RODZINA KOŚCIOŁEM DOMOWYM
WEDŁUG ŚW JANA CHRYZOSTOMA
wC hcąc o p ra c o w a ć t e o l o g i ą r o d z i n y w e d łu g Ojców K o ś c i o ł a , można a l b o s z u k a ć u n ic h t e o r e t y c z n y c h z a ł o ż e ń , j a k i e w y sn u w ają z P ism a * św . i w f o r m ie m n ie j lu b w i ę c e j w y k o ń c z o n e j p r z e d s t a w i a j ą w t r a k t a t a c h , czy w j a k i e j k o l w i e k i n n e j f o r m i e . Można t e ż u j ą ć te m a t b a r d z i e j e g z y s t e n c j a l n i e , zjaw iskow o i p r z y p a t r z e ć s i ę , j a k p r z e d s t a w i a j ą o n i k o n k r e t n e r o d z in y c h r z e ś c i j a ń s k i e w s w o ic h c z a s a c h . T a k i c h z a ś opisów j e s t w i e l e . P ie r w s z a fo rm a n a s t r ę c z a n ie m a łe t r u d n o ś c i , bo t e o r e t y c z n y c h ł c\
ro z w a ż a ń n a te m a t r o d z i n y j e s t u Ojców n i e w i e l e , Dez t r u d n o ś c i moż na by p i s a ć n a te m a t m a łż e ń s tw a i w y ch o w an ia u O jców , i t e dwa z a g a d n i e n i a b y ły j u ż p r z e z b a d a c z y w i e l o k r o t n i e p o d ejm o w an e. Ma
t e r i a ł u na te m a t m a łż e ń s tw a i w ychow ania d z i e c i j e s t ró w n ie ż s p o r o . N ie w id a ć n a t o m i a s t t e k s t ó w , k t ó r e by z a j ę ł y s i ę problem em t e o l o g i i
r o d z i n y .
D ruga fo rm a , a w ię c k o n k r e t n e o p i s y r o d z i n c h r z e ś c i j a ń s k i c h , m ia ła b y o p a r c i e ź ró d ło w e p r z e d e w s z y s tk im w mowach, j a k i e O jco w ie w y g ł a s z a l i na p o g r z e b a c h o só b ś w i e c k i c h . M n iej w y d a jn e s ą t u b i o g r a f i e sam ych O jców , g d y ż a u t o r z y ty c h o p ra c o w a ń , z a f a s c y n o w a n i u r o k iem w i e l k i c h p o s t a c i , s z e r o k o w y p o w ia d a li s i ę na te m a t i c h d o k o n ań n a p o lu n a u k i , d u s z p a s t e r s t w a , czy o r g a n i z a c j i k o ś c i e l n e j , a o i c h m ł o d o ś c i , o k l i m a c i e ro d z in n y m , w ja k im w z r a s t a l i , b y l i n a o g ó ł nad w y ra z z w i ę ź l i , h i ę c e j m a t e r i a ł u d o s t a r c z a j ą a u t o b i o g r a f i e sam ych O jców . J e s t i c h n i e w i e l e , a l e z a t o s ą n a jw y ż s z e j p r ó b y . W y s ta rc z y t u w spom nieć "W y zn an ia" ś w .A u g u s ty n a , żeby p o z n a ć a t m o s f e r ę r o d z i n y c h r z e ś c i j a ń s k i e j , żeb y u j r z e ć n ie w y m ie rn ą w p r o s t r o l ę m a tk i M o n ik i,
i t ó r a n a d a w a ła t o n c a ł e j r o d z i n i e , bo b y ł a g łę b o k o św iad o m a, j a k i e s ą j e j obow i ^zki w obec męża p o g a n in a i z a b łą k a n e g o s y n a . P o d o b n ie można by p o w ie d z ie ć o r o l i N onny, m a tk i G rz e g o rz a z N a z ja n z u , c z y
A n t u z i e , m a tc e J a n a C h ry z o s to m a , t y l e że p o z y c ja t y c h dwu o s t a t n i c h m atek n i e ma d o k u m e n ta c ji t a k w y s o k ie j k l a s y , j a k M o n ik a.
W a r t y k u l e s p r ó b u j ę z a s to s o w a ć p i e r w s z ą m e to d ę . Pewne p r z e
- 194
z d z i e ł ś w .J a n a C h ry z o s to m a . On c h y b a n a j w i ę c e j s p o ś r ó d w s z y s t k i c h Ojców mówił j e ż e l i n ie w p r o s t o r o d z i n i e , t o o s p ra w a c h r o d z i n n y c h . N ik t ta k c z ę s t o n i e z a b i e r a ł g ł o s u n a te m a t p o w szech n e g o p o w o ła n ia
do ś w i ę t o ś c i , co o n . T o te ż n i e bez r a c j i nazw ano go " k a z n o d z i e j ą d o s k o n a ł o ś c i l u d z i ś w i e c k i c h " / P r e d i g e r d e r L a ie n v o llk o m m e n h e it/.
w
C h ry z o sto m j e s t k a z n o d z i e j ą i p is a r z e m na w s k ro ś p ra k ty c z n y m , n i e ma w p ra w d z ie p o l o t u A u g u s ty n a , a l e t r z y m a j ą c s i ę r e a l i ó w ż y c i a , c h c e t c h n ą ć w c o d z ie n n y je g o b i e g d u c h a E w a n g e l i i . D a l e j , j e s t on
k a z n o d z i e j ą w c a ł e j p e ł n i b i b l i j n y m . Swoje n a u k i z a w sze wysnuwa
z P ism a ś w ., a w j e g o p e n e t r a c j i j e s t m is tr z e m nad m i s t r z e . 0 j e d nym z d a n iu z P ism a św. p o t r a f i ł g ł o s i ć c a ły c y k l k a z a ń .
Jednym z t a k i c h ł d a ń j e s t p o z d r o w ie n ie P r y s c y l l i i A k w ili. Z a c z n ijm y od t e k s t u z I L i s t u do K o r y n t i a n . " P o z d r a w ią ją was -
p i s z e św .P a w e ł - k o ś c i o ł y A z j i . P o z d r a w ia ją was s e r d e c z n i e w Panu A k w ila i P r y s c y l l a razem ze z b i e r a j ą c y m s i ę w i c h domu K o ś c io łe m "
/ i Kor 1 6 , 1 9 / . Cóż t o j e s t t a KotT'otKOv auTmv
- w W u lg a c ie " d o m e s tic a e c c l e s i a ? " c z y l i k o ś c i ó ł domowy, z g ro m a
d z e n i e domowe? N ie t y l e sam dom, m ie s z k a n ie t y c h c h r z e ś c i j a n , i l e - i t o p r z e d e w s z y s tk im - l u d z i e tam m ie s z k a ją c y i w o g ó le c a ł a a t
m o s f e r a c h r z e ś c i j a ń s k a domu. N ie b u d o w la c z y n i K o ś c i ó ł , l e c z p le b s s a n c t a , k t ó r a " g ro m a d z i s i ę " , bo t o w ł a ś n i e o z n a c z a g r e c k i t e r m i n
A w ię c r o d z i n a c h r z e ś c i j a ń s k a , t o k o ś c i ó ł domowy. W tym k o ś c i e l e p a n u je a b s o l u t n a ró w n o ś ć , z n i k a j ą p o d z i a ł y n a panów i n i e
w o ln ik ó w .
P rz y o k a z j i p o d o b n eg o p o z d r o w i e n i a , n a p o c z ą tk u L i s t u do 1
F ile m o n a p i s a ł J a n C h ry z o sto m :
"N ie p o m in ą ł n aw et n ie w o ln ik ó w ; w i e d z i a ł bow iem , że
n i e r a z i s ło w a n ie w o ln ik ó w z d o ł a j ą w p ły n ą ć na p a n a / . . . / . P r z e c i e ż nazw a z g r o m a d z e n ia n i e p o z w a la panom c z u ć s i ę
d o t k n i ę t y m i , j e ż e l i z o s t a n ą do n ie g o z a l i c z e n i razem
z n ie w o ln ik a m i, alb o w iem z g r o m a d z e n i e k o ś c i e l n e n i e zna r ó ż n i c y m ięd zy panem i n i e w o l n i
k ie m , o k r e ś l a j ą c je d n y c h i d r u g i c h t y l k o n a p o d s ta w ie d o b ry c h i z ł y c h u czy n k ó w . J e ż e l i w ię c g d z ie j e s t z g r o - m a d z ie n ie , n i e o b u r z a j s i ę n a t o , że w s p ó ln ą z t o b ą przem ową o b j ę t y z o s t a ł n i e w o l n i k : "W C h r y s t u s i e J e z u s i e bowiem n i e ma a n i n i e w o l n i k a a n i w o ln e g o " /G a l 2 , 2 8 / 2 . Firn 1 - 2 : "P aw eł . . . do . = B i b l i a T y s i ą c l e c i a ; "y t łu m . W ujka.
. K o ś c i o ł a ^g ro m ad ząceg o s i ę ] w tym domu" z g ro m a d z e n iu k t ó r e j e s t w domu tw oim " = 2 I n e p . ad P hilem onem hom. 1 , 1 , PG 6 2 .7 0 5 . t ł a m . T .S in k o /Ś w .J a n
195
D a ls z y k r o k z r o b i ł C h ry z o sto m w "K o m en tarzu dc L is tó w ów. 3
P a w ła do R zym ian" n a w ią z u ją c do t e g o sam ego p o z d r o w ie n ia z L i s t u do F ile m o n a . D la c z e g o j e s z c z e dom c h r z e ś c i j a ń s k i j e s t k o ś c io łe m ?
Na k o ś c i ó ł p r z e m i e n i a j ą go c z ło n k o w ie r o d z i n y : F ile m o n , j e g o ż o n a
A p ia n azw an a p r z e z ś w .P a w ła " m iłą " i w sz y sc y i n n i dom ow nicy. C z y n ią z domu k o ś c i ó ł , j e ż e l i sam i s ą w y p ró b o w an i w c n o o ie i d z i a ł a j ą a p o s t o l s k o , s t a r a j ą c s i ę p o z y s k a ć d l a C h r y s tu s o w e j w ia r y w s z y s t k i c h n a l e ż ą c y c h do s t a r o ż y t n e j " f a m i l i a " , a w s z y s tk im g o ś c io m , p rz y c h o d n io m i wędrowcom g ł o s z ą C h r y s t u s a . N ie k a ż d y dom j e s t k o ś c i o ł e m , p o d k r e ś l a z n a c is k ie m C h ry z o s to m , l e c z t y l k o t e n , "w k t ó rym z a k o r z e n i o n a j e s t g łę b o k a p o b o ż n o ś ć i w i e l k a b o j a ź ń B oża" . R o d z in a j e s t p i e r w s z ą k o m ó rk ą , w k t ó r e j r o d z i s i ę ś w i ę t o ś ć i t o ś w i ę t o ś ć a p o s t o l s k a . Do s t a r a n i a s i ę o n i ą n aw o ły w ał C h ry z o sto m s t a l e i b ez z n u ż e n i a . W ywoływało t o u n i e k t ó r y c h s ł u c h a c z y p r o t e s t y . J a k to ? - m ówił do n ie g o n i e j e d e n A n tio c h e ń c z y k - p r z e c i e ż n i e j e s t e m m nichem , mam żonę i d z i e c i , t y s i ą c e sp ra w c z e k a n a z a ł a t w i e n i e , j e s t e m w c ią g ły m r u c h u , g d z i e w ię c c z a s i o c h o ta
o s t a r a n i e s i ę o t a k ą d o s k o n a ło ś ć ? To r z e c z m nichów i t y c h , co z d a ł a od t r o s k i k ło p o tó w p o ś w i ę c i l i s i ę w y łą c z n ie B ogu. W g ó ry k a ż e s z nam s i ę w y n o s ić i p u s t e l n i k i e m z o s t a ć ? G ł o s i c i e l d o s k o n a ł o ś c i l a i k a t u t a k na t e z a r z u t y o d p o w ia d a ł: ^ W s z e lk i, ż ą d a ł " , k t ó r y ma n i e b y ły
"O grom nie ubolew am , że s ą d z i c i e , ja k o b y sk ro m n o ść i c z y s t o ś ć o b y w ią z y w a ła t y l k o m nichów . C h r y s tu s w y d ał t e same p raw a d l a w s z y s t k i c h . Gdy mówi:
k t ó r y p a t r z y n a n i e w i a s t ę , aby j e j p o - n i e mówi do p u s t e l n i k a , a l e do t e g o , ż o n ę ; alb o w iem t e n a s z e o k o l i c z n e g ó r y , j e s z c z e z a m ie s z k a n e p r z e z t a k i c h mężów / . . . / . N ie b r o n i ę ż e n i ć s i $ , a n i n i e p rz e s z k a d z a m z a b a w ić s i ę , a l e c h c ę , żeby s i ę t o d z i a ł o z p r z y z w o i t o ś c i ą , a n i e z h a ń b ą , g rz e c h e m i ty s i ą c z n y m i p r z e w i n i e n i a m i . N ie n a k a z u ję bow iem , a b y ś c i e s i ę u d a w a li na g ó ry i p u s t y n i e , a l e m ów ię, żeby t e n , co w m i e ś c i e m ie s z k a , b y ł d o b r y , p r z y z w o ity
i sk ro m n y . A lbow iem w s z y s t k i e p raw a mamy z p u s t e l n ik a m i w s p ó ln e , p r ó c z m a łż e ń s tw a ; a l e i w tym n a k a z u j e P aw eł we w s z y s tk im i c h n a ś la d o w a ć m ów iąc: " P r z e m i j a p o s t a ć ś w i a t a t e g o , aby i c i , co żony Z ł o t o u s t y F ile m o n a . , H o m ilie n a l i s t y p a s t e r s k Kraków 1 9 4 9 / 3 6 8 - 3 6 9 . św . P aw ła i na L i s t do 3 I n e p . ad Romanos hom. 3 0 , 3 , PG 6 0 ,6 6 4 .
- 196
m ają, b y l i ja k o b y ic h n i e m ie li " / i Kor 7 , 2 9 / .
D la te g o mówi - n ie n a k a zu ję wam, a b y ś c ie u d a w a li s i ę na w ie r z c h o łk i g ó r ; w praw dzie życzyłb ym s o b i e t e g o , bo m ia s ta n a ś la d u ją t o , co s i ę d z i a ł o w S od om ie, a l e
n i e zmuszam do t e g o . Z o sta ń w domu z d z ie ć m i i z żoną; a l e n ie o b r a ż a j żo n y , n i e p su j d z i e c i , n ie wprowadzaj do domu z e p s u c ia z t e a t r u . Czy n ie s ł y s z a ł e ś , co Paweł mówi: "Mąż n ie r o z p o r z ą d z a własnym c ia łe m , a l e żona"
/ i Kor 7 , 4 / i w t e n sp o só b n a d a je o b o jg u j e d n a k ie praw a. Ty, j e ś l i żona za w sze c h o d z i do k o ś c i o ł a ,
k a r c i s z j ą mocno z a t o ; a l e j e ś l i sam c a ły m i dniam i
w y s ia d u j e s z w t e a t r z e , czy n i e z a s ł u g u j e s z na naganę? J e s t e ś z a tr o s k a n y o skrom ność ż o n y , j e s t e ś z b y t e c z n i e
i d ro b ia zg o w o z a p o b ie g liw y i z a b r a n ia s z j e j nawet
p o tr z e b n e g o w y j ś c i a , a p rzy tym m y ś l i s z , że t o b i e w s z y s t ko w o ln o . A le te g o Paweł c i n i e p r z y z n a j e , bo t ę samą
w o ln o ść d a je i ż o n ie / . . . / . D la c z e g o opow iadaniem r z e
c z y z a s ły s z a n y c h na u l i c y żonę i c ó rk ę wstydem o b le w a s z ? - Naucz s i ę m i l c z e ć , żeby t a k ic h b e z e c n o ś c i n i e opow iadać"
T a k ie p o s t u l a t y ś w i ę t o ś c i s t a w i a ł C hryzostom w i e l k o m i e j s k i e j r o d z i n ie c h r z e ś c i j a ń s k i e j . P ow szechne w ezw anie do ś w i ę t o ś c i : m ęża, ż o n y , d z i e c i i s łu ż b y . Obowiązek w zajem nego pom agania s o b ie na d r o d z e do ś w ię t o ś c i , a n ie p r z e s z k a d z a n ia .
Zdumiewa s i ę C hryzostom nad p arą m a łżeń sk ą P r y s c y l l i i A k w ili: " Z a b r a li A p o llo s a z so b ą i w y ł o ż y l i mu d o k ła d n ie j d ro g ę Pańską" /&z
1 8 , 2 6 / . "Nie gańmy p r z e t o m a łżeń stw a - w y ja ś n ia mówca w h o m i l i i " S a lu - t a t e P r is c i l la m " - i n i e uważajmy go za p r z e s z k o d ę na d r o d z e do cn o
t y , bo n i e s ą n im i a n i s t a n m a łż e ń s k i, a n i wychowywanie d z i e c i , a n i p ro w a d zen ie g o sp o d a r stw a domowego, a n i p r a c a zawodowa. Oto mamy tu męża i żo n ę; p r a c u ją p rzy w a r s z t a t a c h i za jm u ją s i ę r z e m io s ło '
j ą c dowód b a r d z ie j wypróbowanej c n o t y , n i ż c i , co p rzeb y w a ją w k l a s z t o r a c h . / . . . / A skąd t o wiadomo? - z e s łó w , j a k i c h Paweł o n ic h używa i u ż y w a ł, p o n a d to z p o ch w a ł, ja k im i ic h o b s y p u je . A d a l e j z f a k t u ,
ż e u n ic h z a m ie s z k iw a ł, n ie d z i e ń , n i e dwa, l e c z p e łn e dwa l a t a , wy n ik a , że w ysoko o c e n i a ł z a l e t y i c h d u s z . / . . . / A p o s t o ł o w i e s t o s o w a l i
s i ę do nakazu C h r y stu sa : "Gdy w e j d z i e c i e do j a k i e g o ś m ia s t a lu b domu, d a
-?toXXt, ń e&X(ipsKx Kat 7toXbę 6 Tov Oeou (pópoę ż]5(S).&ł)pćvoę a 6 - T o tę e t i] .
I n Matthaeum hom. 7 , 7 , PG 5 7 ,8 0 - 8 1 , p o r . tłu m . J .K r y s t y n ia c k i / ś w . O jca n a s z e g o Jan a C hryzostom a w ykład E w a n g e lii św . Mateu w 90 h o m ilia c h z a w a r ty , t . 1 - 3 , Lwów 1 9 0 3 2 /, t . l , 8 7 - 8 8 .
za 5
197
-z a p y t a j c i e , k to w nim j e s t godny i u n ie g o s i ę -z a tr -z y m a j c ie " Mt iO , 1 1 . D la Pawła o n i w ła ś n ie b y l i g o d n i, a j e ś l i d la P aw ła, t o i d l a
a n io łó w . D la te g o bez w ahania t e n ic h domek nazywam niebem i K o ś c io łem "^.
Warto s i ę tu t e ż z a s ta n o w ić nad jednym j e s z c z e s z c z e g ó łe m . D la c z e g o t o w p o z d r o w ie n iu w L i ś c i e do Rzymian n a jp ie r w p ozd raw ia
Paweł P r y s c y l l ę , a potem d o p ie r o j e j m ałżonka A k w ilę? N ie z r o b i ł t e g o bez r a c j i , albow iem d o s t r z e g ł w n i e j w ię k s z ą g o r liw o ś ć n i ż
u A k w ili. Ten mój wywód - c i ą g n i e d a l e j C hryzostom - n ie j e s t t y lk o p r z y p u sz c z e n ie m , l e c z ma o p a r c ie w D z ie j a c h A p o s t o l s k i c h , k t ó r e
w y r a ź n ie d a ją do z r o z u m ie n ia , że P r y s c y l l a w y s z ła z i n i c j a t y w ą ,
żeby u czon ego z r e s z t ą A p o llo s a g r u n to w n ie j p o u c z y ć o nauce C h rys t u s a . Bo doprawdy k o b ie t y czasów a p o s t o l s k i c h n i e w k ła d a ły c a ł e j sw ej t r o s k i w s t r o j e n i e s i ę , szm in k ow an ie i t d . , l e c z t o w s z y s tk o p r e c z o d r z u c iw s z y , o t o t y l k o z a b i e g a ł y , aby s t a n ą ć do w sp ó łp r a c y
z A p o s to ła m i, i zdobywać t a k i e same o w o ce, ja k o n i . P od ob n ie p o z d r a w ia Paweł P e r s y d ę , "która w i e l e tru d u p o n io s ła w Panu" /R z 1 6 , 1 2 / ,
ta k samo M arię i T r y fe n ę /R z 1 6 , 6 , 1 2 / . A le ja k t o p o g o d z ić z innym i słow am i A p o s to ła : " N ie w ie ś c ie n a u c z a ć n i e pozwalam" / i Tym 2 , 1 2 / .
Ma t o z a s to s o w a n ie w ów czas, gdy mąż w yzn aje t ę samą r e l i g i ę . N a to m ia s t gdy j e s t n ie w ie r n y i p o z o s t a j e w b ł ę d z i e , n ie p o zb a w ia j e j
prawa n a u c z a n ia . I n a w ią z u ją c do z d a n ia św .P a w ła : " J e ś l i ja k a ś
żona ma n ie w ie r n e g o męża i t e n c h c e razem z n ią m ie s z k a ć , n ie c h s i ę z nim n ie r o z s t a j e . U ś w ię c i s i ę bowiem mąż n ie w ie r z ą c y d z i ę k i sw ej ż o n ie " / i Kor 7 , 1 3 - 1 4 / . Za św.PawłRm t w i e r d z i C h ryzostom , że
żona zbaw i męża p o u c z a ją c g o , o b j a ś n i a j ą c mu prawdy Boże i doprow a d z a j ą c do w ia r y , ja k t o z r o b i ł a P r y s c y l l a z A p o llo s e Gdy mówi:
K o b ie c ie n i e pozwalam n a u c z a ć , mówi o n a u c z a n iu z ambony, mówi o p r z e m aw ianiu do lu d u , a t o j e s t obow iązkiem k a p ła n ó w . N ie za k a zy w a ł na
t o m ia s t pryw atnych z a c h ę t , rad i p o u c z e ń . Gdyby t e g o z a k a z a ł, n i e p o c h w a liłb y z a t o P r y s c y l l i . N ie c h t o u s ł y s z ą m ężow ie, n ie c h u s ł y s z ą k o b i e t y . T e, żeby j ą n a ś la d o w a ły , c i z a ś , żeby n ie s t a l i s i ę m n iej a k ty w n i od ż o n . J a k ą ż m ężow ie m ieć będą wymówkę i czy z a s ł u
żą na p r z e b a c z e n ie , k ie d y k o b ie t y w yk azu ją t a k i z a p a ł i ta k ą m ądrość
198
ży cio w ą?
Idźmy k ro k d a l e j . N iezm ordow any w p o c h w a ła c h t e j p a ry m a łż e ń s k i e j , C h ry zo sto m p r z y s t ę p u j e do o b j a ś n i e n i a k o l e j n y c h słó w P aw ła:
" P o z d ró w c ie w sp ó łp ra c o w n ik ó w . . . k t ó r z y z a m oje ż y c ie n a d s t a w i a l i swe g ło w y " /R z 1 6 , 4 / . Ci s k r o m n i, p r o ś c i , u b o d z y , a l e p o b o ż n i i b a r dzo g o r l i w i m ałżo n k o w ie s t a w a l i w o b r o n ie P aw ła n a r a ż a j ą c swe ż y c ie ,
P ow iada C h ry z o sto m , że gdyby t y l k o t o je d n o można b y ło o n i c h pow ie d z i e ć , b y l i b y j u ż w s z e l k i e j ch w ały n a j g o d n i e j s i . K to r a t u j e dow ódcę, p r z y c z y n i a s i ę do o c a l e n i a w o js k a ; k t o w yrw ie z n i e b e z p i e c z e ń s t w a
l e k a r z a , p rz y w ra c a z d ro w ie w i e l u lu d z io m ; k t o w y ra to w a ł s t e r n i k a z t o p i e l i m o r s k i e j , t e n u r a to w a ł o k r ę t ; k to s t a n ą ł w o b r o n ie n a u c z y c i e l a n aro d ó w , t e n s t a ł s i ę d o b r o c z y ń c ą c a ł e g o ś w i a t a . Zwróć
j e s z c z e uw agę, że o n i t j . A k w ila i P r y s c y l l a , b y l i t a k i m i n i e t y l k o w s to s u n k u do m i s t r z a , a l e i w zględem in n y c h b r a c i . P o s ł u c h a j słów
P a w ła : "k tó ry m w in ie n e m w d z ię c z n o ś ć n i e t y l k o j a sam , a l e i w s z y s t k i e k o ś c i o ł y n aw ró co n y ch p o g a n " /R z 1 6 , 4 / . Co m ów isz? W s z y s tk ie k o ś
c i o ł y p o g an w inne s ą w d z ię c z n o ś ć tym ubogim n a m io tn ik o m , k t ó r z y zd o ł a l i z a r o b i ć z a le d w ie na sk ro m n e u t r z y m a n i e . I c ó ż w r e s z c i e ty c h
d w o je m ogło pomóc t y l u k o ś c io ło m ? Czy m a j ą t k i e czy s i ł ą , czy w pły wami u m ożnych? N ic z te g o n i e m i e l i , n a t o m i a s t m i e l i odw agę s ta w ić
c z o ł a w s z y s tk im n ie b e z p ie c z e ń s tw o m . K o ś c io ło w i p o m a g a ją n i e t y l e z a r o z u m i a l i b o g a c z e , i l e ubodzy s z e r o k i e g o s e r c a . Z d a n ie t o n i e po w in n o n ik o g o d z i w i ć , bo t a k f a k t y c z n i e j e s t i d o ś w ia d c z e n ie t o p o t w i e r d z a . B ogacz l ę k a s i ę o swe b o g a c tw a , o s ł u ż b ę , o p o l a , bo b o i s i ę i c h u t r a t y i tym sp o so b em p a n nad w ie lo m a r z e c z a m i z k o n i e c z n o ś c i s t a j e s i ę i c h n ie w o ln ik ie m . N a to m ia s t u b o g i , n i e d r ę c z o n y t a
kim i tr o s k a m i, j e s t lwe
ogniem z i o n i e , j e s t odważny i m ężny, i ł a two p o d e jm u je s i ę z a d a ń , k t ó r e mogą pomóc K o ś c i o ło w i, n p . u k a z a n ia i w y ś w i e t l e n i a p ra w d y , s k a r c e n i a k o g o ś , c zy c z e g o k o lw ie k i n n e g o , co d l a C h r y s t u s a t r z e b a p o d j ą ć . On s i ę n ic z e g o n i e b o i , bo n i c z e g oz a b r a ć mu n i e m ogą, w ię c gotów j e s t n aw et k rew p r z e l a ć , gdyby z a s z ł a t a k a k o n i e c z n o ś ć . T a k i j e s t m o c n ie js z y od k r ó l a , t y r a n a , c z y tłu m u . T a k i ma odwagę p o w ie d z ie ć p ra w d ę , n i e b o i s i ę . I l u ż t o b y ło b o g a c z y z a czasó w H e ro d a , i l u m o żn y ch . A k t o z d o b y ł s i ę n a odw agę, k t o u j ą ł s i ę z a prawem Bożym? Żaden b o g a c z , j e n o t e n u b o g i J a n z n a d J o r d a n u . On p ie r w s z y i je d y n y z d o b y ł s i ę n a odw agę, zd em ask o w ał c u d z o ło ż n e
ł o ż e H e ro d a i p u b l i c z n i e go p o t ę p i ł . T ak ą sam ą p o s ta w ę w y k a z a ł
199 -d a l e k o w ię k s z y p o ż y t e k , n i ż b o g a c z e . T ak im i b y l i P r y s c y l l a i A k w ila , k t ó - r z y ż y c i e swe n a r a ż a l i w i n t e r e s i e św .P a w ła . B u jn ie r o z w i j a ł o s i ę w t a m ty ch c z a s a c h c h r z e ś c i j a ń s t w o , bo u c z n io w ie b y l i t a k ś c i ś l e z ł ą c z e n i z n a u c z y c i e l a m i , a n a u c z y c i e l e z u c z n ia m i. S tre ś ć m y o b e c n ie d o ty c h c z a s o w e wywody: 1 . R o d z in a c h r z e ś c i j a ń s k a j e s t w swym w y m iarze r e l i g i j n y m i w sw ej n a j g ł ę b s z e j t r e ś c i K o ś c io łe m domowym. T a k ie j e j u j ę c i e o p i e r a s i ę na n a u c e ś w .P a w ła , r o z w i j a n e j p r z e z Ojców K o ś c i o ł a , a n a j l e p i e j i n a j j a ś n i e j p r z e z ś w .J a n a C h ry z o s to m a . R o d z in a t o " e c c l e s i a d o m e s tic a " / I K or 1 6 , i 9 / . Tę f u n k c j e r o d z in y z a p o c z ą tk o w u je c h r z e s t , d l a t e g o O jco w ie e n e r g i c z n i e z w a l c z a j ą j e g o o d k ła d a n ie / p r o c r a s t i n a t i o b a p t i s m i / . 2 . W r o d z i n i e c h r z e ś c i j a ń s k i e j p a n u je c a ł k o w i t a j e d n o ś ć i ró w n o ść * w s z y s t k i c h . N ie ma w n i e j p a n a i n i e w o l n i k a . W j e j ł o n i e w y tw a rz a s i ę p o w szech n e b r a t e r s t w o . 3 . W szyscy w r o d z i n i e p o w o ła n i s ą do ś w i ę t o ś c i i do d ą ż e n i a do d o s k o n a ł o ś c i . W ezw anie C h r y s t u s a w k a z a n i u n a g ó r z e a d re s o w a n e j e s t do
w s z y s t k i c h , a n ie t y l k o do m nichów . Ma b y ć w c i e l a n e w ż y c i e w ram ach r o d z i n y , w k o ś c i e l e domowym.
4 . R o d z in a c h r z e ś c i j a ń s k a ma św ia d o m o ść , że j e s t w s p ó łp r a c o w n ic z k ą K o ś c i o ł a , p r z e d e w s z y s tk im w d z i e d z i n i e a p o s t o l s t w a ś ro d o w is k o w e g o .
5 . K o b ie ta - zd an iem J a n a C h ry z o sto m a - odgryw a w r o d z i n i e c h r z e ś c i j a ń s k i e j r o l ę p ie r w s z o p la n o w ą . R o d zin a i ś ro d o w is k o to j e j am bona.
6 . L e p s z a a t m o s f e r a r e l i g i j n a p a n u je w r o d z i n i e u b o g i e j . Ona bow ien w ię c e j pomaga K o ś c io ło w i, w y k a z u ją c w ię k s z ą i n i c j a t y w ę i odw agę.
0 . A n d rz e j 3 o b e r S J - Kraków FAMILIAM CiIRISTIANAM ECCLESIAM ESSE DOMESTICAM
E OICTIS S.JOANNIS C1IRYS0ST0M1 EXPLICATUR /A rg u m e n tu m /
E x i l i s e t p a r v a h a e c d i s s e r t a t i u n c u l a p r o p o s u i t s i b i d e l i n e a r e s e - cundum d o c tr in a m S . J o a n n i s C h ry s o s to m i ideam f a m i l i a e c h r i s t i a n a e p r o u t i e c c l e s i a e d o m e s tic a e ad mentcm S . P a u l i / I Cor 1 6 , 1 9 / . I n i t i u m e t f u n d a - mentum e c c l e s i a e d o m e s tic a e e s t sa c ra m c n tu m b a p t i s m i id e o g u e S .J o a n n e s e t s i m i l i t e r a l i i P a t r e s v e h e m e n tis s im e p r o c r e s t i n a t i o n e m b a p t i s m i o p - p u g n a n t. F a m i l i a C h r i s t i a n a p e r f c c t i s s i m a u n i t a t e e t a e q u a l i t a t e g a u d e t . Omnes ad s a n c t i t a t e m e t p e r f e c t i o n e u a s se ą u e n d a m s u n t v o c a t i , serm o enim C h r i s t i m o n ta n u s ad omnes d i r i g i t u r . F a m i l i a e c h r i s t i a n a e s o d a l e s c o l l a b o r a t o r e s s u n t c e n s e n d i E c c l e s i a e . I n a p o s t o l a t u f a n i l i a r i p rim a e p a r t e s s u n t p e n e s fem in am . S u p r a d i c t a e a r o p o s i t i o n e s t e x t i b u s S . J o a n n i s u b c r r im e i l l u s t r a n t u r . 7 Tam że 3 - 5 / p a r a f r a z a / , Pd 5 1 , 1 9 2 - 1 9 4 .
