Oksana VOYTYUK*
Rola Turcji w przesyle gazu ziemnego z regionu Morza Kaspijskiego, Azji Œrodkowej oraz Bliskiego Wschodu do pañstw Unii Europejskiej
STRESZCZENIE. Po³o¿enie geograficzne Turcji w ostatnim dziesiêcioleciu zaczyna odgrywaæ coraz wiêksz¹ rolê. Znajduj¹c siê na skrzy¿owaniu szlaków przesy³owych biegn¹cych z Azji i Bliskiego Wschodu do Europy, Turcja przykuwa uwagê œwiatowych potêg. W XXI wieku nasili³a siê rywalizacja o dostêp do surowców w ró¿nych regionach œwiata, co jednoczeœnie skomplikowa³o stosunki energetyczne Unii Europejskiej z Rosj¹ – g³ównym dostawc¹ gazu ziemnego na rynki europejskie. Rosja, aby nie straciæ tak ogromnego europejskiego rynku zbytu zaczê³a budownictwo nowych ruroci¹gów, omijaj¹cych pañstwa tranzytowe, takie jak Ukraina czy Bia³oruœ, czyli bezpoœrednio od dostawcy do odbiorcy (np. Nord Stream).
Natomiast Unia Europejska, zdaj¹c sobie sprawê z tego jak mocno jest zale¿na od jednego dostawcy, zaczê³a szukaæ nowych tras transportu gazu ziemnego omijaj¹c terytorium Rosji i tym samym zmniejszaj¹c jej wp³yw na politykê energetyczn¹ Unii Europejskiej. W tej sytuacji Turcja sta³a siê miejscem rywalizacji, poniewa¿ to na jej terytorium ³¹cz¹ siê ruroci¹gi z ró¿nych regionów œwiata. Poza tym Turcja, korzystaj¹c z tak wygodnej pozycji geopolitycznej, te¿ pragnie braæ udzia³ w polityce energetycznej, jako pañstwo tranzytowe.
Pragn¹c wywrzeæ wp³yw na przysz³y rozk³ad tras gazoci¹gów przez w³asne terytorium, Turcji ju¿ uda³o siê nieco pokrzy¿owaæ europejskie i rosyjskie plany budownictwa gazoci¹gów Nabucco i South Stream, poprzez podpisanie porozumienia z Azerbejd¿anem o budownictwie gazoci¹gu Transanatolijskiego (TANAP). Taka decyzja zmusi³a Rosjê do przyspieszenia budowy South Stream, a Uniê Europejsk¹ do zmiany nazwy i trasy Nabucco na Nabucco-West i znacznego zminimalizowania kosztów budowy gazoci¹gu. Poza tym Turcja liczy na wspó³- pracê w sektorze energetycznym z pañstwami bliskowschodnimi, jak Iran, Irak, w przy- sz³oœci równie¿ z Syri¹. Mimo aktualnych wydarzeñ na Bliskim Wschodzie (wojna w Syrii, konflikt pomiêdzy Izraelem a Palestyn¹) Irak nie pozostawia planów na budowê i uru- chomienie nowych ekonomicznie op³acalnych gazoci¹gów biegn¹cych z tego regionu przez Turcjê do Unii Europejskiej.
S£OWA KLUCZOWE: Po³udniowy Korytarz Gazowy, gazoci¹g, stosunki energetyczne
