Od Redakcji Editorial
Prof. Leopold Berkowski
Zastępca Redaktora Naczelnego czasopisma „Obróbka Plastyczna Metali” Deputy Editor-in-Chief of the „Metal Forming” periodical
PROFESOR TADEUSZ RUT (1925–2018)
PROFESSOR TADEUSZ RUT (1925–2018)
W dniu 9 lutego 2018 roku pożegnaliśmy zna-komitego inżyniera, światowej sławy konstruktora i wynalazcy – Profesora Tadeusza Ruta, wieloletniego, zasłużonego pracownika Instytutu Obróbki Plastycznej (INOP), człowieka wielce szanowanego, bez reszty oddanego sztuce inżynierskiej, zwłaszcza w dziedzinie plastycznego kształtowania metali.
Profesor Tadeusz Rut urodził się w Przeworsku 25 sierpnia 1925 roku. Jego pierwsze spotkanie z tech-niką miało miejsce podczas okupacji, kiedy jako ślu-sarz reperował i budował maszyny. Po wojnie w roku 1971 zdał maturę i podjął studia w Wyższej Szkole Inżynierskiej (WSI), zdobywając w roku 1950 dyp-lom inżyniera mechanika; stopień magistra uzyskał w roku 1956, już na Politechnice Poznańskiej (PP). W tym też czasie swoje początki odnotował INOP, jako Zakład Obróbki Bezwiórowej Głównego Instytutu Mechaniki, działający pod kierunkiem Profesora Feliksa Tychowskiego. W zakładzie tym, Pracownią Kuźnictwa – początkowo jako inżynier – kierował Tadeusz Rut. W roku 1952 zakład został przekształcony w samo-dzielny instytut, lecz braki kadrowe sprawiły, ze stracił on swoją rangę i przez szereg lat funkcjonował jako Centralne Laboratorium Obróbki Plastycznej. W tych latach wielkiego wysiłku pracowników, a także dzięki osiągnięciom Profesora placówka odzyskała swoje znaczenie, a pracownia kierowana przez niego (do roku 2009) stała się Zakładem Kucia i Prasowania. W roku 1971 Instytutowi przywrócono rangę i nazwę – Instytut Obróbki Plastycznej. W tym też czasie
On February 9, 2018, we bid farewell to an ex-cellent engineer, world-renowned designer and inventor, Professor Tadeusz Rut, a long-time distinguished em-ployee of the Metal Forming Institute (INOP), a greatly respected man, fully committed to the art of engineering, particularly metal forming.
Professor Tadeusz Rut was born in Przeworsk on August 25, 1925. His first contact with technology occurred during the occupation of Poland, when he repaired and constructed machinery as a metal worker. After the war, in 1971, he graduated from secondary school and enrolled at the University of Engineering, receiving the diploma of a mechanical engineer in 1950; he received the M.Sc. degree in 1956 from the Poznań University of Technology after it was estab-lished as the successor of the University of Engineering. It was in that period that the Metal Forming Institute was created, as the Chipless Forming Department of the Main Institute of Mechanics, headed by Professor Feliks Tychowski. Tadeusz Rut headed the Forging Laboratory at this department, initially as an engi-neer. In 1952, the department was transformed into an autonomous institute, but staff shortages caused it to lose this rank, after which it functioned for a number of years as the Central Metal Forming Laboratory. The great efforts of the employees of this laboratory combined with the personal achievements of Professor T. Rut, enabled it to regain its position, and the laboratory he headed (until 2009) became the Department of Forging and Pressing. In 1971, the
Od Redakcji Editorial
(w latach 1950–1970) Profesor prowadzi działalność dydaktyczną (WSI, potem PP): początkowo na sta-nowisku asystenta, adiunkta, a na stasta-nowisku star-szego wykładowcy kończąc. Na Politechnice Poz-nańskiej, w roku 1969, uzyskał stopień doktora nauk technicznych. Jego znaczący dorobek naukowy i tech-niczny dały podstawę do uzyskania tytułu naukowego profesora w roku 1977.
Nieprzeciętny talent inżynierski Profesora T. Ruta zaowocował licznymi wynalazkami o znaczeniu świa-towym. Autorytet w obszarze techniki przyniosła mu opatentowana w wielu krajach metoda kucia wałów korbowych o wielkiej masie, z ciągłym przebiegiem włókiem (TR), przedstawiona po raz pierwszy na kon-ferencji naukowej w Paryżu. W roku 1965 Instytut sprzedał pierwszą licencję tej technologii do Wielkiej Brytanii. Rok później nastąpiło jej pierwsze wdroże-nie w Polsce, w Hucie Batory. Odtąd znaczewdroże-nie me-tody rosło, a sprzedaż licencji do takich krajów, jak: USA, Japonia, Niemcy, Hiszpania, Włochy, Szwajcaria i Czechosłowacja przyniosły Wynalazcy sławę. a kra-jowi znaczące korzyści. Na liście firm, które zakupiły licencję znalazły się takie giganty, jak Krupp i Thyssen (RFN), Sulzer (Szwajcaria), Japan Steel Works (Japonia), w której na urządzeniu TR odkuto największy wał korbowy RLA50 o masie czterdziestu ton.
Metodę TR można stosować praktycznie na każ-dych prasach o nacisku do 80 MN, toteż z powodze-niem wykorzystano ją w konstrukcji przyrządów do kucia na prasach mechanicznych ogólnego przezna-czenia. Przyrządy kuźnicze TRL, TRE i TRD (projektu TR) mogą zastąpić kosztowne, wyspecjalizowane maszyny kuźnicze, zwłaszcza przy mało- i średnio-seryjnej produkcji odkuwek typu sworznie, trzpienie, korpusy zaworów i inne, a także do wykańczającego kształtowania odkuwek, uprzednio matrycowanych. Do ważniejszych osiągnięć Profesora w zakresie wdro-żeń małych przyrządów kuźniczych należą licencje sprzedane w Japonii, Tajlandii i Hiszpanii.
Na dorobek Profesora T. Ruta – jako konstruk-tora, wynalazcy i nauczyciela akademickiego – składa się jego udział w licznych gremiach naukowych. Był promotorem dwóch doktorantów i wieloletnim człon-kiem Komitetu Budowy Maszyn i Metalurgii PAN. Przewodniczył Komisji Technologii Budowy Maszyn PAN –Oddział w Poznaniu (1975–1991). Był człon-kiem Komisji Nagród Państwowych (1975–1998)
Institute regained its rank and its name – the Metal Forming Institute (INOP). In this period (from 1950 to 1970), Professor Rut was a lecturer (University of Engineering, later transformed into the Poznań Uni-versity of Technology), initially as an assistant, then as assistant professor and eventually as a senior lecturer. Professor Rut received the degree of the Doctor of Science from the Poznań University of Technology in 1969. His significant scientific and technical accom-plishments won him (in 1977) the Professor’s degree. The unique engineering talent of Professor Rut spawned numerous inventions of global significance. He became recognized as an authority in technology when he patented a method of forging heavy solid crankshafts (TR) presented for the first time at an academic conference in Paris. In 1965, the Institute sold the first license for this technology to the United Kingdom. One year later, it was implemented for the first time in Poland, at the “Huta Batory” steel mill. Since then, the significance of this method had conti-nued to grow, and the licenses were sold to countries such as: USA, Japan, Germany, Spain, Italy, Switzer-land and Czechoslovakia, bringing fame to its inventor and providing considerable benefits to Poland. The list of companies that purchased the license included giants such as Krupp and Thyssen (West Germany), Sulzer (Switzerland) and Japan Steel Works (Japan), where the TR device was used to forge the largest crankshaft – RLA50 weighing forty tons.
The TR method can be used with virtually any press with a tonnage of up to 80 MN. Consequently, it was successfully used to construct forging devices on general-purpose mechanical presses. TRL, TRE and TRD forging devices (designed by TR) can replace ex-pensive, specialized forging machinery, particularly with respect to low- and medium-volume batch pro-duction of forgings such as pins, studs, valve housings and other, and finishing treatment of pre-forged forg-ings. The most important accomplishments of Professor T. Rut in the implementation of small forging devices include the licenses sold to Japan, Thailand and Spain. Apart from the significant achievements as a de-signer, inventor and academic lecturer, Professor T. Rut was also a member of many scientific bodies, he pro-moted two doctoral candidates and was a long-time member of the Machine Building and Metallurgy Committee of the Polish Academy of Sciences (PAN), head of the Machine Building Technology Committee of PAN at the Poznań Division (1975–1991), member
Od Redakcji Editorial
oraz członkiem Rady Naukowej Instytutu Obróbki Plastycznej (w latach 1995–2008 był jej przewodni-czącym). W INOP Profesor przepracował 58 lat, wykazując się wielką aktywnością. Gdy miał 83 lata, sprzedano jego ostatnią licencję, a w wieku 86 lat zgłosił ostatni wynalazek do Urzędu Patentowego.
Imponujący dorobek Pana Profesora, jego pra-cowitość, determinacja i umiejętność podejmowania technicznego ryzyka zostały wielokrotnie wyróżniane i nagradzane. Do najważniejszych wyróżnień należą: − Nagroda Miasta Poznania i Województwa
Poz-nańskiego (1967),
− Nagroda Państwowa I stopnia (1970), − Krzyż Kawalerski Odrodzenia Polski (1974), − Order Budowniczy Polski Ludowej (1984), − Zloty Medal przyznany przez World International
Property Organization (WIPO) za wkład do nauki i techniki, przyznany pierwszemu Polakowi (1993), − Statuetka Złotego Hipolita dla „Wybitnej Osobistości
Pracy Organicznej” (2008).
Profesor pochodził z licznej rodziny: miał czterech braci i dwie siostry. Wcześnie stracił ojca i jako naj-starszy przejął jego rolę. Odpowiedzialny za młodsze rodzeństwo dbał o ich kształcenie. Ożenił się w 1951 roku. Żona Krystyna stworzyła mu warunki do twórczej pracy, wyręczając go z domowych obowiązków. Mieli dwoje dzieci – Adama i Ewę; oboje poszli w ślady ojca i zostali inżynierami, mechanikami. Mimo du-żego obciążenia twórczością techniczną, Profesor po-święcał dużo czasu młodszej generacji swej rodziny (miał sześciu wnuków i dziewięciu prawnuków), dbając o ich kształcenie i intelektualny rozwój. Nigdy nie wracał do przeszłości. Do końca swoich dni in-teresowała go przyszłość. Znany z ciętego podsumo-wywania zdarzeń, z trudem akceptował wszelakie niedogodności związane z wiekiem.
W osobie Profesora Tadeusza Ruta nauka i tech-nika straciła wartościowego człowieka, o wspaniałym dorobku, jednego z najzdolniejszych inżynierów okresu po drugiej wojnie światowej, twórcy wielu skutecznych aplikacji w dziedzinie obróbki plastycznej metali.
Prof. Leopold Berkowski
of the State Awards Committee (1975–1998) and mem-ber and (in 1995–2008) head of the Scientific Council of the Metal Forming Institute. At the Metal Forming Institute, Professor Rut worked 58 years with tremendous enthusiasm. His last license was sold when he was 83. At 86, he filed his last invention with the Patent Office. The impressive accomplishments of Professor Rut, his hard work, determination and courage to take tech-nical risks were repeatedly recognized and awarded. His most important awards include:
− Award of the City of Poznań and Poznań Province (1967),
− 1st degree State Prize (1970),
− Knight’s Cross of the Order of Polonia Restituta (1974), − Constructor of the Polish People’s Republic Award
(1984),
− Gold Medal awarded by the World International Property Organization (WIPO) for his contribution to science and technology, as the first Pole to receive it (1993),
− Golden Hipolit Statue awarded by the Hipolit Cegielski Society for “Great Accomplishments in Organic Work” (2008).
Professor Rut came from a large family: he had four brothers and two sisters. He lost his father early in life and, as the eldest son, took his role upon himself. He was responsible for his younger siblings and cared for their education. He got married in 1951. His wife, Krystyna, created the perfect conditions for creative work by relieving him of everyday duties. They had two children, Adam and Ewa, both of whom followed their father’s footsteps and became mechanical engineers. Despite the long hours spent working on technology, Professor Rut devoted plenty of his time to the younger generation of his family (he had six grandchildren and nine great-grandchildren), caring for their education and intellectual development. He never dwelled on the past. He was concerned with the future until the end of his days. Known for witty comments, he found it hard to accept the various inconveniences caused by old age.
The loss of Professor Tadeusz Rut deprived science and technology of a magnificent person with tremendous accomplishments, one of the most talented engineers of the Post-World War II period, creator of many success-ful applications in the area of metal forming.
Od Redakcji Editorial
