Henryk Baranowski. Malarstwo

(1)

(2)

(3)

(4)

Henryk Baranowski to artysta nierozłącznie związany z Gdynią, Marynarką Wojenną i morzem. I choć marynistyczna tematyka nie wyczerpuje bogactwa podejmowanych w jego twórczości motywów, to właśnie z nią bywa najczęściej kojarzony. Tak też zapisał się w pamięci gdynian - jako piewca morza,

kontynuujący najlepsze malarskie tradycje tego gatunku, wyznaczone przez Mariana ^Mokwęi Antoniego Suchanka. Niezwykły talent i niespożyta energia artysty zaowocowały niemal czterema tysiącami dzieł

i pozwoliły mu na stałe wpisać się w kulturalny pejzaż Wybrzeża. Tak znaczący dorobek nie mógł po-

zostać niezauważony. Nie dziwi więc, że nazwisko Baranowski jest powszechnie rozpoznawalne, a obrazy wzbogacają muzealne kolekcje w Polsce i za granicą, zdobią wnętrza wielu pomorskich instytucji, gmachy Wojska Polskiego, kawiarnie oraz liczne prywatne mieszkania.

W bieżącym roku mija 80. rocznica urodzin Henryka Baranowskiego i zarazem 60 lat od jego pierwszej indywidualnej wystawy, która ^miałamiejsce w gdyńskiej „Cyganerii':

To

dobra okazja, by przy-

pomnieć bogaty i różnoro.~ny dorobek tego uznanego marynisty. Na wystawie „Henryk Baranowski.

Malarstwo" można obejrzeć około 200 obrazów, reprezentujących główne nurty tematyczne w twórczo- ści artysty. Większość z n;ch to oleje, ale prezentowane ^{są też}akwarele, gwasze i pastele. Ekspozycja została tak pomyślana, by obok najbardziej rozpoznawalnych dzieł: gdyńskich pejzaży i po mistrzow- sku uchwyconego morza, ^pokazaćmniej znane prace, ^powstałepodczas plenerów i licznych podróży.

Dowodzą one, jak żadne inne, że u podstaw malarstwa Baranowskiego odnajdziemy zawsze ^ciekawość świata - ważną cechę osobowości artysty i nieprzebrane ^źródłojego inspiracji.

To

właśnie ciekawość i wrażliwość na wyjątkowość każdej chwili sprawiły, że czuł potrzebę tworzenia wszędzie: w pracowni i w plenerze, w godzinach pracy i czasie wolnym, na zamówienie i dla siebie. Okrzyknięty przez krytyków

„reporterem z paletą" stale coś malował, nie tylko morze, ale i akty, portrety, kwiaty, pejzaże. Tworzył nawet pod koniec życia, jakby na przekór chorobie.

Henryk Baranowski był świetnym obserwatorem. I to zarówno otaczającej go przyrody, jak i odwiedzanych miast, natury i kultury. Niczym reporter ^chwytałi zatrzymywał na płótnie ruchliwe życie orientalnych uliczek oraz bazarów, egzotyczną urodę kubańskich kobiet, uśmiech dzieci z Taszkientu, bezkres stepu. Odkrywał też piękno w tym, co obok, w tym, co ^zwykłe:kaszubskim pejzażu, walczących kogutach, gawronach przysiadłych na śniegu, czy spacerze z psem zimową porą. Ze szczególnym zainteresowaniem i cierpliwością przyglądał się zmiennym odcieniom falującego morza. Zwykł mawiać:

,,Morze nie umie pozować, jest w ciągłym ruchu.

To,

co zamierzasz namalować, musisz zrobić szybko ... ':

Tworzył więc szybko, zachłannie, zauroczony wibrującymi kolorami rzeczywistości. Zawsze jednak

wychodził poza schematy, poszukiwał własnej drogi, czasem tej pod prąd. W czasach, gdy większość

malarzy preferowała abstrakcję, po?ostał realistą, wiernym swojemu widzeniu świata.

Wystawę dopełniają szkicowniki Henryka Baranowskiego i archiwalne materiały udostępnione przez rodzinę artysty, w tym niezwykle ciekawe fotografie prezentujące malarza podczas pracy w plenerze i pracowni. Na ich podstawie udało się odtworzyć pracownię, a w niej, obok niedokończonych obrazów i malarskich przyborów, znalazła się też kolekcja fajek artysty i ^płytyz muzyką z różnych stron

świata, przy której lubił tworzyć.

Autoportret,

1974, olej, tektura, 50 x 35 cm

(5)

(6)

Aldona, 1964, gwasz, papier, 86 x 55 cm

(7)

Turczynka Sabrie, 1956, olej, płótno na płycie, 53 x 40 cm

Ooniusia, 1956, olej, płótno, 81,5 x 60 cm

Kubanka, 1982, olej, płyta, 50 x 35 cm

Nina, ok. 1975, olej, tektura, 50 x 35 cm

Portret Aldony, źony artysty, 1982, pastel, papier, 70 x 50 cm

MUZEUM MIASTA GDYNI 5

(8)

Arles, 1959, olej, płyta, 51 x 45 cm

(9)

Palermo, 1959, olej, tektura, 48 x 31 cm Jugosławia, 1956, olej, płótno, 70,5 x 85,5 cm

Damaszek, 1978, olej, tektura, 49 x 70 cm

(10)

Dziewczyna z Hawany, 1982, olej, płyta, 43,5 x 21 cm

Taszkient, 1979, olej, płyta, 36,5 x 50,5 cm

Libia - kobiety na bazarze, 1983, gwasz, papier, 39,5 x 65 cm

(11)

('

~ ~ r ~ w - . L 1 ~

~Q~.;:~ ~t...,A.; t·.l\~·z.~, t\""'O t-/'. \:: J

~Ąa,,\~~\:"f'..'-ł ....

n. -\9.:; 9

Adres dla nieznajomej, 1979, olej, płyta/ 47 x 50 cm

(12)

W step, 1979, olej, tektura, 37 x 50,5 cm

Syberyjska chata I, 1980, olej, tektura, 17,5 x 24 cm Syberyjska chata li, 1980, olej, tektura, 17,5 x 24 cm

(13)

-

Pejzaż zimowy, 1994, olej, płótno, 40 x 70 cm

Kulig, 1999, akwarela, papier, 30 x 90 cm

MUZEUM MIASTA GDYNI 1 1

(14)

Bagna

w

Kamieniu, 1986, olej, płótno, 80 x 1 OO cm

(15)

Murzasichle, 1976, akwarela, papier, 50

x

70 cm

Koguty, 1990, olej, płyta, 21 x 21 cm Gawrony, 1992, gwasz, papier, 50 x 50 cm

(16)

Zimowy klif, 1998, olej, płótno, 50 x 70 cm

(17)

Redłowo, 2002, olej, płótno, 35 x 50 cm Pomeranka, 1960, olej, tektura, 20 x 16 cm

Pława, 1998, akwarela, papier, 34 x 48 cm

(18)

Rewa, 2004, olej, płótno, 30 x 80 cm

Rybacka checz, 1958, olej, tektura, 31 x 41 cm

(19)

Żagle w Holandii, 1973, olej, tektura, 32 x 42 cm Żaglowiec, 2002, olej, płótno, 54 x 65 cm

Powrót z połowu, 2002, olej, płótno, 50 x 70 cm

(20)

Gdynia, 1983, olej, płyta, SO x 70 cm

Budowa bulwaru, 1985, olej, płyta, 50 x 70 cm Rozbudowa portu, 1960, olej, płyta, SO x 70 cm

(21)

Projekt do kalendarza Stoczni im. Komuny Paryskiej na 7 972 r., 1971, gwasz, tektura, 38 x 72 cm

Stocznia, 1991, akwarela, gwasz, papier, 50,5 x 65 cm

\

Port Gdynia, 2001, olej, płyta, 50 x 70 cm

(22)

Henryk Baranowski (1932-2005)

Malarz, grafik, twórca rzeźby i ceramiki. Urodzony 4 V 1932 w Starogardzie Gdańskim. Zmarł 18 VI 2005 w Gdańsku. Przez wszystkie lata artystycznie związany z Wybrzeżem. Plastyczne zainteresowania wyniósł z domu rodzinnego, w którym dziadek, ojciec i wujowie amatorsko zajmowali się malarstwem. Pierw- sze lekcje malarstwa pobierał w Starogardzie Gdańskim u Jana Falkowskiego, który zatrudnił go w swoim Zakładzie Dekoracyjno- -Malarskim. W 1948 r., po ukończeniu średniej szkoły zawodowej w Starogardzie Gdańskim, przeniósł się do Gdyni Orłowa i roz-

począł 3-letni kurs w Państwowym Ognisku Kultury Plastycznej w Sopocie. Po ukończeniu kursu z wynikiem bardzo dobrym

został przyjęty jako wolny słuchacz na Wydział Malarstwa Pań

stwowej Wyższej Szkoły Sztuk Plastycznych w Sopocie. Uczęsz

czał do pracowni prof. Juliusza Studnickiego, Jana Wodyńskie

go i Janusza Strzałeckiego. We wrześniu 1952 w salonie sztuki

„Cyganeria" w Gdyni odbyła się pierwsza indywidualna wystawa Baranowskiego. W tym też roku wstał powołany do służby wojskowej w Bydgoszczy, gdzie tworzył w pracowni malarsko-rzeź

biarskiej, działającej przy Klubie Oficerskim Pomorskiego Okrę

gu Wojskowego. Po odbyciu służby wojskowej, wrócił do Gdyni i podjął pracę plastyka dekoratora w klubie Zarządu Portu w Gdańsku. W 1955 r. poślubił swoją uczennicę, Aldonę Baumgart, a przyjęcie ślubne odbyło się w gdyńskiej „Cyganerii': W 1956 r.

rozpoczął służbę zawodową w Marynarce Wojennej. Założył pra-

cownię plastyczną przy Klubie Oficerskim Marynarki Wojennej, która kolejno mieściła się: przy ul. Zawiszy Czarnego, w klubie na Grabówku, na Oksywiu oraz przy ul. Władysława IV. Podczas służby odbył wiele wyjazdów artystycznych, m. in. do: Albanii, Jugosła

wii, Egiptu. Podróżował także prywatnie z żoną po całej Europie,

zwiedził Izrael, Libię Kubę, Rosję. Od 1969 r. był członkiem ZPAP.

Otrzymał wiele nagród, wyróżnień, odznaczeń i medali za działal

ność artystyczną. W 1968 r. otrzymał wyróżnienie Ministra Obrony Narodowej za twórczość plastyczną o tematyce marynistycznej, w 1973 r. - nagrodę Ili stopnia Ministra Obrony Narodowej, w 1978 r. - nagrodę li stopnia Ministrcl Obrony Narodowej, a w 1983 r. - wyróżnienie Ministra Kultury. Stosował różnorod

ne techniki: olej (często impresyjny, fakturalny), akwarelę, pastel, rysunek. Uprawiał też grafikę (drzeworyt i linoryt). Podejmował

tematy reportażowe i wojskowe, a także motywy z wybrzeża Bałtyku. Malował również pejzaże górskie, portrety, autoportre- ty, obrazy religijne, martwe natury i kwiaty. Stworzył około 4000

dzieł. Prace artysty znajdują się w zbiorach: Wojska Polskiego, Mu- zeum Narodowego w Gdańsku, Centralnego Muzeum Morskiego w Gdańsku, Muzeum Miasta Gdyni, muzeów morskich w Rosji, Da- nii, a także w admiralicjach Rosji, Niemiec, Holandii, Danii, Wielkiej Brytanii, Szwecji, Finlandii, Włoch, Egiptu oraz licznych kolekcjach prywatnych w Polsce i za granicą.

Wystawy indywidualne

1952 - Gdynia, 1954 - Bydgoszcz, Gdynia, 1955 - Gdynia, 1956 - Gdynia, 1957 - Gdynia, 1958 - Gdy- nia, 1959 - Świnoujście, 1960 - Hel, 1961 - Toruń, Grudziądz, Piła, 1962 - Gdynia, 1963 - Gdynia, 1964 - Gdynia, 1966 - Sopot, Gdynia, 1967 - Tychy, Za- brze, Katowice, 1968 - Warszawa, Opole, Sopot, 1969 - Gdynia, Lublin, 1970 - Gdynia, Warszawa, Rostock, Stralsund, Peenemunde, 1971 - Gdynia, 1972 - Gdy- nia, Hel, Rostock, Stralsund, Dranske, 1973 - Warszawa, Świnoujście, 1974 - Hel, 1975 - Sopot, 1976 - Gdy- nia, 1977 - Warszawa, Ismailia, 1978 - Warszawa, Bu- dapeszt, 1979 - Bratysława, Sofia, Lipsk, 1980 - Gdy- nia, Świnoujście, Peenemunde, Kandia Beach, 1981 - Sopot, Stralsund, Rostock, Praga, Dranske Prora, 1982 - Gdynia, Gdańsk, 1983 - Sopot, Gdańsk, Warszawa, Benghazi, 1984 - Gdynia, Stralsund, Rostock, Praga, 1985 - Gdynia, Rijeka, Warszawa, 1986 - Gdynia, Gdańsk, Jastarnia, Poznań, Pruszcz Gdański, Stralsund, Rostock, 1987 - Sopot, Stralsund, Rostock, Dranske 1988 - Gdynia, Ustka, Sopot, Neubrandenburg, Tetrow, Egeesin I Drogeheide, Ockermunde, Rostock, 1989 - Gdynia, 1990 - Wilhelmshaven, Neuenburg, 1992 - Gdynia, 2000 - Gdynia, 2004 - Gdańsk

Wybrane wystawy zbiorowe

1953 - Bydgoszcz, 1954 - Warszawa, 1956 - Warsza- wa, 1959- Kraków, 1961 - Bydgoszcz, Warszawa, 1968 - Warszawa, 1973 - Warszawa, 1975 - Warszawa, 1978 - Warszawa, 1979 - Gdynia, Sopot, Warszawa, Leningrad, Moskwa, Mińsk, 1980 - Gdańsk, Koszalin, Warszawa, Visby, Lipsk, 1982 - Szczecin, 1983 - War- szawa, Gdynia, 1984- Praga, 1985 - Sopot, Warszawa, Leningrad, Moskwa, Bremen, 1986 - Warszawa, Osaka, Sofia, 1987 - Gdynia, Sopot, Moskwa, 1988 - Warsza- wa, 1989 - Gdynia, Plymouth, 1990 - Sopot, Ham- burg, 1991 - Gdynia, 1994 - Gdynia, 1996 - Gdynia

(23)

Muzeum Miasta Gdyni składa serdeczne podziękowania rodzinie artysty za wypożyczenie na wystawę i zgodę na reprodukowanie w katalogu obrazów, szkiców, dokumentów, fotografii. Dziękujemy także wszystkim osobom prywatnym, które zgodziły się na użyczenie obiektów na wystawę.

Obrazy reprodukowane na stronie 18 są własnością Muzeum Miasta Gdyni, pozostałe pochodzą z kolekcji prywatnych.

\

I

\

(24)

-\-,\ el!1 V\ \t, t{);{Cµ;vOC-\ ~ . McJ ....

~ALA e6--n~o

WWW. M UZE U MG DYNIA.PL

GDYNI s LA

• I.Jj( Hl/llS/0

Teksty: Anna Śliwa

Projekt graficzny: Bartłomiej Błażejowski

Fotografie obrazów: Monika Zakroczymska, Henryk Baranowski Fotografie archiwalne: Janusz Uklejewski (s. 1 ), Witold Telesz (s. 20)

Wydawca: Muzeum Miasta Gdyni Druk: Agencja Reklamowa TOP, tel. 54 423 20 40, www.agencjatop.pl

ISBN 978-83-934781-5-6

Radio Gdańsk

I

~~45{/Mv

r-J~

^{TV GDYNIA}