Prawne aspekty cyberprzemocy
Opracowanie:
Anna Filus-Solarz Pedagog szkolny
CYBERPRZEMOC
Cyberprzemoc to przemoc z u życiem technologii informacyjnych i komunikacyjnych np.:
• komunikatorów
• czatów
• stron internetowych
• blogów
• SMS-ów i MMS-ów
Formy cyberprzemocy
• Molestowanie seksualne
• Ośmieszanie
• Szantażowanie
• Rozpowszechnianie kompromitujących materiałów
• Kradzież tożsamości
• Wyzywanie
• Nękanie
• Stalking - cyberstalking
Cel – skrzywdzenie drugiej osoby
Kategorie prawne cyberprzemocy
• Naruszenie dóbr osobistych
• Zniewaga/Zniesławienie
• Włamania
• Groźby
• Nękanie
• Grooming
Naruszenie dóbr osobistych, a w
szczególności nazwiska lub pseudonimu i wizerunku
Rozpowszechnianie czyjegoś zdjęcia lub filmu z
czyimś udziałem w Internecie lub danych bez
zgody właściciela.
Kodeks cywilny
➢Art. 23.
Dobra osobiste człowieka, jak w szczególności zdrowie, wolność, cześć, swoboda sumienia, nazwisko lub pseudonim, wizerunek, tajemnica
korespondencji, nietykalność mieszkania, twórczość naukowa, artystyczna, wynalazcza i racjonalizatorska, pozostają pod ochroną prawa cywilnego niezależnie od ochrony przewidzianej w innych przepisach.
➢Art. 24.
§ 1. Ten, czyje dobro osobiste zostaje zagrożone cudzym działaniem, może żądać zaniechania tego działania, chyba, że nie jest ono bezprawne. W razie dokonanego naruszenia może on także żądać, ażeby osoba, która dopuściła się naruszenia, dopełniła czynności potrzebnych do usunięcia jego skutków, w szczególności ażeby złożyła oświadczenie odpowiedniej treści i w odpowiedniej formie.
Zniewaga/zniesławienie
• Rozpowszechnianie czyjegoś zdjęcia lub filmu z czyimś udziałem w Internecie bez zgody właściciela wizerunku w celu
ośmieszenia/poniżenia/znieważenia
• Tworzenie kompromitujących i ośmieszających stron internetowych, blogów, fałszywych kont i profili na serwisach społecznościowych
• Rozsyłanie drogą e-mailową lub przy pomocy telefonu komórkowego różnego rodzaju kompromitujących materiałów, w tym o charakterze seksualnym.
Kodeks karny
➢ Art. 212.
§ 1. Kto pomawia inną osobę, grupę osób, instytucję, osobę prawną lub jednostkę organizacyjną nie mającą osobowości prawnej o takie postępowanie lub właściwości, które mogą poniżyć ją w opinii publicznej lub narazić na utratę zaufania potrzebnego dla danego stanowiska, zawodu lub rodzaju działalności, podlega grzywnie, karze ograniczenia albo pozbawienia wolności do roku.
§ 2. Jeżeli sprawca dopuszcza się czynu określonego w § 1 za pomocą środków masowego komunikowania, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.
§ 4. Ściganie przestępstwa określonego w § 1 lub 2 odbywa się z oskarżenia prywatnego.
➢ Art. 216.
§ 1. Kto znieważa inną osobę w jej obecności albo choćby pod jej nieobecność, lecz publicznie lub w zamiarze, aby zniewaga do osoby tej dotarła, podlega grzywnie albo karze ograniczenia wolności.
§ 2. Kto znieważa inną osobę za pomocą środków masowego komunikowania, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.
§ 5. Ściganie odbywa się z oskarżenia prywatnego.
Włamania
• Włamania na:
• konto e-mailowe,
• profil w Serwisie społecznościowym,
• na blog
• inne miejsce strzeżone hasłem lub innym zabezpieczeniem w celu uzyskania jakichś informacji
Włamanie oraz wprowadzanie zmian
Kodeks karny
➢Art. 267.
§ 1. Kto bez uprawnienia uzyskuje informację dla niego nie przeznaczoną, otwierając
zamknięte pismo, podłączając się do przewodu służącego do przekazywania informacji lub przełamując elektroniczne, magnetyczne albo inne szczególne jej zabezpieczenie, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.
§ 4. Ściganie przestępstwa określonego w § 1-3 następuje na wniosek pokrzywdzonego.
➢Art. 268a.
§ 1. Kto, nie będąc do tego uprawnionym, niszczy, uszkadza, usuwa, zmienia lub utrudnia dostęp do danych informatycznych albo w istotnym stopniu zakłóca lub uniemożliwia
automatyczne przetwarzanie, gromadzenie lub przekazywanie takich danych, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.
§ 3. Ściganie przestępstwa określonego w § 1 lub 2 następuje na wniosek pokrzywdzonego.
Groźby
• Umieszczenie gróźb wobec kogoś w Internecie np. na stronie internetowej, na blogu
• Przesyłanie gróźb drogą e-mailową lub za pomocą innych narzędzi dostępnych w Internecie, takich jak czat, komunikatory, forum
• Grożenie innej osobie przy użyciu internetu lub telefonu komórkowego stosując słowo, pismo, gest lub inny zachowanie oddziaływujące na psychikę odbiorcy.
Kodeks karny
➢Art. 190.
§ 1. Kto grozi innej osobie popełnieniem przestępstwa na jej szkodę lub szkodę osoby najbliższej, jeżeli groźba wzbudza w zagrożonym uzasadnioną obawę, że będzie spełniona, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.
§ 2. Ściganie następuje na wniosek pokrzywdzonego.
➢Art. 191.
§ 1. Kto stosuje przemoc wobec osoby lub groźbę bezprawną w celu zmuszenia innej osoby do określonego działania, zaniechania lub znoszenia, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.
Kodeks karny
➢Art. 191a.
§ 1. Kto utrwala wizerunek nagiej osoby lub osoby w trakcie czynności
seksualnej, używając w tym celu wobec niej przemocy, groźby bezprawnej lub podstępu, albo wizerunek nagiej osoby lub osoby w trakcie czynności seksualnej bez jej zgody rozpowszechnia, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.
§ 2. Ściganie następuje na wniosek pokrzywdzonego.
Nękanie/Stalking
Bardzo częste wysyłanie komuś za pośrednictwem Internetu lub przy użyciu
telefonu komórkowego niechcianych i uprzykrzających zwłaszcza, gdy dokonuje się tego korzystając z różnych form komunikacji naraz, pomimo wyraźnej niezgody odbiorcy.
• obrazów,
• linków,
• informacji np. za pomocą komunikatorów i czatów,
• komentarzy pod zdjęciami czy wypowiedziami danej osoby,
Kodeks wykroczeń
➢Art. 107.
Kto w celu dokuczenia innej osobie złośliwie wprowadza ją w błąd lub w inny sposób złośliwie niepokoi, podlega karze
ograniczenia wolności, grzywny do 1.500 zł albo karze nagany.
Wulgaryzmy
• Nagminne używanie w Internecie nieprzyzwoitych słów w miejscach komunikacji wielu osób (np. czat, forum).
• Umieszczanie w Internecie w miejscu powszechnie dostępnym (np. fotoblogi, profile portali społecznościowych, strony
internetowe i inne miejsca niestrzeżone hasłem) zdjęć i
obrazów o treści nieprzyzwoitej, czy obscenicznej.
Kodeks wykroczeń
➢Art. 141.
Kto w miejscu publicznym umieszcza nieprzyzwoite ogłoszenie, napis lub rysunek albo używa słów nieprzyzwoitych, podlega
karze ograniczenia wolności, grzywny do 1.500 zł albo karze
nagany.
Szkodliwe treści
• Grooming
• Zawierające przemoc, pornografię, wulgaryzmy
• Propagujące rasizm i ksenofobię
• Nawołujące do popełnienia przestępstwa
• Promujące faszystowski lub inny totalitarny ustrój państwa
• Zachęcające do prostytucji, używania narkotyków czy hazardu
• Zawierające elementy psychomanipulacji (np. namawiające do przystąpienia do sekty)
Kodeks karny Grooming
➢Art. 200a.
§ 1. Kto w celu popełnienia przestępstwa określonego w art. 197 § 3 pkt 2 lub art. 200, jak również produkowania lub utrwalania treści
pornograficznych, za pośrednictwem systemu teleinformatycznego lub sieci telekomunikacyjnej nawiązuje kontakt z małoletnim poniżej lat
15, zmierzając, za pomocą wprowadzenia go w błąd, wyzyskania błędu lub niezdolności do należytego pojmowania sytuacji albo przy użyciu groźby bezprawnej, do spotkania z nim, podlega karze
pozbawienia wolności do lat 3.
Kodeks karny
Molestowanie seksualne
• Art.200 a § 2.
Kto za pośrednictwem systemu teleinformatycznego lub sieci telekomunikacyjnej małoletniemu poniżej lat 15 składa
propozycję obcowania płciowego, poddania się lub wykonania innej czynności seksualnej lub udziału w produkowaniu lub
utrwalaniu treści pornograficznych, i zmierza do jej realizacji,
podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia
wolności do lat 2.
Propagowanie pedofilii
➢Art. 200b.
Kto publicznie propaguje lub pochwala zachowania o charakterze
pedofilskim, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo
pozbawienia wolności do lat 2.
Kodeks karny
Treści pornograficzne I:
➢Art. 202
§ 2. Kto małoletniemu poniżej lat 15 prezentuje treści pornograficzne lub udostępnia mu przedmioty mające taki charakter albo
rozpowszechnia treści pornograficzne w sposób umożliwiający
takiemu małoletniemu zapoznanie się z nimi, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.
§ 3. Kto w celu rozpowszechniania produkuje, utrwala lub sprowadza, przechowuje lub posiada albo rozpowszechnia lub publicznie
prezentuje treści pornograficzne z udziałem małoletniego albo treści pornograficzne związane z prezentowaniem przemocy lub
posługiwaniem się zwierzęciem, podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.
Kodeks karny
Treści pornograficzne II:
➢Art. 202
§ 4. Kto utrwala treści pornograficzne z udziałem małoletniego poniżej lat 15, podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.
§ 4a. Kto sprowadza, przechowuje lub posiada treści pornograficzne z udziałem małoletniego poniżej lat 15 podlega karze pozbawienia
wolności od 3 miesięcy do lat 5.
§ 4b. Kto produkuje, rozpowszechnia, prezentuje, przechowuje lub posiada treści pornograficzne przedstawiające wytworzony albo
przetworzony wizerunek małoletniego uczestniczącego w czynności seksualnej podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo
pozbawienia wolności do lat 2.
Kodeks karny
Nakłanianie do prostytucji
➢Art. 204.
§ 1. Kto, w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, nakłania inną osobę do uprawiania prostytucji lub jej to ułatwia, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.
§ 2. Karze określonej w § 1 podlega, kto czerpie korzyści majątkowe z uprawiania prostytucji przez inną osobę.
§ 3. Jeżeli osoba określona w § 1 lub 2 jest małoletnim, sprawca podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.
§ 4. Karze określonej w § 3 podlega, kto zwabia lub uprowadza
inną osobę w celu uprawiania prostytucji za granicą.
Szkodliwe treści
➢Art. 256.
§ 1. Kto publicznie propaguje faszystowski lub inny totalitarny ustrój państwa lub nawołuje do nienawiści na tle różnic narodowościowych, etnicznych, rasowych, wyznaniowych albo ze względu na bezwyznaniowość, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.
➢Art. 257.
Kto publicznie znieważa grupę ludności albo poszczególną osobę z powodu jej przynależności narodowej, etnicznej, rasowej, wyznaniowej albo z powodu jej bezwyznaniowości lub z takich powodów narusza nietykalność cielesną innej osoby, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.
Ochrona danych osobowych
USTAWA z dnia 29 sierpnia 1997 r. o ochronie danych osobowych
➢Art. 6.1
1. W rozumieniu ustawy za dane osobowe uważa się wszelkie informacje dotyczące zidentyfikowanej lub możliwej do zidentyfikowania osoby fizycznej.
2. Osobą możliwą do zidentyfikowania jest osoba, której tożsamość można określić bezpośrednio lub pośrednio, w szczególności przez powołanie się na numer
identyfikacyjny albo jeden lub kilka specyficznych czynników określających jej cechy fizyczne, fizjologiczne, umysłowe, ekonomiczne, kulturowe lub społeczne.
3. Informacji nie uważa się za umożliwiającą określenie tożsamości osoby, jeżeli wymagałoby to nadmiernych kosztów, czasu lub działań.
Ochrona danych osobowych
➢Art. 49.
1. Kto przetwarza w zbiorze dane osobowe, choć ich przetwarzanie nie jest dopuszczalne albo do których przetwarzania nie jest uprawniony, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.
2. Jeżeli czyn określony w ust. 1 dotyczy danych ujawniających
pochodzenie rasowe lub etniczne, poglądy polityczne, przekonania religijne lub filozoficzne, przynależność wyznaniową, partyjną lub związkową, danych o stanie zdrowia, kodzie genetycznym, nałogach lub życiu seksualnym,
sprawca podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 3.
Cyberprzemoc a nieletni sprawcy i ofiary
• W przypadku cyberprzemocy w stosunku do dzieci, czyli osób poniżej 18 r.ż., wszystkie działania prawne realizują rodzice lub opiekunowie prawni.
Nie jest możliwe dochodzenie odpowiedzialności prawnej dziecka pokrzywdzonego cyberprzemocą bez współpracy z rodzicami.
• Niezależnie od formy cyberprzemocy, jeżeli podejrzewamy, że sprawcą cyberprzemocy jest osoba poniżej 17 r. ż, wszelkie działania w sprawie realizuje Sąd Rodzinny i Nieletnich, właściwy ze względu na miejsce pobytu ewentualnego sprawcy cyberprzemocy, tam więc należy złożyć informację o doświadczanej przez dziecko cyberprzemocy.
• Jeżeli zgłosimy przestępstwo a policja i prokuratura rozpoczną
postępowanie dziecko jako pokrzywdzony jest jednocześnie świadkiem przestępstwa i będzie zaangażowane w toczącą się procedurę oraz
będzie przesłuchiwane.
