View of THE IMPORTANCE OF NATURAL RESOURCES EDUCATION TO THE ECO-FRIENDLY TOURISM

ZNACZENIE EDUKACJI PRZYRODNICZO-LENEJ DLA

TURYSTYKI PRZYJAZNEJ RODOWISKU

Longina Chojnacka-Oga, Wojciech Oga

Streszczenie. Biece dziaania dotyczce kontrolowania oraz odpowiedniego ukierunko-wywania ruchu turystycznego w lasach w celu wyeliminowania negatywnych jego skutków dla ekosystemów lenych oraz przystosowania lasów znajdujcych si w stre e intensyw-nej penetracji turystów (w pobliu miast, osiedli, orodków wypoczynkowych itp.) i ob-szarów cennych przyrodniczo do penienia spoecznie oczekiwanej funkcji turystycznej nie mog by jedynymi przedsiwziciami podejmowanymi w celu zachowania rodowisk lenych. Wane dla utrzymanie odpowiedniego stanu lasów jest promowanie turystyki edu-kacyjnej, wyksztacanie odpowiednich proekologicznych nawyków turystów przebywaj-cych w lesie. Wczenie w realizacj tego celu odpowiednio przygotowanej kadry lenej, przy wspópracy ze szkoami, z samorzdami i organizacjami spoecznymi, przyczyni si do wyksztacenia postaw ukierunkowanych na poszanowanie i ochron rodowiska. Jest to szczególnie wane z uwagi na dynamiczny rozwój turystyki skierowanej na obszary lene i przyrodniczo cenne.

Sowa kluczowe: edukacja lena, turystyka edukacyjna, zagospodarowanie turystyczne

WSTP

Turystyk na obszarach przyrodniczych powinien cechowa bliski zwizek czowieka z natur, która jest tu nie tylko miejscem spdzania czasu wolnego, ale take celem po-bytu. Obszary lene i przyrodniczo cenne mog by postrzegane jako miejsce uprawiania turystyki krajoznawczej, edukacyjnej, zdrowotnej, aktywnej, jak i innych, specy cznych dla konkretnego rodowiska form turystyki. Elementem czcym wszystkie rodzaje aktywnoci jest wiadomie wybrane miejsce jej realizacji – rodowisko przyrodnicze, charakteryzujce si okrelonymi walorami, bdce obszarem tworzenia odpowiedniego produktu turystycznego. Przebywajcy w tym rodowisku powinni stosowa si jednak do obowizujcych norm i zasad, aby nie narusza przyrodniczej równowagi i

waci-Adres do korespondencji – Corresponding author: Longina Chojnacka-Oga, Wojciech Oga, Szkoa Gówna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie, Wydzia Leny, Katedra Hodowli Lasu, ul. Nowoursynowska 159, 02-766 Warszawa, e-mail: wojciech_ozga@sggw.pl

woci ekosystemów. Edukacja przyrodniczo-lena spenia szczególne zadanie wobec rónych form turystyki z uwagi na jej znaczenie ksztacce oraz postawotwórcze. Jej podstawowym celem jest szeroko pojte upowszechnianie wiedzy o rodowisku, a take ksztatowanie wiadomoci ekologicznej w stosunku do lasu, gospodarki lenej oraz ra-cjonalnego i odpowiedzialnego korzystania z wszystkich funkcji lasu.

Celem niniejszej pracy jest analiza dziaa podejmowanych na rynku edukacji przy-rodniczo-lenej oraz, na podstawie wybranego obiektu, analiza zainteresowania tego typu dziaaniami. Realizujc przedstawiony temat, mona postawi nastpujce hipotezy ba-dawcze:

Podmioty realizujce zadania w ramach edukacji przyrodniczo-lenej przyczyniy si do rozbudowy zagospodarowania turystycznego terenu.

Zainteresowanie edukacj przyrodniczo-len moe by elementem ksztatowania postawy poszanowania przyrody i rozwoju turystyki przyrodniczej.

MATERIA I METODYKA BADAWCZA

W pracy wykorzystano o cjalne raporty roczne Przedsibiorstwa Lasy Pa stwowe. Zasadnicz cz pracy stanowi studium przypadku, w którym poddano analizie materia dotyczcy oferty edukacyjnej oraz natenia ruchu turystycznego w Centrum Edukacji Przyrodniczo-Lenej (CEPL) oraz Arboretum Szkoy Gównej Gospodarstwa Wiejskie-go w RoWiejskie-gowie. W celu rozpoznania oferty edukacyjnej i okrelenia zainteresowania tu-rystów t ofert przeprowadzono wywiad diagnostyczny z pracownikami CEPL. Aby okreli wielko oraz zmienno czasow natenia ruchu turystycznego, wykorzystano dane z punktu sprzeday biletów do Arboretum.

REALIZACJA EDUKACJI PRZYRODNICZO-LENEJ W PRZEDSIBIORSTWIE LASY PASTWOWE

Edukacja przyrodniczo-lena prowadzona jest gównie w jednostkach Przedsibior-stwa Lasy Pa stwowe, w parkach narodowych i obiektach dowiadczalno-edukacyjnych szkó wyszych. Miejscem jej realizacji s rónego typu orodki edukacji, cieki przy-rodniczo-lene, punkty edukacyjne i ekspozycje, izby lene oraz ogrody dendrologiczne. Z uwagi na charakter miejsc tworzenia oferty edukacyjnej stosowane s w niej specy cz-ne formy dydaktyczcz-ne, w tym aktywizujce odbiorców.

W celu realizacji zada dotyczcych spoecznej funkcji lasów, wynikajcych z zapi-sów ustawy o lasach [Dz.U. z 2005 r., Nr 45, poz. 435 z pón. zm.], Przedsibiorstwo Lasy Pa stwowe podjo wiele dziaa , których efektem byo m.in. tworzenie elementów zagospodarowania turystycznego obszarów lenych. Profesjonalny sposób prowadzenia dziaalnoci edukacyjnej zapewnia odpowiednio przygotowana kadra pracowników go-spodarstw lenych. Obsug turystów w Lasach Pa stwowych zajmuje si ponad 2500 pracowników, przy czym zadania tego typu stanowi dla nich zaledwie 1–5% czasu pracy [Chrzanowski 2005].

1. 2.

W celu uzyskania wikszej efektywnoci w dziaaniach w ramach spoecznej funk-cji lasów utworzono w Lasach Pa stwowych lene kompleksy promocyjne. Ich obszar przedstawia wysok atrakcyjno z punktu widzenia turystyki przyrodniczej i koncentru-je si tutaj wiele elementów zagospodarowania turystycznego lasów.

cznie na terenie podlegajcym Lasom Pa stwowym znajduje si ponad 5500 róne-go typu obiektów, z których rednio rocznie korzysta okoo 1,5 mln osób [Raport Roczny 2005]. W strukturze obiektów utworzonych w celu realizacji zada edukacyjnych domi-nuj obiekty niewielkie, niewymagajce zatrudniania dodatkowej kadry (rys. 1).

Najbardziej rozbudowane programy edukacyjne prowadzone s w orodkach edukacji lenej. Zajcia edukacyjne prowadzone s w duej mierze w terenie, na odpowiednio wy-znaczonych ciekach edukacyjno-lenych, w parkach i ogrodach dendrologicznych lub w tzw. wiatach edukacyjnych, nazywanych take „zielonymi klasami”. Wikszo zaj edukacyjnych s to zajcia jednodniowe, jedynie w niektórych obiektach dostpna jest baza noclegowa umoliwiajca prowadzenie duszych zaj i warsztatów [Oga 2005].

STUDIUM PRZYPADKU: LENY ZAKAD DOWIADCZALNY SGGW W ROGOWIE JAKO MIEJSCE REALIZACJI EDUKACJI PRZYRODNICZO--LENEJ ORAZ TURYSTYKI PRZYRODNICZEJ

Leny Zakad Dowiadczalny w Rogowie k. odzi jest jednostk badawcz Szkoy Gównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie. W jego skad wchodz m.in. Arbore-tum z alpinarium oraz Centrum Edukacji Przyrodniczo-Lenej z Muzeum Lasu i Drewna. Wanym celem dziaania tych jednostek jest prowadzenie dziaalnoci dydaktycznej skie-rowanej do dzieci i modziey szkolnej oraz propagowanie turystyki przyrodniczej.

Pocztkowy okres dziaalnoci dydaktycznej w Arboretum polega jedynie na przyj-mowaniu zorganizowanych grup wycieczkowych. Od 1971 roku otwarto obiekt dla

tu-50 897 235 453 106 1680 2243 0 500 1000 1500 2000 2500 O r odk i ed u k acj i le n e j c ie  k i e duka c y jno--l e n e Iz b y ed u k acj i le n e j Wi a ty e duka c y jn e P a rk i i ogr ody de ndr ol ogi c z n e Pu n k ty e duka c y jn e Inne

Rys. 1. Struktura obiektów edukacyjnych Przedsibiorstwa Lasy Pa stwowe w Polsce Fig. 1. The structure of educational objects of the State Forest in Poland

ródo: Opracowanie wasne. Source: Authors’ research.

rystów indywidualnych, co spowodowao zwikszenie zainteresowania odwiedzaniem Arboretum. Zatrudnienie dodatkowych pracowników, a szczególnie otwarcie nowoczes-nego Centrum Edukacji Przyrodniczo-Lenej (CEPL) oraz dostpno wszystkich obiek-tów przez 7 dni w tygodniu spowodoway gwatowny wzrost liczby turysobiek-tów w latach dziewidziesitych XX wieku (rys. 2).

Znamienny jest fakt, i w ostatnim dziesicioleciu liczba turystów zorganizowanych stagnowaa na poziomie okoo 10–12 tys. rocznie, natomiast w przypadku liczby tury-stów indywidualnych odnotowano tendencj wzrostow (rys. 2). W 2009 roku Arboretum odwiedzio cznie ponad 54 tys. osób.

W latach 1954–1998 Arboretum w Rogowie odwiedzao redniorocznie 100 grup zorganizowanych (rys. 3). Najwikszy wzrost dotyczcy turystyki zorganizowanej zanotowano w latach dziewidziesitych XX wieku. Fakt ten mona wiza ze zwik-szeniem moliwoci obsugi turystów, bdcej skutkiem zwikszenia zatrudnienia, nato-miast szczególny wzrost od 1997 roku z otwarciem CEPL, a wic zwikszeniem oferty skierowanej gównie do dzieci i modziey szkolnej. Najwiksza liczba grup wycieczko-wych odwiedzia Arboretum w latach 1998–1999 [Banaszczak 2007]. Po spadku zainte-resowania na pocztku XXI wieku w ostatnim okresie zanotowano wzrost liczby grup zorganizowanych odwiedzajcych Arboretum. Liczebno grupy w cigu caego okresu dziaalnoci edukacyjnej podejmowanej w Arboretum bya niezmienna (rys. 3) z uwagi na warunki i efektywno pracy dydaktycznej.

Analizujc dane dotyczce liczby odwiedzajcych Arboretum w Rogowie mona za-uway bardzo wyran sezonowo (rys. 4). Najwicej osób odwiedza Arboretum wios-n i wczesnym latem, a nastpnie niewielki wzrost odnotowuje si jesieni.

Centrum Edukacji Przyrodniczo-Lenej w Rogowie posiada w ofercie program dy-daktyczny skierowany do dzieci i modziey szkolnej skadajcy si z 40 tematów do-tyczcych szeroko rozumianych zagadnie przyrodniczych, realizowanych w okresie od maja do padziernika (tab. 1). Okres ten, jak wynika z wczeniejszych analiz, jest gów-nym sezonem turystyczgów-nym w Rogowie.

Sporód oferowanej tematyki zaj najczciej wybierane s zagadnienia botaniczne oraz zoologiczne z uwagi na ich znaczenie w realizacji procesu dydaktycznego w szko-ach. Wanymi z punktu widzenia leników tematami s zagadnienia dotyczce gospo-darki lenej, poniewa przybliaj one modym ludziom znaczenie i celowo dziaa podejmowanych na obszarach lenych.

W okresie od listopada do kwietnia propozycja tematyczna Centrum Edukacji Przy-rodniczo-Lenej jest mniejsza i obejmuje cznie 21 tematów (tab. 2). Wynika to z mniej-szego w tej porze roku zainteresowania turystyk przyrodnicz.

DYSKUSJA

Edukacja przyrodniczo-lena zostaa wpisana w dziaalno jednostek organizacyjnych Lasów Pa stwowych. W znaczcy sposób wspomagana jest przez instytucje naukowe i inne jednostki i organizacje zajmujce si szeroko rozumianymi zagadnieniami ochrony przyrody i turystyki przyrodniczej. Nieodzownym elementem dla waciwej realizacji za-da edukacyjnych jest wyksztacenie kadry oraz stworzenie odpowiedniej infrastruktury,

0 10 000 20 000 30 000 40 000 50 000 60 000 1954 5 6 7 8 9 1960 1 2 3 4 5 6 7 8 9 1970 1 2 3 4 5 6 7 8 9 1980 1 2 3 4 5 6 7 8 9 1990 1 2 3 4 5 6 7 8 9 2000 1 2 3 4 5 6 7 8 9 La ta Liczba odwiedzajcych L iczba zw iedzaj cy ch razem L iczba zw iedzaj cy ch w w y cieczk ach L iczba in dy w idu aln y ch zw iedzajcy ch A lpin ariu m otw arte dla tu ry stów in dy w idu aln y ch rów n ie w w eek en dy Dodatk o w i p rzew odn ic y A rboret u m dos tpn e j edy n ie w dn i robocze j edy n ie dla g ru p zorg an izow an y ch C a y obi ek t ot w art y 7 dn i w t y g odn iu Otw arcie C en tru m Edu k acj i P rzy rodn iczo-L e n ej R ys. 2. W

ielko ruchu turystycznego w

Arboretum w Rogowie w latach 1954–2009

Fig. 2.

T

ourism movement in Rogów

Arboretum for the years 1954–2009

ródo:

Dane zebrane i udostpnione przez P

. Banaszczaka, kierownika Arboretum w Rogowie. Source: Data by P . Banaszczak, director of Arboretum in Rogów .

0 50 100 150 200 250 300 350 400 450 500 1954 7 1960 3 6 9 2 5 8 1 4 7 1990 3 6 9 2 5 8

liczba grup rednia wielko grupy

Rys. 3. Liczba grup wycieczkowych oraz rednia wielko grupy odwiedzajcej Arboretum w Rogowie w latach 1954–2009

Fig. 3. Number of Tour Groups and the Average Size of Group visiting Rogów Arboretum in the years 1954–2009

ródo: Dane zebrane i udostpnione przez P. Banaszczaka, kierownika Arboretum w Rogowie. Source: Data by P. Banaszczak, director of Arboretum in Rogów.

Rys. 4. Zmienno sezonowa natenia ruchu turystycznego w Arboretum w Rogowie w latach 1998–2009

Fig. 4. Seasonal changes of tourism movement in Rogów Arboretum for the years 1998–2009 ródo: Dane zebrane i udostpnione przez P. Banaszczaka, kierownika Arboretum w Rogowie. Source: Data by P. Banaszczak, director of Arboretum in Rogów.

0 2 000 4 000 6 000 8 000 10 000 12 000 14 000 16 000

I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII

penicej rol miejsca realizacji zada dydaktycznych. Zauway mona podejmowa-nie wielu dziaa strategicznych dotyczcych zaoe edukacji lenej spoecze stwa, jak i turystyki na obszarach lenych. Jak wynika z przeprowadzonych bada , zagospoda-rowanie turystyczne obszarów lenych jest due i zrónicowane. Jednak zwraca uwag fakt niedoinwestowania i koniecznoci modernizacji czci obiektów oraz wprowadzenia nowszych technik i metod przekazu informacji w terenie. Na ten problem zwracay take uwag Janeczko i Wonicka [2010]. Wedug bada Rutkiewicza [2007], infrastruktura turystyczna na obszarach lenych jest bardzo zrónicowana i umoliwia obecno ró-norodnych wiadcze w ramach jednej usugi. Autor zauway, e w kontekcie deka-pitalizacji niektórych obiektów wchodzcych w skad infrastruktury turystycznej poja-wia si problem partycypacji innych podmiotów rynku turystycznego oraz uczestników Tabela 1. Liczba oferowanych tematów zaj dydaktycznych dla dzieci i modziey szkolnej

w Centrum Edukacji Przyrodniczo-Lenej w Rogowie w sezonie letnim

Table 1. Number of educational programs offered to schoolchildren and teenagers in the Natural Resources Education Centre in Rogów in the summer season

Grupa wiekowa

Grupa tematyczna botanika zoologia ekologia i ochrona

rodowiska

klimatologia

i hydrologia gospodarka lena

Przedszkolna 2 0 0 0 0 SP, kl. 1–3 8 0 0 1 1 SP, kl. 4–6 2 3 1 1 1 Gimnazjum 6 3 3 0 1 Szkoy ponadgimnazjalne 3 2 2 0 0 cznie 21 8 6 2 3 ródo: [Biuletyn… 2010]. Source: [Biuletyn… 2010].

Tabela 2. Liczba oferowanych tematów zaj dydaktycznych dla dzieci i modziey szkolnej w Centrum Edukacji Przyrodniczo-Lenej w Rogowie w sezonie zimowym

Table 2. Number of educational programs offered to schoolchildren and teenagers in the Natural Resources Education Centre in Rogów in the winter season

Grupa wiekowa

Grupa tematyczna botanika zoologia ekologia i ochrona

rodowiska

klimatologia

i hydrologia gospodarka lena

Przedszkolna 0 2 0 0 0 SP, kl. 1–3 1 5 0 0 0 SP, kl. 4–6 1 4 0 0 0 Gimnazjum 1 3 0 0 1 Szkoy ponadgimnazjalne 1 2 0 0 0 cznie 4 16 0 0 1 ródo: [Biuletyn… 2010]. Source: [Biuletyn… 2010].

ruchu turystycznego w kosztach utrzymania obiektów, a ponadto konieczno szerszej analizy ekonomicznej dziaalnoci prospoecznej podejmowanej w Lasach Pa stwowych [Rutkiewicz 2007]. W celu uporzdkowania systemu tworzcego zagospodarowanie tu-rystyczne lasów naleaoby wprowadzi standaryzacj i kategoryzacj obiektów tworz-cych to zagospodarowanie, co znalazo ju odzwierciedlenie we wczeniejszych publika-cjach tworzonych w Lasach Pa stwowych [Lisowska, Hyy 2004]. Jak wynika z bada Chrzanowskiego [2005], wiksza cz kadry obsugujcej ruch turystyczny w Lasach Pa stwowych powica niewielk cz swojego czasu pracy na t dziaalno. Wynika to z faktu istnienia stosunkowo nieduych lenych obiektów turystycznych rozproszo-nych po rórozproszo-nych regionach Polski oraz inrozproszo-nych, podstawowych obowizków pracowni-ków nadlenictw. Jedynie wiksze centra lub orodki edukacji przyrodniczej posiadaj kadr, której jedynym zadaniem jest obsuga ruchu turystycznego.

Analizujc zainteresowanie edukacj przyrodniczo-len na przykadzie dziaalno-ci orodka Szkoy Gównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie mona zauway znaczcy wzrost natenia ruchu turystycznego w tym obiekcie od chwili wprowadze-nia nowych technik i metod pracy, unowoczeniewprowadze-nia zaplecza obsugujcego goci oraz wprowadzenia zrónicowanej oferty skierowanej zarówno do turystów indywidualnych, jak i zbiorowych w kadym dniu tygodnia. Na podstawie wywiadów przeprowadzonych z pracownikami Centrum Edukacji Przyrodniczo-Lenej mona stwierdzi niezwyk ak-tywno uczestników zaj edukacyjnych. W zwizku z faktem, i uczestnikami zaj s przede wszystkim ludzie modzi, którzy przejawiaj wysokie zainteresowanie przedsta-wian problematyk, efektem prowadzonej dziaalnoci bdzie ksztatowanie proekolo-gicznych postaw i zainteresowania turystyk przyjazn rodowisku.

PODSUMOWANIE

Oczekiwanym efektem edukacji przyrodniczo-lenej jest wyksztacenie nawyków dotyczcych przestrzegania odpowiednich norm i nakazów w stosunku do ekosystemów lenych, zasad kulturalnego zachowania si w lesie oraz poczucia odpowiedzialnoci za ochron lenej rónorodnoci biologicznej, promowanie trwaego i zrównowao-nego uytkowania lasów, doskonalenie ich ochrony i korzystania z rónorodnych za-sobów, ukazywanie korzyci spoecznych z utrzymania ogólnonarodowego charakteru wasnoci lasów, wdraanie umiejtnoci interdyscyplinarnego mylenia i dostrzegania zalenoci midzy stanem lasów a jakoci zdrowia i warunkami ycia spoecze stwa, a take ksztatowanie wartoci etycznych w bezporednim kontakcie z przyrod. Wik-sze zainteresowanie programem edukacji lenej spoecze stwa, szczególnie wród dzieci i modziey, stwarza perspektywy rozwoju turystyki przyrodniczej i wyksztacenia po-danych, proekologicznych nawyków i zwyczajów.

Na podstawie przeprowadzonych bada stwierdzono, e zagospodarowanie tury-styczne obszarów lenych oraz istniejce uregulowania prawne, instrukcje i wytyczne obowizujce w Lasach Pa stwowych umoliwiaj prowadzenie edukacji przyrodniczo--lenej spoecze stwa. Funkcjonujca na rynku oferta skierowana jest przede wszyst-kim do turystów krajowych, gównie do dzieci i modziey szkolnej. Konieczne wyda-je si wyda-jednak zwikszenie aktywnoci promocyjnej ten rodzaj dziaalnoci, szczególnie

w regionach, gdzie turystyka przyrodnicza ma dotychczas mae znaczenie, a istniejce walory przyrodnicze umoliwiaj jej rozwój. Wskazane jest take zwikszenie wspó-pracy midzy szkoami a organizatorami edukacji przyrodniczo-lenej w celu osignicia lepszych efektów ksztacenia i wychowania dzieci i modziey szkolnej. Jak stwierdzono w przeprowadzonych badaniach, due orodki edukacji przyrodniczo-lenej odwiedzane s przez grupy dzieci i modziey szkolnej pochodzce gównie z obszaru oddalonego o okoo 100–120 km od orodka. Mona wic wnioskowa o koniecznoci podejmo-wania dziaa informacyjno-promocyjnych w placówkach owiatowo-wychowawczych pooonych na takim obszarze.

Oferta edukacji przyrodniczo-lenej moe by take elementem produktu turystycz-nego poszczególnych regionów. Szczególne jej znaczenie mona zauway w dziaalno-ci agroturystycznej na obszarach o duej lesistodziaalno-ci. Jednak osignicie w tym przypadku oczekiwanego celu jest moliwe jedynie przy wspópracy wszystkich podmiotów zajmu-jcych si turystyk w regionie, w tym równie organizatorów edukacji przyrodniczo--lenej i turystyki przyjaznej rodowisku.

PIMIENNICTWO

Banaszczak P., 2007. Nature education – still growing branch of Rogow Arboretum activity. Bulle-tin of Botanical Garden, Museums and Collections. Vol. 16A, 37.

Chojnacka-Oga L., Oga W., 2010. The importance of educational tourism in the activity of the State Forest in Poland. Proceedings of II International workshop – Ecological tourism: trends and perspectives of development in the global World. Sankt Petersburg, 32–36. Chrzanowski T., 2005. Sukcesy i poraki edukacji lenej prowadzonej przez Pa stwowe

Gospodar-stwa Lene „Lasy Pa stwowe”. Studia i Materiay CEPL, Rogów. 25–44.

Janeczko E., Wonicka M., 2010. Tourist and recreation management of State Forests in Poland – current status and prospects. Proceedings of II International workshop – Ecological tourism: trends and perspectives of development in the global World. Sankt Petersburg, 52–57.

Lisowska A., Hyy M., 2004. Oferta turystyczna LKP i ich miejsce na rynku turystycznym – teraz i w przyszoci, maszynopis w ORWLP w Bedoniu.

Oga W., 2006. Turystyka edukacyjna jako realizacja oczekiwa Lasów Pa stwowych wobec syl-waturystyki. [w:] Gospodarka turystyczna a grupy interesu (red. Wodejko S.). Wyd. SGH, Warszawa,. 375–381.

Rutkiewicz A., 2007. Infrastruktura w lenych produktach turystycznych. Zeszyty Naukowe Uni-wersytetu Szczeci skiego, Nr 466. Ekonomiczne Problemy Turystyki nr 9, 237–244. Raport roczny 2005: http://www.lasy.gov.pl/dokumenty/raporty/raport_05.pdf/view

Biuletyn Informacyjny CEPL, 2010. Zapraszamy na zajcia w lesie, parku lub w Muzeum Lasu i Drewna. Rogów Wiosna 2010. Leny Zakad Dowiadczalny SGGW. Centrum Edukacji Przyrodniczo-Lenej, Rogów.

THE IMPORTANCE OF NATURAL RESOURCES EDUCATION TO THE ECO-FRIENDLY TOURISM

Abstract. The current activity in the  eld of control and directing the touristic movement in forests in order to minimize the negative in uences for the forest ecosystems, and

facilita-tion of those forests in the zones of intensive penetrafacilita-tion by tourists (in the vicinity of cities, living quarters, recreational centers) and naturally valuable to ful llment of the society desired touristic function, could not be the only enterprises undertaken in order to maintain the forest habitats. Equally important for the conservation of the desired forest condition is the promotion of educational tourism, the formation of demanded environment friendly customs of tourists – the visitors to the forest. The including to the accomplishment of this goal the well educated forest sector employees, with the collaboration with schools, local self governments, and NGO-s, will contribute to the creation of people attitude directed at the respect and protection of the environment. This is the more important nowadays when the dynamic development of tourism oriented to the forest area and nature valuable terrain is taking place.

Key words: forest education, educational tourism, tourist infrastructure