CECYLIA KOTARBA, ZOFIA MARKIEWICZ, KAZIMIERZ MARKIEWICZ [57]
I WŁADYSLA W STANKIEWICZ (Warszawa) Klinika Chorób Wewnętrznych Wydz. Wet. SGGW
ZASTOSOWANIE PIPERAZYNY DO ODROBACZANIA PSÓW I ŚWIŃ
Wielki asortyment środków przeciwrobaczych stosowanych w leczn1ct- wie ludzkim i weterynaryjnym jest dowodem ważności zagadnienia zwal- czania robaczyc jak również niedoskonałości używanych środków. Wszyst- kie środki p:rzeciwrobacze działające zabójc00 lub oszałamiająco na paso-
żyty nie pozostają obojętne dla ich żywicieli. Dlatego poszukiwania i próby
środków najbardziej dostępnych, a jednocześnie skutecznie usuwających pasożyty ,i możliwie mało toksycznych dla ustroju żywiciela są stale aktual-
ne dla parazytologów i klinicystów. Niektóre ze śr:odków będąc mało to- ksyczne dla gospodar:za i z.abijająic pasożyta p.rzyozyni1ają się do uwolnie- nia z niego 1substancji o wła·ściwościach trujących. W związku z tym wy- branie środka przeciwrobaczego wcale nie jest łatwe.
Jednym z leków, od lat stosowanym w medycynie ludzkiej jako środek
przeciwdnawy, na którego właściwości przeciwriobacze zwrócono niedawno
uwagę, jest piperazyna. W 1951 r. Mo ur i gna ud, Rom a n i Co is- n ar opisali stosowanie piperazyny do zwalczania owsików u dzieci. Na-
stępnie zastosowano ją u ludzi w glistnicy (Go od w :i n i Sand en).
Najlepsz,e wyniki osiągnięto stosując sole piperazyny z kwasem cytryno- wym lub adipinowym. Lek okazał się skuteczny i dogodny w użyciu, gdyż
praktycznie był nie toksyczny, nie wymagał podawania środków przeczysz_
czających, a poza tym nie uśmiercał robaków lecz je unieruchamiał, zabez-
pieczając w ten sposób ustrój żywiciela przed zatruciem a umożl,iwiając jednocześnie wydalenie ich z masami kałowymi. Później stosowano pipe-
razynę przy włośnicy doświadczalnej u myszy (C h a n i B ro w n) oraz w glistnicy u psów (E i n i n g i N i ck ,e 1) oraz u świń (L ei p er).
W związku z tym, że w kraju nie stosowano piperazyny do zwalczania robaczyc u zwieTząt, postanowiono wypróbować pipernzynę wyrobu kra- jowego - piperazinum effervescens (z jeleniogórskich Zakładów Farma- ceutycznych) w tabletkach po 0,1 jako środek pr.zeciwrobaczy. Zbadano
więc początkowo jej toksyczność dla myszy i psów, następnie toksycz:ność
dla robaków in w,itro oiraz działanie odrobaczające u psów i świń.
Od110baczo1no 23 psy, w tym: 4 doświadczalne, 8 odrobaczanych ambu- latoryjnie i 11 odrobaczanych klinicznie. Odrobaczanie świń jest w toku
(odrobaczono dotychczas tylko trzy sztuki).
Aby ustalić toksyczność dla myszy podawano myszom wagi 20 g pipe-
razynę w dawce 0,1 w słoninie, w ciągu 1-2 dni {na 1 kg do 5000 mg) ,i nie stwierdzono żadnych zaburzeń klinicznych. Wypróbowano również działa- 10 Wiadomości P,arazytologic:zme nr 5 - Supplementum
146 C. KATARBA, Z. MARKIEWICZ, K. MARKIEWICZ, WŁ. STANKIEWICZ
nie toksycwe tego leku u psów, podając dwom psom po 100-500 mg pipe- razyny na kg żywej wagi, w ciągu 21 dni. Ani podczas podawania ani póź
niej nie zauważono żadnych zaburzeń chorobowych. Poza tym wykonano u tych dwóch psów badania sprawności wątroby po podawaniu pipera- zyny. Wykonano mianowicie próbę galaktozo.wą i próby chwiejności k!oloi- dów (We 1 t ma n a i W u hr ma n a), nie stwierdzając żadnych od-
chyleń od normy.
Toksyczność dla paso,żytów in vitro wypróbowano umieszczając gli- sty - Toxocara canis w ro'1:tworze Bungego (10/o NaCl
+
0,20/o NaHC0:3)zawierającym 0,50/o piperazyny. Po 20 godzinach występowało wyraźne porażenie mięśni i bezruch pasożyta. Po przeniesieniu robaków do czystego roztworu Bungego już po 1 godzinie ruchliwość ich wraca, lecz po ponow- nym umieszczeniu pasożytów w roz1tworze piperazyny na 12 godzin nastę
puje porażenie nieodwracalne.
Podawano również pipera:zynę psom dotkniętym inwazją tasiemca psiego Dipilidium caninum, glist - Toxocara canis, tęgoryjców - Ancy- lostoma caninum, a także inwazją mieszaną Toxocara i AncyLostoma oraz
AncyLoistoma i Trichuris. Stosowano dawki po 50 mg na kg żywej wagi (5 tabletek
a
0,1) w ciągu 5-6 dni. W 3 przypadka1ch inwazji Dipilidium tylko u 2 psów po piperazynie nie stwierdzano członów tego tasiemca w kale. W 5 przypadkach inwazji Toxocara stwierdzono po 5 dniach poda- wania piperazyny brak jajeczek pasożyta w kale. Na sekcji dwóch psów stwierdz:ono brak pasożytów w jelitach. W 3 przebadanych przypadkach inwazji Ancylostoma tylko u jednego psa nie stwierdzono jajeczek w kale po kuracji piperazyn.owej. W 5 przypadkach ililwazji mieszanej Toxocarai Ancylostoma po 5 dniach leczenia stwierdzono nieobecność jajecr.ek To- .xocara lecz stałą obecność jajeczek AncyLostoma. Jednego z tych psów sekcjonowano i znaleziono w jelitach 2 żywe egzemplarze Toxocara. Rów-
nież w mieszanej inwazji Ancylqstoma i Trichuris vulpis piperazyna nie
spowodowała usunięcia pasożytów.
U wszystkich psów odrobaczanych badano parokrotnie kał na obecność
jaj i członów robaków, u odrobaczanych zaś klinicznie wykonywano poza tym hemogram co najmniej dwukrotnie oraz badano parokrotnie mocz.
W badanym moczu stwierdzono obecność białka i barwików żółciowy~.
Po odrobaczeniu pozostawały jeszcze czas pewien ślady białka; możliwe, że bilirubina była pochodzenia pozawątrobowego. Badając krew nie stwierdzono znaczniejszych odchyleń morfologicznych od normy, jednak po odrobaczeniu wzrastała nieznacznie zawartość hemogl:obiny i liczba krwinek czerwonych.
Wnioski
Piperazyna krajowa w tabletkach po 0,1 nie uśmierca, jedynie unieru- chamia robaki jelitowe. Nie jest toksyczna dla myszy i psów w dawkach bliskich granicy górnej dawek leczniczych. Działa skutecznie usuwając całkowicie glisty - T.oxocara, niekiedy tasiemce - Dipilidium, nie działa
na tęgoryjce - Ancylostoma i włosogłówki - Trichu,ris. W inwazji mie- szanej Toxocara i Ancylostoma nie zawsze działa na Toxocara.
ZA.STOSOWANIE PIPERAZYNY DO ODROBACZENIA PSÓW I $WIJ'. 147
PIPERAZINUM KAK AHTfEJibMMHTHOE CPE,L(CTBO Y COBAK J1 CBMHEU Pe3l0Me
J1cnpo6oBaHa Ha 23 co6aKax M 3 CBMHbHX 3cpcpeKTHBHOCTb npO.zlYI.(MpoBaHHOfO B IlOJihllle piperazinum, KaK cpe,!ICTBa npOTJ,fB K11I1Ie".!HbIM napa3MTaM. YcTaHOBJieHO,
".!TO cpe,!ICTBO 3TO B ,!IO3ax 100 - 500 Mr Ha 1 Kr seca TeJia - He TOKCJ,f".IHO ,D;JUI :lKJ,f- BOTHb!X J,f .z1e~CTByeT 6e3 CJia6J1TeJibHbIX. Ilapa3MTOB He y6MBaeT, HO nopa:iKaeT J,fX Mblllll.(J,f, ,n;eJiaH BO3MO:lKHb!M y.z1aJieHMe J,fX C 3KCKpeMeHTaMM. Y,n;aJrneT OHO COBep- IlleHHO rem,MMHTOB Toxacara canis J)! Ascaris suum; He Bcer,n;a y,n;aJIHeT o;ecTO,D;bI Dipilidium M coBceM He ,n;ewcTsyeT Ha HeMaTO,D;bI M3 po,n;a Ancylostoma M Trichuris.
USF. OF PIPERAZINE AS A VERMIFUGE FOR DOGS AND PIGS Summary
The efficacy of Polish-made piperazine in controlling intestinal parasites was tried on 23 dogs and 3 pigs. It was observed that the drug in doses of 100 to 500 mg per kilog,ramm of body-weight wa,s non-toxic to the animals and .acted without pur- gatives. It did not krill the parasites but paralyzed their muscles and allowed them to be removed wi.th faeces. Pipe.raZiine ·removed Ascaris (Toxocara canis and Ascaris suum) rotirely, but this was not aliway-s the case wdth Dipilid.ium tapeworms and it had no effect whatsoever on Ancylostoma ood Trichuris nematodes.
