Jak są zbudowane podstawowe składniki organizmów żywych –białka?

(1)

Jak są zbudowane podstawowe składniki organizmów żywych – białka?

1. Cele lekcji

a) Wiadomości

Uczeń zna pojęcia: peptyd, wiązanie peptydowe, białko, struktura pierwszorzędowa, drugorzędowa, trzeciorzędowa i czwartorzędowa, struktura α i struktura β.

b) Umiejętności Uczeń potrafi:

• zapisać równania reakcji tworzenia peptydów,

• w podanym wzorze zaznaczyć wiązanie peptydowe,

• dokonać klasyfikacji białek,

• wskazać wiązania charakterystyczne dla cząsteczek białkowych,

• omówić struktury białek,

• wymienić rodzaje oddziaływań stabilizujących I-, II- i III–rzędową strukturę białka,

• omówić znaczenie białek dla organizmu człowieka,

• podać przykłady artykułów spożywczych bogatych w białko.

2. Metoda i forma pracy

Metody:

• pogadanka,

• mini wykład przygotowany przez ucznia,

• dobieranka.

Formy pracy:

• praca z całym zespołem,

• praca w grupach,

• praca indywidualna.

3. Środki dydaktyczne

Modele aminokwasów (kulki z plasteliny) , foliogram dotyczący klasyfikacji białek, foliogram obrazujący struktury białek, koperty z dobieranką dla grup.

4. Przebieg lekcji

a) Faza przygotowawcza

Nauczyciel przypomina reakcję kondensacji prowadzącej do powstania peptydów – chętny uczeń zapisuje równanie reakcji tworzenia tripeptydu – Glu-Cys-Gly. Nauczyciel omawia funkcje glutationu

(2)

w organizmach żywych (korelacja z biologią).

b) Faza realizacyjna

Nauczyciel, posługując się kulkami z plasteliny, przedstawia proces tworzenia peptydów, zbudowanych z większej ilości aminokwasów, uczniowie określają liczbę moli cząsteczek wody, powstałych w danej reakcji i liczbę utworzonych wiązań peptydowych. Uczniowie zapisują wybrane równania tworzenia peptydów (np. pentapeptydów Enkefalin ).

Podział i struktury białek

Nauczyciel wraz z uczniami definiuje pojęcie: białko. Uczniowie na podstawie wiadomości z lekcji biologii dokonują klasyfikacji białek. Nauczyciel, podsumowując wypowiedzi uczniów, przedstawia foliogram, obrazujący podział białek. Nauczyciel omawia struktury białek – foliogram. Uczniowie definiują poszczególne struktury, wskazując rodzaje oddziaływań stabilizujących.

c) Faza podsumowująca

Uczeń przedstawia przygotowaną wcześniej prezentację dotyczącą funkcji i procesów hydrolizy białek zachodzących w organizmie ludzkim. Młodzież podaje przykłady pokarmów spożywczych bogatych w białko, a następnie, pracując w grupach, określa zawartość białek w podanych produktach (załącznik 1).

5. Bibliografia

1. Czerwiński A., Czerwińska A., Jelińska–Kazimierczuk M., Kuśmierczyk K., Chemia 2, WSiP , Warszawa 2003.

2. Koszmider M., Chemia. Podręcznik. Zakres podstawowy, szkoły ponadgimnazjalne, Wydawnictwo Szkolne PWN, Warszawa 2003.

6. Załączniki

a) Karta pracy ucznia załącznik 1

Dopasuj do nazwy produktu spożywczego odpowiednią zawartość białka PRODUKT ZAWARTOŚĆ BIAŁEK WIEPRZOWINA 9,5-14,1 ( g na 100 g produktu) WOŁOWINA 18,9-20,6 ( g na 100 g produktu) DORSZ 21,8 ( g na 100 g produktu) JAJA 12,8 ( g na 100 g produktu) SER BIAŁY 28,3-39,8 ( g na 100 g produktu) KALAFIOR 2,4 ( g na 100 g produktu) MARCHEW 1,1 ( g na 100 g produktu) KAPUSTA BIAŁA 1,6 ( g na 100 g produktu)

Na podstawie: Koszmider M., Chemia. Podręcznik. Zakres podstawowy, szkoły ponadgimnazjalne, Wydawnictwo Szkolne PWN, Warszawa 2003, s. 235.

b) Zadanie domowe

W kolumnie I podano przykłady białek, w kolumnie II funkcje fizologiczne, jakie białka mogą pełnić w

(3)

organizmie. Połącz je ze sobą w ten sposób, aby powstały logiczne informacje.

KOLUMNA I KOLUMNA II

1 KERATYNA A) KATALITYCZNA

2 HEMOGLOBINA B) OBRONNA

3 UREAZA C) TRANSPORTUJĄCA

4 IMMUNOGLOBULINA D) REGULACYJNA

5 AKTYNA E) LOKOMOTORYCZNA

6 INSULINA F) BUDULCOWA

7. Czas trwania lekcji

45 minut

8. Uwagi do scenariusza

brak