario ru m
sodalitas, sine apostolico indui to, adscribere potest sodales alius tertii Ordinis in eodem re m anentes; singulis tam en soda libus licet iusta de causa tra n sire sive ab alio ad alium te r tium Ordinem, sive ab alia ad aliam sodalitatem eiusdem te r tii Ordinis.
Can. 706. — Publicis proces
sionibus, funeribus aliisque ec clesiasticis functionibus tertia rii possunt, sed non tenentur, col- legialiter intéressé; at si in te r sint, cum suis insignibus sub cruce propria incedant necesse est.
§ 2. Nawet po otrzym aniu apo stolskiego przyw ileju, przełożeni zakonni mogą w praw dzie zapisy wać poszczególne osoby do trze ciego zakonu, nie mogą jednak bez zgody ordynariusza, stosow nie do kan. 686, § 3, erygować w ażnie sodalicji tercjarskiej.
§ 3. Nie mogą również, bez specjalnego zezwolenia tegoż or dynariusza sodalicjom przez sie bie założonym nadać szczególne go ubioru do noszenia w czasie publicznych czynności świętych.
Kan. 704. — § 1. Kto złożył
śluby, wieczyste lub czasowe w jakim ś zakonie, nie może jedno cześnie należeć do żadnego trze ciego zakonu, chociażby przed tem był do niego zapisany.
§ 2. Gdyby zwolniony od ślu
bów w rócił do św iata, daw ny zapis odżywa.
Kan. 705. — Żadna sodalicja
tercjarsk a nie może bez apostol skiego indultu wpisywać do sie bie członków innego trzeciego zakonu, jeżeli oni w nim pozo stają; poszczególnym natom iast członkom wolno dla słusznej przyczyny przechodzić z jednego do innego trzeciego zakonu albo z jednej do innej sodalicji tego samego trzeciego zakonu.
Kan. 706. — T ercjarze mogą,
ale nie muszą uczestniczyć kole gialnie w publicznych proce sjach, pogrzebach i innych koś cielnych czynnościach; jeżeli jed nak uczestniczą, konieczną jest rzeczą żeby w ystępow ali ze swo imi odznakami, z w łasnym krzy żem.
12 C O D E X I U R IS C A N O N I C I [288]
C A P U T I I
De confraternitatibus et piis unionibus
Can. 707. — § 1. Associationes
fidelium quae ad exercitium alicuius operis pietatis aut cari tatis erectae sunt, nomine ve n iunt piarum unionum ; quae, si ad modum organici corporis sint constitutae, sodalitia audiunt.
§ 2. Sodalitia vero in incre m entum quoque publici cultus erecta, speliali nomine confra-
ternitates appellantur.
Can. 708. — C onfraternitates
nonnisi per form ale erectionis decretum constitui possunt; pro piis autem unionibus sufficit O rdinarii approbatio, qua obten ta, ipsae, licet m orales perso nae non sint, capaces tam en sunt obtinendi gratias spirituales ac praesertim indulgentias.
Can. 709. — § 1. C onfratres
nequeunt sacris functionibus operam praestare, nisi confra- te rn itatis habitum seu insignia deferant.
§ 2. M ulieres co n fratern itati
bus adscribi tantum possunt ad lucrandas indulgentias et g ra tias spirituales confratribus con cessas.
Can. 710. — Titulus seu nomen
confraternitatis vel piae unionis desum atur vel a Dei attributis, vel a Christianae religionis m ys teriis, vel a festis Domini et Beatae Virginis Mariae, vel a Sanctis, vel a pio opere ipsius sodalitii.
R O Z D Z I A Ł II O bractwach i pobożnych
związkach
Кап. 707. — § 1. Zrzeszenia
wiernych, które są założone w celu w ykonyw ania jakiegoś dzie ła zbożnego lub dzieła miłości, nazyw ają się pobożnym i zw iąz
kam i; ustanowione na wzór od
rębnej organizacji nazyw ają się
sodalicjami.
§ 2. Sodalicje natom iast po
w stałe także w celu pomnożenia kultu publicznego nazyw ają się specjalnie bractwami.
Kan. 708. — Bractw a mogą
powstać jedynie na podstawie form alnego dekretu erekcyjnego; dla związków pobożnych nato m iast w ystarczy zatw ierdzenie ordynariusza, po uzyskaniu któ rego, jakkolw iek nie stają się one osobami m oralnym i, to jed nak są zdolne do zyskiw ania łask duchowych, a zwłaszcza odpu
stów.
Kan. 709. — § 1. Bractew ni
mogą pomagać przy czynnościach świętych, ale tylko w swoim stro ju i odznakach.
§ 2. Niew iasty mogą być zapi san e do bractw tylko w celu
zyskiw ania · odpustów i łask du chowych, udzielonych braciom.
Kan. 710. — T ytuł czyli naz
wę bractw a lub pobożnego zwią zku należy brać z przymiotów Bożych, tajem nic świętej wiary, ze św iąt pańskich i N ajśw ięt szej M aryi Panny, świętych lub dzieła zbożnego samej sodalicji.
[289] K O D E K S P R A W A K A N O N I C Z N E G O 13 Can. 711. — § 1. Plures con-
frate rn ita tes vel .piae uniones eiusdem titu li ac instituti, nisi id eis specialiter concessum sit aut iu re cautum , ne erigantur neve approbentur in eodem lo co; si vero agatur de m agnis civitatibus, id liceti dummodo in ter ipsas intercedat conveniens, iudicio O rdinarii loci, distantia.
§ 2. C urent locorum O rdinarii u t in qualibet paroecia in stitu an tu r confraternitates sanctissi mi Sacram enti, ac doctrinae Christianae; quae, legitim e erec tae, ipso iu re aggregatae sunt eisdem A rchiconfraternitatibus in U rbe a C ardinali U rbis Vi cario erectis.
Can. 712. — § 1. C onfraterni
tates vel piae uniones ne eri gantur, nisi in ecclesia aut ora torio publico vel saltem semi- publico.
§ 2. Ne in stitu an tu r, sine Capi
tuli consensu, in ecclesia cathed- rali aut collegiali.
§ 3. In ecclesiis vel oratoriis
religiosarum O rdinarius loci p erm ittere potest erectionem associationis m ulierum tantum , aut piae unionis quae nonnisi precationibus incum bat · et gra tiarum dum taxat spiritualium com municatione gaudeat.
Can. 713. — § 1. Religiosi cum
confraternitatibus piisve unioni bus a se erectis possunt et de bent com m unicare omnes et so las gratias spirituales, quae in factultatibus a Sede Apostolica
Kan. 711. — § 1. Nie wolno
erygować ani zatw ierdzać w tej sam ej miejscowości w ielu bractw lub pobożnych związków tego samego ty tu łu i celu, chyba że zostało im to specjalnie udzie lone lub praw nie zastrzeżone; jeżeli mowa o wielkich m iastach, to — wolno, byleby zdaniem ordynariusza przedzielała je od pow iednia odległość.
§ 2. Miejscowi ordynariusze powinni się starać, żeby w każ dej parafii były założone b ra c t wa Najświętszego S akram entu i chrześcijańskiego nauczania; praw nie erygowane, na mocy sa mego praw a, są one agregowane do archikonfraterni rzymskich, założonych przez kardynała Wi kariusza Rzymu.
Kan. 712. — § 1. Bractw a i po
bożne związki wolno erygować tylko przy kościele, kaplicy pu blicznej albo przynajm niej pół publicznej.
§ 2 . W kościele katedralnym
lub kolegiackim bez zgody kapi tuły nie wolno ich zakładać.
§ 3. W kościołach lub kapli
cach zakonnic, miejscowy ordy nariusz może zezwolić na zało żenie tylko kobiecego zrzesze nia albo pobożnego związku, m a jącego na celu udział jedynie w m odlitw ach i korzystanie z ucze stnictw a wyłącznie w łaskach duchowych.
Kan. 713. — § 1. Zakonnicy
mogą i muszą przypuścić b ract wa 'i pobożne związki założone przez siebie do udziału we wszystkich i tylko takich łas kach duchowych, które Stolica
J4 C O D E X I U R I S C A N O N I C I [290]
receptis specifice et nom inatim communicabiles declarentur, eae- que in . actu erectionis m anife standae sunt singulis, servato praescripto can. 919.
§ 2. C onfraternitatibus, ab iis dem erectis, non licet vestem propriam seu insignia, quae in publicis processionibus aliisque sacris functionibus deferenda sunt, assum ere sine speciali O r dinarii loci licentia.
Can. 714. — C onfraternitas pro
prium habitum vel insignia, sine licentia O rdinarii loci, ne dim itat neve im m utet.
Can. 715. — § 1. Comitiis con-
fratern ita tu m , etsi in regularium ecclesiis et oratoriis celebrandis, per se vel per delegatum praées- se sine iure tam en suffragii, di gnos et idoneos officiales et m i nistros electos, confirm are, in dignos vel non idoneos respuere au t rem overe, sta tu ta aliasve norm as, nisi a Sede Aopstolica approbatae feurint, corrigere et approbare, p ertin et ad loci Or dinarium .
§ 2. De comitiorum ex trao rd in a riorum celebratione confraterni tas O rdinarium loci eiusve dele gatum tem pestive praem oneat; secus O rdinario ius est comitia impediendi vel eorum decreta penitus infirm anadi.
Can. 716. — § l. C onfraternita-
tes et piae uniones, in propriis ecclesiis erectae, functiones non paroeciales, servatis servandis, independenter a parocho
exerce-Ap. w upraw nieniach ogłosiła imiennie, że mogą być udzielone; w akcie erekcji, nie naruszając przepisu kan. 919, muszą być one każdem u ogłoszone.
§ 2. Bractwom przez nich zało żonych nie wolno bez specjalne go zezwolenia miejscowego ory- nariusza używać szat i odznak, noszonych na publicznych pro cesjach i przy innych świętych czynnościach.
Kan. Ψ14. — Nie wolno b ract
w u bez zezwolenia miejscowego ordynariusza porzucać ani zmie niać szat i odznak.
Kan. 715. — § i. Do miejsco
wego ordynariusza, bez praw a jednak głosu, należy przew odni czenie na zebraniach bractw a osobiste lub przez delegata, cho ciażby one odbywały się w koś ciołach lub kaplicach zakonnych, zatw ierdzanie w yboru godnych i zdatnych urzędników i służbę, odrzucanie w yboru lub usuw a nie niegodnych i niezdatnych, popraw ianie i zatw ierdzanie sta tutów i innych przepisów, je żeli nie zostały zatw ierdzone przez Stolicę Ap.
§ 2. K onfraternia pow inna po
wiadomić w odpowiednim cza sie miejscowego ordynariusza lub jego delegata o zebraniach nad zwyczajnych; w przeciwnym r a zie ordynariusz ma praw o nie dopuścić do zebrania lub jego uchwały całkowicie unieważnić.
Kan. 716. — § 1. B ractw a i po
bożne związki założone we w ła snych kościołach, zachowując to co konieczne, mogą niezależnie od proboszcza sprawow ać
czyn-[291] K O D E K S P R A W A K A N O N IC Z N E G O 15 re possunt, dummodo m inisterio
paroeciali in paroeciali ecclesia non noceant.
§ 2. Idem serv etu r etiam in
casu quo paroecia erecta sit in ipsa confraternitatis ecclesia.
§ 3. In dubio utrum functiones confraternitatis vel piae unionis noceant, necne, m inisterio paroe ciali, ad O rdinarium loci spectat ius decidendi, item que statuendi practicas norm as servandas.
Can. 717. — § 1. Si in ecclesiis
non suis erectae sint, proprias functiones ecclesiasticas in sa cello tantum vel altari, in quo su n t erectae, peragere possunt ad norm an can. 716 et peculia rium statutorum .
S 2. Patrim onium co n fratern i ta tis et piae unionis, quae erec ta sit in ecclesia non sua, aut cuius ecclesia sit sim ul ecclesia paroecialis, debet esse separatum a bonis fabricae vel com m uni
tatis.
Can. 718. — C onfraternitates
processionibus consuetis et aliis, quas O rdinarius loci indixerit, ten en tu r collegialiter cum pro priis insignibus et sub proprio vexillo intéressé, nisi O rdinarius aliud praescripserit.
Can. 719. — § 1. De O rdinarii
loci consensu confraternitas vel pia unio de alia ad aliam sedem tra n sferii potest, nisi iure aut statutis a Sede Apostolica pro batis translatio prohibeatur.
ności nieparafialne, byleby nie szkodziły one obowiązkom dusz pasterskim w kościele p arafial nym.
§ 2. To samo należy zachować,
gdyby parafia pow stała przy kościele należącym do bractw a.
§ 3. W wątpliwościach, czy
czynności brackie lub pobożne go związku szkodzą lub nie obo wiązkom parafialnym , miejsco wy ordynariusz ma praw o o tym rozstrzygnąć i ustalić praktycz ne zasady postępowania.
Kan. 717. — § 1. Jeżeliby ery
gowane były nie we własnych kościołach, mogą wykonywać swoje czynności kościelne tylko w kaplicy lub przy ołtarzu, przy którym były erygowane, stosow nie do kan. 716 i szczegółowych statutów .
§ 2. M ajątek bractw a i poboż
nego związku, jeżeli nie są ery gowane we własnym kościele, albo przy kościele własnym , któ ry jest jednocześnie parafialnym , musi być oddzielony od m ajątk u kościelnego lub parafialnego.
Kan. 718. — Jeżeli orydnariusz
inaczej nie zarządził, bractw a obowiązane są brać zbiorowy udział w procesjach zwykłych i innych wskazanych przez ordy nariusza z własnym i odznakami i z w łasnym sztandarem .
Kan. 719. — § 1. Jeżeli przez
praw o lub statu ty zatwierdzone przez Stolicę Ap. przeniesienie się nie jest zabronione, bractw o lub pobożny związek za zgodą miejscowego ordynariusza może być przeniesione z jednego m iej sca na inne.
16 C O D E X IU R IS C A N O N I C I [292] § 2. Quoties agatur de tra n s
ferenda confraternitate vel pia unione alicui religioni reservata, Superioris consensus est requi rendus.
§ 2. Gdy mowa o przeniesieniu bractw a lub pobożnego związku zastrzeżonego jakiem uś zakonowi, należy wymagać zgody przeło żonego.
С A P U T III
De archiconfraternitatibus et prim ariis unionibus Can. 720. — Sodalitia quae iure
pollent alias eiusdem speciei as- sociationes sibi aggregandi, ar-
chisodalitia, vel archiconfrater- nitates, vel piae uniones, congre
gationes, societates primariae ap pellantur.
Can. 721. ■— § 1. N ulla associa-
tio potest sine apostolico induito alias sibi valide aggregare.
§ 2. A rchiconfraternitas vel
p rim aria unio eas tantum potest confraternitates vel pias uniones sibi aggregare, quae sint eiusdem titu li ac finis, nisi indultum apo- stolicum aliud ferat.
Can. 722. — § 1. P er aggrega-'
tionem com m unicantur omnes indulgentiae, privilegia et aliae g ratiae spirituales com municabi- les quae associationi aggreganti directe et nom inatim a Sede Apostolica concessae fu erin t vel in posterum concedantur, nisi aliud in induito apostolico ca veatur.
§ 2. Ex hac communicatione nullum ius associatio aggregans acquirit supra aggregatam .
R O Z D Z I A Ł I I I O arcybractwach г związkach
m acierzystych
Кап. 720. — Sodalicje m ające
praw o agregow ania sobie innych tego samego rodzaju zrzeszeń nazyw ają się arcysodalicjami, archikonfraterniam i, albo poboż
nymi związkami, kongregacjam i, stw arzyszeniam i m acierzystym i.
K an. 721. — § 1. Żadne zrze
szenie nie może sobie ważnie agregować innych bez apostol skiego indultu.
§ 2. Jeżeli induit apostolski
inaczej nie postanaw ia, archi- kon fratern ia lub związek m acie rzysty mogą agregować sobie wyłącznie bractw a i pobożne związki tego p a rnego ty tu łu i celu.
Kan. 722. — § 1. Przez agre
gację, jeżeli w indulcie apostol skim nie zastrzeżono inaczej, przekazują sig wszvstkie odpus- ty, przyw ileje i inne łaski du chowe, zdatne do przekazania, które zrzeszeniu agregującem u były przez Stolicę Ap. udzielone w p r o s i ^ i ^ im iennie, albo będą udzielone w przyszłości.
§ 2. Z tego przekazania zrze szenie agregujące n ie _ zdobvwa żadnego p raw a^ j ą d agregowa nym.
* . t · ч * .· · v ' k · · V » ' / ; ; .·:'"
K O D E K S P R A W A K A N O N I C Z N E G O
yj
[293]
Can. 723. — Ad aggregationis
validitatem re q u iritu r ut: 1-o. Associatio iam fu erit canonice erecta nec alii archi- confraternitati vel prim ariae unioni aggregata;
2-0. F iat de consensu O rdinarii loci scriptis dato una cum eius litteris testim onialibus;
3-0. Indulgentiae, privilegia et aliae gratiae spirituales quae per aggregationem com m unicantur, enum erentur in elencho, ab O r dinario loci in quo archiconfra- ternitas sita est, recognito et so cietati aggregatae tradendo;
4-0. Aggregatio fiat form ula in statutis praescripta et in perpe tuum ;
5-0. L itterae aggregationis ex pediantur gratis omnino et nulla prorsus m ercede etiam sponte oblata, exceptis necessariis ex pensis.
Can. 724. — A rchiconfraterni-
tas vel p rim aria unio de alia ad aliam sedem nonnisi ab Aposto lica Sede tran sferri potest.
Can. 725. — Titulus archisoda- litii vel archiconfraternitatis vel unionis primariae, etiam honoris
tantum causa, potest associationi ab una Sede Apostolica concedi.
Kan. 723. — Do ważności agre
gacji w ym aga się, żeby:
1—o. Zrzeszenie było już kano nicznie erygowane i nie było ag regowane do innej archikonfra- terni lub m acierzystego związku;
2—o. Dokonała się za zgodą ordynariusza, daną na piśmie, łącznie z jego pismem polecają cym;
3—o. Odpusty, przyw ileje i in ne łaski duchowe przekazyw ane przez agregację były wymienione w spisie, przejrzanym przez or dynariusza m iejsca, gdzie istnie je archikonfraternia i danym zrzeszeniu agregowanem u;
4—o. A gregacja była udzielo na według form uły przepisanej w statu tach i na stałe;
5—o. Z w yjątkiem koniecznych wydatków, w ydanie dokum entu agregacji było zupełnie bezin teresowne, bez żadnej zgoła za płaty, naw et ofiarow anej do
browolnie.
Kan. 724. — A rchikonfraternia
lub m acierzysty związek mogą być przeniesione z jednej sie dziby do innej tylko za zgodą Stolicy Ap.
Kan. 725. — T ytuł arcysodali- cji, archikonfraterni lub m acie rzystego zw iązku, naw et honoro
wy tylko, może być udzielony zrzeszeniu tylko przez Stoli
LIBER TERTIUS K SIĘ G A TRZECIA
D e rebus O rzeczach
Can. 726. — Res de quibus in hoc libro agitur quaeque totidem m edia sunt ad Ecclesiae finem consequendum, aliae sunt spiri tuales, aliae tem porales, aliae m ixtae.
Can. 727. — § 1. Studiosa vo
luntas emendi vel vendendi pro pretio tem porali rem intrinsece spiritualem , ex. gr. Sacram enta, ecclesiasticam iurisdictionem , consecrationem, indulgentias, etc., vel rem tem poralem rei sp iritu ali adnexam ita ut res tem po ralis sine spirituali nullo modo esse possit, ex. gr., beneficium ecclesiasticum, etc., aut res spi ritu alis sit obiectum, etsi p a r tiale, contractus, ex. gr., consec ratio in calicis consecrati vendi tione, est sim onia iuris divini.
§ 2. Dare vero res tem porales
spirituali adnexas pro tem pora libus spirituali adnexis, vel res spirituales pro spiritualibus, vel etiam tem porales pro tem pora libus, si id ob periculum irreve ren tiae erga res spirituales ab Ecclesia prohibeatur, est simonia iuris ecclesiastici.
Kan. 726. — Rzeczy, o których
mówi się w tej księdze, będąc środkam i do osiągnięcia przez Kościół celu, jedne są duchowe, inne doczesne, inne mieszane.
Кап. 727ą — § 1. U silna wola
kupienia lub sprzedania za ce nę m aterialną rzeczy wewnę trznie duchowej, np. sakram en tów, władzy kościelnej, konsek racji, odpustów itd., albo rzeczy m aterialnej związanej z ducho wą, ta k iż w żaden sposób nie mogłoby być rzeczy m aterialnej bez duchowej, np. beneficjum kościelnego itd., albo rzeczy du chowej, któraby była przedm io tem chociażby częściowym umo wy, np. konsekracja przy sprze daży kielicha konsekrowanego, jest św iętokupstw em z praw a Bożego.
§ 2. Dawać natom iast rzeczy doczesne związane z duchowymi za doczesne związane z ducho wymi, albo rzeczy duchowe za duchowe, albo naw et doczesne za doczesne, jeżeliby to, ze względu na niebezpieczeństwo nieuszanow ania rzeczy ducho wych, było przez Kościół zabro nione, jest św iętokupstwem z praw a kościelnego.
[295] K O D E K S P R A W A K A N O N IC Z N E G O 19
Can. 728. — Cum de simonia
agitur, em ptio-venditio, perm u tatio, etc., late accipiendae sunt pro qualibet conventione, licet ad effectum non deducta, etiam tacita, in qua scilicet anim us si- moniacus expresse non m anife stetur, sed ex circum stantiis col ligatur.
Can. 729. — Firm is poenis in
simoniacos iure statutis, con tractus ipse simoniacus et, si simonia com m ittatur circa bene ficia, officia, dignitates, subse- quens provisio omni vi caret, licet sim onia a te rtia persona commissa fuerit, etiam inscio proviso, dummodo hoc non fiat in fraudem eiusdem provisi aut eo contradicente. Quare:
1-o. A nte quam libet iudicis sententiam res simoniace data et accepta, si restitutionis sit ca pax nec obstet rev eren tia rei spirituali debita, re stitu i debet, et beneficium, officium, dignitas
dim itti;
2-0. Simoniace provisus non facit fructus suos; quod si eos bona fide perceperit, prudentiae iudicis vel Ordinarii p erm ittitu r fructus perceptos ex toto vel ex p arte eidem condonare.
Can. 730. — Non habetur si
monia, cum tem porale d atu r non pro re spirituali, sed eius occa sione ex iqsto titulo a sacris
ca-Kan. 728. — Gdy mowa о
św iętokupstw ie, kupno-sprzedaż, zam ianę itd. należy pojmować szeroko jako wszelką umowę, chociażby nie doszła do skutku, naw et milczącą, w której in ten cja św iętokupstw a nie została ujaw niona, lecz można ją w y prowadzić z okoliczności.
Kon. 729. — Nie naruszając
k ar ustanow ionych na św ięto- kupców, sam a umowa św ięto- kupcza i, gdyby św iętokupstw a dopuszczono się w związku z beneficjam i, urzędami, godnoś ciami, następująca prow izja jest pozbawiona wszelkiej mocy, cho ciażby św iętokupstw o było po pełnione przez trzecią osobę, n a w et bez wiedzy kandydata, by leby to nie działo się na szkodę tegoż kandydata albo przy jego sprzeciwie. Dlatego:
1—o. Przed każdym w yrokiem sądowym rzecz świętokupcza ofiarow ana i przyjęta m usi być zwrócona jeżeli jest zdatna do zw rotu i nie sprzeciwia się usza now aniu należnem u rzeczy du chowej, a beneficjum , urząd, godność — opuszczone.
2—o. Swiętokupczo m ianow a ny nie ma praw a do dochodów; gdyby je w dobrej wierze po brał, od roztropności ordynariu sza zależy, czy pobrane dochody darow ać m u w całości lub częś ciowo. ,
Kan. 730. — Nie m a św ięto
kupstw a, gdy rzecz m aterialną daje się nie za duchową, lecz z jej okazji, dla słusznego
powo-20 C O D E X I U R I S C A N O N I C I [296]
nonibus vel a legitim a consue tudine recognito; item cum da tu r res tem poralis pro re tem porali, quae tanquam subiectum habeat adnexum aliquid spiri tuale, ex. gr., calix consecratus, dummodo pretium non augeatur propter adnexam rem sp iritu a lem.
P A R S P R I M A D e s a c r a m e n t i s
Can. 731. — § 1. Cum omnia
Sacram enta Novae Legis, a C hri sto Domino Nostro instituta, sint praecipua sanctificationis et sa lutis media, sum m a in iis oppor tune riteque adm inistrandis ac suscipiendis diligentia et reve ren tia adhibenda est.
§ 2. Vetitum est Sacram enta
Ecclesiae m inistrare haereticis aut schismaticis, etiam bona fide erran tib u s eaque petentibus, nisi prius, erroribus reiectis, Ecclesiae reconciliati fuerint.
Can. 732. — § 1. Sacram enta
baptism i, confirm ationis et ordi nis, quae characterem im pri m unt, itera ri nequeunt.
§ 2. Si vero prudens dubium
exsistat num revera vel num valide collata fuerint, sub con ditione iterum conferantur.
Can. 733. — § 1. In Sacram en tis conficiendis, adm inistrandis ac suscipiendis accurate serven tu r ritu s et caerem oniae quae in
du, uznanego przez praw o lub praw ny zwyczaj; również nie ma, gdy rzecz doczesną daje się za doczesną, stanow iącą podstaw ę czegoś duchowego z nią związa nego, np. kielich konsekrowany, byleby nie zwiększono ceny za rzecz duchową.
C Z Ę S C I O s a k r a m e n t a c h
Kan. 731. — § 1. Ponieważ
wszystkie sakram enty Nowego Praw a ustanowione przez Chrys tusa P ana Naszego są szczegól nymi środkam i uświęcenia i zba wienia, należy je szafować i przyjm ować jak najstaran n iej i z największym uszanowaniem.
§ 2. Nie wolno udzielać sa k ra
m entów Kościoła heretykom lub schizmatykom, błądzącym naw et w dobrej wierze i proszącym o nie, chyba że pierw ej odrzucą błędy i pojednają się z Koś ciołem.
Kan. 732. — § 1. S akram enty
chrztu, bierzm ow ania i kapłań stwa, ponieważ w yciskają cha ra k te r sakram entalny, nie mogą być ponawiane.
§ 2. Jeżeliby istniała roztrop
na wątpliwość, czy napraw dę lub czy ważnie były udzielone, należy je w arunkow o powtórzyć.
Kan. 733. — § 1. Przy spraw o
w aniu sakram entów , ich szafo w aniu i przyjm ow aniu należy dokładnie zachować obrządek i
[297] K O D E K S P R A W A K A N O N I C Z N E G O 21
libris ritualibus ab Ecclesia pro batis praecipiuntur.
§ 2. U nusquisque autem ritum suum sequatur, salvo praescrip to can. 851, § 2, 866.
Can. 734. — § 1. Sacra olea
quae quibusdam Sacram entis ad m inistrandis inserviunt, debent esse ab Episcopo benedicta feria V in Coena Domini proxim e su periore; neque adhibeantur ve tera, nisi necessitas urgeat.
§ 2. Mox deficienti oleo bene
dicto aliud oleum de olivis non benedictum adiiciatur, etiam ite rato, m inore tam en copia.
Can 735. — Parochus olea sac
ra a suo O rdinario petere debet et in ecclesia in tu ta ac decenti custodia sub clavi diligenter as servare; nec ea domi retineat, nisi propter necessitatem aliam - ve rationabilem causam, acce- dente O rdinarii licentia.
Can. 736. — Pro adm inistratio-
ne Sacram entorum m inister nihil quavis de causa vel occasione sive directe sive indirecte exigat aut petat, p raeter oblationes de quibus in can. 1507, § 1.
T I T U L U S I D e b a p t i s m o
Can. 737. — § l. Baptismus,
Sacram entorum ianua ac
funda-ceremonie nakazane w księgach liturgicznych zatwierdzonych przez Kościół.
§ 2. Nie naruszając przepisów
kan. 851 § 2, 866, każdy powi nien zachować w łasny obrządek.
Kan. 734. — § 1. Oleje św. słu
żące do szafowania niektórych sakram entów , m uszą być poświę cone przez biskupa w ostatni bezpośrednio Wielki Czw artek; nie wolno używać starszych, chy ba że z konieczności.
§ 2. Gdyby groził brak oleju
poświęconego, należy dodać in nego oleju z oliwek niepoświę- conego; można to powtórzyć w mniejszej jednak ilości.
Kan. 735. — O oleje święte
powinien proboszcz prosić swo jego ordynariusza i przechowy wać je starannie w kościele, w m iejscu stosownym i bezpiecz nym, pod kluczem; nie wolno ich trzym ać w domu, chyba z konieczności lub innej rozum nej przyczyny, za zgodą orynariusza.
Kan. 736. — Za szafowanie
sakram entów , oprócz ofiar, o których w kan. 1507 § 1, szafarz nie może wymagać ani prosić niczego z jakiejkolw iek przyczy ny lub okazji, ani w prost ani ubocznie.
T Y T U Ł I O c h r z c i e
Kan. 737. — § 1. Chrztu, w rót
ko-22 C O D E X IU R I S C A N O N I C I [298]
m entum , omnibus in re vel sal tem in voto necessarius ad sa lutem , valide non confertur, nisi per ablutionem aquae verae et n atu ralis cum praescripta v er borum forma.
§ 2. Gdy go się udziela przy
zachowaniu wszystkich obrzędów i ceremonii, nakazanych w księ gach liturgicznych, nazywa się
uroczysty; w przeciwnym razie nie uroczysty lub pryw atny.
C A P U T I
De m inistro baptismi Can. 73S. — § 1. M inister or
dinarius baptism i sollemnis est sacerdos; sed eius collatio reser v atu r parocho vel alii sacerdoti de eiusdem parochi vel O rdinarii loci licentia, quae in casu neces sitatis legitim e praesum itur.
§ 2. Etiam peregrinus a paro
cho proprio in sua paroecia sol lem niter baptizetur, si id facile et sine m ora fieri potest; secus peregrinum quilibet parochus in suo territo rio potést sollem niter
baptizare.
Can. 739. — In alieno territo rio
nem ini licet, sine debita licentia, baptism um sollemnem conferre ne sui quidem loci incolis.
Can. 740. — Ubi paroeciae aut
quasi-paroeciae nondum sunt constitutae, statutorum peculia rium et receptarum
consuetudi-niecznego do zbawienia dla w szystkich w rzeczywistości lub przynajm niej w pragnieniu, udziela się ważnie tylko przez polanie wodą praw dziw ą i n a turalną, z nakazaną form ą słow ną.
§ 2. C um mim?tratq£_ servatis omnibus ritibus5 et «aeremomisl quae in ritualibus libris praeci piuntur, appellatur sollemnis; se cus, non sollemnis seu privatus.
R O Z D Z I A Ł I
O szafarzu chrztu
Кап. 738. — § 1. Zwyczajnym
szafarzem chrztu uroczystego jest kapłan; udzielanie zastrzeżone jest jednak proboszczowi lub innem u kapłanowi za zezwole niem tegoż proboszcza lub m iej scowego ordynariusza, które się przypuszcza w w ypadku koniecz ności.
§ 2. Także podróżnego powi nien chrzcić uroczyście własny proboszcz w swoim kościele, je żeli to bez zwłoki i trudności może być dokonane; w przeciw nym razie podróżnego może uro czyście ochrzcić każdy proboszcz na swoim terenie.
Kan. 739. — Na obcym te
renie nie wolno nikom u bez n a leżytego zezwolenia chrzcić uro czyście naw et swoich parafian.
Kan. 740. — Gdzie jeszcze nie
utworzono parafii lub parafii m isyjnej, należy mieć na uw a dze szczegółowe statu ty i
przy-[299] K O D E K S P R A W A K A N O N I C Z N E G O 23
num ratio habenda est, ut con stet cuinam sacerdoti, p raeter O rdinarium , in universo te rrito rio vel in eius p arte ius insit baptizandi.
Can. 741. — E xtraordinarius
baptism i sollemnis m inister est diaconus; qui tam en sua potesta te ne u ta tu r sine loci O rdinarii vel parochi licentia, iusta de causa concedenda, quae, ubi ne cessitas urgeat, legitim e praesu
mitur.
Can. 742. — § 1. Baptism us non
sollemnis, de quo in can. 759, § 1, potest a quovis m inistrari, servata debita m ateria, form a et intentione; quatenus vero fieri potest, adhibeantur duo testes vel saltem unus, quibus b ap ti smi collatio probari possit.
§ 2. Si tam en adsit sacerdos, diacono p raeferatu r, diaconus subdiacono, clericus laico et vir feminae, nisi pudoris g ratia de ceat feminam potius quam vi rum baptizare, vel nisi fem ina noverit melius form am et mo dum baptizandi.
§ 3. P atri aut m atri suam pro lem baptizare non licet, p ra e te r quam in m ortis periculo, quando alius praesto non est, qui b ap tizet.
Can. 743. — C uret parochus ut
fideles, praesertim obstetrices, medici et chirurgi, rectum
bapti-jęte zwyczaje, żeby ustalić któ rem u kapłanowi, poza ordyna riuszem, przysługuje praw o udzielania chrztu na całym te rytorium , lub też jego części.
Kan. 741. — Nadzwyczajnym
szafarzem uroczystego chrztu jest diakon; nie może on jednak używać swojej władzy bez zez w olenia miejscowego ordynariu sza lub proboszcza udzielanego dla słusznej przyczyny, którą się praw nie przypuszcza, jeżeli nagli konieczność.
Kan. 742. — § 1. Chrztu pry
watnego, o którym w kan. 759 § 1, może udzielić każdy, zacho w ując należytą m aterię, form ę oraz intencję; o ile to możliwe, powinno być dwóch lub przy najm niej jeden świadek, którzy by dowieść mogli, że chrzest był udzielony.
§ 2. Gdyby jednak na miejscu
był kapłan, m a on pierw szeńst wo przed diakonem, diakon — przed subdiakonem , duchow ny — przed świeckim, mężczyz na — przed kobietą, chyba że ze względu na wstydliwość w y padało by, żeby raczej kobieta chrzciła, niż mężczyzna lub gdyby kobieta znała lepiej fo r mę i sposób udzielania chrztu.
§ 3. Nie wolno chrzcić swego
dziecka m atce ani ojcu, z w y jąt kiem niebezpieczeństwa śmierci, gdy nie m a nikogo, kto by mógł ochrzcić.
Kan. 743. — Proboszcz powi
nien się starać, żeby w ierni, a zwłaszcza położne, lekarze i
ope-24 C O D E X I U R I S C A N O N IC I [300]
zandi modum pro casu necessi tatis probe ediscant.
Can. 744. — A dultorum b ap ti
smus, ubi commode fieri possit, ad loci O rdinarium deferatur, ut, si voluerit, ab eo vel ab eius delegato sollemnius conferatur.
C A P U T II
De baptism i subiecto Can. 745. — § 1. Subiectum
capax baptism i est omnis et so lus homo viator, nondum bapti- zatus.
§ 2. Cum agitur de baptism o:
1-o. Parvulorum seu infantium nomine veniunt, ad norm am can. 88, § 3, qui nondum rationis usum adepti sunt, eisdemque ac- censentur- am entes ab infantia, in quavis aetate constituti;
2-0. A dulti autem censentur, qui rationis usu f ru u n tu r; idque satis est ut suo quisque animi m otu baptism um p etat et ad il lum adm ittatur.
Can. 746. — § 1. Nemo in ute
ro m atris clausus baptizetur, do nec probabilis spes sit ut rite editus baptizari possit.
§ 2. Si infans caput em iserit e t periculum m ortis im m ineat,
ratorzy nauczyli się dobrze udzielania prawidłowo chrztu w w ypadku konieczności.
Kan. 744. — O chrzcie doro
słych, gdzie to możliwe, należy powiadam iać miejscowego ordy nariusza, żeby, gdy zechce udzie lał go w sposób bardziej uro czysty sam lub przez swego de legata.
R O Z D Z I A Ł I I O podmiocie chrztu
Kan. 745. — § 1. Podmiotem
zdolnym do przyjęcia chrztu jest każdy i tylko żywy czło wiek, jeszcze nieochrzczony.
§ 2. Gdy mowa o chrzcie: 1—o. Przez niem owlęta lub dzieci rozumie się, stosownie do kan. 88 § 3, tych co nie osiąg nęli jeszcze używ ania rozumu; zalicza się do nich umysłowo chorych od dzieciństwa, bez względu na ich wiek;
2—o. Za dorosłych natom iast uw aża się tych, co m ają używa nie rozum u; w ystarczy tu, że ktoś z potrzeby serca prosi o chrzest i jest do niego dopusz czony.
Kan. 746. — § 1. Nie wolno ni
kogo chrzcić w łonie m atki, do póki istnieje uzasadniona na dzieja, że może być ochrzczony, po swym norm alnym urodzeniu.
§ 2. Gdyby przy porodzie u ka zała się główka, a groziło
nie-[301] K O D E K S P R A W A K A N O N IC Z N E G O 25
baptizetur in capite; nec postea, si vivus evaserit sub conditione baptizandus.
§ 3. Si aliud m em brum em ise rit, in illo, si periculum im m i neat, baptizetur sub conditione; at tunc, si natus vixerit, est r u r sus sub conditione baptizandus. § 4. Si m ater praegnans m or tua fuerit, fetus ab iis ad quos spectat extractus, si certe vivat, baptizetur absolute; si dubie, sub conditione.
§ 5. Fetus, in utero baptizatus,
post ortum denuo sub conditio ne baptizari debet.
Can. 747. — C urandum u t om
nes fetus abortivi, quovis tem pore editi, si certo vivant, bap tizentur absolute, si dubie, sub conditione.
Can. 748. — M onstra et osten
ta semper baptizentur saltem sub conditione; in dubio autem unusne an plures sint homines, unus absolute baptizetur, ceteri sub conditione.
Can. 749. — Infantes expositi
et inventi nisi, re diligenter in vestigata, de eorum baptism o constet, sub conditione baptizen
tur.
bezpieczeństwo śmierci, należy ochrzcić, polew ając główkę; nie trzeba też później, gdy dziecko urodzi się żywe, chrzcić w aru n kowo.
§ 3. Gdyby ukazała się inna część ciała, a groziło niebezpie czeństwo, należy przez jej pola nie ochrzcić Warunkowo; gdy urodzi się żywe, należy w tedy w arunkow o ochrzcić ponownie.
§ 4. Gdyby m atka podczas cią ży um arła, płód w ydobyty przez tych do kogo należy, jeżeli na pewno żyje, trzeba ochrzcić bez warunkowo, jeżeli jest w ątp li wość, — warunkowo.
§ 5. Płód ochrzczony w łonie m atki, po urodzeniu, musi być w arunkow o ochrzczony ponow nie.
Kan. 747. — Należy się trosz
czyć, żeby każdy płód poronio ny, bez względu n a czas poro nienia, jeżeli żyje na pewno, był ochrzczony bezw arunkowo; jeże li jest wątpliwość, — w arunko wo.
Kan. 748. — Potw orki i dziwo-
tw ory należy chrzcić zawsze przynajm niej w arunkow o; w wątpliwości natom iast, czy uro dzony jest jednym człowiekiem, czy też w ielu ludźmi, jednego należy ochrzcić bezwarunkowo, innych — warunkowo.
Kan. 749. — Dzieci podrzuco
ne i znalezione należy chrzcić warunkow o, chyba że na skutek pilnego badania wiadomo, że były ochrzczone.
26 C O D E X I U R I S C A N O N I C I [302J Can. 750. — § 1. Infans infi
delium, etiam invitis parentibus, licite baptizatur, cum in eo v er satu r vitae discrimine, ut p ru denter p raevideatur m oriturus, antequam usum rationis attingat.
§ 2. E x tra m ortis periculum , dummodo catholicae eius aduca- tioni cautum sit, licite baptiza tu r:
1-o. Si parentes vel tutores, aut saltem unus eorum, consen tian t;
2-0. Si parentes, idest pater, m ater, avia, vel tutores desint, aut ius in eum am iserint, vel illud exercere nullo pacto que
ant.
Can. 751. — Circa baptism um
infantium duorum haereticorum aut schism aticorum , aut duorum catholicorum qui in apostasiam vel haeresim vel schisma prola psi sint, generatim serventur norm ae in superiore canone con stitutae.
Can. 752. — § 1. Adultus, nisi
sciens et volens probeque in structus, ne baptizetur; insuper admonendus ut de peccatis suis doleat.
§ 2. In m ortis autem periculo,
si nequeat in praecipuis fidei m ysteriis diligentius instrui, sa tis est, ad baptism um conferen dum, u t aliquo modo ostendat se eisdem assentire serioque pro m itta t se Christianae religionis m andata servaturum .
Kan. 750. — § 1. Dziecko ro
dziców niechrzczonych wolno ochrzcić naw et w brew ich woli, jeżeli znajduje się w takich w a runkach, że można roztropnie przewidywać, iż umrze przed dojściem do używania rozumu.
§ 2._ Poza niebezpieczeństwem
śmierci, jeżeli tylko zapewni się katolickie jego wychowanie, wolno ochrzcić:
1—o. Gdy godzą się na to ro dzice lub opiekunowie, albo przynajm niej jedno z nich;
2—o. Gdy b rak rodziców tj. ojca, m atki, dziadka, babki lub opiekunów, albo utracili oni praw o do dziecka lub nie mogą go w żaden sposób wykonywać.
Kan. 751. — W spraw ie chrztu
dzieci dwojga heretyków, schiz- m atyków lub katolików, którzy odpadli do herezji lub schizmy, należy naogół zachować przepi sy podane w kanonie poprzed nim.
Kan. 752. — § 1. Nie wolno
chrzcić dorosłego, który nie jest tego świadomy, nie pragnie i nie jest dokładnie pouczony; powi nien być nadto zachęcony do żalu za swoje grzechy.
§ 2. W niebezpieczeństwie na
tom iast śmierci, gdyby nie moż na było dokładniej pouczyć o głównych tajem nicach w iary, w ystarczy do udzielenia chrztu, żeby okazał w jakiś sposób, że godzi się na jego przyjęcie i obiecuje poważnie, iż zachowa
[303] K O D E K S P R A W A K A N O N I C Z N E G O 27
§ 3. Quod si baptism um ne pe
tere quidem queat, sed vel antea vel in praesenti sta tu m anifesta verit aliquo probabili modo in tentionem illum suscipiendi, bap tizandus est sub conditione; si deinde convaluerit et dubium de valore baptism i collati perm a neat, sub conditione baptism us rursus conferatur.
Can. 753. — § 1. Tam sacerdo
tem qui adultos baptizaturus est, quam ipsos adultos qui sani sint, decet esse ieiunos.
§ 2. Nisi graves urgentesque
causae obsint, adultus baptizatus statim Missae sacrificio assistat et sacram communionem perci piat.
Can. 754. — § 1. Am entes et
furiosi ne baptizentur, nisi tales a nativitate vel ante adeptum rationis usum fu erin t; et tunc baptizandi sunt ut infantes.
§ 2. Si autem dilucida hab ean t
intervalla, dum m entis compotes sunt, baptizentur, si velint.
§ 3. B aptizentur quoque, im
m inente periculo mortis, si an tequam insanirent, suscipiendi baptism i desiderium ostenderint.
§ 4. Qui lethargo aut phrenesi
laborat, vigilans tantum et vo lens baptizetur; at si periculum
przykazania religii chrześcijań skiej.
§ 3. Gdyby nie mógł naw et
prosić o chrzest, ale przedtem czy w stanie obecnym okazywał by w jakiś możliwy sposób za m iar przyjęcia, należy go ochrzcić w arunkow o; gdyby następnie w yzdrowiał i pozostała w ątpli wość co do ważności udzielone go chrztu, chrzest powinien być w arunkow o ponowiony.
Kan. 753. — § 1. Wypada, żeby
zarówno kapłan, który udziela chrztu dorosłym, jak i sami do rośli, jeśli są zdrowi, byli na czczo.
§ 2. Jeżeli nie stoją na prze
szkodzie ważne i pilne przyczy ny, dorosły, po chrzcie, powi nien zaraz być obecnym na Mszy i przyjąć Kom unię św.
Kan. 754. — § 1. Nie wolno
chrzcić chorych umysłowo i sza leńców, chyba że takim i są od urodzenia albo stali się nimi przed dojściem do używ ania ro zumu; w tedy też należy ich ochrzcić tak, jak dzieci.
§ 2. Jeżeli jednak m iew ają ja
sne okresy, powinni być ochrz czeni w czasie, gdy są świadomi i życzą sobie tego.
§ 3. Pow inni być także ochrz
czeni, gdy znajdują się w nie bezpieczeństwie śmierci, a oka zali pragnienie przyjęcia chrztu, zanim popadli w szaleństwo.
§ 4. Kto zapada w letarg lub popada w obłęd, powinien być ochrzczony w czasie, gdy jest
