Korzystając z różnych materiałów (podręcznik, Internet) dokonują ich krótkiej charakterystyki

(1)

SCENARIUSZ ZAJĘĆ „GENETYCZNY ODCISK PALCA” BIOLOGIA, IV ETAP EDUKACYJNY

Temat: Genetyczny odcisk palca.

Treści kształcenia

Podstawa programowa: Punkt (1.6) [uczeń] podaje przykłady wykorzystania badań nad DNA (sądownictwo, medycyna, nauka).

Cele zoperacjonalizowane

UCZEŃ:

Definiuje pojęcia:

inżynieria genetyczna, profil genetyczny

Wyjaśnia sposób wykorzystania badań nad

DNA do ustalania tożsamości, pokrewieństwa, potwierdzania lub wykluczania ojcostwa Wymienia podstawowe

techniki inżynierii genetycznej Wymienia metody inżynierii genetycznej Zna zastosowanie analiz

DNA w kryminalistyce, medycynie sądowej i

sądownictwie

(2)

UCZEŃ:

Podaje przykłady praktycznego

zastosowania badań nad DNA w kryminalistyce,

medycynie sądowej i sądownictwie Potrafi opisać kolejne etapy metody tworzenia

profilu genetycznego Rozumie znaczenie zastosowania analizy informacji genetycznej w

badaniach taksonomicznych, ewolucjonizmie, w medycynie i biotechnologii

nowoczesnej Wie, na czym polega metoda genetycznego

odcisku palca Wie, na czym polega

potwierdzenie lub wykluczenie ojcostwa na

podstawie porównania profili genetycznych Kompetencje kluczowe

 Porozumiewanie się w języku ojczystym

 Umiejętność uczenia się Etapy lekcji

1) Wstęp:

Zapoznanie uczniów z tematem.

Pogadanka o możliwościach inżynierii genetycznej.

Uczniowie podają znane im przykłady praktycznych zastosowań badań nad DNA.

(3)

Nauczyciel w rozmowie kierowanej wykazuje znaczenie badań nad DNA w kontekście praktycznego zastosowania informacji zawartej w DNA.

Nauczyciel przedstawia prezentację multimedialną

„Porównywanie sekwencji kodu genetycznego”.

Uczniowie określają podstawowe techniki inżynierii genetycznej wykorzystane podczas porównywania sekwencji kodu genetycznego. Korzystając z różnych materiałów (podręcznik, Internet) dokonują ich krótkiej charakterystyki.

Uczniowie dobierają się w pary i wykonują obserwację.

Instrukcja przeprowadzenia obserwacji

1. Opis teoretyczny omawianego zjawiska: Ślady biologiczne które pozostawia po sobie każdy człowiek są źródłem DNA do badań genetycznych stosowanych w kryminalistyce, sądownictwie i medycynie. Cennym materiałem biologicznym jest np. krew, fragmenty naskórka, włosy, mocz, ślina, pot. Do badań genetycznych można wykorzystać również materiał biologiczny pochodzący sprzed wielu lat.

2. Ustalenie celu i obiektu prowadzonych badań: Celem obserwacji jest zapoznanie ze sposobem właściwego pozyskania materiału biologicznego pochodzącego z wymazu z błony śluzowej policzka, wykorzystywanego m.in. do ustalania ojcostwa.

3. Sposób przygotowania ćwiczenia (czas, miejsce itd.):

Ćwiczenia praktyczne są prowadzone podczas zajęć w klasie. Uczniowie powinni mieć gumowe rękawiczki, sterylne patyczki higieniczne (wymazówki) w plastikowych opakowaniach.

4. Sposób przeprowadzenia ćwiczenia: Uczniowie pracują w parach. Prawidłowo, z zachowaniem wymaganej ostrożności pobierają materiał biologiczny z błony śluzowej policzka i umieszczają go w wymazówce. Wymazówkę należy wyciągnąć z osłonki

(4)

nie dotykając palcami końcówki z wacikiem.

Końcówkę wymazówki z wacikiem należy przyłożyć do błony śluzowej policzka i przez chwilę pocierać.

Wymazówkę z pobranym materiałem należy bezpiecznie umieścić z powrotem w osłonce.

5. Inne informacje, np. analiza obserwacji, sposób wyciągania wniosków, karta pracy, drzewka decyzyjne, formularze itd.: Uczniowie wypełniają etykiety pojemników imieniem i nazwiskiem osoby, od której pobrano materiał. Próbki przygotowane w ten sposób są odpowiednie do dalszych analiz.

3) Podsumowanie :

Nauczyciel prezentując zestaw zdjęć „Oko w oko z Kopernikiem” przedstawia praktyczne zastosowanie metod porównywania informacji genetycznej w procesie identyfikacji szczątków Mikołaja Kopernika.

Środki dydaktyczne

 Zasoby multimedialne: prezentacja „Porównywanie sekwencji kodu genetycznego”

 Zestaw zdjęć „Oko w oko z Kopernikiem”

 Komputer podłączony do Internetu

 Gumowe rękawiczki

 Wymazówki

 Pisak/flamaster Metody nauczania

 Obserwacja

 Pogadanka

 Rozmowa kierowana Formy pracy

 Praca w parach

(5)

Praca domowa

Zastanów się jakie korzyści i zagrożenia wynikają z tworzenia baz danych przechowujących profile genetyczne.

Dodatkowe propozycje wykorzystania

Multimedialne zasoby edukacyjne wykorzystywane w tym scenariuszu nadają się również do wykorzystania na III etapie edukacyjnym w zakresie nauczania biologii.

Lista załączników multimedialnych

Prezentacja multimedialna „Porównywanie sekwencji kodu genetycznego”

Zestaw zdjęć „Oko w oko z Kopernikiem”