A. Wiśniewski
"Prawo o aktach stanu cywilnego.
Komentarz", J. Litwin, Warszawa
1961 : [recenzja]
Palestra 5/6(42), 105-107
№ 6 (42) P R Z E G L Ą D W Y D A W N IC T W P R A W N IC Z Y C H 105
tucją. Zabezpieczenie w ykonyw ania przez ustawodawcę swych obowiąz ków widzi autor w postaci (konstytucyjnego ustalenia zasady zależności posłów od wyborców. W ty m sam ym rozdziale omówiony je st problem obowiązków konstytucyjnych włożonych na inne — poza Sejm em — or gany państwowe oraz problem gw arancyj wykonywania tych obowiąz ków.
Rozdział V pt. „Zmiana kon sty tu cji” poświęcony jest analizie szcze gólnego try b u zmiany konstytucji.
W ostatnim VI rozdziale zatytułow anym „W ykładnia i stosowanie k onstytucji” autor omawia zagadnienie w ykładni i stosowania samej konstytucji oraz roli jej norm w w ykładni i stosowaniu innych przepi sów praw nych. A utor stw ierdza, że w ykładnia konstytucji powinna podlegać tym samym zasadom, n a jakich powinna być oparta w ykład nia ustaw zwykłych, i że pod ty m względem szczególne cechy konsty tucji jako ustaw y zasadniczej nie d y k tu ją potrzeby istnienia jakichś szczególnych zasad i środków interpretacyjnych. Ponieważ K onstytucja PRL nie daje żadnemu organowi praw a ustalania — z mocą powszech nie obowiązującą — w ykładni legalnej przepisów konstytucyjnych, prze to każdy organ państw ow y może i powinien dokonywać tej w ykładni w granicach swej ogólnej właściwości i we właściwym dla jego dzia łalności trybie. W dalszym toku wywodów au to r omawia zagadnienie „samoistnego” stosowania norm 'konstytucyjnych mimo b raku ustaw zwyczajnych dających ich rozwinięcie. W rozdziale tym znajdujem y również analizę orzecznictwa Sądu Najwyższego na tle postanowień K onstytucji PRL.
W spomniane wyżej zagadnienia nie w yczerpują całej bogatej proble m atyki książki. Trzeba także podkreślić, że poza szerokim uzasadnie niem własnych tez autor poddaje krytycznej analizie szereg poglądów odmiennie ujm ujących zagadnienia związane z tem atem rozprawy.
Książka zaopatrzona jest w streszczenie w języku rosyjskim i fran cuskim.
*
J. L i t w i n : Prawo o aktach stanu cywilnego. Kom entarz. Wyd. Prawnicze, W arszawa 1961, s. 668.
D ekret z 8 czerwca 1955 r. zaw ierający Praw o o aktach stanu cywil nego nie wprowadził zasadniczych zmian konstrukcyjnych w stosunku do dawnego praw a z 1945 r. Jednakże w zmienionym stanie praw nym utrudnione było korzystanie z dawno już zresztą wyczerpanego ko
106 A N D R Z E J W I S N I E W S K I N r 6 (42>
m entarza autora z 1949 r. B rak aktualnego kom entarza w tej dziedzi nie był więc od daw na odcziuwany, tym bardziej że problem atyka p ra wa o aktach stanu cywilnego jest mało opracowana w literaturze p raw niczej. A szkoda, bo przecież praw o o aktach stanu cywilnego zawie ra przepisy dotyczące każdego bez w y jątk u obywatela.
W kom entarzu, zgodnie z przyjętą w dekrecie system atyką, autor omawia kolejno: przepisy ogólne, prowadzenie ksiąg stanu cywilnego, unieważnienie i sprostowanie ak t stanu cywilnego, akta urodzenia, za wieranie m ałżeństw, akta zgonu, w ypadki szczególne rejestracji stanu cywilnego, w ypisy z ksiąg stanu cywilnego, przepisy karne, przep sy przejściowe i końcowe. Jednakże w rozważaniach swych kom entator nie ogranicza się do analizy przepisów praw a o aktach stanu cywilnego w jego obecnie obowiązującym brzmieniu. Uwzględniając fakt, że w ięk szość żyjących obecnie obyw ateli ma akty urodzenia i małżeństwa spo rządzone pod rządem dawnych przepisów, autor w wielu miejscach po daje w yjaśnienia dotyczące dzielnicowych przepisów o rejestracji sta nu cywilnego obowiązujących w Polsce przed 1 stycznia 1946 r. Oczy wiście, rozważania te ograniczają się jedynie do zagadnień istotnych z pu n k tu widzenia p rak ty k i urzędów stanu cywilnego i sądów w związ ku z daw niej sporządzonymi aktam i, jak to ma miejsce np. w związku z potrzebą zbadania daw nych przepisów co do mocy dowodowej aktów na tle ich prostow ania, unieważnienia itp.
Przepisy dotyczące rejestracji stanu cywilnego należą do praw a adm i nistracyjnego. Jednakże przy stosowaniu tych przepisów organy adm i n istracyjne w szerokiej mierze stykają się z pr6blem atyką cywilno praw ną, przede w szystkim w zakresie przepisów ogólnych praw a cy wilnego i kodeksu rodzinnego. K om entarz zawiera więc także infor m acje i w yjaśnienia z tych dziedzin praw a, oczywiście w ram ach za kreślonych głów nym tem atem kom entarza.
W związku z tym , że w obrocie praw nym w Polsce spotykam y często w ypisy aktów z innych państw, np. Związku Radzieckiego, Niemiec, Francji, Wielkiej B rytanii, Stanów Zjednoczonych itd., kom entarz za w iera także szereg inform acji dotyczących obcych systemów reje stra cji stanu cywilnego, szczególnie w zakresie oceny charakteru i ważnoś ci wypisów aktów zagranicznych.
Poza w ym ienionym i wyżej przepisam i kom entarz przytacza przepisy instrukcji M inisterstw a Spraw W ew nętrznych dla urzędów stanu cy wilnego i organów nadzoru z 1955 r., któ ra zaw iera wskazówki zwłasz cza w zakresie techniki rejestracyjnej.
Na szczególne podkreślenie zasługuje przejrzysta form a opracowania kom entarza i widoczna dążność autora do objęcia kom entarzem w szyst kich wątpliwości, jakie może nasunąć interp retacja komentowanego
N r 8 (42) P R Z E G L Ą D W Y D A W N IC T W P R A W N IC Z Y C H 107
przepisu. N iejednokrotnie uw agi do danego arty k ułu P raw a o a.s.c. po dzielone są na podrozdziały, które zaopatrzone są w ty tu ły odpowiada jące om awianej m aterii.
W (komentarzu w ykorzystane jest szeroko orzecznictwo Sądu N aj wyższego oraz literatu ra przedm iotu.
Na końcu kom entarza zamieszczone jest kilkustronicow e uzupełnie nie. Zaw iera ono dodatkowe uw agi do poszczególnych stron pracy, do dane w czasie d ruku książki.
Ponadto książka opatrzona jest szczegółowym skorowidzem.
*
J. S a w i c k i (Lex): Ludzie i m artw e paragrafy (t. I); Paragrafy i żyw i ludzie (t. II). Isk ry , Warszawa 1961, t. I, s. 370; t. II, s. 352.
Nie tylko suche arty k u ły ustaw i uczone rozpraw y, pisane często ciężkim stylem , mogą i pow inny być źródłem wiedzy o prawie. D rug:e, znacznie rozszerzone w ydanie książki J. Sawickiego, w ydanej po raz pierwszy w 1959 r. pt. „Z paragrafem za pan b ra t” , jest przykładem , jak można o praw ie pisać ciekawie i przystępnie, n'e rezygnując jed nocześnie z praw niczej ścisłości i nie pom ijając rzeczowej informacji. Na dwa obszerne tom y składają się felietony omawiające najroz maitsze zagadn enia związane z odpowiedzialnością karną. Felietony dotyczące zbliżonych zagadnień zgrupowane są w rozdziały opatrzone wspólnym i tytułam i. Tom pierwszy składa się z czterech rozdziałów. Rozdział I zawiera felietony, których przedm iotem są problem y zwią zane z ochroną czci i praw a do własnego wizerunku. Rozdział II do tyczy miłości i pornografii. Rozdział III poświęcony jest kwestiom zwią zanym z wykonywaniem zawodu lekarza. Rozdział IV przedstaw ia kłopo ty aktorów, twórców i sportowców.
W tom ie drugim autor przedstaw ia w rozdziale I kw estie związane z sekretam i, kłam stw em oraz szpiegostwem. Rozdział II omawia stosu nek rodziców do dzieci, kw estię k :dnappingu, cudzołóstwa i chuligań stwa. W rozdziale III zeibrane są felietony dotyczące pijaństw a, trzeź wości zawodowej i narkom anii. W rodziale IV znajdujem y opis kilku sensacyjnych procesów z ostatnich lat. Rozdział V dotyczy zagadnień ludobójstw a i handlu niewolnikami. W rozdziale VI dom inują zagad nienia związane ze sztucznym zapłodnieniem. Rozdział VII poświęco- ny jest problem atyce penitencjarnej. Wreszcie dwa ostatnie rozdziały V III i IX mówią o oszustach, złodziejach, zabójcach i samobójcach.
