Journal of Health Sciences. 2013; 3 (9): 113-124
The journal has had 4 points in Ministry of Science and Higher Education of Poland parametric evaluation. Part B item 683.
© The Author (s) 2013;
This article is published with open access at Licensee Open Journal Systems of University Radom in Radom, Poland
Open Access
This article is distributed under the terms of the Creative Commons Attribution Noncommercial License which permits any noncommercial use, distribution, and reproduction in any medium, provided the original author(s) and source are credited.
This is an open access article licensed under the terms of the Creative Commons Attribution Non Commercial License (http://creativecommons.org/licenses/by-nc/3.0/) which permits unrestricted, non commercial use, distribution and reproduction in any
medium, provided the work is properly cited.
Conflict of interest: None declared. Received: 15.06.2013. Revised: 25.08.2013. Accepted: 18.09.2013.
Radiation protection in medicine. Doses in radiology
Ochrona radiologiczna w medycynie. Dawki w radiologii
Magdalena Daroszewska1, Sylwia Ferenc1, Remigiusz Sokołowski1, Martyna Sysakiewicz1, Kamil Buda1, Walery Zukow2
1Department and Clinic of Geriatrics, Nicolaus Copernicus University Collegium Medicum, Bydgoszcz, Poland
2Kazimierz Wielki University, Bydgoszcz, Poland
Keywords : radiati on protection , radi ation dos e, medi cal exposure.
Słowa kluczowe: ochrona radiol ogi czn a, dawka promien iowania, ekspozycja medyczn a .
Abstract
Radi ati on protecti on is a com pl ex of iss ues rel at ed to t he s afe us e of ionizing radi ati on. Medi cal exposure i s one of the ess ential s ources of ionizing radi ation. Radi ologi cal Prot ect ion S yst em incl udes a set of l egal provisions, cont rol s yst em, training and prevention. In order to ass ess th e quantit ative i onisi ng radi ation int roduced the concept of dose. It all ows for the int roduction of a s yst em atic evaluation and cont rol of ri sks.
Streszczeni e
Ochrona radiologiczna to całokształt zagadnień związanych z bezpiecznym stosowaniem promieniowania jonizującego. Ekspozycja
medyczna jest jednym z istotnych źródeł promieniowania jonizującego . System ochrony radiologicznej obejmuje zbiór przepisów prawnych , system kontroli, szkoleń i działań profilaktycznych. W celu ilościowej oceny promieniowania jonizującego wprowadzono pojęcie dawki. Pozwala ono na wprowadzenie systematycznej oceny i kontroli zagrożenia.
Introdu cti on
Atomi c Law (Act of 29 Novem ber 2000) is defined as the radi ation protecti on
"P revention of hum an exposure and envi ronm ent al contami nat ion, and in cas e of i nabilit y t o prevent such sit uat ions - t o limit thei r consequences t o a l evel as low as soon as i s reas onabl y achi evabl e, t aki ng int o account economi c fact ors, soci al and health". The main obj ective of protecti on is preventi on of the cons equences of det ermi nisti c and stochasti c minim ization of the consequences. M edi cal exposure t o i oni zing radi ation with pati ent s, m edi cal staff, students, t rainees and mem bers of the publi c, such as visitors , famil y.
There are t ypes of exposure to the sai d fact or: professi onal, m edi cal and general popul ation [ 1]. The radi ation ex posure occurs during diagnosti c t ests (rent genodiagnosti cs , computed tom ograph y, nuclear m edi cine, comput ed tomograph y), int erventional radiology, radiotherap y. X -ra ys used for m edical purpos es constit ut es about 90% of the annual dose of ionizing radi ation received hum an PR ZE arti fi ci al sources. 78% comes from medi cal imaging [2]. The t asks of the radi ati on protection st andards shoul d include det ermination of doses for occupati onal l y exposed persons and the gener al publi c.
Radiation protection in medi cin e
Radi ologi cal prot ect ion deal wi th such organiz ati ons as the World Healt h Organizati on (WHO), the C ent ral Laborator y for Radiol ogi cal P rot ection
(C LRP ), Institute of Occupational M edicine ( IMP ). In Pol and also p rot ection agains t ionizing radi ation i n addi tion to dealing with the Mi nistr y of Health:
Nat ional Atomi c Energy Agenc y, National C ent er for R adi ologi cal Health, Chief S anit ar y Ins pectorate, Nati onal Ins titut e of H ygi ene, M ilitar y Institut e of H ygi ene and E pidemi ology, Associ ation of R adi ation P rot ection Supervi sors. National Atomi c Energy Agenc y (PAA) iss ue a permit t o launch and use of radi ati on sources . Approval to launch X -ra y m achine s eem s to Nat ional Provi nci al Sanit ar y Inspector, Commander of the Mili tar y C ent re of Preventive M edi ci ne and the Nati onal Sanitar y Inspect orat e of the Mi nist r y o f Int ernal Affai rs and Administ rat ion. St at e S anit ar y Ins pect orate in t he fi eld of radi ation s afet y i s a diagnosti c X -ra y machine, the prot ection of workers , pati ent s and the public. Oct ober 6, 2005 an agreem ent was reached between the Chief Sanit ar y Inspect or and Presi dent of the Nati onal Atomi c Energy Agenc y on cooperat ion i n the impl em entati on of acti viti es in t he fi el d of radi ation prot ection - measurem ents of rad i oacti ve cont ami nation, the us e of sources of ionizing radi ation, radi ati on emergenc y situations [3].
Laws defini ng pri nci ples of radi ati on protection are cont ained in the Atom ic Energy Law of 29 November 2000 Int ernational Basic S afet y S tandards for Prot ection Agai nst Ionizing Radi ation and for Safet y of R adiati on S ources (BSS) Directive of t he European Uni on and t he l aws of m ost count ries are bas ed on the recommendations of the Int ernational Commissi on on Radi ologi cal P rot ecti on (ICRP ) [4].
Int ernational Commi ssion on Radiol ogi cal Protecti on was es tabli shed b y t he Int ernational Congress on X -ra y. Toda y's post er at the Internati onal S oci et y for X -ra y. It consi st s of a M ain C ommission and four expert commi ttees: for the biologi cal effect s of radi ation on t he secondar y standards and crit eri a i n radiol ogi cal prot ecti on, for radi ati on prot ection in m edi ci ne and for t he practical appli cation of the basi c points of the M ain Comm ission [5]. ICRP sets out the basi c princi ples of radi ation prot ection: justi fi cation, optimiz ation and li mitati on. An y us e of sources, conduct a radiologi cal or nuclear technology must be justi fi ed b y the soci al benefi ts t hat outwei gh the pot enti al harm res ul ting from the radiol ogi cal risk. Optimiz ation means that the radi ati on dos e from act i viti es rel ated to exposure to radi ation shoul d be small as much as possibl e under t he condi tions socio -economi c - the pri nci pl e
of ALAR A (as low as reasonabl y achievable).Not withstandi ng the appli cat ion of optimizat ion is i ntroduced limits on doses above the dos e are considered unaccept abl e. The li mits do not appl y t o medi cal expos ure [2, 4].
In radi ati on prot ection it is import ant to keep a safe di stance from the radi ati on, the use of s creens and t he ti me of expos ure to a minimum [6].
Units which m a y occur exposure requi re permission for the provision of health servi ces . The business unit 's com pli ance with the princi ples of radi ation prot ection corresponds to t he manager of an organiz ati on. Internal s upervised b y t he inspector ' .Empl o yees mus t be trained and have the appropri at e quali fications [3, 6].Each unit in whi ch there is expos ure to radi ation must have a qualit y m anagem ent s ys t em.Ph ys i cal paramet ers are controlled radiological equipm ent, shall be carried out int ernal audits are [3].
Pati ent radi ati on protection involves the use of covers , s creens, overall s, rubber l ead. The s ame is true with the staff. The work is separat ed i nto speci fi c pl aces of work [6].
As a result of the procedures perform ed incorrectl y can l ead t o m ed i cal radiol ogi cal accident [6]. Radi ation Prot ection al so covers rules of conduct duri ng accident s and prevent thei r occurrence.
Dos es in radiol ogy
Exposure t o radiati on can be quanti fied. The t asks of radi ation prot ection personnel t o monitor expos ure a nd contaminat ion of the work environm ent . In norm al operation shall be s peci fi ed dose of radi ati on. Contem porar y radi ati on prot ection is based, i n addi tion to li censi ng and supervisi on s ys tem, to reduce dos es.
The dose received by the pati ent duri ng medic al procedures is not lim ited.
You can not prevent access to the pati ent for the t reatm ent or diagnos is unl ess the ris k of advers e effects of i onizing radi ation is great er t han the expect ed benefits . You s hould not exceed the reference doses s peci fied in th e regul ations. It i s im port ant to jus tif y the us e of ionizi ng radiati on prot ection and optimiz ation of this factor. Use the lat est t echnology so as to mi nimiz e the adverse effects of radi ation on the pat ient [2, 7].
Prot ection of workers i ncludes, among ot hers. control of radi ation doses.
Shall be measured individual doses and environm ent al ind. Wi th a regist ration doses m anager i s responsi bl e organiz ational unit [2].
The dosim etr y i s us ed to det ermine: the absorbed dos e, exposure, equivalent to an effecti v e, border. ICRP definesboth radi ati on dose and dose equi valents, incl uding t abl es for conversi on [8].
Absorbed dos e i s defined b y the Act as a nucl ear "energy radiati on im part ed to matt er in a vol um e el em ent di vided b y the wei ght of the it em." This is t he basi c siz e us ed in dosim etr y [3, 8, 9]. The effective dos e i s the tot al dose equivalent resulti ng from ext ernal and internal exposure, t aki ng int o account the respective wei ghting fact ors organs or tissues . The expos ure is t he sum of the absol ut e value of goods ions of one si gn produced b y the ra ys of a unit mass of air. The abs orbed dose in tissue or organ dem ons trated, t aking i nto account the t ype and energy of i onizing radiat ion equival ent dose is det ermined. When considering di fferent st ochast ic effect s of di fferent t ypes of harmful radi ation causes the sum of the doses received b y di fferent t ypes of radi ation mis represents t he heal th ris ks. [ 3, 8].
Table 1 Dose limits in force in Poland (mSv / year) based on the Act of 29 November 2007 Atomic Law ( Journal.Laws of 2012,No. 0, pos. 264 ) and the Council of Ministers of 18 January 2005 on the dose limits of ionizing radiation (OJ.Laws of 2005,No.20, item. 168of 3 February 2005).
P r o fe s s i o n a l l y e xp o s e d p e r s o n s ,
a p p r e nt i c e s a nd s t ud e nt s a g e d o ve r
1 8 ye a r s
A p p r e nt i c e s a nd s t ud e nt s a g e d 1 6 -1 8 ye a r s o f a g e ( A ve r a g e value for any area of 1 cm 2 irradiated parts of the
skin)
P e o p l e o f t he t o t a l p o p u l a t i o n, a p p r e nt i c e s , s t ud e nt s u nd e r 1 6
ye a r s o f a g e
The effective dose -The whole body (mSv
/ year)
20
6 1
p r e g n a nt wo me n - fr o m 1to 50, provided that the total dose over the next five years will not exceed
100 mSv Equivalent dose-eyes
(mSv / year) 150 50 15
Equivalent dose-
leather (mSv / year) 500 150 15
Equivalent dose- hands, forearms, feet, lower leg (mSv / year)
500 150 15
The dose is t he dose li mit, whi ch, except i n the cas es menti oned i n the volum es of Law and can not be exceeded. It is express ed as t he effecti ve dos e or the equivalent. As soci at ed with occupational exposures and members of the publi c [3]. The medi cal exposure is not appli cabl e dos e limi ts . The dos e limit incl udes the sum of doses derived from internal and external sources, and does not i ncl ude ex posure to natural radiati on, i f it was not increas ed as a result of human act i vit y. It does not include exposure, among ot hers . from radon i n resi denti al n at ural radionuclides incl uded in t he hum an bod y, cosmi c radi ation. The dose ma y be exceeded for cat egor y A workers , after obt ai ning the consent of the President of t he National At omi c Energy Agenc y. It can not be pregnant wom en, student s, apprenti ces [3, 9]. The dos e limits s houl d be measured i ndividuall y [ 2].
Su mmari zati on and Con clusion s
It is hard to im agi ne modern m edi cine without t est ing and treatm ent us ing ionizing radiati on s mokers . N and the dose of radi ati on during m edi cal procedures i s influenced b y t he techni cal condition of equipment, qualit y managem ent and regulat or y legisl ation. This work i s a des cription of the mos t important elem ents of prot ection agai nst ionizi ng radiat i on in m edi ci ne.
Precis ioni st inform ation are cont ained in the regul ati on s updated in accordance wit h the recomm endat ions of internati onal organizations deali ng with radi ati on prot ection, the recommendati ons of t he European C ommiss ion and the C ouncil of t he European Union. In connection with t he moderniz ation of equipm ent that are sources of radiat ion, expos ure to ionizing radi ation duri ng medical procedures is getting sm al ler and sm all er.
Ref eren ces
1. International Basic Safety Standards for Protection Against Ionizing Radiation and for Safety of Radiation Sources, National Atomic Energy Agency, Warsaw, 1997.
2. Cepiga A., R. Kopec, Budzanowski M., Obryk B. Tests X-ray doses of ionizing radiation and modern control doses of ionizing radiation in the quality management system in medicine. Acta Bio-Optica et Informatica Medica 1/2010, vol 16, 69-72.
3. The Act of 29 November 2007 Atomic Law(Journal.Laws of 2012,No.0, pos.264) 4. Gostkowska B. Radiation Protection System under the relevant legislation.
Contemporary Oncology (2000) vol 4, 6 (244-245).
5. ICRP Activities [online]. [Accessed 08/31/2013] Available online http://www.icrp.org/page.asp?id=3 .
6. Regulation of the Minister of Health of 18 February 2011 on the conditions for the safe use ofionizingradiationfor all types of medical exposure (OJLaw of 9 March 2011).
7. Council of Ministers of 18 January 2005 on the dose limits of ionizing radiation ( OJ.Laws of 2005,No.20, item. 168of 3 February 2005).
8. ICRP Publication 60: 1990 Recommendations of the International Commission on Radiological Protection, Elsevier, 1991.
9. Budzanowski M., radiological protection in the office with the camera to X- rays.Dental Tribune, 18
Wstęp
Prawo atom owe (us tawa z dni a 29 listopada 2000 r.) defini uje ochronę radiologiczną jako „zapobieganie narażeniu ludzi i skażeniu środowiska, a w przypadku braku możliwości zapobieżenia takim sytuacjom – ograniczenie ich skutków do poziomu tak niskiego, jak tylko jest to rozsą dnie osiągalne, przy uwzględnieniu czynników ekonomicznych, społ ecznych i zdrowotnych”.
Zas adni cz ym cel em ochron y j est zapobi egani e w ys t ąpi eni u nast ępstw deterministycznych i minimalizowanie wystąpienia następstw stochastycznych. Ekspozycja medyczna na promieniowanie jonizujące dotyczy pacjentów, personelu medycznego, studentów , praktykantów oraz osób post ronn ych, np. odwiedzaj ąc y, rodzi na . W yróżni a si ę kat egorie ekspoz ycji na wspomni an y cz ynni k : zawodową, med yczną oraz ogół u ludnoś ci [1]. Do narażenia na promieniowanie dochodzi w czasie badań diagnostycznych (rent genodiagnost yka, t omografia komput er owa, m ed yc yna nuklearna, komputerowa tom ografi a emis yj na), radi ologi i zabiegowej, radioterapii . Promi eni owani e rent genowski e st osowane w celach m ed ycznych st anowi ok.
90 % rocznej dawki prom ieniow ani a joni zującego otrz ym anej prz e czł owi eka ze źródeł sztucznych. 78% pochodzi z diagnostyki obrazowej [2]. Do zadań ochrony radiologicznej należy m.in. ustalenie norm dawek, dla osób narażonych zawodowo i ogółu ludności.
Och rona radiologi czna w medycyni e
Ochroną radiologiczną zajmują się takie organizacje jak Św iatowa Organizacj a Zdrowia (W HO), C ent ralne Laborat orium Ochron y Radi ologi cznej (C LOR), Inst yt ut Med yc yn y P rac y ( IMP). W Polsce ponadt o ochroną przed promieniowaniem jonizującym prócz Ministerstwa Zdrowia zajmują się: Państwowa Agencja Atomistyki, Krajowe Centrum Ochrony
Radiologicznej, Główny Inspektorat Sanitarny, Państwowy Zakład Higieny, Wojskowy Instytut Higieny i Epidemiologii, Stowarzyszenie Inspektorów Ochron y R adiologi cznej. P ańst wowa Agencj a At omist yki (PAA) w ydaj e zezwol eni e na uruchomienie i sto s owani e źródeł promieniowani a. Zgodę na uruchomienie aparatu RTG wydaje Państwowy Wojewódzki Inspektor Sanitarny, Komendant Wojskowego Ośrodka Medycyny Prewencyjnej oraz Państwowy Inspektor Sanitarny Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji. Państwo wa Inspekcja Sanitarna w dziedzinie higieny radi ac yj nej zaj muj e się diagnost yką aparatu RTG , ochroną pracowników, pacjentów i osób postronnych. 6 października 2005 r. doszło do porozumienia między Głównym Inspektorem Sanitarnym a Prezesem Państwowej Agencj i Atomistyki w sprawie współdziałania w realizacji działań z zakresu ochrony radiol ogi cznej – pomiarów s każeń promieni otwórcz ych, st osowania źródeł promieniowania jonizującego, sytuacji zdarzeń radiacyjnych [3].
Przepisy prawne określające zasady ochrony r adiologicznej zawarte są w ustawi e P rawo at omowe z dni a 29 listopada 2000 r . Międz ynarodowe podstawowe normy ochrony przed promieniowaniem jonizującym i bezpi eczeństwa źródeł p romi eniowani a (BSS ), D yrekt yw y Unii Europejs kiej oraz przepisy prawne większości państw oparte są na zaleceniach Międzynarodowej Komisji Ochrony Radiologiczn ej (ICRP) [4].
Międzynarodowa Komisja Ochrony Radiologicznej została powołana przez Międzynarodowy Kongres Radiologiczny. Obecnie jest afiszowana przy Międzynarodowym Towarzystwie Radiologicznym. Składa się z Komisji Głównej oraz czterech komitetów fachowych: do spraw biologicznego działania promieniowania, ds. wtórnych standardów i kryteriów w ochronie radiol ogi cznej, ds. ochr on y radiol ogi cznej w med yc yni e oraz ds. prakt ycz nego stosowani a podsta wow ych zal eceń Komisji Głównej [5]. ICRP określ a podst awowe zas ad y ochron y radiologi cznej : uzas adni eni e, opt ym al izacj a oraz limitowanie. Każde zastos owani e ź ródł a, post ępowani a radiologi czne go l ub technologii jądrowej musi być uzasadnione korzyściami społecznymi, które przewyższają potencjalne szkody wynikające z ryzyka radiologicznego.
Optymalizacja oznacza, iż dawka promieniowania z działalności związanej narażeniem na promieniowanie powinna być mała jak tylko jest możliwe w dan ych war unkach społ ecz no -ekonomi cznych - zas ada ALARA (as low as reasonabl y achi evabl e) . Ni ezależni e od stosowani a opt ym al izacji wprowadz a się limity dawek powyżej których dawki uznawane są za niedopuszczalne.
Limitów nie stosuje się w ekspozycji medycznej [2, 4].
W ochronie radiologicznej ważne jest zachowanie bezpiecznej odległości od miejsca promieniowania, stosowanie osłon oraz skrócenie czasu narażenia do minimum [6].
Jednostki w których może dochodzić do narażenia na pro mieniowanie wymagają zgody na udzielanie świadczeń zdrowotnych. W jednostce organiz ac yjnej za przest rz egani e zasad ochron y radiol ogi cznej odpowi ada kierowni k jednostki organiz ac yj nej. W ewnętrzn y nadzór sprawuje Inspektor
Ochron y R adiol ogi cznej . Pracowni c y m uszą przechodzić sz kol eni a i mieć odpowi ednie kwali fi kacj e [3, 6]. Każda j ednost ka w której dochodzi do narażenia na promieniowanie musi posiadać system zarządzania jakością.
Kontrolowane są fizyczne parametry urządzeń radiologicznych, przeprowadz ane s ą wewnęt rzne aud yt y [ 3].
Ochrona radi ologicz na pacjent a obejmuje stosowani e osłon, parawanów, fartuchów z gumy ołowiowej. Podobnie jest z personelem. W miejscu pracy w ydzi el a si ę określone miej sca do prac y [6] .
W wyniku błędnie wykonanej procedury może dojść do med ycznego wypadku radiol ogi cznego [6] . Ochrona radiol ogi czna obejm uje równi eż zas ad y postępowania w trakcie wypadków oraz zapobieganie ich wystąpieniu .
Dawki w radiol ogii
Narażenie na promieniowanie można określić ilościowo. Do zadań ochrony radiologicznej należy monitorowanie narażenia personelu oraz skażeń środowiska pracy. W warunkach normalnej pracy otrzymuje się określoną dawkę promieniowania. Współczesna ochrona radiologiczna oparta jest, prócz na s yst emi e licencj onowani a i nadzoru, na ogranicz eni u dawek.
Dawki otrzymywane przez pacjenta w trakcie procedur medycznych nie są limitowane . Ni e można uni emożli wi ć pacjentowi dost ęp do lecz eni a bądź diagnostyki, chyba że ryzyko działań niepożądanych promieniowania jonizującego jest większe niż spodziewane korzyści. Nie powinno się przekraczać dawek referencyjnych określonych w rozporządzeniach. Ważne jest uzasadnienie stosowania promieniowania jonizującego oraz optymalizacja ochron y przed t ym cz ynniki em. Nal eż y s tosować najnows z e technologi e tak, by zminimalizować niekorzystny wpływ promieniowania na pacjenta [2, 7].
Ochrona pracowników obejmuje m. in. kontrolę dawek promieniowania.
Dokonuje się pomiarów dawek ind ywidualnych i środowiskowych. Z a rejestrację dawek odpowiedzialny jest kierownik jednostki organizacyjnej [2].
W doz ym et rii st osuje si ę określ eni a: dawki pochłonięt ej , ekspoz yc yj nej , równoważnej, skutecznej, granicznej. ICRP definiuje zarówno dawki prom ieniowani a j ak i równoważniki dawki, wraz z t abel ami do prz eli czeń [8].
Dawka pochłonięta jest definiowana przez ustawę Prawo atomowe jako
„energia promieniowania jonizującego przekazana materii w elemencie objętości podzielona przez masę tego elementu”. Jest to podstawowa wielkość stosowana w doz ymet rii [3, 8, 9]. Dawka sk uteczna j est sumą dawek równoważnych pochodzących od zewnętrznego i wewnętrznego narażenia, z uwzględnieniem odpowiednich współczynników wagowych narządów lub tkanek. Dawka ekspozycyjna to wartość bezwzględna sumy ładunków jonów jednego znaku w yt warz an ych prz ez promieni e w jednostce mas y powiet rz a.
Dawka pochłoni ęt a w tkance lub narządzie w ykazana z uwz gl ędni eniem rodz aju i energi i promi eni owani a j onizuj ącego jest określ ana dawką
równoważną. Przy rozpatrywaniu skutków stochastycznych różna szkodliwość różnych rodzajów promieniowania powoduje, że suma dawek pochłoniętych różnych rodzajów promieniowania nie oddaje właściwie ryzyka zdrowotnego.
[3, 8].
Dawka granicz na jest to dawka, której, poza przypadkam i w ymi eni on ym i w ust awi e P ra wo atomowe ni e m ożna przekrocz yć. W yraż ona jest jako dawka skuteczna lub równoważna. Wiąże się z ekspozycją zawodową i osób z ogółu ludności [3]. W ekspozycji medycznej nie stosuje się dawek grani czn ych . Dawka grani czna obejmuj e sum y dawek pochodząc ych z e źródł a zewnętrznego i wewnętrznego, natomiast nie obejmuje narażenia na promieniowanie naturalne, jeżeli nie zostało ono zwiększone w wyniku działalności człowieka. Nie obejmuje narażenia m. in. od radonu w budynkach mieszkaln ych, nat uraln ych nuklidów prom ieniot wórcz ych wchodz ąc ych w skład ciała ludzkiego, promieniowania kosmicznego. Dawka może być przekroczona przez pracowników kategorii A, po uzyskaniu zgody Prezesa Agencji Atomistyki. Nie mogą to być kobiety w ciąży, studenci, praktykanci [3, 9]. Dawki grani czne powi nn y b yć mi erzone i nd ywidual ni e [2] .
Tabela 1. Dawki graniczne obowiązujące w Polsce(mSv/rok) na podstawie Ustawa z dnia 29 listopada 2007 r. Prawo atomowe (Dz. U. z 2012 r. Nr 0, poz. 264) i Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 18 stycznia 2005 r. w sprawie dawek granicznych promieniowania jonizującego (Dz. U. z 2005 r. Nr 20, poz. 168 z 3 lutego 2005).
Osob y narażo ne z a wo d o wo , p r a k t yk a n c i i s t ud e nc i w wi e k u
po wyżej 18 r.ż.
P r a k t yk a nc i i s t ud e nc i w wi e k u 1 6 -1 8 r . ż . ( wartość średnia dla dowolnej
powierzchni 1 cm2 napromienionej części skóry)
Osob y z o gółu lud ności, p r a k t yk a n c i , ucznio wie po niżej
16 r.ż.
Dawka skuteczna -całe ciało (mSv/rok)
20
6 1
kob iety w ciąży – 1 do 50 pod warunkiem że suma
dawek w ciągu najbliższych 5 lat nie
przekroczy 100 mSv Dawka równoważna-
oczy (mSv/rok) 150 50 15
Dawka równoważna-
skóra (mSv/rok) 500 150 15
Dawka równoważna- dłonie, przedramiona,
stopy, podudzia (mSv/rok)
500 150 15
Podsu mowani e i wn ioski
Trudno wyobrazić sobie współczesną medycynę bez badań i zabiegów wykorzystujących promieniowanie jonizujące. N a dawkę promieniowania w czas ie procedur m edycz n ych wpł yw m aj ą st an t echn i czn y urządz eń, s ys tem zarządzania jakością oraz regulacje przepisów prawnych. Praca stanowi opis najważniejszych elementów ochrony przed promieniowaniem jonizującym w med yc yni e. D okł adniejsz e inform acj e zawarte s ą w regul acj ach prawn ych akt ualiz owan ych z g odni e z zaleceni ami organiz acji mi ędz ynarodow ych zajmuj ąc ych si ę ochroną radi ologicz ną, zaleceni ami Komisji Europejski ej i Rad y Unii Europej s kiej . W związku z unowocz eśni aniem urządzeń będąc ych źródłem promieniowania, narażenie na promieniowanie jonizujące w trakcie procedur med ycz n yc h j est coraz mni ejsz e.
Bibliografia
1. Międzynarodowe podstawowe normy ochrony przed promieniowaniem jonizującym i bezpieczeństwa źródeł promieniowania, Państwowa Agencja Atomistyki, Warszawa, 1997.
2. Cepiga A., Kopeć R., Budzanowski M., Obryk B. Testy aparatury rentgenowskiej dawek promieniowania jonizującego oraz nowoczesna kontrola dawek promieniowania jonizującego w systemie zarządzania jakością w medycynie. Acta-Bio Optica et Informatica Medica 1/2010, vol. 16, 69-72.
3. Ustawa z dnia 29 listopada 2007 r. Prawo atomowe (Dz. U. z 2012 r. Nr 0, poz. 264)
4. Gostkowska B., System Ochrony radiologicznej w świetle obowiązujących przepisów.
Współczesna Onkologia (2000) vol. 4; 6 (244–245).
5. ICRP Activities [online]. [dostęp: 31.08.2013] Dostępny w Internecie http://www.icrp.org/page.asp?id=3.
6. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 18 lutego 2011 r. w sprawie warunków bezpiecznego stosowania promieniowania jonizującego dla wszystkich rodzajów ekspozycji medycznej (Dz. U. z dnia 9 marca 2011 r.).
7. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 18 stycznia 2005 r. w sprawie dawek granicznych promieniowania jonizującego (Dz. U. z 2005 r. Nr 20, poz. 168 z 3 lutego 2005).
8. ICRP Publication 60: 1990 Recommendations of the International Commission on Radiological Protection, Elsevier 1991.
9. Budzanowski M., Ochrona radiologiczna w gabinecie z aparatem do zdjęć RTG. Dental Tribune, 18.
