Podejście "governance" w polityce publicznej jako inspiracje dla uczenia się współdziałania dorosłych : przykład gdańskiej polityki migracyjnej

(1)

RocznikAndragogicznyt.25(2018)

DOI:http://dx.doi.org/10.12775/RA.2018.08

Beata Cyboran Uniwersytet Jagielloński

Podejściegovernancewpolitycepublicz nej jakoinspiracjadla uczenia sięwspółdziałaniadorosłych.

Przykład gdańskiej polityki migracyjnej

Theideaofgovernanceinpublicpolicyasaninspir ationforadults tolearncooperation.

TheexampleofGdańskmigrationpolicy

Streszczenie.Analizadokumentówdotyczącychpolskiejpolitykimigrac yjnej,jakilitera-

turyprzedmiotu,skłaniadosformułowaniatezy,żepolitykamigracyjnapodlegaodmien- nymprawomrozwojowymniżinnepolitykipublicznewPolsce.Wzwiązkuznikłymrep re-

zentowaniemideiwspółrządzeniawpolitycemigracyjnejuznaćmożna,żenieewol uujeonaw kierunkunowoczesnychkoncepcjiprowadzeniapolitykpublicznych, aletkwiwmodelure-

g u l a c y j n y m lubkorporacyjnym.Jakojednaznajtrudniejszychpolityksekt orowych,rodzą-

c a licznekonfliktyiniepokojespołeczne,powinnawwiększymstopniupolegaćnawspół- r z ą d z e n i u iwspółdecydowaniuobywateli.Zastosowaniekoncepcjigover nancewtworzeniui implementacjipolitykimigracyjnejmatakżedużypotencjał edukacyjny.Jakoprzykładno-

w o c z e ś n i e konstruowanejpolitykimigracyjnejnapoziomielokalnymprze dstawionyzostałw artykulegdańskimodelintegracjiimigrantów.

Słowakluczowe:politykapubliczna,politykamigracyjna,governance

Summary.Migrationpolicyisaoneofthepublicpolicies.InPoland,migration policyisverytraditional.Itdoesnotchange,likeotherpublicpolicies.Itdoesnotpr esentideaofgovernanceandcommunityparticipation.Thisisoneofthemostdi

(2)

fficultpoliciesandshouldb e basedonmodernsocialmanagement.Ifsocietyhavethe opportunitytodecideaboutlocalmigrationpolicy,willbemuchlessconflictswithimmi grants.Thegovernanceconcepthasane d u c a t i o n a l potential.Agoodexample, howtoeducatethelocalcommunityformigrations,i s amodelofmigrantintegra tion,whichisimplementedinGdańsk.

Keywords:publicpolicy,migrationpolicy,governance

(3)

Podejście„governance” w

polityce publicznej 12

Wstęp

9

Dlaedukacjiczłowiekadorosłegoniezwykleistotnyjestjejspoł ecznykon-

t e k s t , z e szczególnymu w z g l ę d n i e n i e m d o ś w i a d c z e ń n abywanychw proce-

s i e partycypacjispołecznejiobywatelskiej.Zwolennicypersp ektywyspo-łeczno-

kulturowejupatruj ą w tej właśnieprzestrzeninowychmożliwo ściedukacyjnych,któremają miejscegłówniewinterakcjachwy pełniającychw s z y s t k i e r o d z a j e praktykspołecznych,w j a k i c h l u d z i e dorośliu c z e s t n i c z ą ( M a l e w s k i 2013,s.31).J ednąztakichpraktykmożebyćprocespartycypa-

c y j n e g o tworzeniapolitykpublicznych,zgodniezideąnowo czesnegopodej-

ś c i a w kreowaniut e j p r z e s t r z e n i , j a k ą j e s t governance.Idea w s p ó ł r z ą d z e n i a topodmiotowetraktowaniesp ołe c zn oś c i lok alnychiic h rz e c z yw is ty u d ział w p o d e j m o w a n i u d e c y z j i d o t y c z ą c y c h w ł a s n e g o środowiskaż y c i a . D o b r y m p r z y k ł a d e m t a k i e g o procesumożebyćjednaz ważniejszychwspółcześniep o l i t y k publicznych,j ak ą j e st p o l i t y ka m i g r ac y j n a . Podejmowanied e c y z j i politycznychwopa rciuozasadypartycypacji,stanowićmożeistotnyobszard o ś w i a d c z e ń edukacyjnych,k s z t a ł t u j ą c y c h p o z y t y w n i e re lacjep o m i ę d z ymigrantamiiczłonkamispołecznościichprzyjm ujących.Toswoistaedukacjamiędzykulturowawdziałaniu,któramo głabywesprzećikreowaćrzeczywiste,a niedeklarowane,postawyto lerancjii otwartości.Governancemożewspie-

raćkształtowanienietylkokompetencjiadaptacyjnych,aleitwórc zych,po-

prawiającychzdolnośćradzeniasobiez różnymizmianamizachodząc ymiwewspółczesnymświecie,wtymprocesamimigracyjnymi.U powszechnianieka ż d e j innowacjizależybowiemod:

„mobilnościludziiidei,elastyczności,tworzeniawokółnowychi deizespołów,mobilizacjizasobów,kulturywspół-

d z i a ł a n i a , gotowościekspe rymen towania,zaufan ia” ( Przyborowska2014,

s.91).Tofundamentalneczynnikirozwojukażdegospołeczeństwa.

Współcześniepolitykipublicznepodlegająznaczącymprzeobraże niommodelowym. WkrajachEuropyZachodniejwidzimyzaaw ansowanyprocesp r z e c h o d z e n i a „od r z ą d u d o z a r z ą d z a n

(4)

12 8

BeataCybor

i a i w s p ó ł r z ą d z e n i a ” – koncepcjag o -an

vernance.Rządywypracowująnowemetodyrozwiązywaniaprobl emówspo-

łecznych,główniewsystemiepartnerstw,przezcowytwarzasięwi ększaniżk i e d y ś p ł a s z c z y z n a interesuzbiorowego( Z y b a ł a 2 0 15 , s . 3 2 ) . Pa r t y c y p a c y j -

n e zarządzaniapublicznejestokreślanemianemwspółrządzenia ,apodsta-

wowezałożeniatakiegomodelutointerakcjazinteresariuszami(

obywatela-

mi,organizacjamipozarządowymi,przedsiębiorcami),zastosowani ezasadyp a r t y c y p a c j i i k o n s u l t a c j i , j a w n o ś ć , p r z e j r z y s t o ś ć , o d p o w i e d z i a l n o ś ć , z r ó w -

noważonyrozwój(Szumowski2014,s.91–

95).Governance,j a ko n o w y mo-

d e l zarządzaniapublicznegozudziałemspołeczeństwa,stajesiętakżeważ ną

(5)

III.Analizyteoretyczneibadaniaedukacjidorosłych

płaszczyznąedukacyjną.Poprzezuczestniczeniewspołeczn ejprzestrzeni,w s z y s t k i e podmiotypolitycznesą„zmuszan e”dosamorefleksjiikreatywno-

ści(Hausner2007,s.55).Możebyćtookreślanemianemuczeniasięw dzia-

łaniu,uczeniasiępoprzezuczestnictwo,p a rt yc yp ac yj n e g o ucz eniasię.

Wwieluopracowaniachrządowychpojawiasiędeklaracja, iżwPolscenależybudowaćnowoczesnąpolitykępublicznąwewszys tkichsektorach.N o w o c z e s n ą , czyliwedlemodelowychprzem ianwkoncepcjachtworzeniap o l i t y k publicznych,opartąnakonc epcjigovernance.Jakideagovernancere-

prezentowanajestwpolskiejpolitycepublicznejnapoziomierz ądowymlubs a m o r z ą d o w y m orazj a k i e możliwościedukac yjnemożemiećp a r t y c y p a c y j-

n e tworzeniepolitykpublicznychnaprzykładziepolityki migracyjnej?

Topytania,naktórepodejmępróbęodpowiedziwniniejszymartykule ,napod-

stawieanalizyliteraturyprzedmiotu,materiałówocharakterze raportowymorazdokumentówrządowychisamorządowychd otyczącychpolskiejpolity-

k i migracyjnej.Politykamigracyjnatworzonazgodniezkoncepcją governan-

cew y d a j e s i ę o b e c n ie n i e m a l ko n i e c z n o ś c i ą . Możes t a n o w i ć b o w i e m d o s ko -

n a ł ąprzestrzeńuczeniasięobywatelskościitolerancjiwobec odmienności.

Governancejakonowoczesnakoncepcjatworzen iapolitykipublicznej

Słowop o l i t y k a n a j c z ę ś c i e j k o j a r z o n e j e s t z p o j ę c i e m w ł a d z y i z a r z a d z a -

n i a . Uosabiadziałaniepolegającenakierowaniuzachowaniemi nnychludziz chęcirealizacjiokreślonychcelów.Istniejewielerodzaj ówdziałańocharak-

t e r z e polityk,alewkontekściedziałańsłużącychrealizacjiintere supublicz-

(6)

negomówimyopublicpolicy,czylipolitycepublicznej.Wnajszerszy mujęciup o l i t y k a publicznaoznaczazracjonalizowanedziałani aiprogramypubliczne( l u b i c h brak),któreo p a r t e s ą n a zgroma dzoneji w z g l ę d n i e z o b i e k t y w i z o-

w a n e j wiedzyiusystematyzowanymprocesieprojektowaniaiw ykonywaniatychd z i a ł a ń ( Z y b a ł a 2 0 1 2 , s . 2 4 ) . Tonadawa niep o r z ą d k u z a d a n i o m pub-

licznym,odichprojektowania,poprzezrealizację,ażpoocenęr ezultatów.I n n a d e fi n i c j a u z n a j e , i ż p r z e z p o l i t y k ę p u b l i c z n ą n a l e ż y rozumiećz a m i e -

rzonyicelowyprocesrealizacjiogólnychzałożeńwposzczególny chobsza-

rachżyciaobywateli,któremogąwynikaćz„wizji”rządzącychna poziomiezarównocentralnym,j a k i lokalnym,a k t ó r y c h celemj e s t z a s p o ka j a n i e po-t r z e b społecznych.

Współcześniepolitykapublicznazawierawsobietrzygłó wneobsza-rydziałań–

wyboryprogramowe(programy,strategie,projekty)wykony-

(7)

13 1

Podejście„governance” w polityce publicznej

wanieprogramówpublicznych(działaniarealizowaneprzezad ministracjęi jejwspółpracownikównp.sektorpozarządowy)oraz rezultatydziałańpub-

licznychiichwpływnażycieobywateli(niepowinnybyćutożsamiane zpro-d u k t a m i , którem a j ą ograniczonycharakter)

( Z y b a ł a 2 0 1 3 , s . 4 2 –

4 3 ) . D w ap i e r w s z e obszaryzwracająuwagęnato,iżwspółc zesnapolitykapublicznan i e jestuzależnionatylkoodjednegop odmiotunp.państwa,aleodwieluin-

st y tu cj i zaangażowanychw procesj e j programowaniai realizacji .Jestpro-

cesemuporządkowanychiukierunkowanychdziałańróżnychp odmiotów,k t ó r y c h celemjestdobroobywateli.Wnowocześ nieuprawianychpolitykachpublicznychposzerzasięprzestrzeń dlapartycypacyjnychmechanizmówichu z g a d n i a n i a . Odl atsiedemdziesiątychwidaćwkrajacheuropejskichswoistep r z e j ś c i e odpaństwajakoinstytucjiinterwencjonistycznej, dopaństwajakoinstytucjiregulacyjnej(prywatyzacja,liberali zacjaideregulacjawpolitykachpublicznych)

(Zybała2013,s.27).

Modelzarzadzaniapublicznegoprzyjętywdanymkraj ujestobecnietymaspektem,którybardzosilniewpływanaform ułowanieiwykonywaniei n t e r e s u j ą c y c h n a s p o l i t y k . A n d r z e j Z y b a ł a , p o w o ł u j ą c s i ę n a u j ę c i e M i c h a-

e l a P.Howletta,c h a r a k t e r y z u j e c z t e r y n a j c z ę ś c i e j spotyk anem o d e l e z a r z a -

dzaniapublicznego.Jedenopierasięnazarzadzaniuprzezlegisla cję,gdziegłównynaciskdziałańpublicznychskierowanyjestnakons truowanieregu-

l a c j i prawnych,dziękiktórymtworzona jeststrukturapor ządkuwrelacjachpublicznych.Kolejnymodelokreślanyjestj a ko z arządzaniep r z e z korpora-

c j e , którymisągrupyreprezentująceinteresyspołeczne(np.z wiązkizawo-

d o w e ) . Innym o d e l toz a r z ą d z a n i e p o p r z e z rynek,c h a r a k t e r y z u j ą c e s i ę wy-

korzystywaniemw zarządzaniupublicznymregułkonkurencjiw o b s z a r z e u s ł u g społecznych–

NewPublicManagement.Ostatnicharakteryzowanym o d e l to z a r z ą d z a n i e p o p r z e z s i e c i , g d z i e k l u c z o w y m elementems ą relacjepomiędzyróżn ymi grupamii ichwspółpracaw realizac

(8)

13 0

BeataCybor

jizadańpubliczan -nych–

publicgovernance,goodgovernancelubgovernance(Zybała2013, s.33–

–

34).Top o n i e k ą d o d p o w i e d ź n a k r y t y k ę n o w e g o z a r z ą d z a n i a p u b l i c z n e g o , zakł adająca prowadzeniepolitykipubliczne jw oparciuo sieciowes t r u k t u r yi nawiązywaniewspółpracyzróżno rodnymiaktoramiżyciapublicznego.Ce-chygoodgovernanceto:

• stwarzaniewarunków,głównieinstytucjonalnych,dlaefe ktywnejrealizacjicelówpublicznych;

• łączenie

instrumentówekonomicznychiadministracyjnychwpo- litycep u b l i c z n e j ;

• decentralizacjauprawnieńdecyzyjnychwsektorzepubliczny m;

(9)

• wykorzystywaniepartnerstwapubliczno-

prywatnegoiinstytucjip o z a r z ą d o w y c h doreali zacjicelówspołecznychidostarczaniadóbrpublicznych;

• stosowanieróżnychkanałówkomunikowaniasięspołeczeń stwaz sektorempublicznym;

• społecznemonitorowaniedziałańrządu(państwa)istwarza niein-

stytucjonalnychwarunkówdoegzekwowaniapodjętychprze zrządz o b o w i ą z a ń (Wilkin2010,s.32).

Myśleniewkategoriachgovernancestwarzanoweramyrozwoj udemo-

kracjiispołeczeństwaobywatelskiego.Odchodzisięodtraktow aniajedno-

stektylkojakowyborców,wolontariuszyikonsumentów.Wzamian powie-

r z a sięimmożliwośćwpływanianakształtrozwiązańproblemów,kt óreichd o t y c z ą . Traktujesięichjakwspółdecydentówi wspó łkreatorówdobraspo-

łecznego.Stanowitobyćmożepoczątekodchodzeniaoddemokr acjiwybor-

c z e j , nar z e c z p o g ł ę b i a n i a obywatelskiego,horyzontalnego, pluralistycznegoi produktywnegowymiarupolityki(Izdebski2 007,s.15).Obywatelemająprawoczynnieuczestniczyćwżyciup ublicznym,atakżekontrolowaćwła-

d z ę nabieżąco,anietylkowmomenciewyborów.Jesttodziałanie szcze-

g ó l n i e przydatnewzarządzaniunapoziomieśrodowiskalokaln ego.Zgodniez koncepcjągovernancewkształtowaniupolitykipu blicznejeksponowanej e s t z n a c z e n i e ka p i t a ł u s p o ł e c z n e g o , społeczeństwaobywatelskiegoorazwy s o ki poziompartycy pacjispołecznej,szczególnieistotnywplanowaniui wdraża niuprzyjętychrozwiązań(Banachowicz2007).Naokreślenieadm i-

nistracjipublicznejz punktuwidzeniaspołeczeństwaobywatelskieg ocorazc z ę ś c i e j używasięterminupublicgovernance.

Ideaw s p ó ł r z ą d z e n i a , s t a ł a s i ę t y m bardziejn o ś n a , b o u p a t r u j e s i ęw n i e j remediumn a k r y z y s p a r t y c y p a c j i o b y w a t e l s k i e j w w i e l u k r a j a c h , b y p o p r z e z umożliwie nieobywatelomwspółdecydowaniaokształciesektorap u b l i c z n e g o , zwiększyćichzaangażowaniewsferzepublicznej.Ce

(10)

lemtychd z i a ł a ń jestzarównozwiększenieudziałuobywateliwpr ocesachdecyzyj-

nych,cowpływaćmożenaichdoskonalenie;jakipoprawajakościu sługpub-

licznychz jednoczesnymz w i ę k s z e n i e m wsparciai przychylnoś ciobywatelidoproponowanychzmian(ideatworzeniai wdrażaniam echanizmuświad-

c z e n i a dobrejjakościusługspołecznych,realizowanychprzy maksymalnymw y k o r z y s t a n i u lokalnychzasobów).

Wostatnichdwóchdekadachwidaćznaczącywzrostzainteres owa-

n i a koncepcjąwspółrządzenia. Możetowynikaćzdyskusji nadroląpań-

s t w a wwarunkachglobalizacji,nadefektywnością sektora publicznegoorazw zmacnia niem demokracji.Jesttopodejści ezalecanewszystkimkrajom

(11)

13 2

BeataCybor

członkowskimprzezKomisjęEuropejską,którawyróżnianastępan

ującekry-t e r i a dobregorządzenia:

• otwartość(openness),jawnośćidobrydostępdoinforma cjipub-

l i c z n e j orazproceduradministracyjnych,transparen tnośćinstytu-cjipaństwowych,wolnośćodkorupcji;

• partycypacja( participation),w s p ó ł u c z e s t n i c t w o s p o ł e c z e ń s t w a w procesierządzenianakażdy mjegopoziomie(multilevelgover-

nance)ikażdymetapiefunkcjonowaniapolitykipublicznej ,wspie-ranierozwojuspołeczeństwaobywatelskiego;

• rozliczalność(accountability),politycznaodpowiedzial nośćzapo-

d e j m o w a n e d e c y z j e , j a k równieżo d p o w i e d z i a l n o ś ć z a z a n i e c h a -

n i e ichpodejmowaniaczyteżimplementowania,klarowny podziałobowiązkówispecyfikacja celówinterwencji, cowiążesięzmoż-

liwościądokonywaniaewaluacjipoprzezzewnętrzneorgani zacje,a takżemożliwośćzidentyfikowaniapodmiotuodpo wiedzialnegozab ł ę d n e d e c y z j e orazp o c i ą g n i ę c i a g o d o t e j o d p o w i e d z i a l n o ś c i ;

• skuteczność(efectiveness),zakresosiąg an ia założonyc hrezulta-

tów,czylipotencjałpaństwa(statecapacity)dowykonania stosow-n e j interwencji;

• spójność(coherence),t r w a ł o ś ć i n s t y t u c j i i kumulaty wnyrozwójwiedzyozarządzaniunimi,dążeniedowypraco waniaiimplemen-

tacjisprawdzonychprocedur,promowanieorganizacjiuczą cychs i ę , atakże zg odn oś ć celówin terwenc jiniżs ze gos zc zeb laz celamiin t e r w e n c j i wyższegoszczebla(

Górniakiinni2010,s.8).

Governance,j a k o procesz a r z ą d z a n i a publicznegoz ud ziałemspołe-

c z e ń s t w a stajesiętakżebardzokorzystnąprzestrzeniąed ukacyjną.Poprzezu c z e s t n i c z e n i e w s p o ł e c z n e j p r z e s t r z e n i , w s z y s t k i e p o d m i o t y politycznes ą

„zmuszane”dosamorefleksjiikreatywności(Hausner2007,s.5 5).Brytyj-

(12)

Podejście„governance” w

s k i InstituteforGovernmentwskazujewswoichpublikacjach,ż3 ewspółkształ-

towaniepolitykipublicznejmarefleksyjnyiuczącycharakte r.Dotyczytozarównofazyprojektowaniajakibudowaniasystemuw drażania,imple-m e n t a c j i orazewaluacji(Skrzypczak2016,s.92–

95).Koncepcjawspółzarzą-

d z a n i a j e s t b o w i e m o p a r t a n a s i e c i o w a n i u , z a r z ą d z a n i u w i e l o p o z i o m o w y m , uczeniukompromisu,d i a l o g u orazp ar ty c y p a c j i publicznej.Edukacyjnywy-

m i a r koncepcjigovernancebyłimpulsemdomyśleniaonowej dziedziniepe-

dagogiki,jakąmożesięstaćpedagogikapublicznauprawianajak orefleksjateoretycznaipraktyczna,stawiającawcentrumuwagi„

mechanizmywy-

chowawczego/edukacyjnegokształtowaniairozwoju

społeczeństwaprzezo d d z i a ł y w a n i e systemowe/ i n s t y t u c j o n a l n e ” ( S k r z y p c z a k 2 0 1 6 , s . 3 0 ) . B y

(13)

jednaktakasytuacjamogłamiećmiejsce,dowspółrządzeniamusizost aćza-

proszonaspołeczność.Szczególniepracazespołecznościamiloka lnymista-

jesięważnymogniwemtworzeniairealizacjiprogramówisektorowy chpo-l i t y k publicznych.

Przedmiotemobywatelskichoddziaływańmogąbyćzaró wnoprocesyustawo-

i uchwałodawcze,j a k i wykonawcze.Możesiętoodbywaćz w y ko- rzystaniemróżnychformdemokracjip a r t y c y p a c y j n e j (np.kons ultacjespo-

łeczne,referenda)ideliberatywnej(np.sondażdeliberatywny,o

bywatelskiejury),a także

nadrodzelobbowania,protestu,nieposłuszeństwaobywatel- skiegoc z y rzecznictwa.Działaniategorodzajum o g ą byćpodejmo wanenaróżnychszczeblach–

odcentralnego(rządiparlament),przezregionalny,pos z c z e b e l powiatuigminy/miasta. Angażowanie obywateliwprocesyd ecy-

zyjnetow d u ż e j mierzedziałaniainicjowanei kontrolowanep r z e z władzepubliczne,wtokuwypełnianiaichstatutowychzadańadmi nistracyjnychlubzarządczych.

Byjednaktakasytuacjamogłamiećmiejsce,dowspółrzą dzeniamusizo st ać zaproszonaspołeczność.Powszechnieuwa żasię,żepodmiotyadmi-

n i s t r a c y j n e z ac h ę ca j ą sp o łe cz e ń st w o d o d i al og u , a l e ob se rw u j ąc w i e l e t a-

k i c h sytuacjidochodzędoprzekonania,żesątodziałaniab ardzonieudolne l u b nawetpozorowane.Polacyj u ż dawnoutracil ip o c z u c i e s a m o s t a n o w i e-

n i a iprzerzucająodpowiedzialnośćzawłasnyloszsiebiena państwo(Gi-za-

Poleszczuk2 0 0 7 , s . 7 2 ) . R e k o n s t r u k c j a paradygmatuw s p ó ł z a r z ą d z a n i a w y m a g a czasuiwieluzabiegówzarówn onaszczeblucentralnym,jakilokal-

nym,bypolitykimogłystaćsięinstrumentamiświadomegoicelowoś ciowe-g o kształtowaniapostaws p o ł e c z e ń s t w a .

(14)

Obecnośćkoncepcjigovernancewpaństwowejisam orządowejpolitycemigracyjnej

Zanalizypolskichdokumentówstrategicznychdotyczącychpolit ykimigra-

c y j n e j , możnawnioskowaćo znikomejobecnościideigovernanc e.W latachdziewięćdziesiątychwPolsce,jakczytamywdokume nciePolitykamigracyj-n a Polski–

s t a n o b e c n y i postulowaned z i a ł a n i a ,

„wobecn i e w i e l k i e g o zainte-

resowaniaspołeczeństwaproblematykąmigracji(równieżor ganizacjepo-

z a r z ą d o w e nie b yłytaklic zn e iaktywn e jakob e cn ie ), ro związaniaide c yzjeproponowaneprzezwłaściweinstytucjepańst wowebyłypodejmowaneire-

a l i z o w a n e bezpublicznychdebatidyskusjipolitycznych”(

Politykamigra-

c y j n a … , s.6).Dokumenttenzawierawielewskazańdotyczącychk ierunków

(15)

polskiejpolitykimigracyjnej,niezawierajednakżadnegozapisu opartycy-p a c y j n y m j e j kształtowaniuaniprzez polskiespołeczeństwo,aniprzez dia-s p o r y imigrantów.

Pośródrekomendacjiz a w a r t y c h w e k s p e r t y z i e p o d s u m o w u j ą c e j d o-

ś w i a d c z e n i a teoretyczneiempirycznenadspołecznymieko nomicznymwy-miaremintegracji(modułIII–

IntegracjacudzoziemcówwPolsce),projektzrealizowanegowra machEuropejskiegoFunduszuSpołecznego,Sektoro-

wyProgramOperacyjnyRozwójzasobówludzkich(działanie1.1a) ,pt.Polity-

k a m i g r a c y j n a j a k o i n s t r u m e n t promocjiz a t r u d n i e n i a i o g r a n i c z a n i a bezrobociao d n a j d u j e m y postulat,bystruk turaidziałaniawramachpolitykimigracyj-

n e j miałycharakterzdecentralizowany.Urzędycentralnepowinn yposiadaćfunkcjędecyzyjno-

nadzorczą,astrukturysamorządowe–konsultacyjno- -

wykonawczą,zrealnymwpływemnapodejmowanedecyzje.Dows półpra-cypowinienbyć zaproszonysektorpozarządowyoraz przedstawicielespo-ł e c z n o ś c i imigranckich.

Dokumentemsamorządowym,którywartoszerzejomówić,j estgdań-

s k i ModelIntegracjiImigrantów(wskrócieMII),stworzonyi realizow anyw m o j e j opiniiz wykorzystaniemkoncepcjigovernance.G d a ń s k j e s t p i e r w-

s z y m miastemwPolsce,którestworzyłoiprzyjęłouchwałąRadyMi astad o k u m e n t dotyczącyintegracjiimigrantów.Określaon obszaryikierunkid z i a ł a ń zmierzającedoprowadzeniasku tecznejiefektywnejpolitykiMia-

s t a Gdańskadotyczącejintegracjiimigrantóworazzawierawyt yczneire-

k o m e n d a c j e w zakresiej e j realizacji.M o d e l u z y s ka ł u z n a n i e i wsparciep o l -

s k i e g o BiuraWysokiegoKomisarzaNarodówZjednoczonychd s.Uchodźców(UNHCR).Pierwotnymzałożeniembyłoopracowaniei wdrożeniekon-

kretnychrozwiązańukierunkowanychnamieszkającychjużipracują cychw Gdańskuimigrantów.Chodziłoowypracowanietakichroz wiązań,byichpotrzebyiproblemybyłylepiejadresowaneirozwią

(16)

zywane.Niewykluczatoj e d n a k potrzebypraciwdrażaniadział ańwzakresieprzyjmowaniaiwspie-

ranianowychimigrantówprzybywającychdoGdańska,coumożli wista-

w i a n i e czoławyzwaniomzwiązanymzprzewidywanymwzro stemmigracjiw ciągunajbliższychlat.

MIIu k a z u j e g ł ó w n e o b s z a r y i k i e r u n k i d z i a ł a ń z m i e r z a j ą c y c h d o pro-

w a d z e n i a s k u t e c z n e j i e f e k t y w n e j p o l i t y k i i n t e g r a c y j n e j w s a m o r z ą d z i e l o -

kalnym,wdłuższymwymiarzeczasowym.CelemgłównymM odeluIntegra-

cjiImigrantówjestrozwójsystemuz a r z ą d z a n i a migracjamiw ins tytucjachpublicznychispołecznychwGdańskuorazwzmocnienie integracjiimigran-tówiimigrantekwtakich

obszarachjak:edukacja,kultura, pomocspołecz- n a , m i e s z k a l n i c t w o , p r z e c i w d z i a ł a n i e p r z e m o c y i d y s k r y m i n a c j i , s p o ł e c z n o -

(17)

ścilokalne,zatrudnienieiochronazdrowia.Wewszystkichwy mienionychp r i o r y t e t a c h zostałyzaprezentowanecele,z a d a n i a orazdziałaniaszczegó-

łowe.Podmiotyuczestniczącew procesieintegracjito:M ie js ki Ośro dekPo-

m o c y Rodzinie,Urząd Pracy,Urząd Skarbowy,UrządM iasta ,p olic ja,ins ty-

t u c j e edukacyjne(żłobek,przedszkole,szkoła,uczelnia),szkołyj ęzykowe,z a k ł a d y opiekizdrowotnej,pracodawcy,wolontariu szeiorganizacjepoza-

r z ą d o w e . Zespółds.wdrożeniaMIImaskładaćsięzczterechgł ównychpod-m i o t ó w:

• KomitetuSterującego,składającegosięzprzedstawi cielikadry

zarządzającejnajważniejszychi kluczowychdlawdrażania MIIin-s t y t u c j i iorganizacjiwGdańsku;

• GrupyZarządzającej,wktórejskładpowinniwejśćliderzyośm iuobszarówtematycznych,naktórychwdrażanybędzie MII.Możli-

w e jestposzerzenieskładutegogremiumoekspertóworazli derówinnychobszarówtematycznych,nieopisanychszc zegółowowMII,n p . sportu.

• ForumIntegracjiiMigracji,wktóregoskładzieznajdziesi ęmożliwiejaknajwięcejinstytucji,

organizacjiiosóbgotowychroz-

w i j a ć i wdrażaćd z i a ł a n i a w zakresieintegracjii migracj iw G d a ń -

s k u . Punktemwyjściadostworzeniategopodmiotuje stpotrzebat w o r z e n i a przestrzen id owymiany wie d zyid oś wiad c ze ń wzakre-

s i e integracjiimigrantówiwspieraniarozwojukompetencji mię-dzykulturowychgdańskiejspołeczności;

• RadyImigrantówzłożonejz przedstawicieliśrodowiski migran-

c k i c h z a m i e s z k u j ą c y c h w G d a ń s k u I s t n i e j e b o w i e m p o t r z e b a roz-

budzenia zaangażowaniategośrodowiska.

Zperspektywybudowanialokalnychpolitykmigracyjnychwop arciuo koncepcjęgovernance,n a j b a r d z i e j interesującajestc z ę ś ć dotyczącakon-

s u l t a c j i społecznych.Okazujesię,żebyłyonekilkumiesięczn

(18)

eirealizowanen a różnesposoby.O d b y w a ł y s i ę konferencjei s e m i n a r i a , w a r s z t a t y i deba-

t y zmieszkańcami,spotkaniakonsultacyjnezosobamiznacz ącymiwśro-d o w i s k u G d a ń s k a , wizyty studyjne.Odbywałysię takżekonsultacjeon-li- ne.Ważnymiciekawymelementemkonsultacjibyławizytamen toringowaEUROCITIES(zrzeszenienajwiększychmiasteuropejskic h)wzakresiemia-

stain te g ru jąc eg o. Zagadnieniemgłównymte jwizyty byłakwe stiakomuni-

k a c j i s p o ł e c z n e j i b u d o w a n i a k o n t a k t u z m i e s z k a ń c a m i i o p i n i ą p u b l i c z n ąwzakresiemigracjiiintegracji.EUR OCITIESwybrałoBarcelonęiGandawęorazMigrationWorkzAnglii dorealizacjiwsparciamentoringowegoiwizy-

t y wGdańsku(Fedas,Siciarek,Olech2016,s.14–15).

(19)

Obokkonsultacjispołecznychnapoziomietworzeniadoku mentu,u ka z u j e onwielemożliwościwłączaniapodmiotówpozar ządowychispo-

łecznychw j e g o i m p l e m e n t a c j ę (ForumIntegracjii Migracji,R a d a Migran-

tów).Otwieratakżeprzestrzeńdodebatypublicznejnatematmi gracji,two-

r z y o k a z j ę d o n a b y w a n i a kompetencjimiędzykulturowychor azu c z e n i a s i ęp r z e z społecznośćGdańskatolerancjiwstosu

nkudo inności.Całość podję-

tychdziałaństanowidoskonałyprzykład oparciasięnakonce pcjigonernan-

cewtworzeniuirealizacjilokalnejpolitykimigracyjnej.

Gdańskposiadatakżedużyzasóbdobrych praktykwo bszarzeinte-

gracjiimigrantów.MożnaprzywołaćdoświadczeniaEuropejskiegoC entrumS o l i d a r n o ś c i^*,gdziejużw2014rokurealizowanoPr ogramedukacjiiprakty-

k i o b y w a t e l s k i e j d l a imigrantówi imigrantekm i e s z k a j ą c y c h w Trójmieście.Pro-

gramw y c h o d z i ł n a p r z e c i w a k t y w i z a c j i imigrantóww o kó ł s f e r y p u b l i c z n e j , g r u p y niedostrzeganejprzezpaństwo,lokaln esamorządyorazniektórepro-

gramyspołeczneiobywatelskie,częstopozbawianejwsparciaiws półudzia-

ł u , a t a k ż e w s p ó ł d e c y d o w a n i a w k w e s t i a c h , którei c h d o t y c z ą . Ko l e j n e i n i -

c ja t yw y tonp.:programwolontariatuworganizacjach/instytucj achkulturyj a k o n arzęd zie integracjimigrantów,Klu b Obcokraj owcaw biblioteceEuro-

p e j s k i e g o C e n t r u m S o l i d a r n o ś c i c z y konferencjaKo d e k s d o b r y c h praktykd l a przedsiębiorcówc h c ą c y c h z a t r u d n i ć cudzoziemców– j a k teorięp r z e k u ć w prak-

t y k ę ,zorganizowanadziękiwspółpracyPracodawcówPomo rza,Międzyna-

rodowejOrganizacjids.Migracji,PowiatowegoUrzęduPracywGdań skuorazWorkServiceS.A.,przywsparciuPomorskiegoUrzęduW ojewódzkie-gowGdańsku.

(20)

Podsumowanie

Analizar z ą d o w y c h dokumentówd o t y c z ą c y c h p o l i t y k i m i g r a c y j n e j u k a z u j en i k ł e reprezentowanieideiwspółrz ądzeniawtymsektorze.Politykamigra-

c y j n a nieewoluujewkierunkunowoczesnychkoncepcjiprowadz eniapolitykpublicznych,aletkwiwPolscewmodeluregulacyjny mlubkorporacyjnym.Wydaje siętodośćniepokojące,gdyżje sttojednaznajtrudniejszychpoli-

t y k sektorowychiwceluuniknięciasytuacjikonfliktowych,wsz elkiedecy-

z j e władzpowinnybyćpoparteszerokimikonsultacjamispołe cznymi.Doty-

c z y tozarównospołecznościprzyjmujących,jakispołecznoś ciimigranckich.

*http://www.ecs.gda.pl/imigranci,dostępw dniu 10.07.2017.

(21)

Zarządzaniemigracjamizpoziomucentrumjestłatwiejsz eiszybsze,a l e niestetymniejskuteczne.Współcześnieobserwo wanapolitykamigra-

c y j n a UniiEuropejskiejprowadzonajestczęstozpominięciemna wetpo-

ziomurządowego(niemówiącjużopoziomielokalnym),comożebyć źród-

ł e m niepotrzebnychkonfliktów,któreitakmigracjewywołują, zwłaszczaj e ś l i występująwdużejskali.Dlarozwiazywanialicz nychnegatywnychzja-

w i s k społecznychzwiązanychwimigrantamipotrzebnajestpart ycypacjapoziomulokalnegowtworzeniupaństwowejpolitykimigr acyjnej(multi-

-

levelgovernance).Poziomlokalny,rozumianyj a k o poziomm i a s t a i gminy,odgrywawtymprocesieistotniejsząrolęniżpoziomy wyższe(regionalny,państwowy),gdyżadaptacjaimigrantówprz ebiegawłaśniewspołecznoś-

c i a c h poszczególnychmiastigmin,aodpowiadajązaniąsamorząd ylokalne.W przypadkuproblemówzintegracją,tooneponoszągłó wnyciężarichroz-

w i ą z a n i a . Wię ks zość imigrantówo s ie d l as ię w mi as ta c h , a jak w yn i ka zb a-

d a ń przeprowadzonychprzezKrisaVancluysena,MaartenVan CraeniJo-

h a n a A c k a e r t a imigrancib u d u j ą p o c z u c i e p r z y n a l e ż n o ś c i z e s p o ł e c z n o ś c i ąl o k a l n ą , miastem,dzielnicąis ąsiedztwem,coniezawszeprzekładasięnap o c z u c i e związ kuzpaństwemprzyjmującym,wktórymmieszkają(Matusz-

-Protasiewicz2014,s.12).

WPolscesamorządylokalnemająniewielkiedoświadczeniewbu dowa-

n iu własnejpolitykimigracyjnej.Sąwdużejmierzezdanenadecyzjeszc zeb-

larządowego,którychpodejmowanienieodbywasięnadrodzezar ządzaniawielopoziomowego.Natymtleznaczącowyróżniasięsa modzielnainicjaty-

waG d a ń s k a . StworzonytamModelIntegracjiImigrantówjestp i e r w s z y m komp lek sowym dokumentemstrategicznymnapozi omielokalnym,któ-

(22)

ryproponujekonkretnedziałaniawspierająceimigrantówmieszka jącychn a tereniemiasta.Dokumenttenodpowiadatakżenow oczesnejkoncepcjit w o r z e n i a politykpublicznych,jakąjest governance.Jegorealizacjazapew-

n e zmniejszyilośćinatężenieniepokojówspołecznychzwiąz anychzezja-

w i s k i e m migracjiwspołecznościmiasta.Każdanowocześni etworzonapo-

l i t y k a , niezależnieoddziedziny,uruchamiabowiemprocesystra tegiczne,procesyoperacyjneiprocesyuczeniasię.Procesystr ategiczneodnosząsiędodefiniowaniagłównychcelówdanejpoli tykiialokacjiniezbędnychdlaichrealizacjizasobów.Procesyopera cyjnetowdrażaniezaplanowanychdziałań,a procesyu c z e n i a s i ę tostopniowaa d a p t a c j a o t o c z e n i a procesu,d o z m i a n ,któr epoprzezprocesystrategiczneioperacyjnezostałyuruchomione .Azja-

w i s k o migracji,u j ę t e w d ob rz e zaprojektowanąp o l i t y k ą p u b l i cz n ą , możestaćsięnowąprzestrzeniąedukacyjnąws p ółc z es ne g o człowieka.Włączanie w d z i a ł a n i a s p o ł e c z n e s t a j e s i ę w s p o m a g a n i e m jednostekw n a b y w a n i u po-

(23)

staw,umiejętnościiwiedzyniezbędnejdlaichdemokratyczn ejpartycypa-

c j i wrozwiązywaniunietylkolokalnych,aleiponadlokalnychpr oblemów,codlaws p ółc ze sn e j p olityki pu b lic zn e j możebyćn ajwię ks zym wyzwan ie m.

Bibliografia

BanachowiczB.(2007),Publicgovernance–

nowepodejściedozarządzaniarozwojemlokalnym,[w]:StrahlD.

(red.),Gospodarkalokalnairegionalnawteoriiiprak-t y c e ,

„PraceNaukoweAEim.OskaraLangegoweWrocławiu”,1161,Wyd.

AEi m . O.Langego,Wrocław,s. 613–622.

Ekspertyzapodsumowującadoświadczeniateoretyczneiempiryczn enadspołecz-

nymi ekonomicznymw y m i a r e m integracji( m o d u ł I I I – Integracjac u d z o -

ziemcówwPolsce),ProjektzrealizowanegowramachEuropejskieg oFundu-

s z u Społecznego,SektorowyProgramOperacyjnyRozwójza sobówludzkich( d z i a ł a n i e 1.1a),pt.Politykamigracyjnajako instrumentpromocjizatrudnieniai ograniczaniabezrobocia,Ośr odekBadańnadMigracjami,WydziałNaukEko-

nomicznychUniwersytetWarszawski,2007.

FedasA.,SiciarekM . , O l e c h P.(red.)

( 2 0 1 6 ) , M o d e l integracjiimigrantów,Wyd.

Urząd Miejski w Gdańsku,WydziałRozwojuSpołecznego, Gdańsk.

Giza-PoleszczukA.(2007),Dobrerządzenieidebatapubliczna,

„ZarządzaniePub- l i c z n e ” , 1 , s . 6 1 – 7 9 . HausnerJ.(2007),Politykaapolitykapubliczna,

„ZarządzaniePubliczne”,1,s.43–

–60.

IzdebskiH.

(2007),Odadministracjipublicznejdopublic governance,

„Zarządzanie Publiczne”,1, s. 7–20.

MalewskiM.(2013),„Dorosłość”–kłopotliwakategoriaandragogiki,

„Teraźniejszość

– Człowiek –Edukacja”,3(63), s. 23–40.

Matusz-ProtasiewiczP.

(2014),Wielopoziomowezarządzaniemigracjami.RolaEuro- p e j s k i e g o FunduszunarzeczIntegracjiObywateliPaństwTrze

(24)

cichwkształtowa-

n i u politykiintegracyjnejwPolsce,Wyd.PrawniczaiEkonomi cznaBibliotekaC y f r o w a , Wrocław.

PolitykamigracyjnaPolski–

stanobecnyipostulowanedziałania,Dokumentprzy-

j ę t y przezRadęMinistrówwdniu31lipca2012roku,opracowany przezZe-

s p ó ł d o SprawMigracji,red.MinisterstwoSprawWewnętrznych,D e p a r t a - mentPolitykiMigracyjnej.

PrzyborowskaB.

( 2 0 1 4 ) , Fun d a me nt y i nnow ac yj ne go społeczeństwa,

„Ro c zn i k A n- d r a g o g i c z n y ” , 2 1 , s . 8 9 – 9 9 . SkrzypczakB.(2016),Pomiędzyspołecznymapublicznym–

nowaprzestrzeńedukacjii refleksji, „Pedagogika Społeczna”,3,s.9–36.

(25)

III.Analizyteoretyczneibadaniaedukacjidorosłych Podejście„governance” w

SzumowskiW.(2014),Zarządzaniepubliczne– 9

próbasystematyzacjikoncepcji,„Na-u k i o Z a r z a d z a n i u . M e n a g e m e n t Science”,4, s. 86–98.

WilkinJ.

(2010),Słabośćpaństwawjegorelacjidogospodarkiisłabośćek onomicznejteoriipaństwa,„Zarządzanie Publiczne”, 1(11), s.

25–35.

ZybałaA.

(2012),Politykipubliczne.Doświadczeniawtworzeniuiwykony waniupro-

gramówpublicznychwPolsceiwinnychkrajach.Jakdziałapaństw o,gdyzamie-

rza/chce/musirozwiązać zbioroweproblemyswoichobywateli?, Wyd.Kr a j o w e j Szkoły Administracji Publicznej,Warszawa.

ZybałaA.

(2013),Państwoispołeczeństwowdziałaniu.Politykipubliczn ewobecpo-t r z e b m o d e r n i z a c j i państwaispołeczeństwa, Wyd.DIFIN,Warszawa.

ZybałaA.(2015),Politykapublicznawobecteoriii jej praktyki wPolsce,

„WrocławskieS t u d i a Politologiczne”,18, s. 28–43.

Netografia

GórniakJ.,WorekB.,AntoszP.,DrożdżakZ.,OrkiszW.

(2010),Ewaluacjaopar-tanabadaniuużyteczności–

analizawkontekścierealizacjizasadygoodgo-

vernancewwybranychprogramachoperacyjnych.Projektzrealizo

wanywra-m a c h I I I k o n k u r s u

d o t a c j i F u n d u s z e europejskien a poziomieNSSp r z e z z e s p ó ł CentrumEwaluacjiiAnalizy PolitykPublicznychUJ,Warsza wa,http://www.portal.uj.edu.pl/documents/4628317/5fd8f097–

8ce8–4ad7-

-af64–6c386fa6a51e,dostępw dniu 15.03.2017.

(26)