System ochrony świadków w procesie karnym

System ochrony świadków w procesie karnym

„Przez siedem miesięcy mieszkał poza domem, bał się wychodzić na ulicę, używać telefonu. Wszystko tylko dlatego, że zeznawał jako świadek w procesie o brutalne pobicie (...). Dzisiaj do Sądu Rejonowego w Świdnicy prokuratura skierowała akt oskarżenia przeciwko 6 osobom, które zamieniły w piekło życie jednego z mieszkańców Wałbrzycha.

Mężczyzna miał pecha, bo w nocy z 5 na 6 sierpnia ubiegłego roku widział, jak w Modliszowie Sebastian A., także z Wałbrzycha, metalową rurką brutalnie pobił jednego z mieszkańców tej wsi. Dla ofiary atak zakończył się trwałym kalectwem. Gdy świadek w październiku zaczął zeznawać przed sądem, do akcji wkroczyli ojciec, brat i czterej kumple oskarżonego. Grozili, że zabiją, jeśli nie odwoła swoich zeznań ” ¹⁰

Podobne sytuacje, jak opisana powyżej, nie należą do rzadkości, świadkowie i inne osobowe źródła informacji dostarczają bowiem większości informacji będących podstawą wydawania decyzji procesowych, często nawet będąc jedyną podstawą ustalenia stanu faktycznego w sprawie. Paradoksalnie dowód z zeznań świadków jest jednocześnie najmniej wiarygodnym źródłem dowodowym. Nie dziwi zatem, że osoby, które popełniły przestępstwo i inne osoby którym może grozić odpowiedzialność karna lub chcą przed nią ochronić swoich bliskich czy wspólników, podejmują próby nękania i zastraszania osób zeznających w postępowaniu karnym. Zgodnie z Art. 177 kpk każda osoba wezwana w charakterze świadka obowiązana jest stawić się i złożyć przed sądem zeznania. Nakaz ten jest ograniczony zakazami dowodowymi oraz możliwością odmowy zeznań przez osoby najbliższe. Są to jednak wyjątki od zasady prawdy materialnej wyrażonej w art. 2§2 kpk., która nakazuje pośrednio dążenie do ustalenia prawdziwego stanu faktycznego. Prawny obowiązek złożenia zeznań zeznawania w charakterze świadka połączony z zagrożeniem ze strony innych osób oraz zasadą prawdy materialnej były podstawą stworzenia systemu ochrony świadków. Skoro bowiem wymagane jest współdziałanie z wymiarem sprawiedliwości osób, które z tego powodu mogą być zagrożone, państwo musi stworzyć instrumenty ochrony, które zapewnią im bezpieczeństwo, ale także pozwolą na zgodne z prawdą zeznawanie bez obawy o swoje życie i zdrowie. W Polsce system ten nie jest jednorodny. Różne rodzaje ochrony uregulowano w aktach prawnych różnej rangi- ustawach, rozporządzeniach wykonawczych, zarządzeniach Komendanta Głównego Policji. Również regulacje wspólnotowe mają wpływ na rozwój tych instytucji- ustawa z 28 listopada 2014 r. o ochronie i pomocy dla pokrzywdzonego i świadka stanowi implementację dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2012/29/UE z dnia 25 października 2012 r. ustanawiającej normy minimalne w zakresie praw, wsparcia i ochrony ofiar przestępstw² oraz dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2011/99/UE z dnia 13 grudnia 2011 r. w sprawie europejskiego nakazu ochrony³. Ze względu na obszerność tematyki, w niniejszym opracowaniu scharakteryzuję tylko podstawowe

instytucje ochrony świadków tj. Świadka incognito, świadka koronnego a także po krótce omówię specyfikę ustawy o ochronie i pomocy dla pokrzywdzonego i świadka ¹⁵.

Osadzając te instytucje w szerszym systemie ochrony należy dodać, że celem ochrony świadków jest nie tylko zapobieżenie niebezpieczeństwu ze strony osób trzecich, ale też zapewnienie zeznającym warunków umożliwiających godny i nieskrępowany udział w procesie oraz zminimalizowanie niekorzystnego wpływu procesu na psychikę świadków.

Ustawa o ochronie i pomocy dla pokrzywdzonego i świadka z wejściem w życie zmieni brzmienie art. 2§1 pkt 3 kpk- celem postępowania karnego poza uwzględnieniem prawnie chronionych interesów pokrzywdzonego będzie też jednoczesne poszanowanie jego godności.

W tym aspekcie funkcję ochronną pełni na przykład regulacja Art. 185 a-d kpk. W sprawach o przestępstwa popełnione z użyciem przemocy lub groźby bezprawnej, lub o przestępstwa przeciwko wolności, wolności seksualnej i obyczajności, rodzinie i opiece, pokrzywdzony który nie ukończył 15 lat może być przesłuchiwany tylko gdy wymaga tego bezwzględnie ustalenie okoliczności faktycznych sprawy i z wyjątkami tylko raz. Dotyczy to również pokrzywdzonych którzy w trakcie przesłuchiwania ukończyli 15 lat, jeśli przesłuchanie w innych warunkach mogłoby wywrzeć negatywny wpływ na stan psychiczny tych osób. W przesłuchaniu uczestniczy biegły psycholog, może też uczestniczyć wskazana przez świadka osoba pełnoletnia o ile jej obecność nie działa krępująco na pokrzywdzonego. Tryb ten stosuje się również do przesłuchania świadków którzy nie ukończyli 15 lat w sprawach o przestępstwo przeciwko wolności seksualnej i obyczajności oraz rodzinie i opiece z użyciem przemocy lub groźby bezprawnej jeśli zeznania tego świadka mogą mieć istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy. Świadkowie którzy ukończyli 15 rok życia mogą być przesłuchani w trybie art. 177§1a kpk a więc przy pomocy urządzeń technicznych umożliwiających dokonanie czynności na odległość, w obecności sędziego, referendarza, asystenta lub urzędnika sądowego. Ochroną objęci są również zeznający w charakterze świadka pokrzywdzeni w wyniku popełnienia przestępstwa z art. 197-199 kk (zgwałcenie, współżycie z osobą w stanie ograniczonej poczytalności, wymuszenie współżycia na osobie w krytycznym położeniu). Pokrzywdzony określony w Art. 185c kpk zeznaje na posiedzeniu bez udziału oskarżonego, w razie ponownego zeznawania może on też zgłosić wniosek o przesłuchanie w trybie 177§1a kpk. Pokrzywdzony może też w razie udziału biegłego psychologa w przesłuchaniu domagać się by była to osoba tej samej płci. W przypadkach przestępstw, które odbijają szczególnie mocne piętno na psychice pokrzywdzonego, ochrona osób zeznających w charakterze świadków realizuje się zatem przez stworzenie warunków umożliwiających tej osobie zrelacjonowanie przebiegu wydarzeń tylko w obecności osób których udział jest niezbędny, w szczególności bez udziału oskarżonego, a także zapewnienie jej wsparcia psychicznego poprzez udział w przesłuchaniu biegłego psychologa czy osoby wskazanej przez pokrzywdzonego. Przesłuchania w opisanych powyżej trybach przeprowadza się w specjalnie przystosowanych pomieszczeniach lub poza siedzibą sądu. Przede wszystkim jednak, w trosce o stan psychiczny pokrzywdzonych ich udział w postępowaniu jest ograniczony do niezbędnego minimum, podobnie jak kontakt z innymi uczestnikami procesu-

z przesłuchań sporządza się zapis obrazu i dźwięku odtwarzany później na rozprawie oraz odczytywany na rozprawie protokół, dzięki czemu osoba taka (chociaż oczywiście ma prawo) nie musi uczestniczyć w rozprawie.

Instytucja świadka anonimowego (art. 184 kpk) została stworzona w innym celu:

przesłanką utajnienia okoliczności umożliwiających ujawnienie tożsamości jest „uzasadniona obawa niebezpieczeństwa dla życia, zdrowia, wolności albo mienia w znacznych rozmiarach świadka lub osoby dla niej najbliższej”. Świadkiem anonimowym jest więc osoba nieznana z imienia i nazwiska, składająca zeznania w sposób uniemożliwiający poznanie jej tożsamości Nie tylko pozwala to zapobiec tym zagrożeniom, ale też pozwala na wolny od nacisków udział świadka w postępowaniu, co pozytywnie odbija się na ustaleniu prawdziwego stanu faktycznego. Należy też zwrócić uwagę na przesłankę negatywną, która wyznacza granicę stosowania tego rozwiązania- nie mogą być utajnione dane osobowe jeśli mają one znaczenie dla rozstrzygnięcia w sprawie. W sytuacji bowiem gdy utajnione informacje pozastają tylko do dyspozycji sądu i prokuratora, a postępowanie w tym zakresie toczy się bez udziału stron a informacje te są zastrzeżone klauzulą „tajne” lub „ściśle tajne”, oznaczało by to pozbawienie stron możliwości powołania się na taką okoliczność, naruszając zasadę kontradyktoryjności.

Świadek anonimowy nie oznacza, z punktu widzenia oskarżonego, że istnieje jakaś nieznana osoba której zeznania go obciążają, a której zarzutów nie można bezpośrednio odpierać. Po pierwsze, zgodnie z Art. 184§3 kpk w przesłuchaniu świadka przez prokuratora lub sąd mogą brać udział oskarżony i jego obrońca. Przesłuchanie prowadzi się w taki sposób aby uniemożliwić ujawnienie tożsamości świadka np. poprzez aparaturę zmieniającą głos i wygląd. Możliwe jest także przesłuchanie na odległość. Z czynności tych sporządza się protokół służący jako dowód w sprawie. Postanowienie o utajnieniu okoliczności umożliwiających ujawnienie tożsamości świadka wydaje sąd, a w postepowaniu przygotowawczym- prokurator, przysługuje na nie zażalenie podmiotom określonym w art.

184§5 kpk w terminie 3 dni od doręczenia. Niewątpliwie instytucja świadka anonimowego pozwala na pełniejszą realizację prawdy materialnej, stwarzając warunki do zeznawania bez obawy o bezpieczeństwo swoje i bliskich świadka. Specjalny status zeznającego nie oznacza, że jego zeznania korzystają z jakiegoś domniemania prawdziwości- obowiązuje tu ogólna zasada swobodnej oceny dowodów(art. 7 kpk). W określonych w art. 184§8 kpk sytuacjach możliwa jest utrata statusu świadka incognito- następuje wtedy ujawnienie protokołu co równa się wyjawieniu okoliczności umożliwiających poznanie tożsamości świadka. Może to nastąpić, gdy wyjdzie na jaw że brak było w chwili wydania postanowienia okoliczności uzasadniających utajnienie danych zeznającego, lub świadek został ujawniony. W obu przypadkach przyznana ochrona staje się bezprzedmiotowa. Specyficzny penalny charakter ma cofniecie statusu świadka anonimowego w przypadku świadomego złożenia fałszywych zeznań. W tym przypadku ochrona traci swój sens, jakim jest pogodzenie w procesie wartości takich jak prawda materialna i bezpieczeństwo osób pomagających w dochodzeniu do niej.

Niezależnie świadkowi takiemu grozi odpowiedzialność za przestępstwo stypizowane w art.

233 kk.

Szczególną formę ochrony świadków wprowadza ustawa o świadku koronnym z 25 czerwca 1997 r. Świadkiem koronnym jest podejrzany, który został dopuszczony do składania zeznań w charakterze świadka, na zasadach i w trybie określonych ustawą.(art. 2 uśk).

Warunkiem dopuszczenia dowodu z zeznań świadka koronnego jest ujawnienie przez niego przed wniesieniem aktu oskarżenia informacji mogących pomóc w ujawnieniu okoliczności przestępstwa, osób które uczestniczyły w jego popełnieniu, oraz wykryciu lub zapobieżeniu innych przestępstw. Ponadto świadek taki musi ujawnić swój majątek i znany mu majątek innych osób biorących udział w popełnieniu przestępstwa oraz zobowiązać się do złożenia wyczerpujących wyjaśnień dotyczących innych osób biorących udział w popełnieniu przestępstwa. Stosowanie tej instytucji jest ograniczone, nie obejmuje bowiem osób które popełniły zbrodnię zabójstwa, lub prowodyrów takiej zbrodni a także osób kierujących związkiem lub grupą przestępczą. Z drugiej strony nowelizacja uśk która weszła w życie 31 sierpnia 2006 r. rozszerzyła jej zastosowanie, zastępując zamknięty katalog przestępstw popełnionych w ramach przestępczości zorganizowanej katalogiem otwartym. Instytucja świadka koronnego została na stałe prowadzona do porządku prawnego, dotąd bowiem miała ona charakter tymczasowy, Rzeczona ustawa była początkowo uchwalona na okres 3 lat, a następnie przedłużono okres jej obowiązywania do 1 września 2006 r . Obecnie art 27 uśk nie wprowadza ograniczeń czasowych w obowiązywaniu ustawy W zamyśle ustawodawcy świadek koronny ma być skutecznym narzędziem walki z przestępczością zorganizowaną.

Przestępczość taka cechuje się tworzeniem mniej lub bardziej zorganizowanych grup mających na celu popełnianie przestępstw lub przestępstw skarbowych. Zakres działania oraz szkody wyrządzane taką działalnością są nieporównywalnie większe od przestępczości

„niezorganizowanej” co przekłada się na wyższą społeczną szkodliwość takich czynów i w rezultacie stanowi przesłankę nadzwyczajnego obostrzenia kary. Nie dziwi zatem, że ustawodawca wprowadza instrumenty zapobiegające takim działaniom. Rzeczona ustawa była początkowo uchwalona na okres 3 lat, a następnie przedłużono okres jej obowiązywania do 1 września 2006 r. Obecnie, po nowelizacji art. 27 u.ś.k., nie ulega wątpliwości, że świadek koronny stał się trwałym elementem polskiej kultury prawnej. W uzasadnieniu projektu nowelizacji sierpniowej czytamy, że dotychczasowe praktyki: policyjna, prokuratorska i sądowa dowiodły przydatności instytucji świadka koronnego do zwalczania najgroźniejszych form przestępczości o charakterze zorganizowanym.

Istotą instytucji świadka koronnego jest zatem pomoc w zwalczaniu przestępczości zorganizowanej przez osobę współdziałającą w ramach takiej grupy, w zamian za niepodleganie karze za przestępstwa lub przestępstwa skarbowe w których uczestniczył i które jako świadek koronny ujawnił w trybie określonym niniejszą ustawą( Art. 9§1 uśk). Jest to skuteczny sposób walki z tego rodzaju przestępczością a jednocześnie kompromis między naruszeniem podstawowych zasad prawa karnego procesowego i materialnego a koniecznością zwalczania najniebezpieczniejszych form przestępczości. Najbardziej cierpi tu określony w art. 2§1pkt.1 cel procesu-„takie ukształtowanie postępowania, aby sprawca przestępstwa został wykryty i pociągnięty do odpowiedzialności(…)”

Zdecydowana większość, bo aż 85 procent świadków koronnych, to "żołnierze", czyli szeregowi członkowie gangów. Statystyki dotyczące zeznań świadków koronnych prowadzono tylko do 2006 roku. Jak podaje "Rzeczpospolita"⁶, do tego czasu dzięki zeznaniom 87 koronnych zarzuty usłyszało około 3 tysiące osób, ujawniono ponad 9 tysięcy przestępstw. Z ich pomocy najchętniej korzysta warszawska prokuratura - 36 świadków.

Osoba której sąd okręgowy przyzna status świadka koronnego jest szczególnie narażona na zagrożenia ze strony innych osób działających w ramach przestępczości zorganizowanej.

Krąg osób zagrożonych wydaniem przez świadka koronnego jest znacznie szerszy, a przestępstwa popełnione w zorganizowanej grupie lub związku przestępczym są karane znacznie surowiej Proporcjonalnie do zagrożenia, ustawa wprowadza szereg rozwiązań mających zapewnić bezpieczeństwo świadkowi koronnemu. Przesłanką ich stosowania jest podobnie jak w przypadku świadka anonimowego „zagrożenie życia lub zdrowia świadka koronnego lub osoby dla niego najbliższej” co nie należy do rzadkości przy przestępczości zorganizowanej. Do stosowanych środków zaliczyć należy; ochronę osobistą, pomoc w zakresie zmiany miejsca pobytu lub zatrudnienia, a w szczególnie uzasadnionych wypadkach wydanie dokumentów umożliwiających używanie innych niż własne danych osobowych, w tym uprawniające do przekroczenia granicy państwowej, jak również inne formy pomocy, np.

przeprowadzenie zabiegu chirurgicznego usuwającego charakterystyczne elementy wyglądu lub operacja plastyczna. W razie stwierdzenia takiej potrzeby i za zgodą osoby objętej ochroną Dyrektor Generalny Służby Więziennej może wprowadzić też ograniczenia przysługujących jej uprawnień wynikających np. z umieszczenia w zakładzie otwartym.

Możliwe ograniczenia określa ustawa o świadku koronnym odsyłając do k.k.w. Osobom objętym ochroną może być też przyznana pomoc finansowa w razie niemożności zapewnienia im zatrudnienia lub dostępu do publicznej służby zdrowia. Zastosowanie tych środków leży w kompetencji prokuratora, który wydaje w tym przedmiocie postanowienie. Osoba pełnoletnia objęta ochroną musi również złożyć pisemne zobowiązanie Komendantowi Centralnego Biura Śledczego Policji lub Dyrektorowi Generalnemu Służby Więziennej do przestrzegania zasad i zaleceń w zakresie udzielonej ochrony, a także wykonywania obowiązków ciążących z mocy ustawy oraz wynikających z prawomocnych orzeczeń i decyzji. Organem właściwym do wykonania postanowień prokuratora( z wyjątkiem osób pozbawionych wolności lub tymczasowo aresztowanych jest Komendant Centralnego Biura Śledczego Policji, uprawniony do zmiany form ochrony i pomocy w drodze zarządzenia. Podlegają one zażaleniu do prokuratora prowadzącego lub nadzorującego postępowanie przygotowawcze.

Na postanowienie w przedmiocie operacji plastycznej zażalenie wnosi się do Prokuratora Generalnego. Przy ochronie świadka koronnego współpracuje wiele instytucji; zgodnie z art.

18a ustawy, organy państwowe oraz organy jednostek samorządu terytorialnego obowiązane są udzielać pomocy funkcjonariuszom Policji przy wprowadzaniu do zbiorów ewidencyjnych tych organów informacji zmienionych w celu ochrony świadka. Również operator pocztowy lub jego placówki mogą zostać zobowiązane przez Komendanta Centralnego Biura Śledczego Policji do doręczania przesyłek dla tych osób pod wskazany adres lub osobie upoważnionej.

Na uwagę zasługuje również stworzony dla celów ochrony kontratyp wyłączający

przestępność sporządzania dokumentów umożliwiających używanie innych niż własne danych osobowych, co pozwala na legalne posługiwanie się sfałszowanymi de facto dokumentami. Jak widać, zakres ochrony świadka koronnego jest niezwykle szeroki, co z jednej strony uzasadnione jest wzmożonym zagrożeniem tych osób, z drugiej zaś ich szczególną rolą w zwalczaniu przestępczości zorganizowanej. Osoby które uzyskały status świadka koronnego często zostają przeniesione setki kilometrów od swojego miejsca zamieszkania, uzyskują nową tożsamość, stałą ochronę policyjną oraz obowiązane są przestrzegać ustalonych środków ostrożności. Nie zawsze środki te okazują się skuteczne, gdyż macki przestępczości zorganizowanej często sięgają nawet instytucji państwowych.

Zdarzają się przypadki zabójstw świadków koronnych lub tajemniczych „samobójstw” z nieznanym motywem i bez świadków. Tak było np. w przypadku Andrzeja L., ps. Rygus który uzyskał status świadka koronnego w sprawie dotyczącej porwania i zabójstwa biznesmena koło Góry Kalwarii- ” (…) po decyzji o zastosowaniu wobec niego aresztu, krzyknął do siostry, żeby miała go zawsze w sercu i zaopiekowała się jego synkiem chorym na stwardnienie rozsiane. Napisał listy pożegnalne. Powiesił się 29 września 2009 roku między godziną 5.58 a 6.30 na kracie w oknie celi aresztu przy ul. Rakowieckiej w Warszawie. Współwięzień niczego nie słyszał.” Trudno w tym przypadku uwierzyć że świadek popełnił samobójstwo dobrowolnie.

Skuteczność ochrony świadków należy zatem w wielu przypadkach poddać w wątpliwość. Nie powstrzymuje to Rzeczypospolitej od wdrażania nowych regulacji, czyniących ochronę jeszcze bardziej rozczłonkowaną po różnych aktach prawnych. Ustawa o ochronie i pomocy dla pokrzywdzonego i świadka, która wejdzie w życie 8 kwietnia 2015 r.

wprowadza rozwiązania zbliżone do tych z ustawy u świadku koronnym, nie rozszerzając jednocześnie zakres podmiotowy ochrony- mogą nią być objęci pokrzywdzeni, świadkowie oraz ich osoby najbliższe w rozumieniu k.k. przed wszczęciem postępowania karnego lub karnoskarbowego w razie zagrożenia życia lub zdrowia w związku z udziałem w postępowaniu. Do środków ochrony na gruncie ustawy należy zaliczyć ochronę na czas czynności procesowych(polegającą np. na asyście funkcjonariusza policji przy dokonywaniu czynności procesowych lub w drodze do miejsca jej przeprowadzenia i w drodze powrotnej) oraz środki uzależnione od istnienia wysokiego stopnia zagrożenia dla życia lub zdrowia świadka- ochronę osobistą, pomoc w zmianie miejsca pobytu oraz związaną z nim pomoc finansową na pokrycie podstawowych potrzeb. Brak jest zatem niektórych środków ochrony stosowanych w stosunku do świadków koronnych, chociażby sporządzenia dokumentów umożliwiających używanie innych niż własne danych osobowych czy operacji plastycznych.

Niemniej jednak zakres pomocy jest bardzo szeroki w porównaniu z kodeksową regulacją świadka anonimowego. Jednocześnie stosowanie tych środków jest uzależnione od kryteriów ocennych takich jak „poważne” zagrożenie. W szczególnie uzasadnionych przypadkach po złożeniu wniosku, o udzielenie środków pomocy i ochrony, można stosować środki ochrony i pomocy do czasu jego rozpatrzenia przez właściwego Komendanta Policji. Rozwiązania wprowadzone w ustawie według mnie należy ocenić pozytywnie. Umożliwiając elastyczne

stosowanie środków pomocy i ochrony w stosunku do „zwykłych” świadków wyeliminowano rażącą nieproporcjonalność środków ochrony w porównaniu do świadków koronnych.

Utajnienie okoliczności umożliwiających ujawnienie tożsamości świadka(art 184 kpk) bez wątpienia pozwala w dużym stopniu na zażegnanie niebezpieczeństwa ze strony osób trzecich, ale należy też przewidzieć stosowanie instrumentów prawnych na wypadek gdy rozwiązania kodeksowe okazały by się niewystarczające. Szczególnie że rozdźwięk między ochroną świadków zwykłych i świadków koronnych w dużej mierze wynika z udziału świadka koronnego w strukturach przestępczych a zatem wiedzą o jej funkcjonowaniu oraz chęcią zemsty pozostałych członków grupy przestępczej i zwiększonym zagrożeniem świadka z tego powodu. Pytanie, czy waga interesu społecznego powinna przesądzać o ochronie życia i zdrowia świadków? Szczególnie, że uzyskanie statusu świadka koronnego zależy od dobrej woli przestępcy, zaś zeznawanie w charakterze świadka jest co do zasady obowiązkowe? I czy przestępca który w imię swoich interesów współpracuje z wymiarem sprawiedliwości zasługuje na lepszą ochronę niż zwykli obywatele wezwani w charakterze świadka? Moim zdaniem nie. Dobrym rozwiązaniem byłoby wprowadzenie ustawy regulującej jednolicie status świadka w postępowaniu karnym i ustawa o pomocy i ochronie świadkom i pokrzywdzonym po części realizuje ten postulat, wciąż jednak zakres ochrony świadka koronnego jest szerszy, bo w celu ukrycia jego tożsamości dopuszczalna jest chociażby operacja plastyczna. Kwestią otwartą jest, czy państwo powinno dążyć wszystkimi dostępnymi środkami do zwalczania przestępczości zorganizowanej, szczególnie że samo często stwarza dogodne warunki do jej rozwoju np. poprzez bardzo kazuistyczne i rozległe prawo podatkowe. Tak daleko idąca ochrona jest moim zdaniem nieuzasadniona, podobnie jak rozwiązanie, w myśl którego świadek koronny nie podlega karze za ujawnione przez siebie przestępstwa które popełnił(art 9 ust. 1).Z drugiej strony kodeksowa regulacja świadka anonimowego nie zapewniała żadnych form pomocy poza utajnieniem postępowania w zakresie niezbędnym do ukrycia tożsamości świadka. Rozwiązanie takie często mogło być niewystarczające na przykład gdy sprawca podejrzewał, kto mógł być świadkiem popełnienia przestępstwa. Dlatego ustawa o ochronie i pomocy świadkom i pokrzywdzonym wdrażająca dyrektywy unijne^8-9 jest krokiem w dobrym kierunku. Wprowadzenie dodatkowych środków ochrony świadka nie powinno pociągać za sobą znacznych kosztów, gdyż przypadki ich stosowania będą należeć do rzadkości, toteż pod tym względem należy ocenić przyszłą regulację pozytywnie, gdyż wydaje się być regulacją realną i pragmatyczną. Pozostaje jedynie żałować, że nie jest ona dziełem polskiego ustawodawcy. Na rozważenie zasługuje, czy status świadka koronnego nie jest zbyt korzystny, a zakres ochrony- za szeroki. Skuteczność tej instytucji w zwalczaniu przestępczości nie zwiastuje jednak szybkiej zmiany w tym zakresie.

Źródła;

1. Domachowska Milena (ms.gov.pl) „Świadek i pokrzywdzony lepiej chronieni-projekt kompleksowej regulacji przyjęty przez Radę Ministrów”

2. dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2012/29/UE z dnia 25 października 2012 r. ustanawiającej normy minimalne w zakresie praw, wsparcia i ochrony ofiar przestępstw(http://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/?

uri=CELEX:32012L0029)

3. dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2011/99/UE z dnia 13 grudnia 2011 r. w sprawie europejskiego nakazu ochrony

4. Grajewski Jan „Instytucja świadka koronnego w procesie karnym”(http://www.npw.internetdsl.pl/Dokumenty/2012-4-17.pdf)

5. Kościerzyński Jakub -„Świadek koronny w świetle nowych regulacji”(www.pg.gov.pl/plik/2013.../182e849885202982b42765d703ab3733.pdf)

6. Mańkowski Michał (natemat.pl)- „RP: W Polsce jest 107 świadków koronnych. Ich życie wcale nie jest takie kolorowe”

7. Netczuk Robert -„Środki ochrony świadka w polskim procesie karnym”

8. „Ochrona świadka w postępowaniu karnym”- http://www.infor.pl/prawo/prawo- karne/swiadek/696092,Ochrona-swiadka-w-postepowaniu-karnym.html

9. Piechocki Marcin- „Świadek pod ochroną” http://nawokandzie.ms.gov.pl/numer- 20/wokanda-numer-20/swiadek-pod-ochrona.html

10. Świdnica24.pl –„odpowiedzą za zastraszanie świadka”

11. Ustawa kodeks postępowania karnego(Dz.U. 1997 nr 89 poz. 555), 12. Ustawa kodeks karny(Dz.U. 1997 nr 88 poz. 553),

13. Ustawa kodeks karny wykonawczy(Dz.U. 1997 nr 90 poz. 557 ), 14. Ustawa o świadku koronnym(Dz.U. 1997 nr 114 poz. 738),

15. Ustawa o ochronie i pomocy świadkom i pokrzywdzonym(Dz.U. 2015 poz.21)