LaaLsro-ciliL
TECI-iNISCME HOGESCMOOL DELFT Vakgï^oep Recht -- B e s t u u r s r e c h t DIKïAAT .JiATERSïAAT5JiEA2Hï..." „aa'4 ^
D o e l
K e t d o e l van d i t k o l l e g e v r a t e r s t a a t s r e c h t i s de as. c i v i e l e
d.ngenieur vertrou^-jd t e maken met h e t j u r i d i s c h k a d e r w a a r b i n n e n w a t e r s t a a t s a k t i v i t e i t e n vjorden o n t p l o o i d en de j u r i d i s c h e i n s t r u m e n t e n d i e t e r o n d e r s t e u n i n g v a n deze a k t i v i t e i t e n kunnen vrorden g e h a n t e e r d . Het k o l l e g e b e p e r k t z i c h n i e t t o t h e t d i j k r e c h t , rnaar b e h a n d e l t j u r i -d i s c h e a s p e k t e n van a l l e a k t i v i t e i t e n op h e t teri'-ein van -de w a t e r s t a a t met een a c c e n t op w a t e r b e h e e r s i n g en w a t e r b e h e e r .
T o t deze t e r r e i n e n kan men r e k e n e n : a. D i j k z o r g
b. A f w a t e r i n g
c. V / a t e r v o o r z i e n i n g d. A f v a l v / a t e r z u i v e r i n g
e. Beheer watervjegen en havens f. . Wegenbeheer
g. Beheer l u c h t h a v e n s
I n h o u d s o m s c h r i j v i n g d o e l , i n h o u d en vorm:
Het v / a t e r s t a a t s r e c h t omvat onder meer de i n Grondvjet en ' w a t e r s t a a t s w e t ¬ g e v i n g n e e r g e l e g d e p r i n c i p e s v o o r de opbouv; van h e t v / a t e r s t a a t s b e s t u u r , Van b e l a n g z i j n v o o r t s de i n r i c h t i n g en o r g a n i s a t i e van_de w a t e r s c h a p p e n , u i t de Middeleeuvmn d a t e r e n d e d o e l k o r p o r a t i e s d i e t o t op de h u i d i g e dag b e l a n g r i j k e t a k e n op h e t g e b i e d v a n dc v j a t e r k e r i n g , de w a t e r l o z i n g en de w a t e r z u i v e r i n g v e r v u l l e n . T o t de v o o r deze taken- b e n o d i g d e v r a t e r s t a a t s v / e r k e n b e h o r e n n i e t s l e c h t s • d i j k e n , k a n a l e n , s l u i z e n en b r u g g e n , maar ook vjegen, v i a d u k t e n , e.d, (de z.g. d r o g e w a t e r s t a a t ) .
De hoofdmoot v a n h e t w a t e r s t a a t s r e c h t b e s t a a t u i t de R i j k s w a t e r s t a a t s w e t -g e v i n -g , de p r o v i n c i a l e v j e t -g e v i n -g op de v / a t e r s t a a t en de v r a t e r s c h a p p e n , ds veror^deningen van gemeenten en v r a t e r s c h a p p e n , de t o e p a s s i n g e r v a n en de i s c h e r m i n g t e g e n o n r e c h t m a t i g en o n b i l l i j k b e s t u u r van onder meer h e t ad-m i n i s t r a t i e f b e r o e p ,
- 2 - , • •
Het w a t e r s t a a t s r e c h t g e n i e t g r o t e a k t u a l i t e i t , onder meer door h e t toenemende b e l a n g van de f y s i e k e i n f r a s t r u k t u u r van ons l a n d en de aandacht v o o r h e t m i l i e u b e h e e r . De w a t e r z u i v e r i n g s t a a k van de w a t e r -schappen, alsmede h e t toenemende g e b r u i k van w a t e r s t a a t s w e r k e n v o o r n e v e n d o e l e i n d e n ( r e k r e a t i e ) r o e p e n de v r a a g op öf de bestaande o r -g a n i s a t i e s t r u k t u r e n ook i n de t o e k o m s t -gehandhaafd d i e n e n t e b l i j v e n . De t e b e s t e d e n ' t i j d ' b e d r a a g t ' 3 0 - Vo u u r . Inhoudsopgave . Het k o l l e g e 1974 omvat de v o l g e n d e o n d e r d e l e n : , ., • I . Water en r e c h t '•K:,- . I I . W a t e r s t a a t s r e c h t • •. •• • - ; 1-I 1-I 1-I . VJaterschapsrecht ( o x ^ g a n i s a t i e ) , •. • • •• I V . W a t e r s c h a p s r e c h t ( a k t i v i t e i t e n ) : • • , • , V. P r o v i n c i a l e en R i j k s w a t e r s t a a t s t a k e n ' •. . • •'•• . V I . Wegenrecht V I I . D r i n k v / a t e r v o o r z i e n i n g ': • V I I I . Water en m i l i e u I X . W a t e r s t a a t en r u i m t e l i j k e o r d e n i n g . Tentamen _ . , . .
Het. tentamen w.ordt s c h r i f t e l i j k afgenomen i n maart, en b e g i n september. De s t o f voor_ h e t t e n t a m e n omvat :. . a. H e t k o l l e g e w a t e r s t a a t s r e c h t ( z i e d i k t a a t ) _ . . . • b. de v o l g e n d e casys ( u i t s p r a k e n ) :, ... ; .;• , . .1 HR, 12 j a n u a r i . 1923 ( S c h i e l a n d s . Hoge Z e e d i j k , ) I I HR 7 mei 1957 (Molen p o l d e r G e l k e n e s ) 111 HR 14 mei 1934 (Toegangsbeyoegdheid b i j t o e p a s s i n g p o l i t i e d w a n g ) I V HR 29 november 1956 ( T o e l a a t b a a r h e i d • y o o r v / a a r d e b i j . v e r g u n n i n g ) V HR 9 j a n u a r i ,1942 .(Wegdek-arre.st F e r w e r d e r a d e e l ) . . . . V I HR 22 j u n i 197^ ( F l u o r i d e r i n g E ^ a i p r e s t ) • . V I I HR 19 december 1952 ( 7 e V o o r s t e S t r p o m a r r e s t ) , . ^. V I I I KB 8 a p r i l 1970 ( D u i k e r Tv/eemanspolder)
-3-~ 3 "
c. De t e k s t van h e t boek : H o o f d l i j n e n van w a t e r s c h a p s r e c h t van P'ockema Andreae en Ormel, u i t g a v e Samsom, Alphen aan den R i j n , 46 dr>uk 1970, behoudens de b l z . 42/43 , 68-75, 93-98, 110/111, 134-142 en 144/145. d. E n i g e k e n n i s v a n de t e k s t e n van de Keurenwet, de W a t e r s t a a t s w e t 1900 en de Bevoegdhedenwet voorkomende i n de t c k s t v e r z a m e l i n g \7aterstaatsv,'etgeving3 u i t g a v e T j e e n k W i l l i n k , Z w o l l e 1 9 7 1 ( o f l a t e r ) Schuurman en J o r d e n s E d i t i e n r . 3 8 .
T i j d e n s h e t tentamen d i e n t men een t e k s t v e r z a m e l i n g a l s b e d o e l d onder d. mede t e b r e n g e n .
L i t e r a t u u r ;
- S c h i l t h u i s , W a t e r s c h a p s r e c h t , tvjeedo d r u k 1960;
- V/insemius, I n l e i d i n g t o t h e t V?a t e r s t a a t s r e c h t (m.m.v. Hubée) 1959; b e i d e vjerken z i j n v e r o u d e r d ; - L i t e r a t u u r v e r m e l d i n h o o f d s t u k 5 ( H e t w a t e r s c h a p ) v a n h e t L i t e r a t u u r r a p p o r t v a n h e t onderzoek n a a r de b e s t u u r l i j k e o r g a -n i s a t i e , same-ngesteld d o o r h e t I -n s t i t u u t v o o r B e s t u u r s w e t e -n s c h a p p e -n , R i j s w i j k Z.H. , 1972; - P r o v i n c i a l e v e r o r d e n i n g e n en r e g l e m e n t e n ; b i j n a e l k e p r o v i n c i e h e e f t een l o s b l a d i g e u i t g a v e ;
- W a t e r s c h a p s b e l a n g e n , u i t g a v e v a n de Unie van Waterschapsbonden - H^O, t i j d s c h r i f t v o o r w a t e r v o o r z i e n i n g en A f v a l w a t e r b e h a n d e l i n g , E x c u r s i e R i j s w i j k . •
B i j v o l d o e n d e b e l a n g s t e l l i n g v;ordt t e g e n een g e r i n g e v e r g o e d i n g g e l e g e n -h e i d geboden om na a f l o o p v a n de k o l l e g e - en t e n t a m e n p e r i o d e d e e l t o nemen aan een e x c u r s i e p e r bus n a a r e n i g e belangwekkende w a t e r s t a a t s w e r k e n , e n de d a a r v o o r v e r a n t w o o r d e l i j k e beherende i n s t a n t i e s .
Water en r e c h t .
Het w a t e r h e e f t vanouds a a n l e i d i n g gegeven t o t c o n t r o v e r s e s o v e r h e t g e b r u i k van w a t e r p u t t e n ( v g l . Genesis .21 v e r s 25 en 26 v e r s 1 5 ) , r i v i e r e n en k u s t v / a t e r e n . Ook tegenv/oordig v i n d e n nog v e e l g e s c h i l l e n p l a a t s , w a a r b i j v o o r a l g e s c h i l l e n o v e r v i s s e r i j g r o n d e n , a a n s p r a k e n op d e l f s t o f f e n in-.de. zeebodem en o v e r g r e n s r i v i e r e n en -v;ateren de aandacht trekk.en. Men denke aan de g e s c h i l l e n o v e r de I n d u s ( t u s s e n I n d i a en , * P a k i s t a n ) , de J o r d a a n ( t u s s e n I s r a e l en Jordanië), d e . N i j l ( t u s s e n E g y p t e en Soedan) e.d. Maar ook d i c h t e r b i j h u i s z i j n e r g e s c h i l l e n met onze b u u r l a n d e n o v e r de Eemsmonding i n h e t N o o r d o o s t e n en o v e r de W i e l i n g e n i n h e t Z u i d w e s t e n . Teneinde r e g e l i n g t e geven aan de m e n s e l i j k e g e d r a g i n g e n met b e t r e k k i n g t o t h e t w a t e r z i j n i n b e g i n s e l twee systemen denkbaar : .
a. een systeem d a t u i t g a a t van a a n s p r a k e n van b u r g e r s op een e x c l u s i e f g e b r u i k van w a t e r v o o r b e p a a l d e d o e l e i n d e n .
I n een d e r g e l i j k systeem e r k e n t men h e t b e s t a a n van v e e r r e c h t , t o l r e c h t , r e c h t van aanwas, b r u g r e c h t , v i s r e c h t , s t u w r e c h t , r e c h t van a f w a t e r i n g , l o z i n g s r e c h t e.d.
b, een' systeem d a t u i t g a a t van d i s t r i b u t i e van a a n s p r a k e n van b u r g e r s en o v e r h e i d d o o r b e p a a l d e o v e r h e i d s i n s t a n t i e s , d i e zgn. b e h e e r s r e c h t e n t . a . v . h e t w a t e r u i t o e f e n e n .
Ad a. I n d i t s t e l s e l i s d u i d e l i j k vjaarop men r e c h t h e e f t en kan men naar de r e c h t e r s t a p p e n a l s men z i j n aanspraken n i e t kan- l a t e n g e l d e n . Naarmate h e t ( b r u i k b a r e ) v/ater s c h a a r s e r w o r d t z i j n deze r e c h t e n m o e i l i j k e r z o d a n i g t e f o r m u l e r e n d a t van" éeh r e c h t v a a r d i g e v e r d e l i n g van aanspraken s p r a k e z a l kunnen z i j n .
Ad b. D i t systeem l e g t geen d u i d e l i j k e a a n s p r a k e n van de b u r g e r s v a s t , maar o p e n t s l e c h t s m o g e l i j k h e d e n voor^ hen, d i e op e l k
moment a l n a a r de omstandigheden kunnen worden g e r e a l i s e e r d ; de beherende i n s t a n t i e s kunnen v / a t e r g e b r u i k t o e s t a a n ( v e r g u n n i n g I ) onder t i j d s b e p a l i n g en met beperkende b e p a l i n g e n . Z i j kunnen z e l f s wat'^eenmaal werd t o e g e s t a a n i n ' t r e k k e n ( v e r g u n n i n g v/or^dt i n g e t r o k k e n ) b i j v . b i j n i e t n a l e v e n voorv/aarden o f b i j v e r -anderende omstandigheden.
I " 2
Z i j kuimen ook b e p a a l d e s o o r t e n van g e b r u i k v/e i g e r en 5. c.q. v e r b i e d e n .
' i l e t ' i s d u i d e l i j k 'dat i n d i t tweede systeem, h e t t e n o n z e n t g e l d e n d e gi'-ote bevoegdheden v/orden t o e g e k e n d aan de o v e r h e i d . 'ÜerhalVe' z a l nauwgezet c o n t r o l e geoefend moeten voorden op
de handelende a d m i n i s t r a t i e v e a u t o r i t e i t e n , z o w e l d o o r hogere i n s t a n t i e s ( t o e z i c h t en o p p e r t o e z i c h t I ) a l s d o o r i n s t a n t i e s met r e c h t s p r a a k b e l a s t ( o n d e r meer de b u r g e r l i j k e r e c h t e r ) . Ons' water^s'taats'r'echt Jcenmerkt z i c h dan ook d o o r v e l e o r g a n i s a t i e en p r o c e d u r e r e g e l s . / c o n t r o l e en r e c h t s b e s c h e r m i n g s -r e g e l s . En g e z i e n ' h e t g -r o t e b e l a n g van een goede n a l e v i n g vah de e i s e n g e s t e l d d o o r de o v e r h e i d d o o r de b e t r o k k e n b u r g e r s , k e n t h e t ' o o k v e l e h a n d h a v i n g s r e g e l s .
N a t t e en d r o g e w a t e r s t a a t
Hoofdstuk. Y, W a t e r s t a a t , v a n .de B e g r o t i n g ..van .het Departement van.:"Verkeer en . W a t e r s t a a t i s o n d e r v e r d e e l d ..in de .volgende
p a r a g r a f e n : . ••• ..• • . '.',' -•• i . Algeiiiesen ' • " • • • ' • ' n '-' • " '• .1.1. F i n a n c i e e l o v e r z i c h t ' ' ''• ' ' • ' '• U.-2. ^Wetgeving • • ••• '- •••V •• • x ) ' • •• • :' '1.3. B u i s l e i d i n g s t r a t e i i ' 2/Scheepvaartv.:2gen en havens 2.1. Zeehavens en zeescheepvaartv/egen '2.2. B.innenscheepvaartwegen .; ... 3,. W a t e r k e r i n g e n .„.. . , .
,^ , . . 3 . 1 , . Werken i n , h e t k a d e r .van., de Deltav-iet 3.2. VJaddenzee ,, . 3^3.. Noordzee , . .... _ • . • • • H . - W a t e r h u i s h o u d i n g ' • ' ' ', '••-'V' • 4'.l-.'-lCv:anti-eatiëf-'beheer "' ' • •• ' _ •• - 4. 2 l K w a l i t a t i e f ' b e h e f e r ^ • -. • • ••4-.'3-.:'Grenso^'erschrijdende ' ' . • • 4.-4'.'l'htét'hationale -activitéiten • • • '
I " 3 5. Landwegen en o e v e r v e r b i n d i n g e n 5.1. V e r k e e r s v e i l i g h e i d 5.2. S t e d e l i j k e v e r k e e r s v o o r z i e n i n g e n x ) V g l . Wetsontwerp nr.11355 b e t r e f f e n d e de b u i s -l e i d i n g e n s t r a a t v a n h e t B o t -l e k g e b i e d n a a r Z e e -l a n d .
U i t h e t bovenstaande b l i j k t d a t men kan s p r e k e n v a n " n a t t e " en van " d r o g e " w a t e r s t a a t . T o t deze l a a t s t e c a t e g o r i e be-h o r e n de landwegen en de o e v e r v e r b i n d i n g e n , alsmede de b u i s l e i d i n g s t r a t e n .
I n h e t w a t e r s t a a t s r e c h t s p e e l t de t e r m "beheer" een g r o t e r o l . W i j v e r s t a a n onder beheer de z o r g v o o r een goed i n een o f meer o p z i c h t e n , t e r b e h a r t i g i n g . v a n êên o f meer b e l a n g e n m.b.t. d a t goed. Beheer komt i n v e l e r l e i s o o r t e n v o o r , b i j v . g r o n d b e h e e r , wegbeheer, beheer v a n éen r i v i e r , e.d.,
variërend met h e t o b j e k t . D a a r n a a s t kan men s p r e k e n v a n n a t u u r en l a n d s c h a p s b e h e e r , m i l i e u b e h e e r en v r a t e r s t a a t s
-b e h e e r , variërend n a a r h e t a s p e k t waarop h e t -b e t r e k k i n g h e e f t , n a a r h e t oogpunt' v a n de b e l a n g e n d i e b e h a r t i g d worden.
De o v e r h e i d k a n beheer voeren o v e r goederen d i e z i j i n e i g e n -dom h e e f t o f u i t a n d e r e n h o o f d e z e l f g e b r u i k t . D a a r n a a s t kan z i j beheer v o e r e n o v e r o b j e k t e n van d e r d e n ( b i j v . g r o n d e n i n g e b r u i k b i j l a n d b o u w e r s ) . V e r s c h i l l e n d e s o o r t e n o v e r h e i d s
bëheer t . a . v . d e z e l f d e gronden en w a t e r e n kunnen b i j v e r s c h i l -l e n d e overheidsinstèinties b e r u s t e n . Het; w a t e r b e h e e r k a n z i c h u i t s ' t r e k k e n t o t : • - O p p e r v l a k t e w a t e r e n • - Grondvjater (NB. D a a r n a a s t t e o n d e r s c h e i d e n h e m e l w a t e r en l e i d i n g v / a t e r ) . Men kan d a a r b i j o n d e r s c h e i d e n : K w a n t i t a t i e f beheer ( h o e v e e l h e i d ) . - K w a l i t a t i e f beheer ( h o e d a n i g h e i d ) . D i t beheer kan op tv/eeërlei v / i j z e b e d r e v e n worden :
- A c t i e f ( o v e r h e i d v o e r t z e l f v/erken u i t )
- P a s s i e f ( o v e r h e i d v e r l e e n t s l e c h t s v e r g u n n i n g e n ) .
-7-1 - 4
B e l e i d s e l e i T i e n t e n ( t h e o r e t i s c h ) .
Voor h e t döelgei^icht h a n d e l e i i , h e t b e l e i d j van de o v e r h e i d mei' b e t r e k k i n g t o t ' h e t w a t e r ' i s een j u i s t e v a s t s t e l l i n g van d o e l e i n d e n en m i d d e l e n y a n . g r o o t b e l a n g . Men kan i n d i t v e r b a n d . o n d e r s c h e i d e n :
A. Bestemming ( h e t v a s t s t e l l e n van de d o e l e i n d e n
w a a r t o e een g e b i e d o f een s t u k g r o n d o f w a t e r g e b r u i k t mag ' worden: bestemming t o t drinkwaterréservoir;
" t o t ' l u c h t v a a r t t e r r e i n 5 t o t openbare v;eg); B'. In'7?ichting ( h a n d e l i n g . ' ) ' ''' '
( h e t f e i t e l i j k g e s c h i k t maken van' isen s t u k g r o n d o f w a t e r v o o r de bestemming d.m.v. de a a n l e g •:;;...,j.yan .wei'ken); '-r-.. ; . .
.'C.'Beheer "(de z o r g v o o r - e e n s t u k g r o n d .of w a t e r u i t . " een bepaald' o o g p u n t , d o o r een'bepaalde o v e r h e i d s -• i n s t a n t i e ) ; -•-•-• ..-•.-•."-• ;-•
' I n r i c h t i n g en beheer hebben xn h e t / a l g e m e e n s l e c h t s ' z i n als'...er . i n z i c h t , i n de-doeleinden', .in de bestemming,
b e s t a a t . ' H e t h e e f t.^ omgekeerd e e r s t z i n een b e p a a l d e bestemming t e . g e v e n wanneer kans op de n o o d z a k e l i j k e i n r i c h t i n g en r e g e l i n g - v a n beheer, v e r z e k e r d z i j n . I n v e e l g e v a l l e n gaat- de ' i n r i c h t i n g aar nieuv/e vormen •vari beheervo.or.afj~ men denke b i j v . . aan de Z u i d e r z e e -• werken.- I n andere g e v a l l e n ei.'s't een goed beheer h e t • d o e n ' u i t v o e r e n .van b e p a a l d e vrerken . (ophogen d i j k e n ,
uitdiépen van s l o t e n v e r b r e d e n - v a n wegen).
Voor h e t v o e r e n v a n b e l e i d ~ d i e n t -de o v e r h e i d t e be-schikken- o v e r t: gold-.(financiën) en d e s k u n d i g p e r s o n e e l . H e t b e l e i d kan v e r w e r k e l i j k t worden i n h o o f d z a a k l a n g s :tw6e. wegen-•: . \\:--;,.\ . a. d o o r h e t ( d o e n ) u i t v o e r e n van,.werken • ' .''b;^dbor..h_ét•..hanteren van j u r i d i s c h e i n s t r u m e n t e n . T o t h'e't j u r i d i s c h i n s t r u m e n t a r i u m v o o r over^heidsbeheer kunnen b e h o r e n :
-O-I 5 • • M i d d e l e n . a k t i G f b e h e e r : - v e r l e n e n s u b s i d i e - s l u i t e n beheei-'sovei^eenkomst r geven v a n b e v e l t o l " u i t v o e r i n g werken . . - o p l e g g e n o n d e r h o u d s p l i c h t - t o e p a s s e n p o l i t i e d v / a n g M i d d e l e n p a s s i e f . - v e r b o d met m o g e l i j k h e i d v e r g u n n i n g , .beheer : . ' " r r r . onthefr3.ng3 c o n c e s s i e - h e f f i n g • - g o e d k e u r i n g s v e r e i s t e
- •:: . • - m o g e l i j k h e i d t o t maken van bezwaar . t . g . v , m e l d i n g s p l i c h t
.Het beheer k a n i n h e t a l g e m e e n > s l e c h t s o p t i m a a l worden u i t g e o e f e n d t e g e n de a c h t e r g r o n d . v a n een p l a n m a t i g e aanpak, d.w,z. mot
b e h u l p van een b e h e e r s p l a n . Het i s van b e l a n g d e . i n . h e t n a v o l g e n d e b e s c h r e v e n w e t t e l i j k e . r e g e l i n g e n k r i t i s c h t e b e z i e n i n h e t l i c h t van b o v e n s t a a n d e t h e o r e t i s c h e b e l e i d s e l e m e n t e n , . B e s t u u r s o r g a n i s a t i e De Nederlandsö o v e r h e i d s o r g a n i s a t i e k e n t g l o b a a l g e s p r o k e n d r i e n i v e a u s , t e vreten h e t R i j k , dé p r o v i n c i e en de gemeente. Op e l k van deze n i v e a u s t r e f t meh aan een v e r t e g e n v / o o r d i g e n d l i c h a a m , eén d a g e l i j k s b e s t u u r ^ een a m b t e l i j k e a p p a r a a t en a d v i e s i n s t a n t i e s . Zovrel R i j k , p r o v i n c i e a l s gemeente v e r v u l l e n w a t e b s t a a t s t a k e n . Z i e v o o r wat R i j k en p r o v i n c i e b e t r e f t , . . . h o o f d s t u k V, h i e r o n d e r . De gemeenten hebben doorgaans s l e c h t s
v r e i n i g w a t e r s t a a t s t a k e n t e v e r h u l l e n , ' v n l . op h e t t e r r e i n van
de v?egen en e v e n t u e l e havens; V e e l t a k e n m.b.t. de w a t e r s t a a t . . • op l o k a a l ' n i v e a u z i j n t o e v e r t r o u v f d "aan de onder de provinciën
rëssorterende waterschappeii.' Z i e ' d a a r o v e r meer i n H o o f d s t u k . ÏII eri I V ' h i e r o n d e r . ' ' ,' '
Op R i j k s n i v e a u va.It de z o r g v o o r h e t vrat e r v o o r a l t o e aan de Departementen van Ver^keer en W a t e r s t a a t en van V o l k s g e z o n d h e i d en Milieuhygiëne. D a a r n a a s t i s e r z o r g v a n h e t Departement van Landbouw en V i s s e r i j ( r u i l v e r k a v e l i n g en v i s s e r i j ) en CRM
( n a t u u r g e b i e d e n , r e k r c E i t i e ) .
I -- 6
• O r ' g a n i s a t i e van h e t w a t e r b e h e e r . i i ^ N e d j a r i ^ 'A. Het beheer van o p p e r v l a k t e v j a t e r
^' i'^wantitat:'Lef beheei-^
Het o p p e r t o e z i c h t over de w a t e r s t a a t b e r u s t b i j de R i j k s -o v e r h e i d - U i t v -o e r e n d a p p a r a a t i s de R i j k s w a t e r s t a a t . • . Grote, r i v i e r e n , zeearmen en b e l a n g r i j k e s c h e e p v a a r t ¬
. k a n a l e n . v a l l e n onder beheer van h e t R i j k . Beheer i s geregeld:, i n o f k r a c h t e n s de VJet t o t v a s t s t e l l i n g van : b e p a l i n g e n b e t r e f f e n d e 's R i j k s w a t e r s t a a t s w e r k e n , de
W;iterstaatsv/et 1900 en de R i v i e r e n w e t .
Aan. P r o v i n c i a l e S t a t e n komt h e t t o e z i c h t t o e o v e r a l l e w a t e r s t a a t s w e r k e n , w a t e r s c h a p p e n , veenschappen en veen-p o l d e r s , v o o r z o v e r h e t t o e z i c h t oveen-p b e veen-p a a l d e werken n i e t ' aan anderen i s opgedragen:. Deze t a a k w o r d t : i n f e i t e
v e r v u l d ' d o o r Gedeputeerde S t a t e n i Deze b e s c h i k k e n o v e r e i g e n p r o v i n c i a l e w a t e r s t a a t s d i e n s t e n . '••
D e . r e c h t s t r e e k s e z o r g v o o r a f w a t e r i n g van gronden en h e t handhaven van een o p t i m a a l g r o n d w a t e r p e i l b e r u s t v e e l a l b i j de w a t e r s c h a p p e n . De w e t t e l i j k e v o o r s c h r i f t e n be-t r e f f e n d e h e be-t b e h e e r van v/abe-terschappen b e r u s be-t e n - v e e l a l op de W a t e r s t a a t s w e t 1900, de Keurenwet en de Bevoegd-hedenv/et.
. Sommige openbare v/ateren v a l l e n onder beheer van ge-meenten. Het w a t e r l e i d i n g b e l a n g b i j h e t o n t t r e k k e n van v/ater aan o p p e r v l a k t e w a t e r e n i s ..in .het algemeen o n v o l -doende gewaarborgd. V g l . ook h o o f d s t u k 10 van de u i t 1968 d a t e r e n d e N o t a van R i j k s w a t e r s t a a t : ."De w a t e r -h u i s -h o u d i n g van N e d e r l a n d " . Een u i t z o n d e r i n g v o i m t a r t . 8 7 van h e t Algemeen Reglement van P o l i t i e v o o r r i v i e r e n en r i j k s k a n a l e n ( v g l . Schuurmans. 8 J o r d e n s n r . 3 8 b l z . 300/301) : ."Behoudens v e r k r e g e n r e c h t e n i s h e t v e r b o d e n , zonder v e r g u n n i n g , v e r l e e n d d o o r o f vanv/ege de M i n i s t e r :
-10-1 - 7
1. v?ater u i t h e t k a n a a l o f de d a a r t o e behorende' v r a t e r l e i d i n g e n • a f t e l e i d e n ; en • • .
2, i n , o p , onder o f o v e r h e t k a n a a l e n i g werk u i t t e v o e r e n . N i e t t e m i n w o r d t de o n t t r e k k i n g van v/ater aari h e t L e k k a n a a l t e J u t p h a a s t e n behoeve van de openbare w a t e r v o o r z i e n i n g van Amsterdam en N o o r d K o l l a n d d o o r de n.v. V ^ a t e r t r a n s p o r t -m a a t s c h a p p i j R i j n - Kenne-merland (V?RK) n i e t d o o r een v e r g u n n i n g g e d e k t . E r i s s l e c h t s v e r g u n n i n g v e r l e e n d v o o r h e t hebben van i n l a a t - en o p v o e r w e r k t u i g e n met cen b e p a a l d e c a p a c i t e i t , Er i s dus v;el d r i n g e n d b e h o e f t e aan een v / e t t e l i j k e r e g e l i n g • v o o r h e t k w a n t i t a t i e f beheer v a n o p p e r v l a k t e w a t e r . Daarnaast
béstaat b e h o e f t e aan een w e t t e l i j k e r e g e l i n g b e t r e f f e n d e de o p e n b a a r h e i d van o p p e r v l a k t e v / a t e r e n , t e v e r g e l i j k e n met de r e g e l i n g v o o r wegen v e r v a t i n de Wegenv/et. '
b. K v / a l i t a t i e f beheer . ; .
.Dit k v / a l i t a t i e v e -beheer i s ' g e r e g e l d i n de VJet v e r o n t r e i n i g i n g o p p e r v l a k t e w a t e r e n ( v g l . h o o f d s t u k V I I I van d i t d i k t a a t ) .
Er h e e f t een ( t e ) s t e r k e d e c e n t r a l i s a t i e van r e g e l i n g en b e h e e r p l a a t s g e v o n d e n . B e h a l v e h e t RIZA hebben ook de r i j k s i n s p e k t e u r s van de v o l k s g e z o n d h e i d , b e l a s t met h e t t o e z i c h t op de m i l i e u -hygiëne , b e l a n g r i j k e a d v i s e r e n d e bevoegdheden. V o o r t s i s h i e r van b e l a n g de i n t e r d e p a r t e m e n t a l e coördinatiecommissie v o o r de ..milieuhygiëne (ICHH) , w a a r i n v e l e d e p a r t e m e n t e n ' v e r t e g e n w o o r d i g d • z i j n . ;..'•.• B. Het b e h e e r v a n h e t g r o n d w a t e r • ^' K v / a n t i t a t i e f : beheer ^
Voor g r o n d v / a t e r o n t t r e k k i n g van e n i g e omvang...is k r a c h t e n s f o r .mele w e t t e l i j k e r e g e l i n g i n h e t algemeen slechts..een H i n d e r w e t
-v e r g u n n i n g -v e r e i s t . .In.1955 kwam t . a . -v . de g r o n d w a t e r w i n n i n g t . b . v . . d e openbare, d r i n k v / a t e r v o o r z i e n i n g :dei Grondvjaterwet w a t e r -l e i d i n g b e d r i j v e n t o t s t a n d en werd de Hindérv/et i n zoverr'e o p z i j . geschOYen.. De M i n i s t e r v a n V o l k s g e z o n d h e i d .'en • Milieuhygiëne . w o r d t ter^zake g e a d v i s e e r d d o o r de Commissie Grondwaterwet
Water-l e i d i n g b v d r i j v e n (COGROWA) . • ,
-/ I •• 8
V o o r t s hebben v e l e p r o v i n c i e s p r o v i n c i a l e grondwaterverorde--:ningen .vasl'gesteld .Deze r e g e l i n g e n b e v a t t e n - dóórgaans:
a. een v e r p l i c h t i n g t o t r e g i s t r a t i e van o n t t r e k k i n g , alsmede b. ';de mogelijkhéid t o t een verbód van o n t t r e k k i n g van v/ater :-. ,:zonder v e r g u n n i n g van- G.S. A l s a d v i s e u r s ' t r e d e n op: de • ;provinciaJje v / a t e r s t a a t s d i e n s t e n ' on dc COWABÖ (Commissie i n
-zake W a t e r o n t t r e k k i n g aan de Bodem). ' ' . E r z i j n p l a n n e n v o o r een l a n d e l i j k e grondvjaterv;ét;
• K w a l i t a t i e f beheex"' ' ' • • ' ' • ' ' '
-Van-een algemeen'kv7alit£i-tief behee^^^^ grondv'/ater i s geen s p r a k e . Er z i j n s l e c h t s i n c i d e n t e l e r e g e l i n g e n ' t b v . de openbare d r i n k w a t e r v o o r z i e n i n g . W a t e r w i n g e b i e d e n worden'beschermd v i a ge-m e e n t e l i j k e b e s t e ge-m ge-m i n g s p l a n n e n , v a s t g e s t e l d k r a c h t e n s de Wet op de R u i m t e l i j k e O r d e n i n g alsmede i n e n i g e p r o v i n c i a l e v e r o r d e -n i -n g e -n t e r b e s c h e r m i -n g v a -n w a t e r v / i h g e b i e d e -n . Er - i s d u i d e l i j k ' b e h o e f t e ' a a n een l a n d e l i j k e r e g e l i n g t e r b e s c h e r m i n g v a n de 'gtondv/'aterkwalitei't. ' ' ' " • Wensen" t a v , de 'toekoms-tige o r g a n i s a t i e v a n h e t w a t e r b e h e e r De v / i j z e ' v a n o r g a n i s a t i e " v a n de v / a t e r h u i s h o \ i d i n g i s r e e d s l a n g e t i j d i h d i s c u s s i e .
i n 1938 i s eëh ontv/orp t o t ' een wet op de w a t e r h u i s h o u d i n g b i j de Tv/eede Kamer i n g e d i e n d . Het o n t w e r p v/erd i n 1948 i n g e t r o k k e n . I n 1950 v/erd v/etsontwerp 2023. i n g e d i e n d d a t s l e c h t s b e ' t r e k k i n g had op de v / e t t e l i j k e r e g e l i n g v a n h e t beheer v a n de r i j k s w a t e r e n . H i e r i n s t o n d de z o r g om v e r s c h i l l e n d e ' - g e b i ' e d e n ^ v a n z o e t w a t e r 't'e voo"i?zien c e n t r a a i . Öók " d i t ontv/e7?p i s geen v/et gev/orden.
Men v r e e s d e algemeen é'rnstige'inbreuk''öp de autonome t a a k u i t o e f e n i n g van l a g e r e lich'amen'omdat "^het R i j k een o o r d e e l zou geven o v e r de "'waterbehoefte van" d i e l i c h a m e n en vari dé v / i j z e v/aarop h e t w a t e r
wot'dt' gebruikt.'"' ' - • - ' • - '•- ' '
I r i 1971 h e e f t ( d e ' d i r e c t e u r - g e n e r a a l v a n de R i j k s v / a t e r s t a a t ,
I r . J.'•'vah'de ' k e r k ' g e p l e i t v o o r de o p s t e l l i n g v a n w a t e r h u i s h o u d i n g s -p l a n n e n v o o r de d r i e h y d r o l o g i s c h e g e b i e d e n van N e d e r l a n d ,
-12-T - 9
t e vieten v o o r h e t nooi-^delijke l a g e d o e l , benoorden Noord-z e e k a n a a l , h e t Noord-z u i d e l i j k e l a g e d e e l bewesten Amsterdam-R i j n k a n a a l en h e t o v e r i g e hogere d e o l . Deze p l a n n e n zouden moeten worden g e r e g e l d i n een vret op de w a t e r h u i s h o u d i n g . De w a t e r s c h a p p e n zouden moeten meewerken aan de p l a n n i n g v o o r de hen t o e v e r t r o u w d e h i ' d r o l o g i s c h e subs'tï'ucturen.
Van andere z i j d e i s de o p i - ^ i c h t i n g a a n b e v o l e n van een P l a n b u r e a u Waterbeheer, a l s een o n a f h a n k e l i j k e i n s t a n t i e n a a s t h e t
b e s t a a n d e b e s t u u r s a p p a r a a t ( S t u d i e weii-f^roep o r g a n i s a t i e w a t e r b e h e e r van de S t i c h t i n g T o e k o m s t b e e l d d e r T e c h n i e k ) . V o o r t s kan vrorden gewezen op de i n h o u d v a n h o t i n 1973 gep u b l i c e e r d e S t r u c t u u r s c h e m a v o o r de d r i n k en i n d u s t r i e w a t e r -v o o r z i e n i n g .
TECHNISCHE HOGESCHOOL DELFT Vakgroep B.0.E.R./Vakgroep Recht
D i k t a a t W a t e r s t a a t s r e c h t
W a t e r s t a a t s r e c h t .
Het v / a t e r s t a a t s b e s t e l i n h i s t o r i s c h _ p e r s p e c t i e f
Reeds i n de 10® en 11"^ eeuw was e r i n Groningen en F r i e s l a n d ' een o v e r h e i d s v e r p l i c h t i n g t o t h e t onderhouden v a n d i j k e n , ge-l i j k aan de b e ge-l a s t i n g - en d i e n s t p ge-l i c h t .
O o L s p r o n k e l i j k v i e l d a a r de t e r i t o r i a l e k r i n g van b e s t u u r v o o r h e t w a t e r s t a a t s b e s t u u r samen met d i e van h e t normale l o -k a l e b e s t u u r . A l l e n g s werden s p e c i a l e licham.en i n g e s t e l d om-d a t om-de z o r g v o o r een om-d i j k v o o r meerom-dere l o k a l e gemiCenschappen van g e z a m e n l i j k b e l a n g was. G e w o o n l i j k werden s t r e k e n d i e d o o r een v l o e d werden o v e r s t r o o m d b i j h e t d i j k o n d e r h o u d be-t r o k k e n .
Een andere o n t w i k k e l i n g deed z i c h v o o r waai^ d o o r belanghebben-den g e s t i c h t e gemeenschappen d o o r l e g a l i s a t i e o f e r k e n n i n g door hoger gezag een nieuwe p u b l i e k r e c h t e l i j J c e s t a t u s kregen-. Van b e l a n g was d a t i n H o l l a n d de g r a v e n vanouds v e e l i n v l o e d ' hadden op de i n s t e l l i n g v a n de hoogheemraadschappen, z o a l s R i j n l a n d , S c h i e l a n d en D e l f l a n d . Na de a f z w e r i n g van
P h i l i p s I I g i n g e n de bevoegdheden v a n de landsheei? op de ge-w e s t e l i j k e s t a t e n en na de Franse t i j d op de p r o v i n c i a l e s t a t e n o v e r .
Van oudsheer i s h e t onderhoud v a n w a t e r s t a a t s v r e r k e n t e n l a s t e van de belanghebbende gronden' g e b r a c h t ; d i t g o l d zov/el v o o r d i j k e n a l s v o o r wegen De e i g e n a r e n v a n de belanghebbende gronden l i e t men b e t a l e n n a a r de mate v a n hun b e l a n g . D i t p r i n c i p e vrerd ook t o e g e p a s t t o e n de s t e d e n waterwegen v o o r h a n d e l s d o e l e i n g e n w-ilden b e n u t t e n ; h e t g r o o t s t e d e e l v a n de o n d e r h o u d s k o s t e n v a n de d a a r v o o r benodigde werken vjerk t e hun-nen l a s t e g e b r a c h t . ' . Naast e i g e n a r e n v a n l a n d e r i j e n vre;oden ook e i g e n a a r s v a n h e t "gebouvrd" a a n g e s l a g e n ; h e t o m s l a g s t e l s e l i s s t e e d s h e t e e r s t e f i n a n c i e r i n g s p r i n c i p o v a n w a t e r s t a a t s w e r k e n g e b l e v e n .
I I - 2
D a a r n a a s t werd soms een b e r o e p gedaan op p r o v i n c i a l e en r i j k s -m i d d e l e n . Zeer k o s t b a r e en kwetsbaore d i j k g e d e e l t e n werden ook w e l i n onderhoud en beheer aan r i j k o f p r o c i n c i c o v e r g e d r a g e n .
De t e r m : " w a t e r s t a a t " _ , . .
De t e r m w a t e r s t a a t t e r a a n d u i d i n g van een t e r r e i n . v a n o v e r - ^ h e i d s z o r g h e e f t men nimmer ' p r e c i e s kunnen o f w i l l e n definiëren. Na h e r h a a l d e aandr.ang, g a f dc r e g e r i n g i n 1897 de v o l g e n d e u i t -e -e n z -e t t i n g van d-e Tw-e-ed-e Kam-er van h -e t g -e -e n z i j ond-er_jn-e-er on-d e r w a t e r s t a a t v e r s t o n on-d :
- s t r a n d e n d e r zee, z e g a t e n , zeeboezems, r i v i e r e n , , d u i n e n en andere ' z e e v r e r i n g e n , r i v i e r w a t e r k e r i n g e n , v a a r t e n , b e k e n , a f v o e r s l o t e n , w a t e r g a n g e n , o n t g r o n -d i n g e n , spoorwegen en an-dere wegen, s t r a t e n en b r u g g e n . V o l g e n s B o g a e r t s . ( N e d e r l a n d s B e s t u u r s r e c h t 1 9 6 2 - 1 1 , b l z . 18H) moet men e r o n d e r v e r s t a a n : . . - d i e t a k van o v e r h e i d s z o r g , w e l k e z i c h b e z i g h o u d t met de i n s t a n d h o u d i n g en b r u i k b a a r m a k i n g van N e d e r l a n d s ' bodem •• . • -P r o f . de Goede gaf.tv?ee o m s c h r i j v i n g e n : , • •
A. - h e t b r u i k b a a r maken en b r u i k b a a r houden van bodem en w a t e r door m e n s e l i j k e a c t i v i t e i t op h e t g e b i e d van
be-wonen en bewerken d o o r m i d d e l van w a t e r b o u w k u n d i g e : w e r k e n ;
B. - de z o r g v o o r do n a t u u r l i j k e b e v e i l i g i n g en de n a t u u r l i j k e b r u i k b a a r m a k i n g vah ons g r o n d g e b i e d , bodem z o w e l .als
v / a t e r o p p e r v l a k t e . ,
D i t v o r m t een a a n w i j z i n g d a t men d i e n t t e onderscheiden:^
I . w a t e r s t a a t a l s o b j e c t van o v e r h e i d s a c t i v i t e i t • I I . w a t e r s t a a t a l s ( t a k v a n ) o v e r h e i d s a c t i v i t e i t ( w a t e r s t a a t
-b e s t u u r )
W a t e r s t a a t ' a l s b e d o e l d sub I kan men o m s c h r i j v e n a l s :
- de van n a t u r e aanwezi,f^_ _eii j c u n s t r a a t i g e i n f r a s t r u k t u u r , d i e n e n d e t o t b e v e i l i g i n g , behoud, gebruik-, u i t b r e i d i n g en . ' o n t s l u i t i n g van .ons ,rh')nd_^-bied, bodem, zowel a l s w a t e r .
W a t e r s t a a t a l s bedr^eld sub I I kan men a a n d u i d e n a l s : de (t£ik v a n ) o v e r h e i d s z o r g - v o o r . . . ( z i e v e r d e r sub I ) ;
V J a t e r s t a a t a l s b e d o e l d sub I I I :
- de m e n s e l i j k e a c t i v i t e i t g e r i c h t op h e t b r u i k b a a r maken en b r u i k b a a r houden v a n . . . ( z i e v e r d e r sub I ) .
De f e i t e l i j k e i n h o u d van de t e r m w a t e r s t a a t kan men b i j b e n a d e r i n g a f l e i d e n u i t de t a k e n en d o e l s t e l l i n g e n , d i e d o o r P r o v i n c i a l e S t a t e n i n de l o o p d e r j a r e n aan w a t e r s c h a p p e n z i j n gegeven. De termicn waterstaats'f/erken en v r a t e r s t a a t s b e l a n g e n W a t e r s t a a t s v / c r k e n z i j n de a f z o n d e r l i j k e k u n s t m a t i g e e l e m e n t e n v a n de h i e r b o v e n omschreven i n f r a s t r u k t u u r . N.B. Men d i e n t de v / a t e r s t a a t v j e r k e n w e l t e o n d e r s c h i e d e n van de werkzaamheden s t r e k k e n d e t o t h e t a a n l e g g e n , behoud e t c . van deze v/ex'ken.
V r a t e r s t a a t s b e l a n g e n z i j n de b e l a n g e n d i e d o o r w a t e r s t a a t ( i n • de b e t e k B n i s sub I I I ) vrorden g e d i e n d .
De t e r m w a t e r s t a a t s r e c h t
V J a t e r s t a a t s r e c h t kan men o m s c h r i j v e n a l s h e t r e c h t b e t r e f f e n d e de w a t e r s t a a t ( i n de b e t e k e n i s sub I ) .
Men kan h e t ook r u i m e r o m s c h r i j v e n al.s:
- a l l e b e p a l i n g e n u i t v r e t t e n en .lagere r e g e l i n g e n (soms ook op g e v r o o n t e r e c h t b e r u s t e n d e ) d i e b e t r e k k i n g h e b b e n op de b e h a r t i g i n g van w a t e r s t a a t s b e l ' a n g e n en de v e r z o r g i n g v a n w a t e i ^ s t a a t s v r e r k e n i n de r u i m s t e z i n , d o o r vrelke i n s t a n t i e , ook (Cursus v m t o r s c h a p s r e c h t ) .
Er i s g e s c h r e v e n en o n g e s c h r e v e n r e c h t . ; een vorm. van o n g e s c h r e v e n r e c h t i s h e t g e v r o o n t e r e c h t .
I I ~ h
Bronnen v a n g e s c h r e v e n v / a t e r s t a a t s r e c h t
'Het g e s c h r e v e n v / a t e r s t a a t s r e c h t i s t e v i n d e n i n :
' " " a.' h e t e l f d e h o o f d s t u k van de grondwet ( a r t . 204 t/m 2 0 7 ) ; b. f o r m e l e w e t t e n op h e t t e r i - ' c i n van de v / a t e r s t a a t ;
c. algemene m a a t r e g e l e n van b e s t u u r ; . , . d. p r o v i n c i a l e v e r o r d e n i n g e n op de v / a t t j r s t a a t j waaronder
r e g l e m e n t e n v o o r vvaterschappen;
e. veror'deningen .van w a t e r s c h a p p e n ; . ,
f . v e r o r d e n i n g e n van gemeenten en van e v e n t u e l e l i c h a m e n i n g e s t e l d k r a c h t e n s do Wet g e m e e n s c h a p p e l i j k e :?egelingen van 1950; . _ • . : g. u i t s p r a k e n yan r e c h t e x d i j k e i n s t a n t i e s (gewone r e c h t : k a n t o n g e r e c h t ; r e c h t b a n k ; h o f ; hoge r a a d ; c i v i e l e en • s t r a f r e c h t s p r a a i c ; a d m i n i s t r a t i e v e r e c h t e r s ) en van ad-m i n i s t r a t i e v e b e r o e p s i n s t a n t i e s (Gedeputeerde S t a t e n , M i n i s t e r , K r o o n ) . Deze u i t s p r a k e n worden g e p u b l i c e e r d i n W a t e r s c h a p s b e l a n g e n on i n A d m i n i s t r a t i e f r e c h t e l i j k e be-s l i be-s be-s i n g e n (ARB), v a n a f 1971 opgenomen i n de; N e d e r l a n d be-s e
J u r i s p r u d e n t i e . . . .
W a t e r s t a a t s w e t t e n . . . . Het w a t e r s t a a t s r e c h t s t a a t v e r s r ^ r e i d o v e r t a l v a n w a t e r s t a a t s
-v/etten. I n 1855 kwam t o t s t a n d een Wet v o o r l o p i g e v o o r z i e n i n g i n sommige w a t e r s t a a t s b e l a n g e n ( i n g e t r o k k e n i n 1 9 0 0 ) ;
S e d e r t e i n d v a n de 19*^ eeuv/ i s een r e e k s v/etten t o t s t a n d ge -b r a c h t , z o a l s : a. V e r v e n i n g e n w e t ( 1 8 9 5 ) ; i n g e t r o k k e n i n g e v o l g e a r t , 32 van de Ontgrondingenv/et ( 1 9 6 5 ) b. Keurenv/et ( 1 8 9 5 ) c. W a t e r s t a a t s w e t 1900 ( 1 9 0 0 ) ' • . • d. Bevoegdhedenwet ( 1 9 o 2 ) e. Wet d r o o g m a k e r i j e n en i n d i j k i n g e n (1904.) f . R i v i e r e n w e t ( 1 9 0 8 ) ... . g. Verenv/et ( 1 9 2 1 ) . . „ . . , . . h. Wegenwet ( 1 9 3 0 ) i . Wrakkenwet ( 1 9 3 4 ) j . V/el c a l a m i t e u z e p o l d e r s ( 1 9 7 0 )
k. Wet t o t v a s t s t e l l i n g van b e p a l i n g e n b e t r e f f e n d e "s R i j k s -w a t e r s t a a t s v / e r k e n ( 1 8 9 1 ) 1. Wet i n z a k e v o o r k o m i n g van a a n v a r i n g ( 1 8 9 1 ) m. Belemmeringswet v e r o r d e n i n g e n ( 1 8 9 9 ) n. Belemmeringsv/et p r i v a a t r e c h t ( 1 9 2 7 ) O. Belemmeringsv;et l a n d s v e r d e d i g i n g ( 1 9 5 1 )
Wet t o t a f s l u i t i n g en droogmaking van de Z u i d e r z e e ( 1 9 1 8 ) q- D e l t a w e t ( 1 9 5 8 ) ' i V. D e l t a s c h a d e w e t ( 1 9 7 1 ) s. Wet b e s c h e r m i n g w a t e r s t a a t s w e r k e n i n o o r l o g s t i j d ( 1 9 5 1 ) t . VJet o l i e v e r o n t r e i n i g i n g zeev/ater ( 1 9 5 8 ) u. O n t g r o n d i n g e n w e t (1965) 'v. Wet v e r - o n t r e i n i g i n g o p p e r v l a k t e v / a t e r c n (1970) w. V e r k e e r s w e t t e g e n l i n t b e b o u w i n g ( 1 9 3 7 )
IÏ ™ 6 • "
^' T e k s t b i j l a g e b i j - h o o f d s t u k I I , - •
GRONDWET VOOR HET KONINKRIJK • '• ' ' , DER NEDERLANDEN • • • ''
E l f d e ..Hoofdstuk ' • • ' •
lAïi ÜE_W AÏE RS_T A AT
A r t . 204 De w e t g e ^ f t z^egels o m t r e n t h e t w a t e r s t a a t s b e s t u u r , h e t o p p e r t o e -z i c h t en t o e -z i c h t d a a r o n d e r b e g r e p e n , met i n a c h t n e m i n g d e r ' voor-s c h r i f t e n i n de v o l g e n d e a r t i k e l e n van d i t h o o f d voor-s t u k v e r v a t ,
A r t . 205 Dö k o n i n g h e e f t h e t o p p e r t o e z i c h t o v e r a l l e s ' w a t de v / a t e r s t a a t b e t r e f t , zonder o n d e r s c h e i d o f de k o s t e n d a a r v a n worden b e t a a l d u i t 's R i j k s k a s o f op een andere w i j z e gevonden.
A r t . 206 1 . De S t a t e n d e r provinciën hebben het' t o e z i c h t op a l l e w a t e r -s t a a t v / e r k e n , w a t e r -s c h a p p e n , veon-sOhappen en v e e n p o l d e r -s .
, Nochtans k a n de w e t h e t t o e z i c h t o v e r b e p a a l d e werken aan a n -d e r e n op-dragen.
2. De S t a t e n z i j n bevoegd, met g o e d k e u r i n g des K o n i n g s , i n be-staande i n r i c h t i n g e n en r e g l e m e n t e n d e r w a t e r s c h a p p e n , veen-schappen en v e e n p o l d e r s v e r a n d e r i n g e n t e maken, w a t e r s c h a p p e n , veenschappen en v e e n p o l d e r s : j t e h e f f e n , nieuwe op t e r i c h t e n 'en nieuv/e r e g l e m e n t e n v o o r zodanige i n s t e l l i n g e n v a s t t e s . e l
-l e n . T o t v e r a n d e r i n g v a n de i n r i c h t i n g e n o f r e g -l e m e n t e n kunnen de b e s t u r e n v a n d i e i n s t e l l i n g e n v o o r s t e l l e n aan de S t a t e n d e r provinciën doen.
A r t . 207 De b e s t u r e n v a n v/aterschappen, veenschappen en v e e n p o l d e r s kunnen v o l g e n s r e g e l s , d o o r de w e t t o s t o l l e n , i n h e t h u i s h o u d e l i j k b e -l a n g v a n d i e i n s t e -l -l i n g e n v e r o r d e n i n g e n maken.
TECHNISCHE HOGESCHOOL DELFT
Vakgroep B. O .E. R./Vakgroep Recht : •
D i k t a a t W a t e r s t a a t s r e c h t ' • '
I I I . -WATERSTHAPSRECHT ( o r g a n i s a t i e )
1. Vf a t er schap
Een V7aterschap i s een o v e r h e i d s l i c h a a m b e l a s t met
. .. : • - de b e h a r t i g i n g v a n een o f meer s p e c i f i e k e w a t e r s t a a t s b e l a n g e n ; - een o f meer s p e c i f i e k e w a t e r s t a a t s t a k e n .
• N.B. V/insemius h e e f t g e p i e l d v o o r w a t e r s c h a p p e n t e b e l a s t e n met de z o r g v o o r êên o f meei'' v / a t e r s t a a t s w e r k e n .
I n . p r i n c i p e kunnen watersctrppen worden o p g e r i c h t t e r b e h a r t i g i n g v a n e l k w a t e r s t a a t s b e l a n g , v o o r e l k e v j i l l e k e u r i g e v / a t e r s t a a t s t a a k . Er i s een z e -k e r e o n t w i -k -k e l i n g gaande met b e t r e -k -k i n g t o t h e t g e e n t o t h e t b e l a n g e n - en t a k e n p a k k e t v a n een w a t e r s c h a p k a n worden g e r e k e n d ; v o o r b e e l d e n : w a t e r -k e r i n g , o n t w a t e r i n g , b e w a t e r i n g , w a t e r z u i v e r i n g , w a t e r o n t z i l t i n g , i n p o l ¬ d e r i n g , . beheer v a n h e t v j a t e r a l s s c h e e p v a a r t k a n a a l . ,. . H e t k a r a k t e r v a n doélcorpoi''atie (-" èeh o v e r h e i d s l i c h a a m g ^ e r i c h t op d u i . d e l i j k d o e l - o f t a k e n p a k k e t ) b r e n g t ' mee: - d a t b e s t u u r s z o r g op s p e c i f i e k e d o e l e i n d e n i s g e r i c h t ; - d a t o r g a n i s a t i e op deze d o e l e i n d e n i s ' a f g e s t e m d ; • Do g r o t e i n v l o e d v a n de belanghebbenden"komt t o t u i t d r u k k i n g i n : \~ hun s t e m r e c h t ; ' :.''•'• • •
- hun v e r p l i c h t i n g t o t b e t a l i n g ' van de Voor de n o r m a l e t a a k v e r v u l l i n g . b e n o d i g d e g e l d e n , de w a t e r s c h a p s l a s t e n .
I n - p r i n c i p e b e s t a a t e r dus e e n h e i a - v a n ' b e l a n g , b e t a l i n g en'zeggenschap. Belanghebbende i s men onder meer a l s men e i g e n a a r , v r u c h b g e b r u i k e r of,
e r f p a c h t e r i s v a n g r o n d e n g e l e g e n b i n n e n h e t t e r r i t o i r v a n ' h e t w a t e r s c h a p , •. met andere woorden a l s men i n g e l a n d i s . Men k e n t w a t e r s c h a p p e n met s l e c h t s
êên i n g e l a n d . E r b e s t a a n ook v/aterscheippem zonder t e r r i t o i r v a n e n i g e b e -t e k e n i s , b i j v o o r b e e l d voor. een weg, br'Ug o f s l u i s .
I l l - 2
I n de w a t e r s c h a p s w e t g e v i n g v i n d t rnen g e w o o n l i j k de veenschappen en veen-p o l d e r s i n een adem met de w a t e r s c h a veen-p veen-p e n v e r m e l d . De o o r z a a k l i g t b i j een a r r e s t van de Hoge Raad.
I n 1882 o o r d e e l d e ons h o o g s t e r e c h t s c o l l e g e d a t de v o o r v e r v e n i n g van ho-ge venen o p g e r i c h t e veenschappen ho-geen v/aterschappen waven. D i t b e t e k e n d e onder meer d a t p r o v i n c i a l e s t a t e n z i c h d i e n d e t e onthouden y a n de r e g l e -m e n t e r i n g van deze l i c h a -m e n , w a t door de p r o v i n c i a l e en, r i j k s o v e r h e i d werd b e t r e u r d vanwege de l a n d i n r i c h t i n g s - ( l a n d s c h a p s o n t w r i c h t e n d e ? ) a s p e c t e n van hun a c t i v i t e i t e n . . . . . , ,
Toen i n 1887 de grondwet werd g e w i j z i g d h e e f t men o v e r a l a c h t e r h e t woord w a t e r s c h a p de ter^men veenschappen ( v o o r de v e r v e n i n g van hoogveen) en veen-p o l d e r s ( v o o r l a a g v e e n ) t o e g e v o e g d . Daarmee werd de r e i k w i j d t e van de r e g l e m e n t e r i n g s b e v o e g d l i e i d van p r o v i n c i a l e s t a t e n v e r g r o o t ; maar t e v e n s kon a l d u s t w i j f e l r i j z o n o v e r de v r a a g o f h e t b e h a r t i g e n van b e l a n g e n van v e r v e n i n g w e l a l s een i ^ a t e r s c h a p s t a a k g e z i e n kon wordenI
Waterschap a l s r e c h t s p e r s o o n
Onder p e r s o o n l i j k h e i d ( i n h e t r e c h t ) p l e e g t men t e , v e r s t a a n h e f vermogen om p l i c h t s en brav.oegdheidssubjekt t g z i j n ; p e r s o o n i s , w i e d i t . v e r -mogen h e e f t . , ;
Men kan de p e r s o n e n i n d e l e n i n n a t u u r l i j k e p e r s o n e n en r e c h t s p e r s o n e n . Onder r e c h t s p e r s o o n v e r s t a a t men de j u r i d i s c h e p e r s o n i f i c a t i e van een u i t de m a a t s c h a p p e l i j k e w e r k e l i j k h e i d g e c o n s t r u e e r d e i d e n t i t e i t , d i e n a a r g e l d e n d r e c h t t o c r e k e n i n g s s u b j e c t van r e c h t e n en p l i c h t e n kan z i j n .
R e c h t s p e r s o n e n z i j n b i j v o o r b e e l d : - s t i c h t i n g e n ;
- v e r e n i g i n g e n d i e aan de v / e t t e l i j k e v e r e i s t e n hebben voldaan;..
h i s t o r i s c h g e g r o e i d e gemeenschappen, z o a l s de S t a a t d e i \ N e d e r l a n d e n , p r o -v i n c i e s , gemeenten, e.d. . . . , : ;
- Gemeenschappen door h e t openbaar gezag, d a t d a a r t o e de b e v o e g d h e i d b e z i t , i n g e s t e l d . , . .. , . :.
Waterschappon z i j n r e c h t s p e r s o n e n en hebben op gro.nd .daarvan h e t verr.aogen om i n h e t r e c h t s v e r k e e r a l l e r e c h t e n en v e r p l i c h t i n g e n op z i c h - t e nemen (behoudens d i e waarvoor een l i c h a m e l i j k b e s t a a n v e r e i s t i s ) d i e ook aan i n d i v i d u e l e b u r g e r s , aan mensen, kunnen t o e v a l l e n .
I l l 3
Een rechtspei-^soon h e e f t geen l i c h a m e l i j k b e s t a a n ; d e r h a l v e z u l l e n n a t u u r r l i j k e p e r s o n e n namehs de r e c h t s p e r s o o n moeten k u n n e n ' h a n d e l e n ; d i t h a n d e l e n g e s c h i e d t b i j een w a t e r s c h a p door h e t b e s t u u r (men s p r e e k t ' i n d i t v e r b a n d van v e r t e g e n w o o r d i g i n g ) . De r e g e l s o m t r e n t d i t h a n d e l e n s t a a n g e w o o n l i j k omschreven i n h e t d o o r ' p r o v i n c i a l e s t a t e n v a s t g e s t e l d e w a t e r s c h a p s r e g l e m e n t .
4. Watersclxap a l s P ' - ^ ^ b l i e k r e d r t ^ ^
Het w a t e r s c h a p i s een p u b l i e k r e c h t e l i j k e d o e l c o r p o r a t i e . Met h e t z i j n v a n p u b l i e k r e c h t e l i j k c o r p o r a t i e h a n g t samen:
a. qua o n t s t a a n : de i n s t e l l i n g d i e n t i n p r i n c i p e t e g e s c h i e d e n d o o r h e t openbaar gezag d a t d a a r t o e u i t d r u k k e l i j k bevoegd d i e n t t e z i j n v e r k l a a r d (soms v o l g t h o e d a n i g h e i d u i t h i s -t o r i s c h e o n -t w i k k e l i n g ) ;
b. qua k a r a k t e r : h e t w a t e r s c h a p i s een dv/anggemeenschap; h e t kan b i n d e n d e r e g e l s u i t v a a r d i g e n , d i e met de s t e r k e arm ( p o l i t i e d v / a n g ) gehandhaafd kunnen w o r d e n ; h e t kan v o o r t s b e l a s t i n g e n h e f f e n , 'die l a n g s andere v/eg dan p r i v a a t r e c h t e l i j k e con-t r i b u con-t i e s g e i n d kunnen v/orden.
Met h e t z i j n v&n d o e l c o r p o r a t i e s h a n g t samen:
• ' a. d a t h e t v j a t e r s c h a p z i c h a l l e e n mag b e z i g houden met de s p e c i a a l aan '"'dat l i c h a a m opgedragen b e l a n g e n ;
b. d a t h e t v/aterschap ook b e s t u u r d v/or^dt door de b i j h e t d o e l ( d e d o e l e i n d e n ) ' r e c h t s t r e e k s geïnteresseerden ( h e t i s dus t e v e n s een b e -langengemeenschap).
N.B. B i j deze vorm v a n o v e r h e i d s o r g a n i s a t i e b e s t a a t een verhoogde kans op h e t g e v a a r d a t h e t s p e c i a l e b e l a n g g a a t p r e v a l e r e n boven h e t algemene b e l a n g ; h i e r u i t v l o e i e n soms p r o b l e m e n voorat v o o r h e t c e n t r a l e gezag d a t de p r e t e n t i e h e e f t h e t algemeen b e l a n g t e be-h a r t i g e n .
5. B u i t e n l a n d s e a e q u i v a l e n t e n van v/aterschappen
Ook i n ' h e t b u i t e n l a n d t r e f f e n v/e o v e r e e n k o m s t i g e o r g a n i s a t i e v o r m e n a a n , 'zoals: " '
Wasser- und Bodenverbande ( D u i t s l a n d ) P o l d e r s en w a t e r i n g e n (België)
A s s o c i a t i o n s s y n d i c a t e s des propriëtaires forcêes ( F r a n k r i j k ) R i v e r B o a r i s ( E n g e l a n d )
Kenmerkend v o o r de N e d e r l a n d s e o r g a n i s a t i e i s de c o n c e n t r a t i e van t o e -z i c h t houdende bevoegdheden op p r o v i n c i a a l n i v e a u ( h i s t o r i s c h e o o r -z a a k ) .
I I I . k
^' I n r ' i c h t i n g
• i n r i c h t i n g van.een w a t e r s c h a p i s a l d a t g e n e , wat v o o r de s t r u k t u u r van een vraterschap b e p a l e n d i s en i s v a s t g e l e g d i n officiële v o o r -s c h r i f t e n o f l a n g -s de weg d e r gewoonte g e g r o e i d . Volgen-s de R e g e r i n g d i e n t rnen onder i n r i c h t i n g t e v e r s t a a n :
" h e t d o e l , de t a a k , de bestemming van h e t w a t e r s c h a p , z o a l s d i e door de v e r o r d e n i n g derbevoegde macht o f door de g e s c h i e d e n i s van. h e t w a t e r -schap, door een v o l g r e e k s van f e i t e n en h a n d e l i n g e n z i j n aangegeven".
.Vgl. H.R. 1 2 - j a n u a r i 1923, S c h i e l a n d s Hooge - Z e e d i j k , Casus I
^' Reglement • .
-B i j d e o p r i c l i t i n g w o r d t aan een w a t e r s c h a p g e w o o n l i j k een s t a t u u t meege-geven, r e g l e m e n t genaamd. D i t r e g l e m e n t :bevat g e w o o n l i j k b e p a l i n g e n o v e r ; - h e t d o e l van h e t v/aterschap;
- h e t b e s t u u r ;
. - de w i j z e waaa'op h e t b e s t u u r h e t d o e l moet b e r e i k e n ( i n s t r u m e n t e n ) . I n de meeste g e v a l l e n w o r d t h o t r e g l e m e n t v a s t g e s t e l d door p r o v i n c i a l e s t a t e n .
V e l e p r o v i n c i e s z i j n o r t o e overgegaan een algemeen p r o v i n c i a a l v/ater-s c h a p v/ater-s r e g l e m e n t v a v/ater-s t t e v/ater-s t e l l e n , e v e n t u e e l a a n g e v u l d mot v/ater-s p e c i f i e k e r e g l e m e n t e n v o o r e l k w a t e r s c h a p a f z o n d e r l i j k . De v e r h o u d i n g t o t de w a t e r s c h a p p e n kan a l s v o l g t z i j n :
- h e t algemene r e g l e m e n t g e l d t zonder meer voor a l l e w a t e r s c h a p p e n ; - h e t algemene .reglement g e l d t s l e c h t s v o o r z o v e r u i t d r u k k e l i j , \ /an
t o e p a s s i n g v e r k l a a r d ; • • .
h e t algemene r e g l e m e n t g e l d t n i e t v o o r z o v e r b u i t e n t o e p a s s i n g v e r -k l a a r d .
.In G e l d e r l a n d en Z u i d - H o l l a n d t.^.vat h e t algemeen r e g l e m e n t ook b e p a l i n g e n d i e men g e v / o o n l i j k i n p o l i t i e v e r ' o r d e n i n g e n a a n t r e f t . O v e r i g e n s p l e e g t een algemeen r e g l e m e n t t e b e v a t t e n b e p a l i n g e n o m t r e n t : '
- r e g e l i n g s t e m r e c h t i n g e l a n d e n
- s a m e n s t e l l i n g , bevoegdheden en t a k e n van b e s t u u r s o r g a n e n ; - benoeming van s e c r e t a r i s , p e n n i n g m e e s t e r en andere ambtenaren;
r e g e l i n g van hun w e r k k r i n g ;
- g e l d e l i j k b e h e e r , b e g r o t i n g , , r e k e n i n g en w a t e r s c h a p s l a s t e n ; - bevoegdheid t o t h e t maken van k e u r e n ; :
I l l 5
jj£gfigA'ff..'r.oprichting, w i j s i g i n g , o p h e f f i n g
Over deze b e v o e g d h e i d van p r o v i n c i a l e s t a t e n z i e men a r t . 206 GVJ Men kan de v o l g e n d e f a s e n o n d e r s c h e i d e n :
a. de o p r i c h t i n g ( v a n nieuwe w a t e r s c h a p p e n ) d o o r p r o v i n c i a l e s t a t e n ; b. de g o e d k e u r i n g van d i t b e s l u i t door de Kroon ( v i a h a n d t e k e n i n g van de K o n i n g i n en m e d e o n d e r t e k e n i n g door de r n i n i s t e r van V e r k e e r en V / a t e r s t a a t ) .
c. de a f k o n d i g i n g v a n h e t b e s l u i t i n h e t p r o v i n c i a a l b l a d ( m e d e d e l i n g e n -b l a d van de p r o v i n c i e ) . - . .
Aan h e t b e s l u i t a l s b e d o e l d sub. A g a a t een w e t t e l i j k , omschreven p r o c e d u r e v o o r a f ; z i e a r t . 13 V J a t e r s t a a t s w e t 1900; d i t g e e f t een r e c h t van i n
-s p r a a k aan belanghebbenden, waaronder gemeenten en andere w a t e r -s c h a p p e n moeten vrox--dcn b e g r e p e n ; nadere u i t w e r k i n g g e s c h i e d t b i j p r o v i n c i a l e v e r o r d e n i n g o f r e g l e m e n t . V o o r s c h r i f t e n o m t r e n t de o p r i c h t i n g van w a t e r s c h a p p e n g e e f t - b i j v . h e t O v e r i j s s e l s e algaiene r e g l e m e n t van 1952 en de s p e c i a l e V e r o r d e n i n g G e l d e r s e V/aterschappen. Z i e s p e c i a a l ook nog a r t . 206, l i d 2, l a a t s t e v o l z i n , GW. • . ' . Wat e r s ch ap s ci on c e n t r a t i e
Onder i n v l o e d van de D e l t a v l o e d van 1953 h e e f t aen s t e r k e ( c o n c e n t r a t i e ) samenvoeging van w a t e r s c h a p p e n p l a a t s g e v o n d e n . I n de l a a t s t e h a l v e
eeuw z i j n trouwens meer dan 50% van de w a t e r s c h a p p e n verdvfenen. Er z i j n e r nu m i n d e r dan 14-00.
De p r o v i n c i a l e commissies v a n d e s k u n d i g e n d i e v o o r s t e l l e n t o t -con-c e n t r a t i e s f o r m u l e r e n noemen a l s v o o r d e l e n :
- m i n d e r onderhoud aan kaden wegens v e r k o r t i n g v a n d i j k l e n g t e ; - c o n c e n t r a t i e van bemalingsv/ei-ktuigen;
- m o g e l i j k h e i d v o o r h e t a a n t r e k k e n van d e s k u n d i g p e r s o n e e l ; - m o g e l i j k h e i d t o t v e r s t e r k t e g e z a g s h a n d h a v i n g ;
- g e m a k k e l i j k e r t e e f f e c t u e r e n t o e z i c h t d o o r hogere i n s t a n t i e s .
A l s n a d e l e n worden genoemd:
- i n de meeste g e v a l l e n z u l l e n do b e s t u u r s k o s t e n hoger worden; - dc p e r s o n e e l s k o s t e n z u l l e n s t i j g e n ;
- de i n g e l a n d e n z u l l e n n i e t meer r e c h t s t r e e k s b i j h e t b e s t u u r b e t r o k k e n v/orden;
- m i n d e r c o n t a c t t u s s e n b e s t u u r en i n g e l a n d e n ;
pe-I l l 6
h e l e w a t e r s c h a p hebben;
- v e r h o g i n g w a t e r s c h a p s l a s t e n i s v o o r h e t a g r a r i s c h e b e d r i j f s l e v e n een c o n c u r r o n t i e - v e r z w a r e n d e f a c t o r .
Voor een goed g e o u t i l l e e r d w a t e r s c h a p w o r d t cen o p p e r v l a k t e van t e n m i n s t e 20.000 a 30,000 ha, n o d i g g e a c h t . Men kan waterschappen, l a t e n aansJ-uiten b i j g e b i e d e n vraarvoor éen s t r e e k p l a n g e l d t o f b i j h e t form.aat v a n de t o e k o m s t i g e gewesten. H e t vraterschap kan dan b e t e r meedoen aan h e t r e g i o n a l e samenspel van r u i i t e l i j k e o r d e n i n g , w a t e r h u i s h o u d i n g , m i l i e u -en l a n d s c h a p s b e l i e e r -en v e r k e e r ,
Het g e h e l e v r a t c r s c h a p s b e s t e l v o r m t momenteel onderwerp van de S t u d i e -commissie V/aterschappen onder v o o r z i t t e r s c h a p v a n mr. F,J. K r a n e n b u r g . Deze com.missie ook w e l D i e p d e l v e r s c o m r a i s s i e g e h e t e n had onder meer t o t t a a k fundamcTiteel na t e denken o v e r h e t i n s t i t u u t w a t e r s c h a p i n onze m a a t s c h a p p i j .
V g l , de Rede van K r a n e n b u r g i n V/aterschapsbelangen 1972, b l z . '108.
B e s t u u r van een v/aterschap
M e e s t a l komen twee b e s t u u r s c o l l e g e s voor,, een d a g e l i j k s en een algemeen b e s t u u r . Het algemeen b e s t u u r omvat soms a l l e i n g e l a n d e n , soms a l l e e n hun v e r t e g e n w o o r d i g e r s ( h o o f d i n g e l a n d e n ) . Z e l f s i s m o g e l i j k benoeming van êên b e s t u u r s c o l l e g e door hoger gezag.
Op de vret b e r u s t e n d e bevoegdheden worden v e e l a l u i t d r u k k e l i j k aan een be-p a a l d o r g a a n t o e g e k e n d , z o a l s b i j v . bevoegdheden i n v e r b a n d met voorkomen en b e p e r k e n v a n o v e r s t r o m i n g e n aan h e t d a g e l i j k s b e s t u u r ( a r t . 67 Water-s t a a t Water-s w e t 1 9 0 0 ) . SomWater-s t o e d e l i n g aan de " b e Water-s t u r e n " , h e t r e g l e m e n t g e e f t dan nadere a a n d u i d i n g v a n h e t bevoegde or.gaan. Een v o o r b e e l d v a n s p e c i a l e bevoegdheden, toekomende aan dc v o o r z i t t e r , l e v e r t ajT't. 1 , sub 50
I l l - 7
11. T e k s t b i j l a g e b i j h o o f d s t u k I I I
PROVINCIEWET 1962
DEJA'ATERS^TAAT. ,
A r t . 98. P r o v i n c i a l e s t a t e n z i j n bevoegd i n de bestaande i n r i c h t i n g e n en i-^egleraenten d e r v/aterschappen, veenschappen en v e e n p o l d e r s v e r a n d e r i n g e n t e maken, v7atojrschax:>pen,. veenschappen en v c o n p o l d e r s ep t e h e f f e n , nieuwe op t e r i c h t e n en nieuwe r e g l e -menten v o o r z o d a n i g e instellingcïi v a s t t e s t e l l e n .
A r t , 99. 1 . P r o v i n c i a l e s t a t e n hebben h e t t o e z i c h t op a l l e w f i t e r s t a a t s -v/orken, v m t e r s c l i a p p e n , veenschappen en v e e n p o l d e r s , v o o r
z o v e r de wet h o t t o e z i c h t o v e r bepaalde v/ei^ken n i e t aan andore h e e f t opgedragen, 2. P r o v i n c i a l e s t u i t e n kunnen g e d e p u t e e r d e s t a t e n b e l a s t e n met he+ t o e z i c h t , b e d o e l d i n h e t e e r s t e l i d , . A r t , 1 0 0 . V e r o r d e n i n g e n , g e h e e l o f i n h o o f d z a a k de w a t e r s t a a t b e t r e f -f e n d e , en de o v e r i g e b e s l u i t e n , b e d o e l d b i j a r t i k e l 9 8 , behoeve Onze g o e d k e u r i n g . H o o f d s t u k X I I TOEZ_ICHTJ/AN_GEDEPUTEE^ oTATm^ A r t . 1 2 1 . Z i j t r a c h t e n a l l o g e s c h i l l e n t u s s e n i n hun p r o v i n c i e geves-t i g d e gemeengeves-ten, v/egeves-terschappen, veenschappen, v e e n p o l d e r s on .lichamen i n g e s t e i . ! b i j de g e m e e n s c h a p p e l i j k e r e g e l i n g , i n d o r minne t e doen b i j l e g g e n . I n d i e n z i j d a a r i n n i e t s l a g e n , d r a g e n z i j h e t g e s c h i l aan Ons t e r b e s l i s s i n g
v o o r , t e n z i j de b e s l i s s i n g v a n h o t g e s c h i l i s opgedragen aan dc r e c h t e r l i j k e macht o f a.an een c o l l e g e , mot a d m i i n i s t r a t i e v e r e c h t s p r a a k b e l a s t .
TECHNISCHE HOGESCHOOL DELFT
Vakgroep B.O'.E .R./Vakgroep Recht
D i k t a a t V J a t e r s t a a t s r e c h t
I V . WATERSCHAPSRECHT (ACTIVITEITEN)
1. _Toezicht en o p p e r t o e z i c h t
Het t o e z i c h t en o p p e r t o e z i c h t o v e r a l l e s wat de w a t e r s t a a t b e t r e f t wor-den i n de a r t i k e l e n 20i4,205 en 206 van de Grondwet ( z i e s t e n c i l 7202-A) aan p r o v i n c i a l e s t a t e n en aan de Kroon opgedragen.
Deze t o e z i c h t h o u d e n d e f u n c t i e kan s i c h l a n g s tweeërlei v/eg m a n i f e s t e i ^ e n : A. C o n t r o l e op l a g e r e b c s t u u r s i n s t a n t i e s d o o r m i d d e l v a n : a. g o e d k e u r i n g b. v e r n i e t i g i n g c. o p t r e d e n a l s b e r o e p s i n s t a n t i e d'. v e r v a n g i n g gezag b i j t a a k v e r w a a r l o z i n g e. benoeming v a n f u n c t i o n a r i s s e n . b. Z o r g v o o r de goede s t a a t v a n w a t e r s t a a t s w e r k e n , e v e n t u e e l d o o r z e l f werken t e doen u i t v o e r e n , t e g e n t e gaan o f ongedaan t e maken.
N.B. De tv/eede weg i s g e r i c h t op de f e i t e l i j k e t o e s t a n d en dus i n p r i n c i p e d o e l t r e f f e n d e r ; v e r e i s t e i s v/el d a t de v e r p l i c h t i n g t o t h e t u i t v o e r e n van b e p a a l d e werken, c a . , r e e d s b i j r e g l e m e n t o f a n d e r s z i n s i s v a s t -g e l e -g d .
V o o r b e e l d e n v a n de h i e r b o v e n b e d o e l d e g e v a l l e n : . Ad A. C_ojit£ol.e_o£ bej3tu.ur3i^nstan^i_es
a. Goedkeuring k a h men o m s c h r i j v e n a l s cen v e r k l a r i n g v a n geen b e -zwaar t e n a a n z i e n v a n een r e e d s genomen b e s l u i t ; de v e r k l a r i n g , i s u i t g e v / e r k t zodi-'a ze i s v e r l e e n d ; h e r r o e p e n van g o e d k e u r i n g i s n i e t m o g e l i j k .
Het v e r e i s t e v a n g o e d k e u r i n g v/ordt genoemd i n a r t . 206, l i d 2 van de Grondv/et; v/aai^ i s h e t nader' i n een v/et omschr-even?
S p on t an e v er n i e t i g i n g h o u d t i n de m o g e l i j k h e i d een r e e d s g e l -dend b e s l u i t a c h t e r a f u i t h e t r e c h t s l e v e n t e doen v e r ' d w i j n e n , d.w.z. daeiraan b i n d e n d e k r a c h t t e ontnemen. M e e s t a l m o g e l i j k op g r o n d van s t r i j d met de wet o f s t r i j d met h e t algemeen be-l a n g .
De b e v o e g d h e i d t o t spontane v e 3 ? n i e t i g i n g vroz'dt aan Gedeputeerde S t a t e n t o e g e k e n d i n a r t i k e l 22 van .de W a t e r s t a a t s v j e t 1900; d i t a r t i k e l l u i d t : • .
A r t i k e l 22. Dc n i e t aan de g o e d k e u r i n g van G.S. o-nderworpen v e r o r d e n i n g e n en ( a n d e r e I ) b e s l u i t e n v a n h e t b e s t u u r v a n een w a t e r s c h a p (veenschap o f v e e n p o i d e r ) kunnen b i j een met r e d e -nen omkleed b e s l u i t door* hen worden v e r n i e t i g d , doch n i e t a n d e r s dan v o o r z o v e r z i j i n s t r i j d z i j n :
1 . met ene v;et, een algemeen m a a t r e g e l v a n b e s t u u r , een p r o -v i n c i a l e -v e r o r d e n i n g o f de i n r i c h t i n g -van de i n s t e l l i n g ; 2. met h e t . algemeen b e l a n g o f h e t p r o v i n c i a a l b e l a n g o f met
d a t van e n i g e andere d e r i n d i t a r t i e k l genoemde i n s t e l -l i n g e n .
V g l . ook a r t . 23: openbare k e n n i s g e v i n g van zo'n b e s l u i t ; b i n -nen 30 dagen b e r o e p op de K r o o n o p p e r t o e z i c h t ) , m o g e l i j k v o o r a l l e belanghebbenden en de Commissaris van de K o n i n g i n (deze l a a t s t e b e v o e g d h e i d v e r s c h a f t hem een b e l a n g r i j k e : p o s i t i e i n c o l l e g o G.S.).
Z i e v o o r t s a r x t . 24 en 25, A r t i k e l 27 b e p a a l t d a t G.S. a l v o r e n s t e v e r n i e t i g e n de b e s l u i t e n kunnen s c h o r s e n ; d o o r s c h o r -s i n g w o r d t t i j d e l i j k aan een b e -s . l u i t a l l e k r a c h t ontnomen, Schors;'.ng i s een p r e p r x - a t o i r e m a a t r e g e l .
A d m i n i s t r a t i e v e b e r o e p s i n s t a n t i e i s e e n , i n s t a n t i e v a n h e t be-s t u u r be-s a p p a r a a t , d i e een cp andei^ ( g e v / o o n l i j k l a g e r ) n i v e a u ge-nomen b e s l i s s i n g nogmaals b e k i j k t en d a a r b i j o v e r d e z e l f d e be-s t u u r be-s b e v o e g d h e d e n b e be-s c h i k t a l be-s h e t o r g a a n d a t de b e be-s l i be-s be-s i n g i n e e r s t e a a n l e g had genomen i . Met inm.iddels g a v / i j z i g d e omstan-d i g h e omstan-d e n kan r e k e n i n g vroapomstan-den gehouomstan-den
De K r o o n f u n g e e r t onder meer a l s b e r o e p s i n s t a n t i e i n de i n a i ' t i k e l 19 V l a t e r s t a a t s v i e t 1900 genoemde g e v a l l e n . L e t s p e c i -a -a l op de onder B v e r m e l d e m o g e l i j k h e i d d -a t b i j p r o v i n c i -a l e v e r o r d e n i n g o f r e g l e m e n t van een v/atoi'schap de Kroon a l s ber o e p s i n s t a n t i e kan woberden aangewezen v o o ber b e ber o e p t e g e n b e s l u i -t e n van G,S.
ÏV 3
Het komt n i e t vaak v o o r d a t een l a g e r e i n s t a n t i e
een hogere met een t a a k kan b e l a s t e n ; hoe zou de Kroon aan
een t e g r o t e t o e v l o e d van d e r g e l i j k e o p d r a c h t e n kunnen ontkomen? d. V e r v a n g i n g gezag b i j t a a k v e r v . ' a a r l o z i n g ; a l s een met een b e p a a l d e
t a a k b e l a s t gezag deze t a a k n i e t nakomt, kan de b e h a r t i g i n g van d i e t a a k ( v e e l a l t i j d e l i j k ) aan ander gezag v/orden opgedra-gen. V o o r b e e l d : a r t i k e l 84 W a t e r s t a a t s w e t 1900.
®' Benoeming v a n f u n c t i o n a r i s s e n
T o e z i c h t kan onder omstandigheden ook o m v a t t e n de b e v o e g d h e i d om de v o o r z i t t e r s cn l e d e n van h e t ( d a g e l i j k s ) b e s t u u r van be-p a a l d e wa.ter>schabe-pbe-pGn t e benoemen; v g l . a r t . 15. e.v. Water-s t a a t Water-s w e t 1900.
Ad B . Z^org_voor walrerstaatj^v/er'ken Z i e h i e r o n d e r en c o l l e g e n r . V.
2. Beheer en onderhoud
U i t de i n r i c h t i n g van een v/aterschap v a l t a f t e l e i d e n v o o r w e l k e zaken d a t v/aterschap een b e h e e r s t a a k h e e f t . De voornaamste t a a k \<ras v r o e g e r h e t houden van t o e z i c h t op de nakoming van de o n d e r h o u d s p l i c h t van d e r -den. Men kan n a m e l i j k o n d e r s c h e i d e n :
Beheer i s de t o t a l e z o r g v o o r een v/atèrstaatsv/erk, d.w.z. z o r g v o o r de i n s t a n d h o u d i n g , b r u i k b a a r h e i d , v r i j h e i d en v e i l i g h e i d ; dus z o r g d a t een zaak aan z i j n d o e l b l i j f t beantwoorden.
O n d e r h o u d s p l i c n t i s de p u b l i e k r e c h t e l i j k e v e r p l i c h t i n g om de m o e i t e en k o s t e r i op t e b r e n g e n om een w a t e r s t a a t s w e r k i n een met z i j n bestemming overeenkomende s t a a t t e behouden. De o n d e r h o u d s p l i c h t omvat de p l i c h t werken i n goede s t a a t t e houden en • de k o s t e n daai^van t e d r a g e n .
De b e h e e r s t a a k omvat h e t t o e z i c h t g e r i c h t op h e t i n g o e d e . s t a a t houden van een werk d o o r de o n d e r h o u d s p l i c h t i g e .
I n g e v a l de o n d e r h o u d s p l i c h t i g e n i e t aan z i j n v e r p l i c h t i n g e n v o l d o e t v e r s c h a f t de Bevoegdhedenwet m i d d e l e n om v i a p o l i t i e d w a n g de werken t o t s t a n d t e brengen cn dc k o s t e n d a a r v a n op de o n d e r h o u d s p l i c h t i g e t e v e r -h a l e n . • . .
