Marian Al. Żurowski
"De legibus", I: "De natura legis",
Francisco Suárez, Madrid 1971 :
[recenzja]
Prawo Kanoniczne : kwartalnik prawno-historyczny 16/3-4, 411-412
P ra w o kanoniczne 16 (1973) n r 3—4
REC EN ZJE
S u a r e z F r a n c i s k o , De legibus, I. De n a tu ra legis, Edicion critica bilingiie po r Ł uciano P e re n a y la colaboracion de E. E lorduy. V. A blil, C. V illa n u ev a y P. S u n er, M a d rid 1971, s. L IX , 359. W yd: Consejo S u p e rio r de Investigaciones C ientificas. In s titu to F rancisco de V itoria;
C orpus H isp an o ru m de P ace vol X I
W serii „C orpus H isp a n o ru m de p ace” ja k o tom 11 u k az ała się p ie rw sza część opracow anego n a now o k ry ty cz n ie dzieła F r. S u arez a „De le gibus” . D rugi tom ju ż je s t w te j chw ili w d ru k u a trze ci w p rzy g o to w aniu. C enna ta in ic ja ty w a sp o tk a się z u zn a n ie m w szystkich, k tó rzy u m ie ją docenić jej w arto ść dla h isto rii nau k i.
D zieło S u arez a „De le g ib u s” o p ublikow ane przez niego w 1612 r., a później w y d aw an e w ielo k ro tn ie, było — ja k św iadczą o tym poszcze gólne m a n u sk ry p ty — w ynikiem długoletniej pracy, rozłożonej n a etapy w ciągu trz y d z ie stu la t. O becne w y d an ie kry ty czn e, przygotow ane z w ielkim n a k ła d e m p rac y i zasobów finan so w y ch , je st dziełem k o le k ty w u k ie ru jące g o się k o n k re tn y m planem . D ow iadujem y się tego ze w stępu. A u torzy po stan o w ili u sta lić te k st d efin ity w n y pierw szego w y dania, przean alizo w ać poszczególne m a n u sk ry p ty o d zw ierciedlające su k cesyw ny rozw ój m yśli a u to ra i u sta lić k o n te k st h isto ry c zn o -d o k try - nalny, w k tó ry m a u to r pracow ał. D latego też zasadniczym i elem entam i u zu p ełn iający m i się i dopełniającym i tę p rac ę są: 1° te k s t k ry ty czn y , 2° a p a r a t k ry ty cz n y , 3° stu d iu m źródeł, 4° p rze k ład , 5° opracow anie aneksów , w k tó ry ch z a w a rte są te k sty n ie w ydane.
T ek st k ry ty cz n y o p ie ra się zasadniczo n a w y d an iu sam ego S u areza w K oim brze w 1612 r. S ta ra n o się p rzy ty m o rozszy fro w an ie poszcze gólnych znaków , u zu p e łn ie n ie skrótów , p o p raw ie n ie w szy stk ich błędów p o pełnionych w p rze p isy w an iu przez w ydaw cę. B iorąc p o d uw agę ta k że w y d an ia n a stę p n e (por. str. LVI): (de A m beres 1613), (Lyon 1613) oraz ko d ek sy z K o im bry (A) ja k i z L izbony (B). N u m era cja m arginesow a została zachow ana ta sam a, chociaż n a s tę p n e w y d an ia nie zaw sze ją resp ek to w ały .
A p a ra t k ry ty c z n y w edług założeń w ydaw ców , sp ełn ia p o tró jn ą f u n k cję. W o p arc iu o zach o w an e kodeksy i o p u blikow ane w czasie p ro fe su ry S u arez a w K oim brze, sta ra n o się pop raw ić pew ne niepraw idłow ości i u sta lić n ie k tó re odcienie znaczeniow e konieczne d la lepszego zro z u m ien ia tekstu.
412 Recenzje [2] P o n ad to a p a ra t k ry ty c z n y m a służyć do w y k az an ia ew olucji m yślo w ej S u arez a w d ru g ie j fazie opraco w an ia te k stu . Z aznacza się bow iem n ie tylk o w a ria n ty w słow ach, albo w zdaniach, ale też u zu p e łn ia ją ce te k sty i now e arg u m e n ty .
N a jb a rd z ie j doniosła m oże fu n k c ja a p a ra tu k rytycznego polega n a z e b ran iu p are leln y c h rozdziałów z m an u sk ry p tó w , k tó re są różne od z a w arty ch w w y d an iu zasadniczym i przez to sygn alizu je się p ie rw o tn e sfo rm u ło w an ia tez S uorezjańskich.
Dużo p rac y kosztow ało rów n ież sp raw d za n ie cy tató w — o ile to m ożliw e — w tych sam ych w y d an ia ch dzieł, z k tó ry c h k o rzy sta ł sam S uarez. J e s t to osiągalne dzięki o dnalezieniu w m a n u sk ry p ta c h spisów książek, k tó re S u arez m iał, w zględnie n ab y w a ł do sw ojego użytku, ja k o p ro feso r u n iw e rsy te tu . Te spisy są p rzechow ane w A rch iw u m U n iw ery - te tu w K oim brze i obecnie o publikow ane w aneksach.
W ydaw cy dokonali w op arciu o te k s t łaciń sk i w łasnego tłu m aczen ia, w k tó ry m dla lepszego o ddania m yśli a u to ra o d stąp ili n ie je d n o k ro tn ie od lite ra ln e g o p rze k ład u poszczególnych słów. Z estaw ien ie obydw u te k stów pozw ala n a k o n fro n ta c ję i sp raw d zen ie słuszności takiego czy in nego tłum aczenia.
O sta tn ią część om aw ianego to m u sta n o w ią aneksy. O prócz w yżej w ym ienionych w ykazów książek, k tó re S u arez n abyw ał, w zględnie m iał u siebie, znajdziem y jeszcze trz y n ie w y d an e te k sty odnoszące się do tr a k ta tu „De leg ib u s” sam ego S u areza, oraz n a stę p n e trz y : V asgueza, F r. R odrigueza i F r. Diaza.
P rócz spisu rzeczy n a początku dzieła, znajdziem y n a końcu in d ek sy źródeł z rów noczesnym podaniem n u m e ru odnośnika, w k tó ry m są cy tow ane, in d ek s bib lio g raficzn y oraz in d ek s rzeczow y. D zięki te m u dzieło s ta je się fu n k c jo n a ln e w użyciu. P o n ad to należy p o dkreślić ła d n ą szatę g raficz n ą i sta ra n n o ść w ykończenia technicznego. W arto zatem z a sy g n a lizow ać tę pozycję tym , k tó rz y w sw ych p ra c a c h n au k o w y ch b ęd ą m u sieli sięgnąć do dzieła S u arez a „De legibus”.
Marian Al. Żurowski SJ
S u a r e z F r a n c i s k o — De legibus — II (I 9—20). De legis obliga tione, ćditio critica bilingiie; Preparada por. L. Perena, P. Suner, V. Abril, C. V illanueva y E. Elorduy, Madrid, 1972 s. XV, 366. W yd.: Consejo Superior de Investigaciones Cientificas; Instituto Francisco de Vitoria;
Corpus Hispanorum de Pace vol. XII.
P o niew aż p rze d oddaniem do d ru k u niniejszego n u m e ru P ra w a K a n o nicznego zapo w iad an y przeze m n ie — p rz y o k azji om aw ian ia p ie rw szego to m u F ra n c isz k a S u arez a „De le g ib u s” — tom d ru g i w łaśn ie się ukazał, k o rz y sta m z okazji, ażeby go k an o n isto m polskim p rz e d s ta wić. Tom d ru g i niniejszego w y d a n ia k rytycznego dzieł S u o areza „De le g ib u s’ ’o b ejm u je część d ru g ą księgi I „De legibus ac Deo L eg islato re”
